Logo DBNL
De roos van Dekama (2003)

De roos van Dekama

(2003)–Jacob van Lennep–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende

aant.Derde hoofdstuk

 
Wat dorperheid is dit, onedele gemeente?
 
 
 
Vondel, Palamedes

‘O Jonker Seerp!’ riep Sytske: ‘spreek een woord voor den armen Feiko, wien men naar de boeien wil brengen.’

De nieuw aangekomene tot wien zij sprak was een jonkman van ruim dertig jaren, lang en mager, doch gespierd en forsch. Zijne gelaatstrekken, ofschoon regelmatig, waren te sterk geteekend om innemend te heeten, en de opslag zijner oogen gaf hoogheid en eigendunk te kennen. Zijne kleeding was uitheemsch, even als die van Feiko; doch van kostbaarder stof. Een geelzijden doek met zilveren ruiten en franje van hetzelfde stof was om zijn hoofd gewonden en hing aan de linkerzijde in breede plooien af, het hair geheel verbergende, hetwelk naar eene gewoonte, welke den Frieschen adel van allen anderen onderscheidde, hoog boven de ooren kaal geschoren was. De zijden bovenrok was geel, met vergulde randen voorzien en met vergulde haakjes gesloten. Een prachtige ponjaart stak in den cierlijken gordel en een krom gebogen oostersch zwaard, welk wapen den drager voor een man van aanzien kennen deed, hing van denzelven af. De gevesten der wapenen zoowel als de vercierselen des gordels waren mede zwaar verguld. Een driedubbele gouden keten prijkte om den hals; doch was ten deele door den lichtgroenen overrok verborgen. Enge hoozen van groen laken bedekten het been, terwijl de voeten in puntige schoenen staken, rijkelijk met gouden sterren bezaaid.

‘Wie vermeet zich zulke buitensporigheden?’ vroeg hij op zijne beurt na de klacht van Sytske te hebben vernomen, terwijl zijn valkenoog langs den volkshoop rondwaarde.

Een enkele blik was hem genoeg om te ontdekken wat er gaande was. Zonder zich te bedenken, doch ook zonder zijn tred te verhaasten, stapte hij naar de geleiders van Feiko toe, die alle moeite deden om den knaap met zich te sleuren: en zonder een woord te spreken sneed hij met zijn dolk de touwen los waarmede de gevangene gebonden was en rukte hem uit de macht der knevelaars.

aant.

‘Nieuwe rebellie!’ riep meester Claes Gerritz: ‘hei ho! wakkere poorters! laat den gevangene niet ontsnappen.’

‘Gij zult mij toch niet willen houden,’ riep Feiko, die niets in de wereld boven een Frieschen edelman stelde, ‘tegen den wil van Jonker Seerp Adelen?’

‘Stil Feiko!’ zeide deze: ‘vertel mij wat de reden van dit rumoer is.’

‘Wat mocht hij vertellen,’ riep Claes Gerritz: ‘een vreemdeling mag niet tegen een burger gehoord worden volgens art. 11 van het Pr...’

‘Antwoord wanneer men u vragen zal, Haarlemmer mug!’ duwde hem Seerp Adelen met bitsheid toe: ‘of,’ vervolgde hij, hem met een donkeren blik aanziende: ‘kunt gij mij zeggen, wie hier de stoutheid heeft gehad eenen dienaar van den Olderman te knevelen?’

Claes Gerritz trad bedremmeld terug toen hij den norschen oogopslag des Frieschen edelmans ontmoette; maar de boschwachter Walger, die door zijn beroep meer gewoon was met edellieden even als met kameraden om te gaan, nam het woord op:

‘Deze snaak veroorzaakte hier opschudding: en daar het ongeöorloofd is, messen te dragen, althands te trekken, binnen het rechtsgebied van Haarlem, zoo brachten wij hem naar den Schout: en wij zouden u raden, Jonker! u hier niet tegen te verzetten, of het kon ook met u slecht afloopen.’

‘Wij zullen zien,’ zeide Adelen: ‘wie zich vermeten zal de handen aan hem te slaan nu hij onder mijne bescherming is. Ik ben afgevaardigde van Friesland en heb met uwe zotte bepalingen en Privilegies niets van nooden. Volg mij Feiko.’

Dit gezegd hebbende wendde hij zich om en wandelde met bedaarde schreden heen, met Feiko en Sytske achter hem. Zoolang de menigte nog door de verbazing van het oogenblik, de krachtige taal en het forsch gelaat des edelmans in bedwang was gehouden, was zij stil en besluiteloos gebleven, en geen arm was tegen Feiko opgeheven geweest; maar even als kleine keffers, die beängst wegdruipen wanneer een moedige dog hen aanziet, maar hem nablaffen zoodra hij zich verwijdert, zoo hief ook het gepeupel een verward en woest getier aan, zoodra men de zoo gevreesde Friezen niet meer in 't aangezicht zag. Dan het bleef niet bij de vloeken en verwenschingen die men hen nazond: ras werden deze opgevolgd door een hagelbui van modder, steenen, kluiten, boomtakken

en alles wat men reedst kon vinden bij der hant,

om met vader Vondel te spreken. Adelen bleef gedurende eenigen tijd zijn weg voortzetten als trok hij zich die beledigingen niet aan; maar toen een potscherf hem tegen het hoofd aangonsde en in de plooien zijner muts bleef

aant. hangen, kon hij zijne woede niet langer bedwingen; zijn lemmer vloog de schede uit: als een gewonde tijger keerde hij zich om, sprong op de menigte toe en deed haar in verwarring terug stuiven. Juist op dit oogenblik waren eenige dienaars van den Schout, met staven gewapend, op het gerucht komen toeschieten, die, ziende wat er gaande was, 's Graven vrede uitriepen en de vechters poogden van een te scheiden. Doch hier was geen denken meer aan: reeds had het zwaard van Adelen bloed doen vloeien: en het volk, op dat gezicht verbitterd, had de vrees voor de wraakzucht doen zwijgen: van alle zijde drong men aan op den edelman en op Feiko, die aan Walger deszelfs kodde had ontrukt en daarmede wakker in het rond sloeg: - en beide waren misschien de slachtoffers van dezen ongelijken strijd geweest, zoo de aankomst van eenige nieuwe personaadjes daaraan geen spoedig einde gemaakt had.

De nieuw aangekomenen waren twee edellieden uit het gevolg van Graaf Willem, met name Reinout en Deodaat van Verona, die met eenige dienaars en stalknechts uit Haarlem kwamen aangereden, alwaar zij eene boodschap voor hunnen Heer hadden volbracht. De plek waar het gevecht voorviel lag niet volkomen in hun weg; doch zij hadden aan de ingang van den Hout de troostelooze Sytske ontmoet, die van verre was blijven staan toen Adelen en Feiko de strijd begonnen waren, en nu, hun gevaar bespeurende, op het hoefgetrappel was toegesneld, ten einde de hulp der ruiters in te roepen. Beide de edellieden waren jong en minnaars van het avontuurlijke: zij toefden dus niet om aan het verzoek van het bevallige meisje een gunstig oor te verleenen, en togen in vollen ren naar de kampplaats. Hier kwamen zij juist in tijds. Adelen was door middel van een haak omvergerukt, en een uit het volk stond reeds gereed om hem met zijn eigen dolk te doorboren, toen Deodaat, het gevaar ziende waarin de Fries verkeerde, zoo heftig tegen den poorter aanreed, dat deze achterovertuimelde, terwijl Reinout, zijn paard midden tusschen het volk drijvende, in de stijgbeugels oprees en met kracht uitriep: ‘pais en vrêe, gespuis van den Satan! niemand verroere zich of het zal hier zwaardslagen regenen zoo dicht als hagel! Wat doet gij hier, schelm van een boschwachter?’ vervolgde hij, zich tot Walger keerende: ‘zoo de Graaf verneemt dat gij, in plaats van op boomschenders en stroopers te passen, u hier in twisten steekt tusschen poorters en vreemdelingen, zal het er slecht met u uitzien.’

‘'t Is die schoelje, die oorzaak van alles is,’ bromde Walger op Feiko wijzende.

‘Is het de wil van den Graaf,’ vroeg Adelen, die opgestaan was en hijgende op zijn zwaard stond te leunen, ‘dat men Frieslands afgevaardigden en hunnen dienaars smaadheden aandoe?’

aant.

‘Wanneer Frieslands afgevaardigden rebellie plegen,’ balkte Claes Gerritz, ‘dient art. 16 van het Privil...’

‘'t Is geen schrale marktschrijver die het in allen gevalle ten uitvoer moet leggen,’ zeide Reinout, den voorvechter der Privilegies in de rede vallende.

‘Neen heer Ridder!’ riep de Onderschout, die met een gelaat zoo rood als een kalkoensche haan, zweetende en blazende kwam aangeloopen: ‘maar wanneer mijne dienaars 's Graven vrede opleggen, behoort die te worden in acht genomen: en het is mijn plicht hier alle twistzoekers in bewaring te nemen.’

‘Neem dan den aap van den kokeler in bewaring,’ zeide Feiko, ‘want die is de oorzaak van al de opschudding.’

‘Geloof hem niet,’ riep de hansworst, die gedurende het vechten niet van zijne stellaadje geweken was: ‘hij is een valsche munter en draagt de tasch vol ongangbaar koper.’

‘'t Is goede Ezekermunt’, zeide Feiko, zijn geld toonende, ‘die elke schipper mij zal inwisselen.’

‘Al genoeg!’ riep de Onderschout, aan wien Claes Gerritz een waarachtig verhaal van het voorgevallene had pogen te geven: ‘de beide Friezen moeten naar de gijzeling, ten ware zij borg stellen van op den eerstkomenden rechtsdag te zullen verschijnen.’

‘Ik lagch met uwen rechtsdag en rechtsgebied,’ zeide Adelen: ‘mijne persoon is heilig en onschendbaar: en wat dezen knaap betreft, alle belediging hem aangedaan, beschouw ik als tegen mij gericht.’

De twee Ridders hadden zich inmiddels te samen beraden.

‘Heer Onderschout!’ zeide eindelijk Deodaat, den ambtenaar ter zijde trekkende: ‘ik mag u in dezen niets voorschrijven; maar een goeden raad wil ik u geven: bezin eer gij begint. Gij weet welk belang er de Graaf in stelt, de gemoederen in Friesland te winnen. Eene onvoorzichtigheid zoude aanleiding tot nieuwe onlusten en oorlogen kunnen geven.’

‘Met dat al...’ hernam de Onderschout.

‘En u de ongenade des Graven op den hals halen,’ vervolgde Deodaat, gevoelende dat deze beweeggrond nog krachtiger zoude werken dan de vorige.

‘Dat alles is waar,’ hervatte de Onderschout: ‘maar daar is bloed van onze poorters gestort: daar is schipper Harmen Harmsz., die zijn neus kwijt is, en de Bakker aan de Nieuwsteeg die een houw in 't been heeft en anderen meer die builen en blutsen hebben. Moet onze burgerij zich door vreemdelingen straffeloos laten mishandelen?’

‘Schaam u, heer Onderschout!’ zeide Deodaat: ‘zij waren honderd tegen een!’

aant.

‘Kort en goed,’ viel Reinout in: ‘gij zult uwe gijzeling gerust kunnen gesloten houden; want ik joeg u liever allen in 't Sparen eer ik het minste leed aan deze wakkere kaerels gebeuren zag.’

‘Welaan,’ zeide de Onderschout, de schouders ophalende: ‘indien deze edelman en zijn dienaar zich verbinden willen, 's Graven vrede met de burgerij van Haarlem te houden en den meester te betalen, die de gewonden zal helpen, dan zullen wij de zaak niet verder drijven.’

‘Wat meester!’ bulkte de hansworst er tusschen in: ‘komt bij meester Barbanera, die zal u alle ondergane kwetsuren genezen, binnen den tijd van drie dagen: neemt den echten Chineeschen balsem, die alle wonden heelt: voor den prijs van drie groot hebt gij een potje.’

‘Het is veeleer dat gespuis,’ zeide Adelen, ‘hetwelk zich verbinden moest geen hoon meer aan te doen aan Frieslands afgevaardigden of hunne dienaars; doch wie zoude zich hunne beloften bekreunen? Ik zal hier geen twist beginnen, ten zij mijne eer gekrenkt worde: en wat uwe gewonden betreft, laten zij zich doen genezen.’ Onder het uitspreken dezer woorden nam hij een handvol geld uit de tasch en wierp het den Onderschout voor de voeten.

‘Wat u betreft,’ vervolgde hij, zich tot de Ridders wendende: ‘grooten dank voor uwe tijdige hulp, zonder welke Seerp Adelen Friesland nooit had teruggezien. Zijt echter zoo goed uwen Graaf te zeggen, dat hij zijne onderzaten in toom houde; want eene tweede belediging zoude op eene wijze gewroken worden, die hem rouwen mocht.’

‘Ik ben niet gewoon dergelijke boodschappen aan uwen en mijnen Heer over te brengen,’ antwoordde Deodaat eenigzins geraakt.

‘Onze Heer weet beledigingen te voorkomen,’ voegde Reinout er bij: ‘doch hij weet die ook te wreken, op wie dan ook.’

‘Onze Heer!’ mompelde Adelen met bitterheid: ‘elendig dienstvolk!’ en zonder verdere groete verwijderde hij zich met Feiko en Sytske.

‘Die onbeschaamde!’ riep Reinout uit: ‘een woord meer en mijn degen had hem geleerd de lompe tong te snoeren.’

‘Indien een ezel tegen u balkt, zult gij hem dan het hoofd afslaan,’ zeide Deodaat: ‘een verachtelijk zwijgen is al wat die ongelikte beeren waardig zijn. - Dan wij hebben hier tijds genoeg doorgebracht! Voortgereden! anders komen wij te laat voor het maal.’

De beide Ridders deden hunnen rossen de sporen voelen en waren spoedig met hun gevolg door eene stofwolk aan elks oog onttogen.

‘'t Is de goede tijd niet meer,’ zeide Claes Gerritz, het hoofd schuddende: ‘het schijnt wel dat de ingezetenen niets meer hebben in te brengen.’

‘'t Is zeker wat erg,’ merkte Walger aan, terwijl hij met eene frissche teug uit het lederen fleschje dat aan zijn bandelier hing, zijne door het gevecht verloren krachten poogde te herstellen, ‘'t is zeker erg dat twee Friezen

aant. hier onze landslui komen doodslaan en door twee Italianen aan de straf onttrokken worden. Blieft gij ook gediend?’

‘Is 't een wonder,’ zeide de Marktschrijver, na gebruik gemaakt te hebben van Walgers aanbod, ‘dat men aan vreemdelingen de voorkeur geeft? Dat zoude onder Koning Willem niet gebeurd zijn, die ons het Privilegie gaf, noch onder zijn Zoon Floris, wiens ziel bij God is: maar dat waren ook echte Hollanders: en onze tegenwoordige Graaf is zelf een vreemdeling.’

‘Stil!’ zeide de Onderschout: ‘het past niet zulke dingen aan te merken in 't bijzijn van 's Graven ambtenaar.’

‘Ik zeg niet kwaads,’ hernam Claes Gerritz: ‘de Graaf is een wijs en dapper man, maar dat hij dien sleep van bloedzuigers uit vreemde landen heeft met zich gebracht, dat moge hij voor God verantwoorden.’

Het wijze mannetje voegde hier nog veel bij; doch wij zullen hem voor het tegenwoordige aan zijne aanmerkingen laten, en trachten onze ruiters in te halen, die nog altijd in vollen draf op weg zijn naar 's Graven jachtslot, de Vogelesang genaamd, een groot uur gaans ten Zuiden van Haarlem gelegen. Waarschijnlijk zullen sommige onzer lezers nog meer dan Claes Gerritz verwonderd zijn geweest van twee Italianen te Haarlem en in het gevolg van den Hollandschen Graaf aan te treffen, en deswege eenige opheldering verlangen, welke wij ook gaarne te dezer plaatse geven, daar wij niet tot diegenen behooren, welke in verhalen van eenen aart als dit, den lezer gedurende het gansche werk in eene pijnlijke onzekerheid laten, ook omtrent die punten, welker verstand noodzakelijk is om den draad van het geheel niet ieder oogenblik te verliezen, en die alle opheldering, ook de meest noodige, tot de laatste bladzijde verschuiven.

Aan hen, die de geschiedenis des Vaderlands beoefend hebben, zal het gewis niet onbekend wezen, dat Jan van Beaumont, 's Graven oom en een der volmaaktste Ridders van zijnen tijd, door Godsdienstijver gedreven, in den jare 1331 een veldtocht tegen de Saracenen in Spanje deed, alwaar hem vele Hollandsche en Henegouwsche Ridders gevolgd waren. De roem van dapperheid en beleid, welke hun vooruit was gegaan, had ook bij edellieden van vreemde landen de lust opgewekt om zich onder zulk een waardig krijgshoofd in de wapenkunst bekwaam te maken, en lauweren te verwerven, of wel om een reeds verkregen roem te handhaven. Onder deze laatsten onderscheidde zich een edelman uit Opper-Italiën, Carlo della Scala geheeten. Twee knapen, der kindsheid naauw ontwassen, waren met hem gekomen, en onder de namen van Rinaldo (of Reinout) en Deodaat van Verona aan Beaumont voorgesteld geworden. Hoe jong nog, reeds vroeg gaven zij blijken van dapperheid, en verworven zich de vriendschap van den Henegouwer. In een der aan de Saracenen geleverde gevechten, bekwam Carlo della Scala eene doodelijke wonde. Zijn einde voelende naderen, riep hij

aant. Beaumont en de beide jongelingen aan het ziekbed, waarop hij lag uitgestrekt, en deelde hun de volgende omstandigheden mede.

Te Verona uit een der aanzienlijkste geslachten geboren, had Carlo della Scala zijne jongelingsjaren door al die genoegens en voorrechten zien opgeluisterd, welke rijkdom en aanzien kunnen verschaffen. Eene enkele zaak ontbrak aan zijn geluk, of liever belette hem, een waar geluk te smaken: het was het bezit eener gade, zijner waardig. Vurig beminde hij de schoone Bianca di Salerno; doch hopeloos was zijne liefde; daar niet slechts de vader der Veroneesche schoone zijne aanzoeken had afgeslagen; maar ook zij zelve hem menigmalen betuigd had, dat hij zich met hare vriendschap en achting te vrede moest stellen, daar zij hem nimmer wedermin kon schenken. Troosteloos over hare herhaalde weigering, verliet hij zijne vaderstad om in den krijg zijne liefde te vergeten. Toen hij na drie jaren terugkwam vond hij den staat van zaken veranderd. Bianca was door den dwang haars vaders de echtgenoote geworden van Carloos bloedverwant, Francesco della Scala, en die Francesco was de dwingeland zijner geboortestad geworden. Onwillig, om de snoode inzichten en bedoelingen van dezen booswicht door zijne tegenwoordigheid te schragen, of zich in deszelfs paleis te vertoonen, en daar het voorwerp zijner liefde onder de heerschappij eens anderen terug te vinden, verkocht Carlo zijne bezittingen in Verona en zette zich in Pisa neder. Slechts weinige maanden had hij in zijne nieuwe woonplaats doorgebracht, toen hem op een morgen twee kinderen van ongeveer twee jaren gebracht werden, welke de hovenier aan den ingang van den hof in een korfje had vinden leggen. Een brief werd bij hen gevonden, waarbij Carlo gebeden werd in naam van de moeder Gods en van alle heiligen, het hem toevertrouwde kind, dat uit Verona, en van adelijken huize was, tot zich te nemen, en als het zijne op te brengen.

Het is niet te verwonderen, dat Carlo vreemd opzag, vooreerst om het zonderlinge geschenk, ten tweede omdat er in den brief slechts van één kind melding gemaakt werd, terwijl hij er twee uit het korfje zag kruipen, die bitter schreiden en om hunne moeder riepen. Ook kon hij niet begrijpen aan wien hij eene zoo vreemde gift, of wel een zoo groots bewijs van vertrouwen verschuldigd was. Dit merkte hij op, dat de knaapjens waarschijnlijk geen broeders waren; want het eene was blond als een zoon van het Noorden, en het andere had de donkere kleur der Italianen.

Zijn medelijden met de onschuldige, hulpbehoevende wezens, en de gedachte dat wellicht de ouders dier kinderen als slachtoffers der dwingelandij van Francesco gevallen waren, en hunne kinderen daaraan hadden wenschen te onttrekken, zegevierden eindelijk over alle bedenkingen: hij besloot aan het in hem gestelde vertrouwen te beäntwoorden, en de beide

aant. knaapjens als de zijne op te voeden. Zij toonden zich, de zorg aan hun besteed, niet onwaardig. Carlo della Scala hechtte zich gedurig meer aan zijne voedsterlingen, en nam hen, zoo ras zij in staat waren een zwaard te voeren, als schildknapen met zich naar Spanje, gelijk wij hierboven verhaald hebben.

De edele man overleed na het afleggen dezer verklaring, zijne paarden, krijgstuig en al hetgeen hij verder aan goud en kostbaarheden had met zich gevoerd, aan zijne pleegkinderen nalatende, die zich nu aan Beaumont hechteden, en hem na het einde van den veldtocht naar Henegouwen volgden. Sedert deelden zij in al de krijgsbedrijven, door hem of door zijnen neef Grave Willem verricht, volgden zoo dezen laatsten op zijne reis naar Paelestina, en streden in Pruissen aan zijne zijde. Het was daar dat Willem, reeds lang door de verdiensten der beide jongelingen getroffen, hen op het slagveld tot Ridders sloeg, ondanks het morrend misnoegen van sommige edellieden, welke met leede oogen zagen, dat twee gelukzoekers die geen bewijs van adeldom, zelfs niet van eene vrije geboorte konden aantoonen, een voorrecht genoten, alleen voor den adel weggelegd, en in vele opzichten aan afstammelingen der oude Duitsche of Nederlandsche geslachten werden voortgetrokken.

Al wie echter billijk dacht, moest de gunst rechtvaardigen, door den Graaf aan de beide jongelingen bewezen. Men zag den mangel aan eene erkende afkomst over het hoofd, wanneer men de stoute feiten, door hen bedreven, en de krijgskundige bekwaamheden, die zij bezaten, in aanmerking nam. Bovendien had elk van beide zijne bijzondere bekwaamheden, waardoor hij zich onderscheiding verwierf, en ontzach of vriendschap inboezemde. Beiden waren schoon en welgemaakt, uitmuntende in alle soorten van spelen en ligchaamsoefeningen, en bij het schoone geslacht, dat den palm meestal rechtvaardiglijk uitreikt, welgezien. Rinaldo, of Reinout, gelijk men hem in Holland noemde, had eene wel niet rijzige, maar toch in allen deele fraai gevormde gestalte. Ravenzwart hair krulde hem met bevalligheid om de slapen: zijne gelaatstrekken waren fijn en regelmatig, en, schoon van nature bleek en door de zuiderzon en de vermoeienissen des oorlogs met eene geele tint overdekt, hoogst bevallig en innemend. Geest en scherpzinnigheid straalden uit zijne gitzwarte oogen, wier levendigheid waarde gaf aan alles wat hij zeide. Wat zijne zielshoedanigheden betrof, hij was onverschrokken, ondernemend en vrolijk van aart; maar tevens wispelturig, oploopend en heerschzuchtig, Aan degenen, die hem onbescheidene vragen of aanmerkingen betreffende zijne geboorte deden, had hij zulks meer dan eens en wel zoo gevoelig doen bekoopen, dat aan anderen de lust vergaan was, hem daarover te onderhouden. Ofschoon hij de min goe-

aant.de zijde van zijne inborst slechts zelden vertoonde en wanneer het pas gaf met het vernis der hoffelijkheid wist te bedekken, was hij over 't algemeen meer ontzien en gevreesd dan bemind.

Anders was het gelegen met Deodaat, wiens goedhartigheid en welwillende aart door ieder erkend werden, en hem de genegenheid van het gansche hof verworven hadden. Wel was hij niet van fierheid ontbloot; doch die hooghartigheid zelve weerhield hem van zich zulke zinspelingen op zijne afkomst aan te trekken, waarop Reinout vlam zoude gevat hebben. Hij begreep teregt, dat driftige woorden en een uitgetogen zwaard wel ontzach konden baren, doch niet genoegzaam waren om eene adelijke geboorte te bewijzen, en vermeed derhalve zorgvuldig alle gesprekken, welke tot dusdanige twisten aanleiding geven mochten. Werd de onbescheidenheid echter te grof, dan wist hij die te straffen, zoowel als zijn vriend; maar slechts zelden bevond hij zich in de noodzakelijkheid om tot zoodanige uitersten te komen, daar de meesten tot hem genegen waren, en schroomden een algemeen beminden Ridder en wel 's Graven lieveling te beledigen.

Gewoonlijk opgeruimd en kalm, werden zijne ronde en frissche gelaatstrekken slechts zelden aangedaan door kommer of verdriet. Er waren echter korte stonden van zwaarmoedigheid, waarin eene pijnlijke gedachte aan den geheimzinnigen sluier die zijne geboorte overdekte, soms toevallig bij hem opgewekt, zijne heldere blaauwe oogen met een nevel van droefgeestigheid overdekte, die echter weldra werd opgehelderd, wanneer hij nadacht, dat hij zich in een schooneren maatschappelijken toestand bevond, dan hij immer had kunnen hopen of verwachten, en dat hij dien aan zichzelven te danken had.

Gelijk in jaren en omstandigheden en noodlot, wapenbroeders sedert hunne prilste jeugd, en op al hunne tochten nimmer van een gescheiden, waren Reinout en Deodaat door de naauwste vriendschapsbanden aan een verbonden, ja was het vaak of ééne ziel hun beider lichamen bewoonde. Nimmer had de een ééne gedachte voor den ander verborgen gehouden: geen wensch werd door den eenen gekoesterd, geen plan gevormd, waarvan de andere geene kennis droeg, en waren zij eenige dagen van een gescheiden, dan scheen het elk hunner toe of hij een zijner zintuigen miste. Men moet hier echter geenszins uit opmaken, dat er altijd eene volkomen overeenstemming tusschen hunne neigingen en begeerte heerschen bleef: integendeel liepen die somtijds uit een, en gaven aanleiding tot geschillen, waarbij echter de bedenkingen en tegenwerpingen, welke over en weder gemaakt werden, veel hadden van die, welke iemand zich zelven doet, wanneer hij een besluit moet nemen en het voor en tegen in zijn geest overweegt.

Gelijk wij gezegd hebben, de beide Ridders hadden op een snellen draf den weg naar de Vogelesang genomen; weldra bevonden zij zich op een

aant. hoek waar de weg zich in tweeën verdeelde, nabij de plaats, waar, dertig jaren vroeger, de Vlamingen door Witte van Haemstede aan 't hoofd der Haarlemmer poorters verdreven waren geweest.

Het was nu ongeveer één uur na den middag en de zon was brandend heet. ‘Wij komen nog tijdig genoeg,’ zeide Deodaat; ‘zouden wij niet wat zachter rijden?’

‘'t Is mij wel,’ antwoordde Reinout en zijn paard doende stappen, liet hij de teugels varen en kruiste de armen voor de borst.

‘Waaraan denkt gij, dat gij zoo stip voor u kijkt als eene slang op een vogeltje?’ vroeg Deodaat in 't Italiaansch, welke taal zij gewoonlijk te samen spraken, wanneer zij zich alleen bevonden, of ook wanneer zij door hunne knechten verzeld waren, en door deze niet verlangden verstaan te worden.

‘Ik denk aan dien verwaanden Fries’, antwoordde Reinout: ‘het spijt mij slechts dat ik hem mijn handschoen niet in 't gezicht heb gesmeten.’

‘Waant gij, dat ik er minder trek toe gevoelde, dan gij? Maar wij mochten de belangen van onzen Graaf, die noodzakelijk gevaar loopen bij de minste belediging welke dien Friezen wordt aangedaan, niet in de waagschaal stellen.’

‘Alles zeer waar: en ik ben niet geneigd tweespalt te verwekken tusschen den Graaf en zijne gehoorzame Friesche onderzaten; maar ik denk de beleefdheid zoo ver niet uittestrekken om mij straffeloos onbeleefdheden te laten zeggen: en om des lieven vrede wille hoop ik, dat ik vooreerst geen van hen ontmoeten zal.’

‘Wat mij betreft,’ hernam Deodaat: ‘ik help het u wenschen. Mits het buiten ons toedoen geschiede, zoude een kleine oorlog met Friesland mij niet mishagen, al ware het slechts om het land eens te zien. Ik ben nooit aan gene zijde van de Zuiderzee geweest.’

‘Een fijn vermaak! Wij zouden er veel aan hebben om ons met die lompe boeren te meten, bij wie geen eer noch profijt te halen is. Ik trok even gaarne nogmaals tegen de Lithauwer heidenen te velde.’

‘Stel Friesland zoo laag niet: er is buit genoeg te halen. Staveren moet oudtijds eene vrij rijkere stad dan Dordrecht of Haarlem zijn geweest.’

‘Geweest is lelijk,’ merkte Reinout lagchende aan.

‘En er is oude adel in Friesland, dapper genoeg om den overwinnaar eer aan te doen.’

‘Ik twijfel er niet aan: die Friezen brengen immers hun stamregisters tot aan Alexander den Groote.’

‘En bovendien de schoonste meisjens, welke op de aarde te vinden zijn,’ vervolgde Deodaat.

‘Zoo hoor ik; - doch al die logge, roodwangige, blaauwoogige Noord-

aant.sche vrouwen doen mij om watermelk en zoete koek denken, twee zaken waar ik een onoverwinnelijken afkeer van heb.’

‘Met uw verlof! die kleine deerne, welke ons hulp kwam vragen, deed op mij eene geheel andere uitwerking.’

‘In de daad, zij was niet onaartig... Zoude zij ook tot het gevolg der afgevaardigden behooren? Zij zijn drie in getale, hoor ik: een zekere Heer van Aylva, die, zoo men zegt, een stedelijk ambt bekleedt in de stad Leuwarden... eene fraaie zaak voor een edelman! - dan, die snoever welke wij uit de handen van 't gepeupel verlost hebben, en de Abt van Sint Odulf. Wie van drieën zoude het recht van patronaat over dit meisje uitoefenen?’

‘Ik denk geen van drieën, en zoude eer geloven, dat die kloeke gast, die haar in 't heengaan onder den arm nam, haar onder zijne bijzondere bescherming heeft. Vraag het intusschen eens aan Seerp Adelen, en gij zult zien welk antwoord hij u geven zal, indien hij zich slechts niet te verre boven u verheven acht om u te antwoorden; want hij beschouwt zich, geloof ik, van hooger adel dan onzen Graaf. Hij waant, naar ik hoor, uit dezen of genen ouden Frieschen koning gesproten te zijn, wiens naam buiten Flie en Lauwers even onverstaanbaar als onbekend is.’

‘Een fraai edelman, die met dorpers en boeren gaat bakkeleien! - doch van adel gesproken, de pelgrim die zich belast had met te Verona onderzoek te doen naar onze geboorte, blijft lang uit.’

‘Wat mij betreft,’ zeide Deodaat: ‘ik wensch van harte dat hij nimmer terug kome.’

‘Hoe kunt gij zoo onverschillig zijn omtrent een punt dat ons zoo na aan 't hart moest liggen.’

‘Onverschillig! - Gij weet het, Reinout! dat zulks bij mij het geval niet is. Neen! ik zoude onze Lieve Vrouwe met vurigheid danken, indien ik ten gevolge onzer nasporingen het geluk mocht bereiken van een liefhebbenden vader of eene tedere moeder terug te vinden; maar gij weet het, ik blijf altijd schrikken tegen het denkbeeld, dat de ontdekking onzer afkomst misschien verwijdering tusschen ons zou kunnen baren. Denk eens na, Reinout! indien het eens uitkwame, dat een van ons de afstammeling van een aanzienlijk geslacht en de ander de zoon van een boerekinkel ware: zoude dan de adelijke Ridder zich de vriendschap van zijnen wapenbroeder niet schamen? - Zoude deze zich even vertrouwelijk en vrij jegens zijnen meer verheven vriend gedragen kunnen? - Zoude er geene jaloezij in zijn hart ontstaan, wanneer hij zijn voormaligen wapenbroeder door elk geëerd en gevleid, en zichzelf versmaad en veracht zag? - Neen, duizendmaal liever blijf ik in mijne onwetendheid, dan dat ik het gevaar loope van een vriend te missen.’

‘Gij hebt gelijk, duizendmaal gelijk,’ zeide Reinout, ‘ofschoon ik niet geloof, dat iets ooit in staat zoude wezen onze vriendschap te doen verflaau-

aant.wen; - maar met dat al: ik moet uit dien pijnlijken staat van onzekerheid, die mij ondragelijk is, verlost worden, wat het ook koste. Wat mijne ouders betreft, die verlang ik niet terug te vinden: daar zij onnatuurlijk genoeg waren mij te verstoten, hebben zij alle aanspraak op mijne liefde verbeurd; - maar ik wil weten wat ik ben: ik wil niet langer bloot staan aan de aanmerkingen dier trotsche hovelingen: zoo ik, gelijk mijn hart het mij voorspelt, uit een aanzienlijk huis geboren ben, dan wil ik hun toonen, dat ik met hen op ééne lijn kan staan.’

‘En zoo niet?’ vroeg Deodaat.

‘Zoo niet? - Welnu, dan verlaat ik dit hof en ga elders fortuin zoeken...; doch het is onmogelijk! - Ware intusschen die pelgrim maar terug! Ik had hem de boodschap niet moeten opdragen, en hem althands dien brief niet moeten vertrouwen, die bijna het eenige bewijsstuk is onzer geboorte. Hij had een fielten gezicht en heeft ons zeker misleid.’

‘Waarom altijd de menschen gewantrouwd. Laat ons eens narekenen. Wanneer is hij van hier vertrokken?’

‘In October of daaromtrent.’

‘De wegen zijn vrij. Hij kon in December te Verona wezen.’

‘Indien hij niet eerst naar Rome en Loreto gegaan is, gelijk ik vermoede.’

‘Dan kan hij moeielijk voor Maart in de hofplaats van Can Francesco* zijn aangekomen: en daar hij lang heeft kunnen rondzoeken, is er niets vreemds aan, dat wij nog geene tijding ontfangen hebben. - Zijn wij zelve, toen wij met den Graaf te Venetië waren, niet naar Verona gereisd, om op te sporen welke kennissen Carlo della Scala daar had gehad, die in staat waren hem een geschenk van twee kinderen te doen: en is onze tocht niet vruchteloos afgeloopen?’

‘Een fraaie tocht voorwaar! Twee dagen zijn wij er stil geweest, en toen moesten wij weer vertrekken, omdat de Graaf zijn vertrek naar Cyprus niet uit kon stellen.’

‘Wij zouden langer tijd gehad hebben,’ zeide Deodaat: ‘indien gij niet ontijdig twist gezocht hadt met eenen wapensmid, omdat hij ons voor studenten van Padua aanzag: waarlijk! een fraaie reden.’

‘Hoe dit ook zij, wij hadden den tijd niet om behoorlijke navorschingen

te doen; - en wij moesten ons schuil houden voor Can Francesco, die ons als verspieders wilde doen vatten; - maar mij dunkt, dat, wanneer de pelgrim overal rondbazuint, dat de knapen, die bij Carlo della Scala zijn opgebracht, zich thands in hoog aanzien aan het hof des Graven van Holland bevinden, er zich wel iemand zal opdoen, die zich hunner aantrekt.’

Deodaat haalde de schouders op en zweeg: en daar zij zich op dat oogenblik in 't gezicht van 's Graven jachtslot bevonden, liep hier hun onderhoud ten einde.


Vorige Volgende

Over het gehele werk

plaatsen


datums