Verzameld werk (2 delen)

(1951-1952)–J.H. Leopold– rechtenstatus



[pagina 235]
aant.Verzen uit de nalatenschap
[pagina 236]
Gemengde verzen
[pagina 237]
aant.I
[pagina 238]
[In de bleeke wangen als violen] o rijkdom van het onvoltooide IN de bleeke wangen als violen de sombere oogen dof gezet, de rijpe mond met de bloedende lippen opeen genepen en dun geplet. En het leven, als woei het en is verdwenen, wegkrimpende als een vogelenvlucht, zich zelf een sluier, een wa geworden is dit onbewogene aangezicht. Een leegte, een schemer, en zich niet keeren, een treden de jaren ongeteld met door alles heen het voortdurend weten: gekrenkt, gekrenkt, en achtergesteld. En schokkende het groote zwichten en armen die in vertwijfeling slaan, een wringen omhoog, een biddend reiken, een klemmen en jammerend laten gaan. En een hoofd verwordende en bedolven in der snikken en in der haren nacht, wond over ondoorgrondlijke stroomen vervreemd en doodswit opgebracht. En een stem verwezen en ingezonken en die nog stervende aanbad: ik heb zoo zielsveel van je gehouden, ik heb je zoo lief, zoo lief gehad.

[pagina 239]
[Boomen, boomen, gebogen hangt] BOOMEN, boomen, gebogen hangt over de liefste, waar de paden harer vreugde zijn, de gang harer gedachten, stil te rade, het herinneren, in geduld der jonge vrouw, eenzaam gezinde die haren inkeer zoeken wil om haar geluk terug te vinden (dat ligt en levend is in het diep van haar zacht denken opgenomen met zorgen, tweede leven nieuw in de verwonderde gekomen.) Over de woorden zich zelve toe - gesproken, over het aangevlogen verlangen, vol tot schreiens toe boomen, boomen, hangt gebogen.

[pagina 240]
[Wij avondkinderen] WIJ avondkinderen langs den weg, met open ogen en overleg van niet weten en vaag vervuld van verwachten nog verhuld door holle struiken, waarin ligt een onderzoekend aangezicht. de kale velden, het blind verloop. waarover nachtwind golfde en kroop; het bosch bejegenend grijs en bleek gefronst, mismoedig bracht het van streek; de boomen stonden zoo elk voor zich, teruggetrokken en huiverig:
[pagina 241]
in vreeze waren wij en bedrukt en dan geruster en weer verrukt, want onze aandacht en troost hing hoog, waar door de takken de maan mee toog.

[pagina 242]
[Van uit de donkerte in den lommertuin] VAN uit de donkerte in den lommertuin zie in het binnenlicht ik haar bewegen, de strooken in het neergezegen borduurwerk openvouwen en plotsling voel ik mij zoo diep alleen, zoo star verlaten, dat met wild verdringen duizend verlangens in mij wakker springen en mij bevolken stormende dooreen, terwijl dat in de zijde tergend nijpt een blinde pijn. O, tevergeefs ontvlucht verbitteren, wanhopige ijverzucht en afgunst die zich zelve niet begrijpt!

[pagina 243]
Voor Vrouwestem 1 Nu ik zijn oogen heb gelezen, den blik waarom ik altijd vroeg, de welgezindheid van zijn wezen mij toegebracht, o laat genoeg, nu mocht ik het wel weg gaan beuren, dat ik het spare en zoo hou, nu mag er niets meer bij gebeuren dat schaden slechts en krenken zou. Mijn liefst, mijn dierste toebehooren dat telkens ik bedenken moet, ik zoek en vind het onverloren en voel hoe goed, hoe goed het doet. In zoete zelfzucht ingetogen leef ik en ééne heugenis: de gunst, de gave zijner oogen die nu mijn schat, mijn eigen is.

[pagina 244]
[Het is als ging met lichte gangen] 2 Het is als ging met lichte gangen ik en met tintelende voet het helderblank vertrek behangen nu het een komst verwachten moet. Glycinen, licht getinte trossen zwevende in onwezenlijkheid, iris, wier vochtig-koele, losse flapbladen week zijn aangevleid en groote, ademende kelken, de smettelooze zonder spoor van breuk of krenking in hun melken verzadiging en mat ivoor en bleeke anjers en te dragen van donker klimopblad den last rozetten plat uit goud geslagen, hel in de groene glanzen vast. Gereed de tooi, gereed de wanden, wanneer ik in een luisteren zink, gezeten stil met leege handen en starend oog. Wie licht den klink?

[pagina 245]
[Ik keer mij toe en mijn gezicht] 3 Ik keer mij toe en mijn gezicht is overstroomd van dit ontmoeten, mijn opgaande oogen zijn gezwicht om al wat zij verduren moeten. Een siddering van vluchtig vuur, o haren mantel om mijn leden, loopt pijnend zonder rust of duur van af mijn schouders naar beneden. Mijn hart hangt poover in den nacht van borst en angstig ademhalen en klopt nadrukkelijk en zijn jacht is overstelpend telken male. En luisterend naar mij zelve heen heb ik een vreemde stem vernomen, zooals de woorden een voor een over mijn doffe lippen komen.

[pagina 246]
Veranda Zij stond... nachtpurper golvende verslond de zoelten en de bochten, sloeg in branding om de schromensvolle voeten, en de ten top gevoerde kolk op droeg het eene, het doorschenene gezicht terneergelegd in zilverwitte vrede. En ik beneden met al mijn bidden opgericht, de smeekingen, het ongeduld, en de beloften eeuwig onvervuld, met al de drang van mijn vervlogen jaren <en een omvademen van dit: de vrouw voortredend in het tengere gebouw. En onze oogen werden diep verbonden. Langzaam trok een schromen aan, een nauwelijks verroeren der zielen, wachtend, wasemend, ontvoeren van elke heiliging. Spits gevoelde schok: er wankelden twee werelden, de kringen der evenaars, de diamanten buitenringen schoven hun schitteringen licht over elkanderen, de strakke bogen waren uit hunnen stand gezwicht en, uit de pool bewogen, betraden heilig gebied, dat hunne volten versmolten tot een groot spansel, een heelal evenwichtig vloeiend kristal, een waterhelderheid. Doorzichtig sidderen voer door het klare
[pagina 247]
en sluipend in het lillend zware in hachelijke worsteling lagen verholen krachten, vluchtten: zochten, stierven in smartelijk vervlochten weerzijdsch verlangen. Chaos ging tot zijne geboorte... en stug en strak veranderde dit spinsel, spel, dan brak het af en boom en blad glinsterden wijd, knarsende kiezel lag onder de zolen; scherp gewette dag was in den tuin: wij hadden ons herkregen.>

[pagina 248]
1 Soms in de volte van de straat, het stooten en het zich verdringen, het donker golvende gewoel, het horten en de strompelingen, als al de opstand doende is, de toeloop en het druk gewag, de onafscheidelijke gang van den veranderenden dag, tusschen de drommen, midden in, waar de gezichten en de kleeren voorbij elkander schoven stroef en zuchtende zich verder beuren, is het als was er een begin, is het als had zich iets bewogen, als maakte zich een schaduw los, een wolk, een schijnsel voor uw oogen, een vleug, een trillende figuur, een vloeiende verdubbeling die zich aftilde en die met den omtrek evenwijdig ging, een innerlijk gespannen zweem, een ijlste geest, een derde wezen, verdichting en vervluchtiging van het ontmoetende afgerezen, en toevend en met onwereldlijk bedaren <door aanwezigheid spreken> alsof het zonder opzet ware. Gevoeld in naderenden dwang? even vermoed misschien? in nauwlijks aangeroerd besef herkend? - en gij hebt mij gezien.

[pagina 249]
2 En op den bodem van de nacht, bezijden fonkeling van licht, voorbij de snede van de maan en deze scherp gewette zicht, in leegte van het winterwoud en in het handenwringend klagen van takken die hun zieleleed in wanhoop naar den hemel dragen, in dofte van de vlokkensneeuw tusschen de wimpers van de mist, bij zacht en druilend regenweer achter de traliën gegist, in vochte hoeken van den tuin bij de berooide rozelaren verschenen op de pleistermuur onder de klauw der klimopblaren, in wankelende luchtervlam, te midden van de tafelronde strak onder in het glas, in schaduw van beminde monden, in bochten van den zwaren wrong, in de betooverende lijnen van wang en hals, in paarlendracht en in de diepe ringrobijnen, in aller wezens voor zich doen en onnadrukkelijk gedrag, in opkomst, stilstand, verdergang, in alles is een oogopslag, is een bizonder iets bedoeld en is een zachte blik gebleken, een trillend donzen wenkbrauwknik, een aanzien en in zwijgen spreken
[pagina 250]
<en> dit en hun verband en der gedachten samenstel, dit meenen, ernst gij weet het, o gij weet het wel.

[pagina 251]
[Gij stondt en leundet aan de brug] 3 Gij stondt en leundet aan de brug over den slanken stroom gebogen, de zwellingen, en naderkomst onder de poorten doorgezogen, blij in de gladheid en de glans, het zwieren van de waterbaan, de wielingen, die uitgevierd het onbeperkte vlak beslaan met weerschijn als van parelmoer, met stukgebroken spiegelingen, met scherven, snijdend aan de rand en in elkaar geloopen kringen, en stil gedoken zonder schrift over het blinkend vlies, het glazen, bijeen geschoven bellenschuim en popelende waterblazen, al het gespartel en de drift en het onstuimige vertier, het plassen en het onbezorgd spel van de vroolijke rivier, tot waar de darteling versnelt en alle lengte is aangepakt en duizelende komt ten val het kantelende katarakt... Een steeds vervlietend wisselspel, een eeuwig door hetzelfde blijven, als in geklonken hechtenis in weerwil van het verder drijven. Een dwingend naderende greep, een zich ontwringen vruchteloos, een vlucht, een hunkerend vertrek altoos beproefd, mislukt altoos.
[pagina 252]
Stilstand waarin al wat verging verschijnt en wordt opnieuw geboren en op de stil verwezen plek staat jong en vast het toekomstgloren. O de diepzinnige tegenspraak: rust in een glad vervloeiend water, tevredenen en zonder twist bijeen het vroeger en het later. Weidsche ontvoering van den geest, nu in elkander uit gaan monden bestemde en onbestemde duur, aeonenvolten en seconden. In wemelingen een tweede wereld openleit, eeuwig bestendig, onontrust en van een andere werklijkheid. Dreven, waar tijdeloos en stil van een vreemd licht beschenen, in argelooze ligt de lach der nieuwe phenomenen. Een blik die van de dingen weg op rustende oorzaak ligt en gronden, ten top gevoerd zocht en de voldoening heeft gevonden. Zooals gij aan de leuning staat en meegaat met de wentelingen en het gewoel: zoo stond ik stil en mijn gedachten verder gingen.

[pagina 253]
[Wij liepen over bloemen, over gras] WIJ liepen over bloemen, over gras in frissche winden omgedragen beiden, en van het grootere niet af te scheiden: een kussen ook voor onze voeten was de pluimengrond, violen aangevleide, krokus en tijloos, reseda, de roem des voorjaars neigende narcissusbloem, en madelief tot perken uitgebreide. Wij joegen in een vurig begeleiden, hoe joegen woorden over onzen mond! en onder ons benaadren zwikte en stond omhoog het halmgras, de ontloken weide. Verward van hoofd, verstoorden als wij daar onaangehoord de dierste dingen zeiden, verklarensdrang vruchteloos uit ging weiden, een ander iets verwachtend van elkaar. O dat het zoeken ditmaal komen mocht tot het doorgronden aloud toegezeide, het zielsbegrip en het gewisse leiden den toegang in in smarten aangezocht. Wij liepen voor ons uit en waren wel de schreden vóór en van ons zelf gescheiden, beklemd en tot het uiterste bereiden en bitter ernstig in het bloemenspel
[pagina 254]
en stonden aan den slotgrens den beschreide van onzen hof en ach! wij sloegen om en keerden tot den ouden plek weerom, droef referein, dat nimmer uit mag scheiden. Het hunkeren en het ontglippen beide, o eeuwige vlucht en onbetreden land! hoe leerden wij er liefdes diepst bestand in heldren dag over de zomerweide!

Vorige Volgende

aant.Verzen uit de nalatenschap

Gemengde verzen

aant.I

[In de bleeke wangen als violen]

[Boomen, boomen, gebogen hangt]

[Wij avondkinderen]

[Van uit de donkerte in den lommertuin]

Voor Vrouwestem

[Het is als ging met lichte gangen]

[Ik keer mij toe en mijn gezicht]

Veranda

1

2

[Gij stondt en leundet aan de brug]

[Wij liepen over bloemen, over gras]