Van de Schelde tot de Weichsel. Deel 1: Frankrijk - Zuid-Nederland - Noord-Nederland

Brief van een huzaren-recruut over het Leidsche academiefeest. (Walcheren.)

Leye, Juni 1875.

Grootje!

't Was wè biester gesteld mee me, toe 'k van 't Durp en van Vaeder en Moeder en van joe weg moch, om bie de soldaeterie in dienst te gaen.

'k À 't zuur as 'n stier - d' aere joengers van 't Durp liepe ziengende en schreeuwende langs de wegt, maer ik 'ieuw me koest, 'k 'à in al die drukte geen zinnig'eit.

Toe me te Middelburg kwaeme, was 't daedelik kriek⁽¹⁾, maer voor dâ me nae 't Meulewaeter gienge, waer m' allemaele bie mekaere mochte komme, binne me'n eest 'n snee⁽²⁾ gaen ete mee 'n reepe spek, en toe è me der 'n goeije knappert op'ezet. Jae, Grootje! toe wier ik ook wat vroielikker, want me waere der mee 'n 'eele boele bie mekaere. Daedelik kwam der 'n tamboer en 'n kerperael bie ons en toe 'à je 't leve gaende. Wa koste die twee zupe! - 'k À gelukkig 'n goeije poenk⁽³⁾ in m'n beuse, maer af en toe docht ik nog wel is an Jannetje van Louw Janse.

Toen 't tied was, gienke me mee 'n klein troepje nae de stomboote, dat waere die, die onder 't paerdevolk en de loopende kanjeniers⁽⁴⁾ en

(1) 't Was kriek. De zaak was in orde, op streek. We konden dadelijk meedoen.

(2) Snee, snee broods; vergelijk den overgang van beteekenis in de afleidingen van 't Goth. maitan.

(3) Poenk, geld; eig. beurs, zak; Goth. pugg.

(4) Kanjeniers, kanoniers.

[p. 134]

ander volk mochte diene, dat in Olland leit en daer was je Pier ook bie; de witte boone⁽¹⁾ bleve in stad en 'n troepje gienk naer Vlissienge.

Op de stomboot was 't ellenfels⁽²⁾ leve: de zeune van Krien Bakker en Arjaen d'n bleeke speelde dan duvekaeters op ullie poot, kiek! maer 'k moch toch soms m'n buuk vast'ouwe van 't lagche. Toe me 't k'nael uut waere en op 'n eel groot waeter kwaeme, toe begost de stomboot te schommele, krek toe me effetjes Terveere verbie waere. Al de naerig'ede, die d'r toe gebeurde, za'k maer nie schrieve: 't was èèn overgeve en al overgeve, en ik wier ook zoo kwaelik, da 'k uut m'n ooge nie zie kost. Ete of drienke krege me niks op de stomboot; die niks bie z'n⁽³⁾ à, moch 't koope en gelukkig, da 'k goed wa bie men 'à; want toe 't nae me goestieng⁽⁴⁾ twaelf ure was, begost mooi me maege te kriebele, en, jae Grootje! der waere d'r bie, die in de groote stad van Middelburg weunde en die niks bie ullie 'adde; kan jie je dat begriepe? As ik en 'n ander 'ullie nie wat gegeve 'adde, dan 'adde ze 'n 'oenger g'at as 'n paert.

Eindelienge kwaeme me in Dordt, maer Kristen en ziele! wat 'n troep meules staen daer, en allemaele an 't waeter. Ik wou is effetjes gaen kieke op de kaeije, maer ik mocht 'r van de Lutenant nie af, en 't was maer goed ook; want nae 'n klein stuutje gienk de stomboot weer vort.

Zoo as je weet, 'à 'k nog nooit met de stomboot gevaere, maer kiek, da geruus en gestomp zit me nog in m'n oore.

Toe me in de groote stad van Rotterdam kwaeme, wiere me alemaele twee an twee op een reeste⁽⁵⁾ gezet en toe goenke me de stad deur met 'n trommel vooruut en 'n schep⁽⁶⁾ joengers achter onz' enste⁽⁷⁾; maer kiek, die stad van Rotterdam is wel zoo groot as 'eel ons eiland, 'k kon op me gemak van ons nae Domburg en teruggeloope weze, zoo'n ende as 't was. - Daer kwaeme me an de spoor, en daer mochte me wel vuuf kwartier wachte, en me mochte bienae van onze plekke nie af.

Daer was 'n grooten 'of⁽⁸⁾ dichte bie, daer alder'ande wilde beeste waere, krek as in 'n beestespil zeie ze, en 'k 'à wel 'n dubbeltje daer an wille verkieke, maer 't moch nie.

Maer, kiek Grootje, toe 'k op de spoor zat, 'k wist nie, wa 'k doen moch, om overal nae te kieke, 't gienk nog veel 'arder as de stomboot, en dat ree maer over iesdere diengers, of 't zoo niks was en 'k è nog nooit 'n mense zoo 'oore flute, as die schouwe⁽⁹⁾ van de voorste waege, rrroet! gieng 'et altied maer vooruut!

An den 'Aeg⁽¹⁰⁾, daer de Keuning weunt, goenge der wat uut voor de Jaegers⁽¹¹⁾ en dat andere volk van 't vorstelik 'uus, en toen weer vort nae Leye.

Noe bin 'k in Leye, en toe me daer ankwaeme, krege me daelik ete van de kok in 'n blikke potje, da ze keteltje noeme, maer 'k kost die kost nie in me lief kriege, aerepels en nog wat deur mekaere en 'n stikje

(1) Witte boone, infanteristen. Een scheldnaam wegens de witte montering van vroeger.

(2) Ellenfels, alleszins, in allen gevalle.

(3) Z'n, zijn voor hem (zich), evenals mijn voor mij.

(4) Goesting, gissing.

(5) Reeste, rist, rij.

(6) Schep, boel, menigte.

(7) Enste, achterste.

(8) 'Of, tuin.

(9) Schouwe, schoorsteen.

(10) Den 'Aeg, Den Haag.

(11) Jaegers, regement grenadiers en jagers.

[p. 135]

vleis en 'n 'ompe⁽¹⁾ broot zonder beuter. Je moch wel je pette afdoe, maer d'r wier nie gebeeje, zoo as bie ons tuus, 't gieng me der raor toe.

Toe 'k d'r 'n paer daege gewist was, kreeg 'k 'n paerd en al 'et tuug, 'n mooije zwarte, da moe'k zeije, maer 't is 'n lastigen dunder, en noe weet je, Grootje, da 'k 'n 'eele Piet bîn bie 't riengrieje, maer 'ier wist ik van 't te paerd zitte niks, dat gaet 'ier 'eel anders as in de boerestand, maer noe bin 'k er al goed in tuus en alles gaet al veel beter. 'k È noe al me soldaetekleere, stai-tenu, klein-tenu en groot-tenu, en as 'k me groot-tenu an è mit me beeremus, dan zienk der uut as 'n kaerel uut 'n spil met 'n groote saebel an me zie. As jie en Jannetje me zoo zaege, noe, dan zou ze nie dienke, dat ik d'r Pier was. - Maer, weet je wa 'k doe za, 'k za me bie Kiek⁽²⁾, die weunt 'ier, laete pottegrafeere, en dan za 'k d'r 'n paer overstuure, maer eest moe 'k geld è.

Noe weet je van me soldaeterie genogt, en noe za 'k is gaen schrieve van de feeste van de stirdente.

Toe 'k in Leye voor 't eest uut moch om te gaen kuire, gienge me mee 'n stik of vuuf, zesse de stad is in en toe zaege me 'n 'eele boel groote 'uuse mit allemael latte an de vingsters gespiekert, en toe 'k an zoo 'n kakkelooi⁽³⁾ vroeg, wat dat beduude, zei die, dat 'et was voor de lillemenaesie⁽⁴⁾ van 't feest, dat nog komme moch. Op 'n groote plekke, da se de Ruïne nöeme, bin de timmerlu an de gank om en groote keete⁽⁵⁾ op te zette van planke, daer de stirdente en de mooije jiffrouwe uut Leye in danse moete, en dan komt 'r van alderlei lekker ete en drienke in, en mooije vlagge en 'n grooten 'of mit blomme, da kâ je allemaele zie, as je der vlak voor staet, en die groote keete kan uut en in mekaere genome worre, de timmerlu bin 'ier dan saetans glad, da zou Rob de Rooije bie ons op 't Durp nie kunne.

In al de straete en de kaeije staen paeltjes în de grond mit iesdere diengers d'r an, en daer worre dan glaesjes mee vet ang'ange voor de lillemenaesie, en an 'n 'eele boel 'uuse 'ange groote groene sliengers mit blomme, en dan nog bie 'n 'eele boel staen groote iesdere paele in de grond mit sterre en letters en siefers: dat is voor de gaslillemenaesie, zeije ze.

Maar kiek, Grootje, de weke van te voore kwaeme d'r uut ielke stad en uut ielk durp volk in de stad mit alder'ande kleedieje, want, zie je, der was ook 'n groote speeldag in de kerke voor trompetters en fluute en viools, en d'r bin wel duuzend jiffers en 'eere bie, die zienge moete; maer of ze noe alleen salme⁽⁶⁾ zienge, zoo as bie ons in kerke, da kan 'k nie zeije. 'k È is an de kerkdeure wiste⁽⁷⁾ kieke, maer Grootje, kiek, zokke mooije meissen è 'k nog nooit gezie, allemaele in 't wit, net as engeltjes; 'k wou d'r bie me ziele in gae, wan 'k docht: 't is toch 'n kerke; maer jaewel, 'oor, Pier mocht 'r uut bluve.

Jie 'ei net zoo min as ik en gen mensch van 't durp ooit de Keunink gezie, en kiek, d'r kwam 'n rietuug an uut d'n 'Aeg mee vier paerde d'r

(1) 'Ompe, homp, stuk. In Gron. hompstuk.

(2) Kiek, zeker reizend photograaf.

(3) Kakkelooi, stedeling, scheldnaam.

(4) Lillemenaesie, illuminatie.

(5) Keete, houten loods.

(6) Salme, psalmen.

(7) Wiste, wezen, geweest.

[p. 136]

veur en twee voerluu, één op 'n paerd en één boven op de koese, en dan was-t'er nog één op 'n paerd, dat was 'n voorriejer, zeije de kakkelooije, en toe kwam er uut die koese 'n daeme en dat was de Keuninginne van 'Olland, en d'r was 'n 'Eer bie d'r: dat was zeker de Keunink, want dat spreekt, dat et manvolk nie zonder d'r wuuf voor plesier uut rieje gaet, en dan zoo'n ende.

'k È nog nooit de vlagge zien uut'ange as noe; tot in de kamp, waer de mooije meissen weune, toe, 'ange de vlagge tot op de straete en is d'r alle nachte vee' volk in die buurte. Van ons resement komme der ook wel, maer ik gae d'r nooit nae toe; want 'k dienk altied an Jannetje.

De stirdente riën en rosse bie geweld, en alle 'erreberge zitte vol volk; 't is noe overal plesierig in stad, en 'k kan je wel zeije, dat iedere soldaet, de witte boone ook, 'n meissen 'eit, maer ik doe der niks an, want Janna zou maer kwaed worre en dat wi 'k nie.

In den dienst è me vee' vrie af, om nae alles te gaen kieke, maer me kriege geen dubbeld tractement, en dat moe noe wel; want, om je de waer'eid te zeije, is m'n beuse mooi plat.

'k Bin ook wiste kieke bute, daer de spoorwaege langs ried; daer moete 'n eeleboel 'eere ankomme van andere plaese; de muziek van de witte boone was d'r ook bie, en wel 'ondert vlagge, groene en geele en alder'ande kleure, joengers zoo mooi, mee goud en zulver d'r op geschildert, en vremde woorde, die 'k nie leze kost, en dan waere d'r wel duuzend stirdente, die gienken allemaele naer 'n groote 'erreberge, daer geen soldaete komme magge, en van ons resement waere der 'n 'eele boel te paerd, maer ik most nie en miens gelieke ook nie, want me waere nog te korte tied in dienst.

Eindelienge kwam de spoorwaege an van weerskante; en toe was 't zoo 'n gedrum⁽¹⁾, dat er geen christenziel bie kost komme, en daer goenk 'et, 'oor; ik was ook in groot tenu met me beeremus en me lange saebel. De trompetter trompetterde, en noe kwaeme de musekante voorop met 'n stuk vuuf, zes 'n twintige van ons volk en toen deftig angekleede 'eere mit de vlagge en toe al de stirdente, twee an twee naest mekaare, en van ons volk daernaest en wel 'ondert duuzend mense van de steelienge der bie; de muziek speelde mooije deuntjes en zoo gienk 'et de stad in, kuirende langs Raepenburg (da 's 'n groote kaaije), en zoo nae de schole van de Perfesters, dat bin de schoolmeesters van de stirdente; daer gienke ze allemaele in, om naer 'n preek te luustere, daer 'k niks van g'oort 'è. Ik vroeg an men slaep⁽²⁾, of 't noe gedae was; maer die zei: ‘Nee, Pierke, ze gaen strak 'n andere kant uut.’ Toe 'ek maer weer gewacht, en dat duurde wel 'n uure, eer die preek uut was, maer eindelienge 'oorde ik binnen in die schoole 'oera! roepe, en toe kwam 't volk der uut en toe binne ze weer mee muziek en de vlagge over de Breestraete gegaen naer de 'Erreberge van de stirdente, o zoo'n groote 'Erreberge: 't liekt van buute wel 'n kerke mit 'n groote pop der boven op, dat is de

(1) Gedrum, gedrang.

(2) Slaep, slaapkameraad; vergel. bijzit, bijslaap.

[p. 137]

moeder van de stirdente, zeije ze; noe, dat wuuf moet toe ze leefde wel blisjes⁽¹⁾ vee' guuze⁽²⁾ g'at è. - Maer kiek, daer à je 't leve gaende, daer wier gezoenge en geschreeuwd, dat d'eele Breestraete der van dreunde.

Maer, Grootje! 't mooiste mocht nog komme, luuster noe goed; 'k à al vee' gezie van de leut, maer 'k wist nie, da' der zoo vee' Keuninge en Graeve in de stad van Leye gekomme waere. Saertje⁽³⁾ van Rusland was ter ook, maer ze was net gekleed as 'n man, affijn, waer al dat vremde volk zoo gaauw van daen gekomme is, dat kan 'k maer nie in men 'oot kriege.

Ik vroeg an me slaep sogges⁽⁴⁾ wat er die dag an d' 'and moch weze, en toe zeit-en: ‘Pierke, 't is van daege 'n bal maské,’ maer ik kon nie begriepe, wat dat voor 'n dienk was. 's Ogges wier appel geblaeze en toe zei de wachtmeester, da me vrie van dienst waere en da me uut mochte bluve tot twee ure 's nachs, goddorie, da was 'n butekansje, 'k keek in 'n 'oekje me beuse⁽⁵⁾ is nae, en 'k 'ad, perju, nog vuuf gulde, en toe mee 'n stik twee, drie lansluu straet op. 't Aldereeste da me deeje, was bie Coster an de kazerne 'n appie neme en daer 'oorde-n-ik, dat 'r zoo vee' vremd volk was gekomme, die 's middags gienge kuire deur de stad, zeker om d' 'eele boel is te gaen bekieke; der waere Moore en Turke ook bie, zeije ze.

Maer mooi da de stad was, Grootje! je leve zoo nie! Maer vremd was 'et evèl, docht ik, da je geen eene van die vremdelienge op straet tege kwam; as wilder zoo is op 'n Dunderdag nae Middelburg gaen, om Annetje Liesjes mart⁽⁶⁾ t' 'ouwe, dan kuire me den 'eelen dag mee de meissen, maer van die vremde zag je 'ier niks.

Nae da me nog is in 'n 'Erreberge gewist waere, gienge me ons keteltje 'aele; maer 't was nie lekker: de aerepels waere nie gaer en de spinnaesie waere net groote blaere, en 't spek moch je nae zoeke, 'k dienk da de kok 't feest ook in zen 'oot 'à, maer op zoo'n dag gienk 'et toch. - Toe kwam der op de plaes van de kazerne 'n groote gedoente⁽⁷⁾, der wiere wel vuuftig paerde uut 't stal g'aelt en die krege allemaele mooi tuug an, mien zwarte was der ook bie en die 'â 'n dek op zen pense, Grootje, van blaauw ferweel en gouwe bieze der om; en 't beest was zoo groos, da ie nie eest meer nae zen naem luustere wou. 'k Zei: bastert, ken je je boer nie meer? en ie schudde, perju, mee zen kop, en toe gienke ze mee 'm vort. 'k Moch toch wete, waer ze mee me paerd bleve; want z' 'adde nie ens permissie an me gevraegt, of 't wè mocht, en jaewel, 'oor, zie gienke der mee naer de schoole van de stirdente, toe kwaeme de vremdelienge ook voor den dag en wat toe men ooge zaege, is voor geen Kristeziel te begriepe, en 'k zeiden 'ardop, 'el dunders Kaetje, dat 'ek nog nooit gezie en toe lachte de kakkelooije men-uut.

Toe 't begost, liepe al die vremdelienge deur mekaere, en ze noemde mekaere Kees en Gerrit, net as ik en jie, en z' 'adde de wienflesse bie

(1) Blisjes, bliksems.

(2) Guuze, kinderen.

(3) Saertje, Czaar.

(4) Sogges, 's ochtends.

(5) Beuse, borse, beurs.

(6) Annetje-Liesjes-mart, jaarmarkt in September, waarop meiden en knechten plezier maken; ook de tijd van verhuren.

(7) Gedoente, beweging, drukte.

[p. 138]

ullie. Kiek, as dat in vremde lande zoo 't gebruuk is, dan zou 'k wel meer wille weze as 'n boereknecht. Daer gieng 'n toet'ore⁽¹⁾ en daer luusterde z' alemaele nae en Keunienge en alles giengk op zen plaetse.

Nuu moe je luustere, Grootje! da za 'k je net zeije, zoo as 't was. - Der gienk eerst 'n man vooruut, die noemde ze 'n poedel⁽²⁾, en toe 'n meneer op 'n paerd, die was net as ik en jie maer 'n gewoon mens. Daerop 'n bersie⁽³⁾ van me kameraes, de rooije wachmeester vooran, en die 'alleve scheele kerperael mit 'n pruum in zen toet⁽⁴⁾ op zie - toe de keuninklike trompetters van de Grunnediers, en toe kwaeme al de vremdelienge te voet en te paerd met trommels en klaernette.

Toe 't goed an de gank was, 'ae 'k zoo 'n papiertje gekocht voor een stuuver van 'n veint, die der mee rond liep, en daer stoenge al de vremdelienge bie naem en toenaem op, wie ze waeren, wàffer⁽⁵⁾ ambacht ze deeje en waer ze van daen kwaeme. Daer waere der vee' bie, die te voet gienge, zeker omda' ze geen paert 'adde en 'n boel andere, die op 'n paerd zaete, of in 'n koese, maer kiek, zukke vremde rietuuge à 'k nooit gezie en, 'k wil 't wel weete, 'k keek men oogen uut men 'oot zoo mooi as 't was.

Onder d' eerste mooije manne, die 'k zag, was de Prins, die in Delft eit geweunt, maer waer 'ie noe weunt, wist geen mens, maer ze zeije toch, dat ie fermielje was van onze Keunink.

'N burger, die naest me stoeng, nam zen pet af en 'n ander zen tun'oed⁽⁶⁾; want ze zeide, dat was noe d' opríchter van de groote schoole, en overal, waer ie verbie ree, riepe z' 'oraa! maer 'ie zeide gen woord en dee niks anders as buuge; de vent zen rikke za wè zeer gedaen 'è.

Zoo as ze me zeije, 'eit deze meneer vroeger aaltied wien en bier voor niemendal te drienke gegeve, 't moet 'n ellenfels goeije man gewist zien. Toe 'k dat alemaele wist, 'è 'k men beeremusse afgenome en 'oraa gerope, al 't volk zei dan ook, dat ie van vroeger tied af de vaeder van de stirdente is gewest, en, Grootje! noe 'à 'k de vaer en de moer allebei gezieë.

D' eeste schoolmeesters van de grooste schoole kwaeme ook en in men pampiertje staen ook der naeme, den eene 'eet Jonas, een bekende naeme uut 't ouwe testament, dat t' 'uus altied naest me pupekoter⁽⁷⁾ in de kasse leit, den andere eet 'Oogeveen, zeker een grootevaer van Jaep 'Oogeveen, de kastelein van Straskerke, daer Sturm een tied lang geweund 'eit, vlak naest de kerke, en den derde man was van ouwers tot ouwers 'n keunink: deftege luu, want ze waeren 'eel deftig in de plunje, en zoo as 'n deftig 'eer, die naest me liep, zei, moete ze mit der drieje van de groote school 'n goed standje⁽⁸⁾ gemaekt 'ebbe, want in 't begin waere der nog maer veertien joengers op schole; der was der toen een onder, dat was 'n liedjeszanger⁽⁹⁾. Wie weet of manke Teun bie ons ook

(1) Toet'ore, toethoren, trompet.

(2) Poedel, pedel.

(3) Bersie, bende, hoop.

(4) Toet, mond; 't zelfde als tuit..

(5) Waffer, wat voor.

(6) Tun'oed, kachelpijp (hooge hoed).

(7) Pupekoter, pijpewroeter.

(8) 'N goed standje, eene goede zaak.

(9) Liedjeszanger, dichter.

[p. 139]

nog niet is 'ier kome za', en die vrind, Jan eeten ie, net as de mense bie ons, was 'n groote liefhebber van muusjes⁽¹⁾.

Toe kwam der weer een, die noemde de groote meester Just, en die was de Prins van al de andere.

Maer toe kwam der een; dat was bie geweld, zoo 'n leve as toe al 't volk maekte, 't was de Burgemeester van de stad van Leye, nie die der noe weunt, maer een die der vroeger geweunt 'eit, 't was der een van de Werff. Alle mense boge tot de grond voor die meneer en 'k 'oorde zeije, dat ie, jaeren geleë, al de Spanjolen 'eit weggejaagt deur 'n muur om te gooije, en dat toe al de mensche een snee mit 'n pekel-'aerieng krege, om den 'oenger te stille; - overal waer 'ie verbie stapte, schreeuwde 't volk 'et uut, en 'eele troepe liepe mit 'm mee. Een oud mannetje uut 't mann'uus⁽²⁾ vertelde me, dat die meneer om de groote schoole 'à gevraegd, en dat de Prins van Oeranje die toe gegeven 'eit, maer dat za' toch wel 'n andere Prins gewist zien, as die noe in 't 'Aegje weunt.

'N 'oop mannen kwaeme der noe, die in d' ouwe tied schoolmeesters waere gewist an die eige groote schoole, die der noe nog staet, maer 'k moe 't je zeije, die zaege der beter uut, as de schoolmeester van ons Durp, daer ik nog bie geleerd 'è; want die liep dikkels mit gaeten in zen kouze, groote scheure in zen jas en aaltied mit 'n puupe in zen smoele.

Naest de Burgemeester gienk Jan Hout, 'n raere naem, en die was de Burgemeester zen opschriever⁽³⁾: 'oevee' alles gekost 'à en wat de steeluu 'adde gedaen. 't Moet 'n veint gewist zien, waer de Burgemeester vee' van 'ieuw, je kost et zie, z' 'ieuwe nog vee' van mekaere, want ze droenke soms uut één flesje, en ze lachte en ze praete saeme, net as ouwe vrinde, zoo as ik der op 't Durp ook 'è an de klapbanke⁽⁴⁾ onder den boom.

De Prinse van Mauris was der ook bie; daer 'ek⁽⁵⁾ wel is wat van geleze in men schoolboekje, maer 'k weet, bie me ziele, nie meer wat en 'k 'è zen portret wel is gezie, ook op 'n beletje⁽⁶⁾ van 'n cent; 't was net de eige smoele⁽⁷⁾, en ie liekent nog ferm ook; 't was 'n zeune van de Prins g'loo'k⁽⁸⁾, die daer 'n endje vooruut liep.

Die Mauris was 'n groote paerdriejer, en wie weet, of 'ie ook nie is bie de Usare 'eit gestae, maer kiek, al was 'ie Prins, 'ie moch toch nie rieje, waer ie wou.

Maer, Grootje, om je noe al die naeme op te noeme van al die vremdelienge, daer 'ek geen tied voor, en wi'k je wat zeije, jie kent ze toch nie, net zoo min as ik, en der waere der ook zoo eindelienge vee' van dat volk, da 'k der geen ende an zag.

Toe 'k noe zoo 'n ende meegeloope 'à, toe begost ik eindelienge te begriepe van 't volk, dat 't allemael stirdente waere, en toe à 'k me wel 'n lik⁽⁹⁾ voor men eige moele wille ge'e, da 'k zoo onbegriepelik⁽¹⁰⁾ was

(1) Muusjes, de Muzen, hier door den boer verward met de bekende ‘muusjes’, een suikergebak.

(2) Mann'uus, oudemannenhuis.

(3) Opschriever, secretaris.

(4) Klapbanke, de bank, waarbij de dorpsbewoners samenkomen en met elkander klappen.

(5) 'Ek, he' 'k, heb ik.

(6) Beletje, billetje, papiertje.

(7) Smoele, gezicht.

(8) G'loo 'k, geloof ik.

(9) Lik, slag.

(10) Onbegriepelik, actief genomen: slecht begrijpend.

[p. 140]

gewist. En weet je, waerom da 'k 't begost te begriepe: Onder 't rieje deur droenke ze zoo maer de wien uut de flesse, zoo maer vlak weg op de straete; der waere der bie, Grootje, daer je je bienae⁽¹⁾ 'n bult om zou geschreeuwd 'è, en as Jannetje 't 'à gezien, z' 'at er bepist, maer der waere der ook bie, die wel voor duuzend riesdaelders an zulver an der lief en an der paerd 'adde: 'k è in men leve zoo vee' goud en zulver nie bie mekaere gezie.

Toe ze 't 'eele ende afgeloope 'adde, toe gienke ze ruste in die groote keete, en ik zette me'n enste op de stoepe van 't Nut⁽²⁾: daer kost ik alles zie, maer as die stirdente dat noe ruste noeme, dan weet ik nie wa ruste is, ze sproenge allemaele deur mekaere as 'n punt in de dulve achter ons 'uus.

't Kon daer nie schille, wa ze mee der mooije kleere deeje, maer leutege snuuters, Grootje! nee, daer ka je nie bie; want j' 'eit 't op de kossemisse⁽³⁾ nooit zoo gezie.

Maer noe wier 't aevend en begoste ze de lichjes op te steke, en, schrikkelik van de wereld! 'eel Leye stoeng in vier en vlam en 't eene was â mooier as 't andere en toe de stirdente 'n bitje geeten 'à en wa vee' gedroenken 'á, toen gienke ze der weer van deur, deur 'eel de brandende stad van Leye.

Daer kreeg 'k bie al dat licht men zwarte bastert in 't ooge, en 'k gieng der pertael⁽⁴⁾ op los en zei tege den 'Eer, die der op zat: Generael, 'oe maekt 'et men bastert? en toe keek die stirdent me as 'n wezeloos mens an, en toe zeit ie mee 'n zwaere stemme: ik ken joe bastert nie, jie bint misschien zelfers 'n bastert. En zei ik: nê, siejeur, je zit op men bastert; en toe ie dat 'oorde, riep-en 'n veint, die der met flesse wien bie liep: laat die Usaer is drienke, maer, kiek, Grootje, zoo lekker, 't was of ter suuker in was, en ze was geel van kleure. Toe è' 'k zoo 'n 'eele flesse leeg gezope, want die veint schoenk maer deur, en toe kree 'k 'n lekkere reepe an⁽⁵⁾ en begost ik te suuzebolle, en 'k wier zoo leutig, net as de stirdente zelvers, en mee ons viere zoenge me'n al de liedjes van 't Durp en der was geen een sampetter, die der wat van zei.

Maer noe wier 't twaelef ure en 'k à nog geen vaeke, jae 't was woenderliek, zoo as 'k uut'ieuw: me sproenge en me deeje van belank, en toe me moei wiere, gienke me naer 'n 'erreberge (waer, da bin 'k aweer vergete), daer zaete kameraes en steelienge mit meissen. Maer noe kwaeme de poppe an 't danse, want 'n aerege meid pakte me bie me klawiere, en noe most ik mee doen ook.

Maer, Grootje! noe za 'k maer zwiege, me bin overal gewist, en 'k è zoo 'n schik g'at, da 'k der nog van griesel; maer wat en weerlems⁽⁶⁾ werk was: men vuuf gulde was 'k op 'n dubbeltje nae kwiet en noe binne me sense⁽⁷⁾ glad op.

Toe 'k naer 'uus mos, kree 'k va 't meissen nog 'n goeije klodder⁽⁸⁾ op

(1) Bienae, bijna.

(2) Nut, departementsgebouw der Maatsch. tot Nut van 't Algemeen.

(3) Kossemisse, kermis; eigenl. Kerstmis.

(4) Pertael, brutaal.

(5) Reep ankriege, dronken worden.

(6) Weerlems, bliksemsch.

(7) Sense, centen.

(8) Klodder, kus.

[p. 141]

men moele, en toe zei ze: dag lans, je weet noe, waer 'k weun, je moe maer is dikkels an komme, en dat von 'k 'eel vrindelik.

Overal za 'k nog stirdente zwiere en ziengende troepe langs de straete, en 'k 'á werk, da 'k men 'ieuw; want 'k gloove da 'k 'eel de Breestraete noodig 'à, om tuus te komme; maer 'k was toch nog op men tied; der bin der wè laeter tuus gekomme, maer der gienk der gen een nae de plisiekaemer⁽¹⁾.

Noe, Grootje! noe weet je der alles van; zeit den goeijen dag an Jannetje en an Vaeder en Moeder en an Meuje. Je moe me brief maer is gee⁽²⁾ an Dirk van van Sluus, me kameraed, dan kan 'ie die Zundag is vorlese an de klapbanke, en al wa 'k vergeten 'è, za 'k wel is naeder schrieve. Pas goed op 't bruune kalf, en vraeg an me baes om en stik⁽³⁾ van men 'ure⁽⁴⁾, da 'k nog 'è laete staen, maer nie alles te geliek, want der bin der 'ier, die j' altied af'aele. Zeit d' ouwe Meuje goejen dag, en past op me zulvere pupekoter en me zulver mes, en as je nie gou geld stuurt, dan mo' 'k men 'orlozie nae snotneuse⁽⁵⁾ brienge. Der is 'ier 'n 'eele groote beestemart, zoo as je bie ons nie ziet. De scholemester moe je van alles maer niks zeije, die is eigewies.

De groetenisse an allegaere en an Jannetje en gegroet van

pier stoppel.

J.K. De Regt.

(1) Plisiekaemer, politiekamer, politiekamer.

(2) Gee, geven.

(3) Stik, stuk gedeelte.

(4) 'Ure, huur, loon.

(5) Snotneuze, inbrenger bij de bank van leening.