Van de Schelde tot de Weichsel. Deel 1: Frankrijk - Zuid-Nederland - Noord-Nederland

[p. 119]

Aod 't g'ouwe toeië 't ao⁽¹⁾. (Oostsouburg op Walcheren.)

Lein Willebōordse was 'n krōter⁽²⁾ en 'ie weunde op 'n 'ofje nie' verre van den Veerschen straetwegt⁽³⁾. Vōor z'n gemak 'aod 'ie van den wegt af toet an z'n 'uus toe 'n wegelienk⁽⁴⁾ mēe kalksieskeien⁽⁵⁾ laete bestraete, mer omdat Jan en Aoleman van dat wegelienk mer nie' aoltied zou proffetêere, zòo aod 'ie er 'n 'ekken⁽⁶⁾ vōor laete zette, dat op slot kon, en zelvers droeg 'ie aoltied de sleuter d'r van in z'n borre⁽⁷⁾.

Z'n 'uus was nie' gròot en zulder⁽⁸⁾, die nie' lieë⁽⁹⁾ koste⁽¹⁰⁾, dat de zunne bie 'im zòo goed in 't waeter schēen, zeie: ‘'t Is 'n 'uus van zeven plevuzen⁽¹¹⁾ mēe 'n bleikje⁽¹²⁾ achteran.’

Mer Lein steurde⁽¹³⁾ z'n eige d'r nie' an en goeng⁽¹⁴⁾ z'n gooi⁽¹⁵⁾. - Noe, 't goeng 'm goed en d'r was geên stervelienk, die dat beter wist as z'n wuuf. Zie droeg de sleuters van 't kammenet⁽¹⁶⁾ en de bero⁽¹⁷⁾; want mēe geldzaeken bemoeide Lein z'n eige nie'. 'T geld, dat 'ie van de aerpels⁽¹⁸⁾ en de juun⁽¹⁹⁾ maakte, dat 'ieuw⁽²⁰⁾ 'ie zellevers; aol 't andere gaf 'ie z'n wuuf.

Asse⁽²¹⁾ van de mart tuus⁽²²⁾ kwaeme, dan zoudie⁽²³⁾ nooit nie' is⁽²⁴⁾ vraege: ‘Tannetje, wat 'ei-je⁽²⁵⁾ vōor de spenaoië⁽²⁶⁾ en rammelasse⁽²⁷⁾ gemaekt, en vōor 'oevēe verkocht je 't wietje⁽²⁸⁾ frenzen⁽²⁹⁾ en de griete⁽³⁰⁾ mēe jenievers⁽³¹⁾, beiërs⁽³²⁾ en keêzen⁽³³⁾?’

Bel, gostermanne⁽³⁴⁾, neê! 'Ie wist dat Tannetje zunig en nouwe⁽³⁵⁾ was, en 't nie' over de balken zou gooie, en daerom rōokte 'ie z'n puupje⁽³⁶⁾, zaoide z'n groenten en paste op z'n guus⁽³⁷⁾ datteze nie' achter d' 'aege liepe⁽³⁸⁾.

(1) Aod 't g'ouwe toeië 't ao, hadt het gehouden toen gij het hadt.

(2) Krōter, groenboer, die ook melkvee houdt. Waarschijnlijk van kroot, suikerwortel; vergel. 't Gron. moesker. De ō klinkt als de oo in school en de ó als de oa in het Engelsche broad. De eerste beantwoordt aan de zachtheldere, de tweede aan de scherpheldere oo. De ae klinkt klinkt als è in père; de ē als ee in veel, de ê als ee in meer.

(3) Straetwegt. Parogische t als in plach-t enz.

(4) Wegelienk, wegje. Bij Kiliaen ook wegel. In Vlaanderen en Zeeland bovendien wegeling, wegelingske, wegeltje. Vergelijk de verkleinwoorden in 't Ags.

(5) Kalksieskeien, groote straatkeien; vergelijk blz. 3, aant. 8.

(6) 'Ekken, hek.

(7) Borre, beurs.

(8) Zulder, zij.

(9) Lieë, lijden, dulden, verdragen.

(10) Koste, konden.

(11) Plevuzen, vloertegels.

(12) Bleikje, bleekveldje.

(13) Steurde, stoorde.

(14) Goeng. Goeng en gieng worden willekeurig voor ging gebruikt.

(15) Gooi, gang.

(16) Kammenet, kabinet.

(17) Bero, bureau.

(18) Aerpels, aardappelen. In de omstreken van Arnemuiden en op Zuid-Beveland zegt men petaoters. Eng. potatoes.

(19) Juun, uien.

(20) Ieuw, hield.

(21) Asse, als ze.

(22) Tuus, te huis.

(23) Zoudie, zoude hij.

(24) Is, eens.

(25) 'Ei-je, hebt gij.

(26) Spenaoië, spinazie.

(27) Rammelasse, rammenas.

(28) Wietje, klein plat mandje van wieden, wijden, weden of wilgen takken.

(29) Frenzen, aardbeien. Elders ook freezen; 't Fr. fraises, aardbezien en afhangende nestels; Ned. franje.

(30) Griete, groote, langwerpig ronde, diepe mand.

(31) Jenievers, aalbessen.

(32) Beiërs, kruisbessen.

(33) Keezen, kersen.

(34) Gostermanne, stopwoord; verbastering van Godsman.

(35) Nouwe, nauw; synoniem met het vorige. Vergel. de uitdr.: het ruim hebben.

(36) Puupje, pijp, vijf, blijven, wijf en een paar andere woorden met ij nemen de uu aan.

(37) Guus, kinderen.

(38) Achter d' aege liepe, stil uit school bleven. Verg. de Mnl. uitdrukking: achter lande, velde, straten, bosschen ende hagen.

[p. 120]

Ten langen lesten wier 'ie zellevers diaoken; mer dat zou noe juustement⁽¹⁾ 't begin weze van z'n ongeluk.

Lein Willebōordse aod 'n buurman, wiens 'ofje mer deur 'n dulve⁽²⁾ van 't ziene⁽³⁾ af lei⁽⁴⁾, en die buurman 'eêtte Jille Franse. Groôter kniezebieter⁽⁵⁾ as die Jille was-t-er nie. 'T goeng 'm ok nie' vōor d'n wind; want aoles zag er ievallig⁽⁶⁾ en verdisteleweerd⁽⁷⁾ uut. 'N eêlen dag kost 'ie over 't gelint⁽⁸⁾ bie de winterkeête⁽⁹⁾ leië kieke, net as 'n puut⁽¹⁰⁾, die mēe z'n kop boven 't ruit⁽¹¹⁾ op 'n vliege leit te loeren. En of 't gos⁽¹²⁾ en ander vuulte⁽¹³⁾ z'n groente mol in 't peper-'ol⁽¹⁴⁾ liet spele, dat kon 'm niks niemendalle verschille; want zoô lank as z'n buurmans karretje zoô op 'n zandwegt liep, 'aod 'ie toch geen leut⁽¹⁵⁾ in z'n leven. - En, diaoken oôre⁽¹⁶⁾, 'ie 'aod 'r 'n stikje van z'n pienke⁽¹⁷⁾ vōor gegee⁽¹⁸⁾ asse 't im gemaekt aode. 'Ie 'aod 'r a' zoô lank op gevlast en 't was nog telkens bekaoid⁽¹⁹⁾ uutgekomme. - En noe was z'n buurman 't g'oôre⁽²⁰⁾!

Mer, stil is, zoud 'ie er noe is niks an doe' kunne?

Wacht, daer schiet 'm wat te binnen! Jae, jae, Jille Franse is goed van ontouwen⁽²¹⁾!

Toen Lein Willebōordse nog joenge joengen⁽²²⁾ was, toen 'aod 'ie 'n eêl schuin leventje geleid.

As ie 'm aweêr is bie ‘Schele Maoie’ in ‘'t Vergulde Oepeltje’ an de leutertaefel⁽²³⁾ kost kriege, dan!....

'T is 'n weekje laeter.

Lein komt mēe d' ouwe⁽²⁴⁾ op z'n schouwers de wegt af. 'Ie 'ao z'n aerpels weze wieë⁽²⁵⁾, en net bie ‘'t Vergulde Oepeltje’ komt 'ie Jille tegen.

Jille schiet op 'm an as 'n Vlaemse gaoie⁽²⁶⁾ op 'n mosse⁽²⁷⁾, geeft 'm de 'and en zeit: ‘'Oòr is, buurman, ik eb ik⁽²⁸⁾ je nog nie gefiliciteerd mēe je diaokenschap! Geluk er mēe 'oòr, en dat 't toet zegen van de gemeênte mag weze!’

‘Dank je wel, buurman! 'K 'ōop ik dat je d'r nog lank getuge⁽²⁹⁾ van mag weze!’ zeit Lein en wil verder gae.

Noe was 't mēe Jille Franse afgesproke werk en net as Lein weg wou gae, kwam ‘Schele Maoie’ over de onderdeure kieke en riep: ‘Bel, ei je

(1) Juustement, juist.

(2) Dulve, sloot.

(3) Ziene, zijne.

(4) Lei, lag.

(5) Kniezebieter, ijzegrim.

(6) Ievallig, armoedig.

(7) Verdisteleweerd, slecht onderhouden. Verbasterd van 't Fr. dé(s)truire.

(8) Gelint, rasterwerk, omtuining van latwerk; bij Kiliaen ghelente, Hd. Geländer.

(9) Winterkeête, kelder onder een aarden wal.

(10) Puut, kikvorsch.

(11) Ruit, kroos.

(12) Gos, gras.

(13) Vuulte, onkruid; letterlijk vuiligheid.

(14) Mol in 't peper-'ol, wegkruipertje spelen. Peper-'ol = peperhol. Vergel. 't Gron. piepergaatje en 't Eng. peep-hole.

(15) Leut, pleizier.

(16) Oôre, worden.

(17) Pienk, pink.

(18) Gegee, gegeven.

(19) Bekaoid, verkeerd.

(20) G'oôre, geworden.

(21) Ontouwen, geheugen.

(22) Joenge joengen, jonkman.

(23) Leutertaefel. Een soort van tafel met hellend vlak, waarin ijzeren pennen zijn. Men stoot met een stok een bal door een gleuf en tusschen de ijzeren pennen door rolt de bal in een bakje met een getal gemerkt. Het spel heet leuteren, doch komt geheel in onbruik.

(24) Onwe, houwe, houweel waarmede men onkruid wiedt.

(25) Wieë, wieden.

(26) Gaoie, meerkol, roofvogel.

(27) Mosse, musch.

(28) Ik eb ik = ik heb; jie eit = gij hebt; ie eit = hij heeft; wilder, julder, zulder 'e' = wij hebben, gij hebt, zij hebben. Die e klinkt kort.

(29) Getuge, getuige.

[p. 121]

van je leven! Daer bin de tweê van de leutertaefel aweêr bie mekaore. Moete je nie' is 'n potje⁽¹⁾?’

An de leutertaefel 'ao Lein vroeger 'eêle daegen gestae; 'ie was-t-er meêr as gek op, en toen ‘Schele Maoie’ dat zoô zei, mēe 'n gezicht zoô valsch as 'n katte, begoste Leins oôgen vier⁽²⁾ te schieten. Deur 't opgeschōve raem zag 'ie de leutertaefel stae, mer die tweê valsche bakkessen⁽³⁾ van Jille en Maoie zag 'ie nie.

‘Noe?’ zeî Jille, ‘eên potje?’

Jae, noe was 't toch of er wat was, dat Lein dēe begriepe, dat 'ie verkeêrd zou doe! Mer.....eên potje, wat zou dat noe gēe? En 't begost toch net te regenen. -

‘Noe jae dan, eên potje!’ riep 'ie en.....'ie 'ao de onderdeure al open.

Lein spēelde ongelukkig; 'ie verlōor.

‘Kom, noe jie d'r eên winne,’ riep Jille en stoôtte a' vast⁽⁴⁾, want 'ie 'ao de vōorstoôt.

Lein gaf toe en....'ie verlōor aweèr.

‘Nog is eensjes!’ schreeuwde Jille, en de bolket⁽⁵⁾ vlōog a' rammelend deur de schuve⁽⁶⁾ en kwam tikke-tikke van 't eêne spiekertje op 't aore in 't kotje⁽⁷⁾ mēe de negene⁽⁸⁾.

Eên, tweê, drie, vier, vuuf stoôten! 'T was of de duvel d'r mēe spēelde: Lein verlōor aweêr.

‘Nog is,’ riep 'ie. ‘Ik wil ik er toch eên winne! Gēef mien⁽⁹⁾ de vōorstoôt!’

‘Die ka-je⁽¹⁰⁾ kriege,’ zeî Jille en....

Zeven potjes achter mekaore wiere door Lein verlōre.

Noe wilde 'ie nie meêr.

‘Zumme⁽¹¹⁾ dat merrege⁽¹²⁾ nog is overdoe?’ vroeg Jille.

‘Merrege moet 'k bevestigd oôre,’ zeî Lein.

‘Mer dat gebeurt toch 's oggens⁽¹³⁾, is 't nie?’ vroeg ‘Schele Maoie.’

‘Noe jae, mer me moete dat 's oggens nie doe! Me kunne dat 's agtemiddugs⁽¹⁴⁾ doe!’ riep Jille.

‘'s Agtemiddugs? Jae, mer dat kan toch nie! 's Oggens in de kerke bevestigd en dan daodelik an de leutertaefel....’

‘Bel noe, wat is dat? 'Ier komt 's zondags-agtemiddugs toch geên mensch, en ik zal ik je nie verklappe,’ zeî Jille aweêr.

En zoô goeng 't over en weêr. Jille dēe z'n best en ‘Schele Maoie’ dēe ok d'r best.

En onderwiele ze zoô stoenge te dillebereêren⁽¹⁵⁾, aelde Lein z'n borre vōor den dag om de zeven verlōre potjes te betaelen. Mer 'oe 'ie zocht, noe in dit, dan in dat 'oekje, 'ie vond nie meêr as vuuf groôte⁽¹⁶⁾ en de sleuter van 't ekken van 't wegelienk.

(1) Potje, spelletje.

(2) Vier, vuur.

(3) Bakkessen, bakhuizen.

(4) A' vast, al vast.

(5) Bolket, stuiter,

(6) Schuuf, lade of gleuf.

(7) Kotje, hokje.

(8) Negene, negen.

(9) Mien, mij.

(10) Ka-je, kunt gij; de vocaal van 't enkelvoud in 't meervoud.

(11) Zumme, zullen we.

(12) Merrege, morgen.

(13) 's Oggens, 's morgens.

(14) 's Agtemiddugs, des namiddags.

(15) Dillebereêren, praten.

(16) Groôte, twee en een halve cent.

[p. 122]

‘Jae, Maoie,’ zeidie, ‘ik wist ik nie, dat ik vandaege nog leutere zouw en noe e' 'k⁽¹⁾ geên geld bie me.’

‘O, dat 's niks niemendalle, ik zal ik je 't we' vōorschiete,’ zei Jille.

‘Julder liekene⁽²⁾ we' simpel,’ riep Maoie, ‘dienk je dat ik m'n ouwe klanten nie burge⁽³⁾ wil! Gaet gerust je gooi, 'oôr! Ik wou ik dat 'k 'onderd zeeuwen⁽⁴⁾ van je e'⁽⁵⁾ mocht⁽⁶⁾! Mer eên dienk kan ik me toch bie m'n ziele nie begriepen, Lein!’

‘En dat is?’ vroeg Lein.

‘We', dat je nooit geen geld bie je draegt! Wēet-je wat ik g'oôrd e'? Me'⁽⁷⁾ ze kunne 't beuzele⁽⁸⁾ ok!’

‘Neê, wat dan?’

‘Ze zeië dat jie aol je geld an je wuuf gēeft!’

‘Neê, dat 's nie waer. 't Geld van de aerpels en van de juun 'ouw ik⁽⁹⁾ vōor m'n eige!’

‘Zoô, dat valt me mēe,’ riep Jille, ‘mer waer bluuf jie mēe aol dat geld?’

‘Neê, d'r komme zeker nooit geên rekeniengen, é? M'n gereê-schap moet ok nie onderouwe oôre, é?’

‘Ah, noe mer dan zei ik, dat jie zot bint! Ik geê ik an m'n wuuf net zoovēe' as zie noôdig 'eit. Ik zei ik mer, dat 'oôrt zoô. De veint⁽¹⁰⁾ is de baos,’ zei Jille en 'ie sloeg mēe z'n vuust op de toôg⁽¹¹⁾, dat de glasjes rammelde.

As je noe an ‘Schele Maoie’ gevraegd ao, of ze ok meênde dat de veint 'eêlemaele baos is, dan wēet ik zoô precies nie, of ze dat we' gezeid zou e'; mer noe zei ze: ‘Dat zei ik ok. En 't staet in d'n bibel ok, wēet-je!’

En zoô goeng dat praotje vort, mer toen Lein naer 'uus gieng, docht ie aol mer an dat, watte Jille en Maoie gezeid aode. Toen ie tuus kwam keek z'n wuuf 'eel zunig, mer ze zei niks. Ze was 'n verstandig vrommes⁽¹²⁾.

Daer kwaeme de guus uut schōle.

‘Vaoder, moeder,’ schreeuwde ze, ‘'n bēletje, 'n bēletje⁽¹³⁾!’

Lein pakte ze zoô is an en....neê mer, de duvel spēelde 'r waerachtaegers⁽¹⁴⁾ mēe. Pier ao 'n bēletje van ‘Jan de Wasscher’ en Klaois aod 'r eên van ‘Lammen Goedzak.’

Dat bolde 'm niks en toen ze g'eten 'aode stoeng 'ie op, gieng naer buten en bromde: ‘Ze e' geliek, jae, dat e' ze! En wēet je wat, ik verdom 't! Zie-je?’

‘Wat verdom je, Lein?’ vroeg z'n wuuf, die bie 'm gekomme was zonder dat 'ie 't g'oôrd ao.

Lein verschrok, mer noe 'ie ao gezeid 'ao, wou 'ie ok beê zeie.

‘Dat jie de sleuters van 't kammenet en de bero draegt! Die moet ik

(1) E'k, heb ik. Die e' klinkt volkomen als de e in heb, en zoo is het ook met de e in we', dat in plaats van wel komt.

(2) Julder liekene, gij gelijkt.

(3) Burge, borgen.

(4) Zeeuwen, Zeeuwsche rijksdaalders ter waarde van ƒ 2.60.

(5) Je e' = u hebben.

(6) Mocht, moest. De Zeeuwen verwarren altijd moeten met mogen. Voor ons mocht zeggen ze evenwel dikwijls meugde.

(7) Me', maar.

(8) Beuzele, liegen. In plaats van beuzele hoort men ook vaak leugene.

(9) 'Ouw ik, houd ik.

(10) Veint, man. Veint staat tegenover wuuf.

(11) Toog, toonbank.

(12) Vrommes, vrouwmensch.

(13) Bēletje, lett. een beeldje. Een prent van een cent. In Vlissingen heet ze een bezandetje.

(14) Waerachtaegers, waarachtig.

[p. 123]

e'!’ zeidie en onderwiele trapte 'ie 'n slekke⁽¹⁾ doôd! Net of die 't elpen kost.

‘Wien 'eit me de sleuters gegēe, Lein?’ vroeg ze.

Jae, zie je, daer stoeng 'ie noe. Dat 'aod 'ie zellevers, eëlemaele uut z'n eige gedae.

Lein wist nie wat 'ie zeië mocht en....trap, trap, trap....dat waere weêr drie slekken doôd. 't Was goed dat 't geregend 'ao, d'r waere d'r 'n 'eêle boel.

‘Ze e' 't gedae, gloôk⁽²⁾?’ zei Tanne.

Lein zeî nog niks en Tanne wou weggae. 't Julen⁽³⁾ stoeng 'er⁽⁴⁾ naeder as 't lachen.

Toen kreeg Lein compassie⁽⁵⁾ mēe d'r en daerom zeidie: ‘'Oôr is Tanne, 'ou jie de sleuter van 't kammenet me' en geef mien die van de bero, dan e' me⁽⁶⁾ aolebei wat.’

Tanne zeî niks, mer ze 'aelde de sleuter uut 'r⁽⁷⁾ zak en gaf 'm over.

Noe 'ao Lein z'n zin, noe kon 'ie....

Neê, geld zou 'ie nie vermosse⁽⁸⁾, dat zou 'ie nie. T' zou net zoô goed gae as vroeger; 'ie kon toch ok we' rekene! 'Ie was toch ok deur⁽⁹⁾ geen uul uutgebroed⁽¹⁰⁾, wēet je!

En toch, kiek, 't was net of die sleuter in z'n zak gloeiend wier. 'Ie dēed 'm zeêre⁽¹¹⁾.

Zou 'ie 'm vromgēe⁽¹²⁾?

Vromgēe? Wat zouwe ze lache, die Jille en die ‘Schele Maoie.’

Daer bukte 'ie z'n eige om 'n spieker op te raepen.

‘Aië⁽¹³⁾!’ riep 'ie. De sleuter zat schuins overdwars in z'n zak.

Zoô wier 't aevund en toen de klokke negen uren geslōgen ao, goenge ze naer bed.

't Was aoles stil in z'n werk gegae. Vroeger 'aode Lein en Tanne aotied nog is wat te zeiën; mer noe niks.

‘Nacht, Tanne,’ zeî Lein.

‘Nacht, Lein,’ zeî Tanne.

Toen wier aoles stil, o, zoô aokelig stil!

Lein 'aod a' 'n uurtje wakker gelege, toen 'ie wat 'oôrde.

‘Slaep je nog nie, Tanne?’ vroeg 'ie.

‘Neê, mer noe 'ao 'k net gae doe,’ zei ze.

Ze beuzelde; want ze juulde, en omdat Lein 't niet 'oôre zou, 'ao ze d'r vienger in d'r mond gestoke. Me' daer net 'ao ze gesnikt en dat 'ao Lein g'oòrd.

De klokke 'ao al eên, tweê en drie geslōge en nog lei Lein wakker; me' ten langen leste viel 'ie toch in slaep.

En daer begon 't eêst mooi te oôren. 'Ie droômde.

'Ie was in de kerke en stoeng in d'n tuun⁽¹⁴⁾. De domenie stoeng op de

(1) Slekke, slak.

(2) Ze e' 't gedae, gloôk, ze (de slakken nl.) hebben het gedaan, geloof ik.

(3) Julen, huilen.

(4) 'Er, haar.

(5) Compassie, medelijden.

(6) E' me, hebben we.

(7) 'R, haar.

(8) Vermosse, vermorsen, verkwisten.

(9) Deur, door.

(10) 'Ie was toch ok deur geen uul uutgebroed. Zeer platte uitdrukking voor: Hij was nu toch niet van zulk eene lage afkomst.

(11) Zeêre, pijn.

(12) Vromgēe, weerom-, teruggeven.

(13) Aië, uitroep van pijn.

(14) Tuun, de ruimte voor den preekstoel.

[p. 124]

preekstoel en 'ao 'n leuterstok in z'n 'and. Jille probeerde 'r uut z'n bank 'n sleuter op te gooien. De domenie stak de stok uut, mer 't was mis; de sleuter viel vōor de voeten van Lein, die 'm opraepte en....'t was de sleuter van z'n bero. - ‘Schele Maoie’ liep mēe 't erreme zakje en aol de menschen gooide 'r sleuters in. - En onderwiele 'ie daer stoeng om bevestigd te 'oôren, riep de stokman⁽¹⁾: ‘De duvel! ‘De duvel!’ Lein keek op en....brr, in plekke⁽²⁾ van den domenie stoeng er eên mēe ōrens op z'n oôd⁽³⁾ op de preekstoel. Aol de menschen liepe de kerke uut en schreeuwde. Jille en ‘Schele Maoie’ liepe ok weg, mer die lachte. - Lein kon nie wegloôpe. Daer kwam de duvel van de preekstoel mēe de leuterstok in de eêne klauwe en de sleuter van de bero in de aore.

Wat 'aod 'ie 't benouwd!

De duvel gooide 'm op de grond, goeng op z'n lief zitte en wilde 'm mēe de leuterstok doôdsteke.

‘Lein, Lein,’ riep Tanne, ‘Lein, Lein, 'oor wakker! Wat schilt er an?’

Lein wier wakker, zuchtte is even en zeî toen: ‘Ik droômde ik 'n bitje⁽⁴⁾.’

Toen 'ie 's oggens opstoeng, was 't net of 'ie droenkig⁽⁵⁾ was, 'ie zwiengelde⁽⁶⁾ overaol tegen an.

Om negen uren rēë⁽⁷⁾ ze naer de kerke, - Lein wier bevestigd en....neê, d'r was geên spraeke van 'n leuterstok, 'n sleuter of 'n duvel, Jille en ‘Schele Maoie’ waere nie is⁽⁸⁾ in kerke, en toch....'ie zweêtte d'r van.

En 's middugs?

's Middugs liet 'e 't ‘Vergulde 'Oepeltje’ loôpe en gieng vōor 't eêste mēe 't erremezakje rond.

Wat was die Jille boôs! Mer 'ie zou 'm toch we' kriege. Was 't vandaege nie, dan merrege.

En jae, ‘merrege’ krēeg ie 'm ok.

Lein goeng tegen d'n aevund naer 't ‘Vergulde Oepeltje,’ betaelde z'n schuld en....

‘A, daer 'ei-je de man!’ riep Jille. ‘Gistere durfde ie nie!’

‘Dat zei jie!’ gaf Lein ten antwōord.

‘Noe, noe, geên ruzie in m'n uus,’ zeî Maoie, ‘doen julder liever 'n potje!’

‘Jie 'eit de vōorstoôt,’ riep Jille en 'ao al 'n leuterstok in z'n 'anden.

Lein draoide, keêrde en kēek al, mer....

‘Noe dan, me' nie meêr as tweê potjes, 'oor!’ riep 'ie.

'Ie was gelukkiger as 's zaeterdags; 'ie won ze aolebei.

Aoles was in 't redelikke afgeloôpe; twee potjes gespeēld en eên glasje bier gedroenke.

‘Zie je d'r noe kwaed in?’ vroeg Jille toen ze saemen naer 'uus gienge.

‘Bel neên 'k, zoô besant⁽⁹⁾ 't niks!’ zeî Lein.

‘Noe, dan mochte me dat is meêr doe,’ meênde Jille, en Lein, die z'n

(1) Stokman, zoogenaamde hondenslager of portier.

(2) Inplekke, op de plaats.

(3) Oôd, hoofd.

(4) 'n Bitje, een beetje.

(5) Droenkig, dronken.

(6) Zwiengelde, slingerde.

(7) Rēë, reden.

(8) Is, eens.

(9) Besannen = mes'annen, meshanden, mishanden, niet handen of passen, op aankomen.

[p. 125]

eige mer zocht te paoien⁽¹⁾ meê te dienken: ‘Ik drienk ik geên jannever en ik vloek ik er nie bie,’ zeî: ‘We' jae, dat konne me ok we'!’ -

Drie wēken laeter ao ‘Schele Maoie’ 'n leutergilde in d'r 'erreberge. 'T gilde bestoeng uut vuuftien leden. Lein was prizzedent en Jille sikkretaoris. - Tweê mel in de wēke kwaeme ze bie mekaore en d'r wier niks aors gedroenke as bier, en die vloekte 'ao boete.

Mer dat glōofde de domenie, die d'r achter kwam, nie en 'ie gaf Lein 'n vermaenienge⁽²⁾.

En Tanne gloôfde 't ok al nie en d'r viele wōorden⁽³⁾.

In 't eêste steurde Lein er z'n eige an, mer op 't lest gaf 'ie om d'n domenie net zoovēe as om z'n wuuf, dat wil zeië: 'ie gaf om geên van de tweê wat.

De domenie maekte 'm diaoken af; mer Tanne kon 'm geên man afmaeke; die was an 't touwtje vast.

Noe, ronduut gezeid, dat kon Lein niks niemendalle verschille. Toen 'ie prizzedent van 't gilde wier, 'aod 'ie gezeid: ‘Niks as bier drienke, en die vloekt betaelt boete!’ Dat 'aode ze belōofd, en de prizzedent 'ao wōord gouwe⁽⁴⁾. 'Ie was er wat groôtsch mēe.

Mer 't bier drienke en 't nie vloeke dede 't 'ier nie. Wat 't wel dēe was: ze leuterde om geld en....de prizzedent was 'eêl ongelukkig. 'Ie kwam a' nîe meèr toe mēe 't geld van de aerpels en de juun. En van tweê mel in de wēke wîer 't 's winters aole aevunden, jae, wel is overdag.

'T wier vōorjaer! Lein docht meêr an de leutertaefel as an z'n groente. D'r wier nie gezaoid, d'r wier nie gewied, - 'eél 't boeltje liep in 't 'onderd, en, eêr 't Sint Jan was, mocht 't 'of⁽⁵⁾ vōor schuld verkocht oore.

't Leutergilde verlîep en....Jille wier ineêns vroom en goeng soms driemel op 'n zondag naer de kerke, en toen Lein z'n boeltje verkocht wier, was Jille de koôper.

Noe kost Lein errebeier⁽⁶⁾ oôre; mer 'oe wier 'ie dat?

Neê, wēet je wat, 'ie zou 't 'ofje van Jille pachte, - jae, dat zou 'ie!

‘Oôr is, buurman,’ zei Jille, toen Lein er ōver begost en 'm vroeg of 'ie 'm dan ok nie 'n paer 'onderd gulden burge wou, om in z'n gereêschap te kommen, - ‘oôr is, buurman, me-n-e'⁽⁷⁾ verkeerd gedae en jie eit 'r je straffe vōor gekrege. 'Aod ik me nie bekeêrd, wie wēet wat ik zou weze. - Mer geld leêne, neê, dat doen îk nie, en m'n 'ofje an joe⁽⁸⁾ verpachte; dat doen ik ok nie!’

Toen begost Lein boôs te oôren en verwēet Jille, dat 'ie de schuld van z'n ongeluk was; me' Jille blēef bedaerd en zeî alleên: ‘Wēet je wat, buurman, jie moet joe⁽⁹⁾ zaeken wete en îk de miene....’

‘Dat wēet ik we',’ zeî Lein, ‘mer noe bin 'k erm. Van aoles wat 'k van m'n vrouwe's vaoder ge-orven⁽¹⁰⁾ e', e'k niks meêr over!’

‘Bel,’ zeî toen Jille, ‘aod 't g'ouwe toeië 't ao!’ en toen ie dat gezeid ao, goeng Jille weg en liet den ermen Lein stae.

(1) Paoien, paaien.

(2) Vermaenienge, vermaning.

(3) D'r viele woorden, er kwam onmin en ruzie.

(4) Gouwe, gehouden.

(5) 'Of, huis en hof.

(6) Errebeier, arbeider.

(7) Me-n-e', wij hebben.

(8) Joe, jou, u.

(9) Joe, uw.

(10) Ge-orven, geërfd.

[p. 126]

‘Aod 't g'ouwe toeië 't ao, vrôme smeerlap,’ bromde Lein en gieng naer uus.

‘Aod 't g'ouwe toeië 't ao,’ zeî ‘Schele Maoie’ 's nachts in z'n droôm.

‘Aod 't g'ouwe toeië 't ao,’ dat riepe ze aolemaele tegen 'm, asse 'm mer ankēke.

't Was om d'r gek van te oôren.

't Is vier jaer laeter. De bekeêrde Jille Franse gaet noe mēe 't erremezakje rond en ‘Schele Maoie’ nēemt 'n stoel van den koster en zit onder de preekstoel. Op de trotbanken⁽¹⁾ zitte de guus van Lein Willebōordse en Tanne zelf komt nooit in kerke. Ze zien d'r aolemaele as schooiers⁽²⁾ uut.

En Lein?

Gaet is mēe naer 't gekken-uus te D. - Kiek, wie zit daer op die bank? 'T is 'n man, die telkens net doet, asof ie mēe 'n stok stoôte wil.

Daer komt 'n oppaster naer 'm toe en zeit: ‘Bedaerd 'oor, Lein!’

‘Ik bin ik Jille Franse,’ zeit de gek, en z'n maegere 'anden op de schouwers van den oppaster leiënde⁽³⁾ zeit ie: ‘Jae, Lein, joengen, 't is je eige schuld, zie je. Ik kan ik 't nie 'elpe en ‘Schele Maoie’ ok al nie. Weet-je wat: ‘Aod 't g'ouwe toeië 't ao! Hi, hi, hi!’

En de man, die dat zeî, is Lein Willeboordse, de man, die vroeger 'n goed gedoe⁽⁴⁾ ao, diaoken wier, mer....duveltjes vond, die 'm erm maekte en in 't gekken-uus brochte.

P. Louwerse.

(1) Trotbanken, armenbanken.

(2) Schooiers, bedelaars.

(3) Leiënde, leggende.

(4) Gedoe, zaak.