Van de Schelde tot de Weichsel. Deel 1: Frankrijk - Zuid-Nederland - Noord-Nederland

De draai toale. (Antwerpen.)

In den awen taaid, langk vör de revvoluse, was er ieverans⁽¹⁾ in Vleungdere ne groaf, en die-n ad⁽²⁾ e'nen zeun, di zoe stoem was as 'n allefout⁽³⁾, en die-n om zoe te zegge niks en kost liëre. Löstert is, joenge, zee ze voader: ik kan ekik niks in awe kop kraaige, zee 'm⁽⁴⁾, 't is allemol boter tege de galleg gekletst, zee 'm, en da kan zoe nie blaaive dure, zee 'm. Ik zal oe nor de stad zengde ba ne miëster, di z'nen stiel⁽⁵⁾ kan, en di mut oe mor is farm onder d'and⁽⁶⁾ neme.

Zoe gezeed, zoe gedoan. De joenge gongk nor de stad en dor bleef 'm⁽⁷⁾ e joar langk. Toen kwamp 'm nor uis terug, en ze voader di vroeg 'm: Awel, wat ed-de na zoe al geliërd⁽⁸⁾? - Voader, 'k em de toal van d'ongde liëre spreke. - God zal me lief emme! riep de voader; en em ik oe doaver nor stad mutte zengde? zee 'm; ik zal oe ba nen andere miëster doen, zee 'm.

En de joenge gongk ba nen andere miëster, en dor bleef 'm wer e joar. En as 'm dan wer nor uis kwamp, en as ze voader vroeg, wa dat 'm nauw geliërd ad, zee 'm: Voader, zeè 'm, 'k em de toal van de vogele liëre spreke. - Doroep schoot me de voader in 'n Fransche colaere en a riep: Wel aailigen tuitore⁽⁹⁾! em ik oe na doaver ba nen miëster gezongden, zee 'm, en zad-de ni beschomd van ongder m'n ooge te komme! zee 'm. Mor 'k wil et nog ééne kiër probeeren, zee 'm, en ga-g-et dan ni, dan ken ik oe nimmer vör m'nen zeun.

En vor den darde kiër wier 'm nor de stad gedon ba den beste miëster, die z'er koste vingden en dor bleef 'm wer e joar langk. Toen kwamp 'm t' uis, en 't iëste, da ze voader 'm vroeg, was wat dat 'm nauw geliërd ad. En de joenge die zee: Voader, zee 'm, 'k em de toal van de vörse⁽¹⁰⁾ liëre spreke. - Mor na wierme de voader zoe kwoad, da ze dochte, dat 'm 'n geroktad⁽¹¹⁾ kreeg. Got eweg! riep 'm; mokt oe uit m'n oogen, en dat ik oe noot nimmer zing! En a dee z'n knechs kommen en zee, da z'er mee nor 't bosch musten en 'm muste kapot moake.

De knechs gongken er mee nor 't bosch, mor z'adden er zoe'n compasse

(1) Ieverans, ook ievers, ergens.

(2) De h wordt in 't Antwerpsch nooit gehoord.

(3) Allefout, halfhout, een blok dik gekloofd hout. Verg. Hd. Klotz.

(4) Dat zee 'm (zeide hij) wordt bij 't aanhalen van iemands woorden gedurig herhaald.

(5) Stiel, ambacht, ook in N. Brabant.

(6) And, hand.

(7) 'm, - hem voor hij. Verg. 't Gron, dat is om, en meer derg. voorbeelden van Acc. voor Nom., vooral in 't tegenwoordige Fransch.

(8) Geliërd. De ië staat naast de Ned. scherpheldere ee.

(9) Tuitore, eene verbastering van tutor, beschermer; een gewone vloek bij de Antwerpenaars.

(10) Vörse, kikvorschen.

(11) Geroktad, geraaktheid, beroerte.

[p. 61]

mee, da z' 'm mor liete loope; en om den awe groaf in 't geloof te loate, dat z'ne zeun kapot gemokt was, sneeë z' 'n gaait d'oogen en de tong uit en lieten 'm die zing.

Na gongk de joengen al varder en varder, en tege den oaved kwamp 'm on e kastiël, wor dat 'm vroeg oem te meuge sloape. Joa, zee den iër van da kastiël, as ge dor gingder in diën awen tore wilt gon sloape, da meug-de doen, mor ik mut oe op veurand zegge, zee 'm, dat et er gevoarlak is en da g' er meschin ni laevendig zult oepston. Da zit dor vol wild' ongde, zee 'm, die uilen en basse zonder oephawes⁽¹⁾, en ting tegen iën, da z'oe zulle verscheure.

Moar onze kammeroad was ni vervaerd. Lot er me mor nor toegon, zee 'm, en gef me mor e goe stuk vleesch mee, zee 'm; d' ongde zulle maai gi kwoad doen, zee 'm - Got dan mor in Goeds noame, zee den iër, en weg was 'm.

En as 'm in den tore kwamp, in stee dat d' ongde tegen 'm baste, begoste z' 'm te lakken en rongd 'm te kwispelen, en ze fretten et vleesch oep: dat 'm gaf, en deeën 'm in 't giël gi kwoad. Ge kunt oe verdenken, oe dat den iër 's anderdogs te zing stongd van dat d'ongden 'm adde lotte laeven. Mor de joenge groaf lee 'm uit wa dat er gebeurd was: a zee, dat d'ongden 'm in un toal gezeed adde, da ze verwenscht'⁽²⁾ ongde woaren, en da ze dor ba ne groote schat muste woake, di in den tore lag, en da ze ni iëder⁽³⁾ uit den tore zowwe weggon of iemand must dië schat zen kommen uitoalen, en oe dat die schat must uitgold⁽⁴⁾ wörre, dat adde d' ongden 'm ook gezeed.

Na was den iër van 't kastiël ni a klaain bitjen in z'ne schik en a zee, dat as dat allemol de zuiver woarad⁽⁵⁾ was, dat 'm dan de joenge groaf vor z'ne zeun zo oanneme. 's Oaves gongk de joenge dan wer nor den tore en kwamp 's anderdogs mee 'n groote kist vol gauwe geld af. En sentert dien taaid oorde ze d' ongde nimmer⁽⁶⁾ niet meer, basse; ze woare verdwenen lak e'nen rook.

Iënegen taaid nordoatem⁽⁷⁾ kreeg 'm et in z'nen kop no Roome te gon, en ongderwege kwamp 'm vorbaai ne zink⁽⁸⁾ wor dat er vörse in kwekte. A lösterde-n, en as 'm oorde wa dat z' onderiën zeeë, wier 'm iëlegansch oardeg⁽⁹⁾ en tristeg, mor a gonk toch mor alta voort. Ten lange leste kwamp 'm in Roome. Mor dor was me na zjust de paus gesteurven en ongder de kardenoale loage z' in ruzen om te wete wie dat de nieve paus zo zan. Oep den duur kwoamen z' overiën, dat dendië⁽¹⁰⁾ paus zo genoemd wörren, on wie er zoe 'n soort van mirakel zo gebeure. En percies oep den oogenblik as ze da besloten adde, kwamp de joenge groaf in de kark en dor vlogen twië spierwitte duiven oep z'n schawers⁽¹¹⁾, en bleven er zitte. As de kardenoale dà zoage, riepe z' allemol, dat dà na⁽¹²⁾ e mirakel was, en seffes⁽¹³⁾ vroege z' 'm of 'm wo paus zan. In den iëste dirf 'm

(1) Oephawes, ophouden.

(2) Verwenscht', betooverde.

(3) Iëder, eerder.

(4) Uitgold, uitgehaald.

(5) Woarad, waarheid.

(6) Nimmer, niet meer.

(7) Nordoatem, na dato, daarna.

(8) Zink, diepte, moeras.

(9) Oardeg, vreemd te moede.

(10) Dendië, degene.

(11) Schawers, schouders.

(12) Na, nu.

(13) Seffes, dadelijk.

[p. 62]

ni joa zegge, mor de duive zeeën 'm, dat 'm et mor doen za, en dan zee 'm joa. En na wier 'm mee faain ole⁽¹⁾ bestreken en gewaaid⁽²⁾, en dà was et na wat dat de vörsen ongderwege gezeed adde, te wete, dat aai de nieve paus zo zan. Mor as 'm na de mis moest zinge, was 'm ni 'n bitje verlege, want a kost zelf nog gi Flomsch leze, lot stoan Lataain, mor de duive, die oep z' 'n schawers zoate, stokten⁽³⁾ 'm alles op wat dat 'm zingen moest.

En dor kwamp e'nen ongd mee ne lange snuit en 't vertelsel is uit.

Frans de Cort.

(1) Ole, olie.

(2) Gewaaid, gewijd.

(3) Stokten 'm op, fluisterden hem in.