Dye hystorien ende fabulen van Esopus

§ Die xxiiij. hystorie die vertelt hoe dat esopus den Coninc van egypten die solucye gaf | vander vraghen die hij den coninc van babilonyen gheseynt ende ouerghescreuen hadde |

ENde als die coninck hoorde die antwoirde van esopus soe was hy hem seere |[5] verwonderende om dat hij te antwoirden soe subtijl was Ende sprac tot hem in deser | manyeren Hebdij mij ghebracht die ghene die mijnen toorn metselen ende tymmeren | selen Ia ic sprac esopus Mer eerst ende al voren eest van noode dat ghij my wijset die ste- | de daer ghij den voirghenoemden toorn tymmeren wilt Ende die coninc dit hoorende | ghinc van sijn palays ende leyde esopus in een suuerlijc stuc lants seggende tot hem | [10] aldus Siet hier die plaetse daer ic mynen toorn metselen ende tymmeren wil Ende eso | pus settede op elck quartyer vanden stucke lants eenen aern met twee iongen Ende | opbuerende die iongen dat aes in die luchte so begonsten die aernen daer na te vliegen | Ende die ionghen riepen met luyder stemmen Segghende aldus. Brengt ons calck. | moortel hout ende ander reetscap om te tymmeren den voirghenoemden toorn. Ende | [15] als die coninc sach dese dinghen so verwonderde hij hem des vtermaten seer ende | seyde Hoe is dit Sijn daer menschen in uwen lande die vloghelen hebben Ende eso- | pus seyde Iaet heer daer ysser menegherande ende vele Ende die coninc seyde tot e- | sopus Du hebste my verwonnen met reden ende met woirden Mer ic bidde dy dat ghij my | antwoirden wilt op eene vraeghe die welck is dese. Ick hebbe doen comen me- | [20] ryen peerden wt den lande van gryecken die welcke ontfanghen ouermits dat | neyen vanden henxsten die in babilonyen sijn. Doe antwoirdede hem esopus in | alsulcker manyeren. Mijn lieue ende seer gheduchteghe heer coninc morghen sal ic | v segghen die solucy van deser vraeghen. Ende als esopus in sijn herberghe |

[fol. d4v]

ghecomen was sprac hij tot synen knechten in deser manyeren Scicket dat ic een gro | te catte hebben mach Ende alle die dienaren van esopus deden tghene dat hem esopus | gheseyt hadde ende beuolen. ende als esopus die catte hadde so dede hijse openbaer | lijcken gheeselen met roeden. ende als dit saghen die egypcienen liepen sij ter | [5] stont nae die selue catte omme die te vanghen mer sij en hadden die macht niet | Die welcke dinghen die egypcienen terstont bootscaepten haren coninck ende heer Ende | die coninck beual datmen terstont soude laten comen esopus voir sijnen persoone | ende als hij voir sijne hoochheyt ghecomen was. soe vraechde hem die coninc O esopus | wat hebt ghij ghedaen. en weet ghij niet dat die god die wij eeren van alsulcker | [10] figueren ende ghelijckenisse is. want voirwaer soe eeren die egypcienen haren afgod | in die ghedaente ende figueren van eenre catten waeromme ghij grootelyken hebt | mysdaen. ende esopus antwoirde den coninc aldus Mijn lieue heer. dese valsche | beeste heeft desen nacht voerleden alte seer toornich ghemaect den coninc van ba | bilonyen want dese beeste heeft hem ghedoot eenen haen. den welcken hij seer lief | [15] hadde om dat hy gheluyt maecte ende seer wel craeyde ende sanc die vren vander nacht. | Ende die coninc seyde tot hem. O esopus ick en hadde nemmermeer ghemeynt dat ghy | my alsoe gheloghen soudt hebben want ten is niet moghelic dat dese beeste in eender | nacht soude ghegaen wesen ende ghecomen in babilonyen Ende esopus al lachende sprac | tot hem Harde gheduchteghe heere in alsulcker manyeren is dese beeste ghegaen | [20] ende ghecomen in babilonyen ghelykerwijs als die merye peerden die ghi hebt la | ten comen wt gryeken ontfanghen hebben ouermits tneyen van den henxsten | die daer sijn in babilonyen. Ende dit aldus ghedaen sijnde. prees ende louede | die Coninck te mael seere die wijsheyt van esopus ende deden vele meer festy- | neren ende eeren dan hi te voren ghedaen hadde. Ende des smorghens daer | [25] nae so dede die coninck vergaderen alle die wyse ende die philosophen die hi in al | len synen landen vinden conde. Den welcken hi vertelde ende informeerde van | der subtijlheit ende wijsheyt van esopus Ende noodese al te samen in sijn pallays om dat | hi wilde datse met Esopus eten souden. Ende als sy te tsamen gheseten waren sprac deen | van hem allen tot Esopus. vergheeftet my want ick hier ghesent ben om met v te spre | [30] ken Ende esopus seyde hem Segghe tghene dat dy belieft God en begheert niet dat | die menschen lieghen en sullen. Ende daeromme so bewysen wel uwe woirden dat | ghy uwen god luttel ontsiet. omme dat ghy niet anders voirt en brengt dan fa- | bulen ende bedroch Ende een ander philosophe seyde hem. daer is eenen tempel | daer aen staet een colomne die welcke onderhout xij steden. ende elck stadt is bedect met | [35] dertich decselen op welcke decselen twee vrouwen niet anders en doen dan loopen. Ende | esopus antwoirde hem in deser manyeren. Die cleyne kinderkens van babilonyen | souden wel connen segghen die solucie van deser vraeghen. Want desen tem- | pel dat is die hemel. Ende die aerde dat is die columpne. Ende die twalef ste- | den. dat sijn die twalef maenden vanden iaere. Ende oock die dertich ra- |

[fol. d5r]

den¹⁵⁸ sijn die daghe vander maende. ende die twee vrouwen die anders niet en doen dan | te samen loopen sijn die dach ende die nacht Dit hoorende die coninc van egypten seyde | tot den edelen van sijnen houe Het is wel recht dat ick nv seynde tribuyt den coninc van | babilonyen Ende die een vanden edelen seyde tot den coninc Heer coninc wij moeten hem | [5] noch vragen een ander vraghe. die welcke is dese Wattet tgehne is dat wij niet ghe | sien noch ghehoort en hebben Ende die coninc sprac tot esopus Ick bidde dij dattu | dese vraghe solueren wilste Ende esopus ghinck van daer in sijn herberghe ende vi- | syerde eene groote obligacye die welcke esopus dede scryuen in deser manyeren | Ick Neptanabus coninc van alle egypten bekenne ende lyde sculdich ende ontleent te | [10] hebben vanden coninc Lycurius duysent marck puyer¹⁵⁹ gouts die welcke ic Neptana- | bus coninc van egypten beloeue den voirghenoemden coninc lycurius wel ende duech- | delijcken weder te gheuen ende te betalen bynnen eenen sekeren termijne die al reeds voir | leden was welcke hant gescrifte des smorghens daer nae esopus den coninc van egyp | ten presenterende was Ende als hij was voir den coninc so verwonderde hem die co- | [15] ninc seer van tvoirghenoemde hant gescrijft Ende sprack tot een deels vanden edelin- | ghen van sijnen houe die bij hem waren hebdij tot eenigen tijden ghesien oft horen seg- | ghen dat mij die coninck Lycurius yet gheleent heeft Ende die ridders antwoirden | hem Neen. ende doe seyde hem esopus. eest sake dattet waer is tghene dat ghij | segghet. zoe is die vraeghe ghesolueert. want ghij nv ghesien hebt tghene dat | [20] ghij nye ghehoort noch ghesien en hadt. ende doe sprack die coninck van egypten | dat lycurius die coninck wel gheluckych was die alsulcken dienre tot sijnen bes- | ten ende in sijnder machten waer. ende seynden esopus wederomme in babilo- | nyen met grooten trybuyten ende gauen omme den coninck van babylonyen te | gheuen |

158 ra- [D5r] den: Steinhöwel (1476/77, p. 24r en 57r): ‘trabes tringinta’ (dertig balken; Pinkster 2003, p. 1087, s.v. trabs, trabis), ‘dryßig träm’ (dertig balken; gebr. Grimm 1935, kolom 1177, s.v. der Tram). Macho (C3v): ‘trente tratz’ (dertig balken; Toblers 1976, kolom 536, s.v. trastre). Wellicht dat de vertaler ‘trente tratz’ las als ‘dertig raden’. Homberch (1498: D4v) neemt ‘raden’ over. Kuiper en Resoort (1990, p. 72) hertalen ‘dertich raden’ als ‘dertig daken’. Zou een dwarsbalk een pars pro toto zijn voor ‘dak’?

159 puyer lees: puer.