Ik en mijn speelman

[p. 235]

Een-en-vijftigste hoofdstuk
Belegeringen, nederlagen en een kind dat de vlag plant.

Altijd is het een begeerte van me geweest, om in de edele krijgskunst uit te munten. Toen het dan ook de belegering gold van de vesting, die Valentijn's hart was, stelde ik al mijn krachten in het werk, dat die onderneming zou lukken. Ik richtte schansen op in mijn gedachten, en groef loopgraven, maskeerde mijn batterijen, veldslangen, kartouwen en falconetten, ik legde een vendel of wat musketiers in hinderlaag en liet de soldaten van de garde du roi aanrukken.

Dit gebeurde bij een boschje kreupelhout, op een kwartier uur afstands van het dorp, dat vóor ons ten Oosten, onder aanvoering van den scheef getopten toren, tegen den matgouden herfsthemel zijn post had betrokken.

Ik opende den aanval door mijn makker kortweg te verklaren, dat hij Catharina trouwen moest, tegelijk met ons tweeën, en dat hij zoo de vreugde van ons feest verdubbelen zou.

Hij glimlachte hartelijk, terwijl hij mij warm aanzag. Dan keek hij opzij naar zijn schaduw, waarvan

[p. 236]

de zon op het blinkende zandpad een onwelwillende caricatuur had geteekend.

‘Je merkt wel,’ zei hij naar beneden wijzend, ‘dat ik den ransel van den reiziger voor eeuwig op mijn schouders met me draag. Het was al een heele opgaaf voor me, om je iets van die stad in de verte te berichten, maar hoe zal ik je duidelijk kunnen maken, wat het beteekent, om als een zwerveling geboren te zijn? Dit kan ik je verzekeren, dat het een onuitsprekelijk geluk is, om van de avonturen, die je beleefde, en de moeiten die je overwon, aan de vrouw, die je liefhebt, de verhalen te doen. Het is, of door haar luisteren je tocht zijn beteekenis eerst en een ziel krijgt. Maar terwijl je daar spreekt en in het vragen van twee stille oogen staart, moet er naast je een venster zijn, dat open is geworpen, zoo'n venster in de lijst waarvan je, als op een oude houtsnede, een landschap ziet oprijzen met zijn paden, zijn stroomen, zijn bruggen, kasteelen op bergen en een vlucht vogels, die zich in de verte van een gouden horizont verliest. En van dat landschap moet je dan weten, dat je er morgen, nadat je afscheid hebt genomen, met je gitaar op den rug, langs zult wegtrekken. Neen Frido, het spijt me.’

Ja en daar zat ik dan nu, verslagen en overmeesterd, tusschen mijn vernagelde bombardes en onder den voet geloopen bastions, en het ergste was, dat ik mijn vriend niet eens had begrepen.

[p. 237]

Zeker kreeg hij medelijden met mijn benardheid, want hij zeide goedmoedig:

‘Frido, mijn jongen, dat beduidt in het geheel niet, dat ik jouw huwelijk niet een heerlijk wonder vind, allebei samen en een bende kinder en dan, die je zorg gespannen houden, grond, dien je goud maakt van oogsten en een dak, dat zijn pannen boven je wikkend brein in elkaar voegt.’

Zoo sprak hij, maar als hij dit tot mijn troost had bedacht, dan bleek hij wel deerlijk voorbij het doel te hebben geschoten.

Had ik eerst op een in het nauw gebrachten krijgsman geleken, nu kwam ik me voor als een kind, dat een melkkan op den grond heeft laten vallen, en achter is gelaten bij de scherven van een stukgestooten droom.

Mijn God ja, want wat moest ik beginnen? Voor het eerst in den roes van die zalige dagen, onrustbarend, dook de gedachte daaraan bij mij op. Ambten en titels, zouden ze niet voor mij zijn afgesloten? Wel kon mij niemand mijn erfdeel ontnemen, ach, maar wat deed ik er mee; ik die kon kussen, een liedje kon blazen, maar verder de blanke, zachte handen van een meisje had.

Ik bekende Valentijn mijn schrik over wat ik ontdekt had.

Even stond hij peinzend, en dan zeide hij monter:

[p. 238]

‘Frido, gauw wat, haal je clarinet voor den dag.’

Hij was al bezig zijn gitaar te stemmen.

En daar begonnen we samen te spelen, zoo blij, zoo frank, zoo uitgelaten, als nog nooit de klank van snaren zich aan het kirren van het zingende hout heeft gepaard. Wij zetten het eene lied in na het andere, en zulk een wonderdadige macht wisten wij in de jubelende tonen te leggen, dat de hemel er door vaneengescheurd werd als de voorhang van een tempel en de aarde er door ontbloot werd als de borst van een moeder.

Midden onder een wijsje zag ik Valentijn met de oogen wenken en, de richting volgend van zijn blik, ontdekte ik, half achter een heester verborgen, een jongen. Ik herkende in hem den zoon van Jacobus, den waard. Hij luisterde roerloos met het hoofd achterover, in een aandacht, die de tranen op mijn wangen bracht. En evenals op dien eersten middag, toen wij door het korenland waren getrokken en hij bij het venster zat, voelde ik, dat alles opgelost werd wat mij verwarde, en ik als een kind mocht vertrouwen.