Van de Schelde tot de Weichsel. Deel 1: Frankrijk - Zuid-Nederland - Noord-Nederland

Op de kuir⁽¹⁾.
(Stik uut en brief.) (Walcheren - Oostkapelle.)

Van de zeumer ebbe me gedureg mooi weêr gaat, mèèr vee droogte; de vruchten bin dèèrom vrie goed geweest, oewel de erten en brune boonen nie best wère. Noe et bèmese⁽²⁾ is goore⁽³⁾, ebbe we vee wind gekrege, ienkele keeren zels sturm. De deure snokte bie die gelegenteit nog a vee. Ier en dèèr is en boom 't onderste boven gewaaid. De kranten vermeldden, dat er eenege schepen bin vergèè⁽⁴⁾, ook een, ier in de nèbieëid. Dit was dan zonder twufel de reden, zoo as ze me verteld è, dat er op 't strange veel out angespoeld is, ook en liek van en zeeman, en dat op sommege plekken den dune is afgenome en op andere plekken dieken bin deurgebroke. Dit eit ook bie de Polder plèèse gaat. Het wêer is tegenwoordeg nie gunsteg; et eit al en bitje gevrooze en zoo is 't 's èvends dan ook mèr koud. Van ochend aa 't zels gesneeuwd, en et is te begriepen, dat et voor de errebeiers op 't land mèr ivalleg⁽⁵⁾ begint 't ooren. Sommege lien op 't land veel ival, andere bin dèèrom a zonder werk. En disendag-èvend gieng ek is kuire. Oewel et wêer nog nie best was, mèèkt' ek gebruuk van d' okkaie⁽⁶⁾, dat ek nèmentlik en boer mocht gèè spreke. Ik stieng op, trok en dikkere jas an, zette men oed op en gieng de wegt op. Dèèr zag ek a dadelijk en kooie⁽⁷⁾ mee guus⁽⁸⁾, die bezeg wère mee spelen. Den eenen was an 't ziengen, en ander sproeng, gliek et spreekwoord wè zeit: as en puut⁽⁹⁾ over de dulve⁽¹⁰⁾, mèèr en derde gooide zen bolleket⁽¹¹⁾ en liep dien achteran. Een van ulder was bezeg d'aare te treiteren⁽¹²⁾; en dit is d'oorzèke da verscheie noe schreeuwe en jule. Ik zag der een, die zels probeert over de dulve te springen, en roep noe: Ui!

(1) Kuir, wandeling.

(2) Bèmese, najaar. Zie blz. 79, aant. 1.

(3) Goore, geworden.

(4) Vergèè, vergaan. De slotconsonant treedt weer op, wanneer een hiatus moet vermeden worden.

(5) Ivalleg, onaangenaam; vergel. blz. 89, aant. 1.

(6) Okkaie (Fr. occasion), gelegenheid.

(7) Kooie, troep.

(8) Guus, kinderen.

(9) Puut, kikkert.

(10) Dulve, sloot.

(11) Bolleket, bal, stuiter.

(12) Treiteren, plagen.

[p. 118]

wat doen julder dèèr? Pas op, oor! doe geen kwèèd, of ek za der de sampetter⁽¹⁾ is van spreke! Weie dat wè lète? Kwa⁽²⁾! speel as zulder⁽³⁾! Een van ulder antwoordde me: wilder doen geen kwèèd, mèèr zulder ebbe et gedèè! Een ander roept noe: ie beuzelt⁽⁴⁾, wilder ebbe et nie gedèè! En wuuf zeide noe tegen de julende guus: o, da's niks! je moe zoo nie schreeuwe! Speel mêêr, o! da besan⁽⁵⁾ nie! - Ik gieng noe verder en ontmoette en pèèr joengers, die op pad nèè de meulen wèren: de een aa en zak mee terve op en kruuwègen, de ander droeg mèr en bitje op zen rik⁽⁶⁾. Ik ontmoette ook en wuuf, die der famielje bezocht aa en dus op der sondagsen was, met en faalje⁽⁷⁾ om, die bealve andere kleeren ook der jak en beuk⁽⁸⁾ bedekte. Ze zeije wel is van der, da' ze mee andere koenkelt⁽⁹⁾, oewel dit nie wèèr is. Ik zag op eenegen afstand van me vandèèn en errebeier, dien ek wou spreken, wuifd' em, wèèrop ie nè me toekwam, en nè em gesproke te ebbe, gieng ieder zens weegs. Ik kwam den schilder tegen, die zen verfpuzze⁽¹⁰⁾ droeg, en gieng mêe em mee nèèr et durp. Ze adde dèèr juust en vergèderienge in 't prochie-uus (of schepeskèmer) gaat. Bie et deurgèèn zie ek en antal errebeiers, die der werk afgedèèn aa, nèèr uus gèè. Ze adde der loon nog nie ontvange, mer zouwe dit eerstis mee 't einde van de weeke, en nèvenant⁽¹¹⁾ van den tied, die ze gewerkt è en het werk, da' ze gedèèn è, betèèld oore⁽¹²⁾. Omdat er, eenegen tied gelee, vee regen gevalle is, bin de wètergangen, sprienken⁽¹³⁾ en dulven goed gevuld, en op leege plekken stèèt zelf wèter in de guilen⁽¹⁴⁾, mèèr op nog leegere plekken stèèn der plassen in de weien. 'K was noe op 't of gekomme. Dèèr was ter een mee zen rive⁽¹⁵⁾ bezig, 't 'of op te reen⁽¹⁶⁾. Ik gieng noe in de schuure; ze wère an 't dossen⁽¹⁷⁾ van geeste⁽¹⁸⁾ en gooid' et stroo over de puie⁽¹⁹⁾ in den tas⁽²⁰⁾ of op het dilt⁽²¹⁾. Op 't stal zag ek ook en pèèrd mee en kacheltje⁽²²⁾; ik aaid' et beestje. Ik goeng noe in den uze: de meid stoeng op der bloken⁽²³⁾ an de deure. De vrouwe vertelde me, da' ze nie vee beuter kèèrnde. Ik zag derek⁽²⁴⁾ den boer in zen krikstoel⁽²⁵⁾ bie et vier zitte. Et mocht wel itte, da 'k em 't uus vond, want da' gebeurt blange⁽²⁶⁾ nie altie. Dèèr ze net koffie gedroenken aa, zette z' et overege, ook de broodlogge, in de spinde terug en ik besprak men zèken. Ik vrèègde den boer: Kuie en stik land, da 'k em beduudde, komme slechte⁽²⁷⁾? En: weie 't morge doe? - Ik keerde noe terug, bezocht nog en moeie en vervolgde men weg.

W.K. Frederiks.

(1) Sampetter, champêtre, garde-champêtre, veldwachter.

(2) Kwa, komaan.

(3) Zulder, zijlieder, zijlieden, zij.

(4) Beuzelt, bazelt, liegt.

(5) Besan, hindert; zie mishanden (blz. 124, aant. 9).

(6) Rik, rug.

(7) Faalje, falie, groote omslagdoek.

(8) Beuk, overhemdje, dat de boerinnen dragen.

(9) Koenkelt, konkelt; hier: in verboden betrekking staat.

(10) Verfpuzzze, verfputs, verfpot.

(11) Nèvenant, naar 't komt, valt; naar advenant.

(12) Oore, worden.

(13) Sprienk, sprank, waterleiding.

(14) Guilen, geul, groeven, greppels.

(15) Rive, hark.

(16) Op te reen, op te reeden, op te redderen.

(17) Dossen, dorschen.

(18) Geeste, gerst.

(19) Puie, schutsel, dat den dorschvloer van den tas scheidt.

(20) Tas, oorspronkelijk hoop; later de plaats, waar iets opgehoopt werd in de schuur.

(21) Dilt, zoldering.

(22) Kacheltje, veulen.

(23) Bloken, holsblokken, houten muilen.

(24) Derek, direct.

(25) Krikstoel, armstoel; in Gron. kraakstoel.

(26) Blange, bijlange.

(27) Slechte, eggen.