Logo DBNL
Middelnederlandsche dramatische poëzie (1907)

Middelnederlandsche dramatische poëzie

(1907)–P. Leendertz (jr.)–rechtenstatus Auteursrecht onbekend

Vorige Volgende

[tSpel vanden heiligen sacramente van der Nyeuwer vaert]

 
+Sondich Becoren.          duvels
 
Ou, Belet van Dueghden!          duvelsaant.
 
Belet van Dueghden.          duvels
 
Ja, Sondich Becoren.
 
Sondich.
 
Ligdij noch al in uwen nest en lolt?aant.
 
Belet.
 
Neen ic, duvel, wat hebdi voren?
 
Sondich.
 
Ou, Belet van Dueghden!
 
Belet.
 
Ja, Sondich Becoren.
 
Sondich.
5
Coompt uute, dat ghi moet versmoren.aant.
 
Belet.
 
Wat duvel, hoe stadi dus en grolt?
 
Sondich.
 
Ou, Belet van Duegden!
 
Belet.
 
Ja, Sondich Becoren.
 
Sondich.
 
Ligdij noch al in uwen nest en lolt?
 
Belet.
 
Wat ysser gaens?
 
Sondich.
 
Wij wordden gheplattebolt
10
+Van Lucifer, comet soe ict scatte,aant.
 
Alst zall; dat duchtick.
 
Belet.
 
Wat duvel, es datte?
 
Ic springhe van vare uut den velle.
 
Sondich.
 
Daer sal af beven de gheheel helle,
 
Wort een dinck vonden dat verloren es,
15
Dwelc vanden gecruysten man vercoren es.
 
Hoe sullen wij dit aen boert gaen leggen?aant.
 
Belet.
 
Ja, wat eest, necker?
 
Sondich.
 
Moetment u al seggen?
 
Ghi wetet wel, viant, woudijt weten.
 
Segt, hoeresone, hebdijt al vergheten
20
Tgheene datter Nyewervaert verborgen es,
 
Daer de gansse helle af in sorgen es?
 
Ons vlaeye sal al sijn sonder suvele,aant.
 
Wordet vonden.
 
Belet.
 
Neent, seg duvele,
 
Theeft soe langhe in den moer gelegen.
 
Sondich.
25
Jan Bautoen es derwert op wegen
 
Met twee vrouwen, armen slaven,
 
+Ende sij sullender ontrent gaen graven.
 
Sij sullent vinden, alsoe ick duchte.
 
Belet.
 
Breect hem den hals sonder groot geruchte,
30
Soe sal Lucifer briesschen vruechden.aant.
 
Sondich.
 
Doetet ghi, duvel, Belet van Duechden,
 
Het behoert u toe.
 
Belet.
 
Ten es mijn werck niet.
 
Sondich.
 
Ic en hebts gheen macht.
 
Belet.
 
Ic en ben soe sterck niet:
 
Mijn pooten en mach ick aen niet steken.aant.
 
Sondich.
35
Lucifer sal ons die leden breken,
 
Wort gevonden dit heilich sacrament,
 
Want tes God selve.
 
Belet.
 
IJ, sondich serpent,
 
Int horen des worts soe bevic.
 
Sondich.
 
Van vare mijnen gheest so ghevic.
 
Belet.
40
Oft ic de re hadde, sta ic en scudde.
 
+Sondich.
 
Waerom en belet ghijt niet, helscudde?
 
Ghi soudet met recht doen: uwen name
 
Es Belet van Duechden.aant.
 
Belet.
 
Noyt meerder blame!
 
Mijn cracht es mij alte mael benomen.
 
Sondich.
45
Dat sal ons swaerlic op comen,
 
Wordet ghevonden.
 
Belet.
 
Ic duchts inder waerheit.
 
Sondich.
 
Ic ben oerspronck dat daer leit
 
Als Sondich Becoren, hoe ict nochtan
 
Daer niet ghehouden en can.
50
Ghi soudet bewaren, biden bloede,
 
Belet van Duechden.
 
Belet.
 
Och, ick verwoede!
 
Ic en hebs de macht niet, helsch viant.
 
Sondich.
 
Hulpe, hi heeft die scuppe inde hant;
 
Zieten graven.
 
Belet.
 
Sieten delven.
 
+Sondich.
55
Wilt hi dit moer langhe omme welven,
 
Hi saelt vinden.
 
Belet.
 
Noyt soe mismaect!
 
Sondich.
 
Duvele, hi esser soe bij, dat raect!aant.
 
Ic siet aen derde, want mijn oeghen
 
Die scuren mij.aant.
 
Belet.
 
Ic en cans niet ghedooghen.
60
De groote soetheit vanden moere
 
Quelt my, helsch geest.
 
Sondich.
 
Noijt valsscher voere!
 
Het sal vonden sijn, bij den maertillen!
 
Belet.
 
Vliegen wij ter helsscher concillen:
 
Wij en hebben anders niet dan de snatere.
 
Sondich.
65
Berghen wij ons hier ergens int watere;aant.
 
Alst past, doen wij met tempeeste
 
Een scip verdrincken.
 
Belet.
 
Wech, lelijcke beeste!
 
Yemant sal dit misval betalen.
 
Sondich.
 
+Vliegen wij wech sonder dralen.
70
Al wordt dit sacrament gevonden,
 
Wij sullen noch veel quaets doen, bijden wonden.
 
Jan Bautoen.
 
O godlijck discrecie!
 
I Vrouwe.
 
O opperste goetheit!
 
II Vrouwe.
 
Noyt soeter specie!
 
Jan.
75
Noijt meerder soetheit!
 
I Vrouwe.
 
Hoe rieket hier dus?
 
II Vrouwe.
 
Noyt sulcken wondere!
 
Jan.
 
Hier moet ymmere wat liggen ondere,
 
Daert dus om riect.
 
I Vrouwe.
 
Seker, dat moet sijn.
 
II Vrouwe.
 
[Jan.]
80
Ten pleecht ymmers dus niet te wesene.
 
I Vrouwe.
 
Tes eenen roec om af te genesene.
 
II Vrouwe.
 
+Noyt guer, dat my soe en ghenoechde.
 
Jan.
 
Alsoe haest als ic my om graven voechde
 
In desen moer, soe haddic den roeck.
 
I Vrouwe.
85
Voerwaer en ick.
 
II Vrouwe.
 
Soe doe ick oick.
 
Des can ontpluecken ziele ende herteaant.
 
Om de suete guere.
 
Jan.
 
Wech alle smerte!
 
Dit graven en mach mi niet verdrieten.
 
I Vrouwe.
 
Wat sie ick daer int moer verscieten?
90
Ic sacher een dinck, dat seer claer es.
 
II Vrouwe.
 
Soe dedick oick.
 
Jan.
 
Ic mercke, dat waer es.
 
Des en haddic noyt vrueght zoe groot.
 
Hier leit int moer een hostie, een broot,
 
Zuver, onbesmet, gheheel onbevlect
95
Vander eerden, daert met was gedect.
 
Wat sal ons hier aff gevallen?
 
I Vrouwe.
 
+Nu benic doch verscreect met allen.
 
Wanen coompt dese hostie hier in derde?
 
II Vrouwe.
 
O heilich broot van grooter werde,
100
Duer dat wij desen roock ontfaen!
 
Jan.
 
Wie mach oick werc hebben gedaenaant.
 
Hem hier te werpene, diene heeft gescapen?
 
Ic saelt met oetmoede op rapen
 
Vander eerden, alsoet behoert.
105
Och, wat merc ie, hooghste confoort,aant.
 
Wat hebbic, sondich mensche, bedreven?
 
I Vrouwe.
 
Hoe soe, Jan Bautoen?
 
Jan.
 
O, mijn leden beven.
 
God moet mi vergeven, dat ict op nam.
 
II Vrouwe.
 
Waer omme, Jan?
 
Jan.
 
Och, ghi vrouwen lofsam,
110
Alsoe haest alst quam in mijn handt,
 
Wordet bloeyende aen elcken cant.
 
+Ghi sieghet selve voor ooghen naect.
 
Lacen, wachermen!
 
I Vrouwe.
 
Wat hebdij ghemaect?
 
Latet ter stont rijsen nedere.
 
Jan.
115
Och siet, het valt in de stat wedere,
 
Daert alder eerst werf inne lach.
 
Noyt wonderlijcker teeken ic en sach;
 
Bescaemt poogic mi hier te wandelen.aant.
 
II Vrouwen.
 
Ten betaemde u niet te handelen,aant.
120
Want tes waerachtich een sacrament,
 
God ende mensche.
 
Jan.
 
Tes waer, ick kendt;
 
Dus vergevenesse biddic op mijn knien
 
Dit heilich sacrament.
 
I Vrouwe.
 
Ghenade moet u ghescien,
 
Dat biddic den almogende Heere.
 
Jan.
125
O weerdich sacrament, ic doe u eere
 
Als God ende mensche, volmaect, warachtich.
 
II Vrouwe.
 
+Loff, heilich sacrament en crachtich,
 
Dwelc hier wonderlick teeken doet.
 
I Vrouwe.
 
Loff, heilich sacrament, al een bloet,
130
Alst Jan Bautoen had in de handt hier.
 
Jan.
 
Och, wanen coomdij in dlant hier,
 
Almechtich God ghebenedijt?
 
II Vrouwe.
 
Alsoe scone ende suver als ghij sijdt,
 
Al en haddij maer int moer geweest
135
Eenen dach oft twee.
 
I Vrouw.
 
Voir waer, dat eest:
 
Des loven wij u met grooter mijnnen.
 
Jan.
 
Och, gi vrouwen, wat sullen wij beginnen?
 
Hoe sullent wij nu leggen te wercke
 
Met den sacramente?
 
II Vrouwe.
 
Oft ic liep inde kercke
140
Aen den prochiaen op de Nieuvaert,
 
En deden hier comen onghespaert,
 
Hem vertellende alle de dinghen
 
Vanden sacramente?
 
Jan.
 
+Spoet u dan gheringhe,
 
Op dat hi selve sie metten ooghen,
145
Hoet gheschiet es.
 
II Vrouwe.
 
Ick sals mij pooghen;
 
Mijn beenen en sal ick niet sparen.
 
Daer met adyeu.
 
I Vrouwe.
 
U moet bewaren
 
Dit heilich sacrament van miraculen.
 
Jan.
 
O soetheit, soet boven alle triakelen,
150
Vleesch ende bloet, mensche ende God,
 
Der ingelen vrueght int hemels slod,
 
Der menschen spijse, heilich voetsele,
 
Int uuterste des sonders behoetsele,
 
Dair so veel crachten in sijn beslooten,
155
Wie heeft u, Heere, in deerde ghescoten?
 
Och, tes een sonde groot ongemeten!
 
Wie hevet ghedaen?
 
I Vrouwe.
 
Wie sout weeten?
 
Mueghelic diet dweerc gedaen heeftaant.
 
Leit in deerde.
 
Jan.
 
Dier hem in mesgaen heeft,
160
+Ic duchts, het sal hem luttel vromen.
 
I Vrouwe.
 
Tes misselijc oic, hoet hier es comen;
 
Tquam misschien bij Gods wille
 
Hier inden moer.
 
Jan.
 
Nu, zwighen wij al stille;
 
God weet, hoe dat die sake gesciet es.
165
Want ons oncondich trecht bediet es,
 
Soe en willen wij ons niet met moeyen.
 
Dit sacrament sonder vermoeyenaant.
 
Laedt ons lof ende eere sterck spreken.
 
Heden meer en sal ic hant aen werck steken,
170
Soe sin verhueght al mijn gedachten.
 
Maer laet ons na den prochiaen verwachten.
 
II Vrouwe.
 
Och, lieve heere, wilt blijsmoets sijn,
 
Al muegdij bloots hoofts ende bervoets sijn,
 
Dalmogende God saelt u lonen.
175
Tsacrament sullen wi u thonen
 
Alsoet wij inden moer hebben vonden.
 
Van Jan Bautoen ben ic hier gesonden,
 
Met goeden wille, sonder smeken.
 
Noyt en was gesien schoonder teeken.
180
Ghij sult waer vijnden mijn declaracie,
 
En twijfels niet.
 
+De Prochiaen.
 
De godlijcke gracie
 
Vermach veel meer, dat wetic wel;
 
Dus alle twijfel vergetic snel
 
Ten sacramente gaende inden moer.
185
Tvolc maect van vruechden een beroer,
 
Om dat si vanden sacramente hebben vernomen;
 
Met hoopen si ons nae gelopen comen,
 
Om dat elc soude sijn een weetere
 
Van deser graciën.
 
I Man.
 
Alsoe veel te betere,
190
Oft namaels quaem te verantworden.aant.
 
Dus gaen wij met soeten acorden
 
Devotelijc, sonder yet te draelen,
 
Om dit heilich sacrament te halen,
 
Soe sijnder hoogher werdicheit dient,
195
Want tes God selve.
 
De Prochiaen.
 
Ghi segt waer, vrient,
 
Dat moegen wi geloven int gemene,
 
Al en waert maer aen dbloeden alleene,
 
Dwelc de vrouwe zeye int openbaer
 
Van ons allen.
 
II Vrouwe.
 
Heere, tes waer.
200
+Daer willen wij drie inder waerheit
 
Ghenoech toe doen.
 
I Man.
 
Tes wel gheseit:
 
Niet meer en mochmen aen u begeeren.
 
Prochiaen.
 
Nu, kinderen, met deser blijder meere
 
Sijn wij gecomen sonder rouwe
205
Bij Jan Bautoen ende dander vrouwe,
 
Die op haer knien liggen mijnlijc
 
Voer tsacrament.
 
I Man.
 
Dats ons allen kinlic:
 
Dus gaen wij hem bij met reverenciën.
 
Jan.
 
Willecomen, Vader vol excellenciën,
210
Die devotelic tot onsen wenssche
 
Thelich sacrament, God ende mensche,
 
Coompt besoeken ende visiteeren,
 
Twelc wij u minlijc presenteren,
 
Want ghijt met eeren weet te bestedene
215
Nae sijn weerde.
 
Prochiaen.
 
Ghij segt goede redene.
 
Tghelijcx ghescie nie onder tshemels wolcke.
 
Maer in presenciën van allen volcke,
 
+Op dat sijs bet gedincken tallen stonden,
 
Segt ons, hoe ghijt hier hebt ghevonden
220
Ende wat ghijer aen ghesien hebt te gadere
 
Als goey kersten lien.
 
Jan.
 
Wel, trouwen, vadere,
 
Hier gravende, groote soetheit beseffende,
 
Met der scuppen den moer opheffende,
 
Alsoot God wilde tot sijnder werde,
225
Soe sagic dese hostie liggen in derde;
 
Ende die opnemende met oetmoede,
 
Werdt sij in mijn handt nat van bloede,
 
Des ic bedroeft was en bescaemt,
 
Want ic weet wel, dat mi niet en betaemdt
230
Te handelen; dus dit bloet siende,
 
Den sacramente oetmoet biende
 
Lietic vallen, dwelc vrese dede.
 
Doen vielt weder in die selve stede,
 
Dairt gheleghen hadde te voren;
235
En dit aensiende, vader vercoren,
 
Es een deser vrouwen om u ghegaen
 
Met grooter haesten.
 
Prochiaen.
 
Dats wel ghedaen.
 
Dus heffict op, sonder versaghen,
 
Ende saelt in ons kercke draghen
240
+Ter Nieuwervaert, op dat ment daer
 
Eeren ende loven mach hier naer.
 
Ick hoop minklijc noch wesen salaant.
 
Blijnde, cropelen, siecken genesen sall,
 
Diet aenroepen met caritaten.
 
I. Man.
245
Van vruechden wetic mi hoe gelaten:
 
Ons groote salicheit zomdij hier.
 
Prochiaen.
 
O heilich sacrament, hoe coemdij hier
 
Int moer liggende dus ermelijck?
 
Och, kinderen, God ontfermelic
250
Toont hier bij, dwelck waerachtich es,
 
Dat hij in allen steden even machtich es.
 
Oick bewijst hij met desen moer zeere nat,aant.
 
Al wort ontfaen in een vuyl vat
 
Theijlich sacrament, nochtans mids dien
255
En mach hem gheen corrupcie gescien.
 
Exempel siedij aen dit sacrament,
 
Dwelc geheel leijdt scoon ende ongescent.
 
Oick toent hij bij sijnder grooter goetheit,
 
Ghelijck dese erde heeft soete soetheit,
260
Soe rieckt een mensche soet en bequame,
 
Als hij heeft werdichlijc inden lichame
 
Tsacrament: hi esser bij versterct.
 
Voert dat ghi aen dit sacrament merct,
 
+Dat Christus oick rusten wilt
265
Inde erde vruchbaer en milt,
 
Dats in ons menschen van erden ghewracht.
 
Voirt thoent hi bij sijnder godlijcker cracht
 
Dese mirakel, om dat ghij soudt peysen,
 
Wat hij leden heeft tot menigheere reysenaant.
270
Hier op derde. Oick sijer bij gheleert,
 
Dat God heeft alsoe wel verkeert
 
Met onreynen menschen als met reynen.
 
Hier neempt exempel aen, groot met den kleinen,
 
En wilt den sondigen menschen niet versmaden.
275
Dit sacrament vol der ghenaden
 
Gheeft u exempel tot veel duechden,
 
Soe ghij hier hoert.
 
Jan.
 
Och, noyt meer vruechden,
 
Aen horende dijn worden bewegelic!
 
Prochiaen.
 
O godsvruchtige menschen degelijc,
280
Gheen scoondere teeken en staet in ghescrijft.
 
Dit sacrament eert, loeft ende begift
 
Vander Nieuwervaert, tsal u profijten;
 
Wilter u met caritaten inne quijten,aant.
 
Op dat der kercke des mach gechiert sijn,
285
Met wasse, met lampen geviert sijn.
 
Tsacrament, dwelc God es selve,
 
Saelt u loonen.aant.
 
+Jan.
 
Van desen ghelven
 
Muegen wij God wel euwich looven.
 
Prochiaen.
 
Dit sacrament sal ick stellen boven
290
Int hoochste der kercken werdichlic.
 
Volght mij, ghij menschen rechtverdichlijc,
 
Bloots hoofts, laet ons verblijdt sijn:
 
Van als moet God gebenedijt sijn.
 
Sondich Becoren.          duvels
 
Ey, duvelken, duvelken!          duvels
 
Belet van Dueghden.          duvels
 
Ey, neckerken, neckerken!
 
Sondich.
295
Het es nu al te mael bedorven, leckerken!
 
De hostie es ghevonden, bij den billen.
 
Belet.
 
Lucifer die sall verwoeden willen,
 
Als hi horen sal van desen gheveerte.
 
Sondich.
 
Hij sal ons doot salen met sinen sterte!
 
Belet.
300
Hij sal ons de leden ontstucken trecken!
 
Sondich.
 
Hulpe, hoe sal hi scuymbecken,
 
Als hi ons siet!
 
+Belet.
 
Ghelijck eenen verre.
 
Sondich.
 
Ic sou ter hellen, maer ic en derre.
 
Belet.
 
Ey, helsch viant, soe soudic mede.
 
Sondich.
305
Ic heb van grooten vaer den rede.
 
Belet.
 
Van vresen mi de billen touteren.
 
Sondich.
 
Als ons dinck wilt qualijk wouteren,aant.
 
Wat sullen wij, necker, nu bedriven?
 
Belet.
 
Wij willen inde weerelt blijven.
310
Ghi sult alle sonden voert setten.
 
Sondich.
 
Ende ghij sult alle duecht beletten,
 
Want Belet van Duechden zijdi geheiten.
 
Belet.
 
Ic saelt wel doen, bij den zweten!
 
Die caritaten sal ik doen faelgeren.aant.
 
Sondich.
315
Haet ende nijt sal ic doen regneren.
 
Belet.
 
Reynicheit sal ic onder voet terden.
 
+Sondich.
 
Oncuysheit sal ick dliefste doen werden.
 
Belet.
 
Soberheit willic hebben uut den lande.
 
Sondich.
 
Gulsicheit en sijn gheen scande.aant.
 
Belet.
320
Oetmoedicheit moet verdreven sijn.
 
Sondich.
 
Hoverdicheit sal verheven sijn.
 
Belet.
 
Broederlicke mijnne sal verjaeght sijn.
 
Sondich.
 
Roof, moort, brant sal behaeght sijn.aant.
 
Belet.
 
Miltheit der armen moet vercouwen.
 
Sondich.
325
Giericheit sullen sij behouwen
 
Ende alle ander sonden.aant.
 
Belet.
 
Dat gaet sonder spreken.
 
Sondich.
 
Wij, duvelen, sullen ons wel wreken
 
Aan de menschen in steden ende dorpen.
 
Belet.
 
Dat wij uuten hemel waren geworpen,
330
Dat sullen sij noch zwaerlijck betalen.
 
+Sondich.
 
Wij sullen noch zielen met craken halen.
 
Belet.
 
Wij sullen noch al ons ketels vullen.
 
Sondich.
 
Wij sullen den menschen wel verdullen;
 
Daer en derven wij niet voer sorgen.
 
Belet.
335
Maer wij en costen niet houden verborgen
 
Dat sacrament.
 
Sondich.
 
Neen wij, duvele.
 
Belet.
 
Dat heeft nu al bedorven tzuvele,
 
Want tloopt al re voer den man
 
Vanden miraculen.
 
Sondich.
 
Daer en leijdt niet an.
340
Wij sullen noch maken onghewedere,aant.
 
Om de kercke te worpen nedere,
 
Ende tlant hier verdrincken al omme,
 
Op datter niemant bij en comme
 
Om eer en reverencie te bewijsen.
 
Belet.
345
Maer men beginnet al te zeere te prijsen
 
Int landt van Luydicke.
 
+Sondich.
 
Dats ymmers waer.
 
Belet.
 
Maer de heeren, de prelaten daer
 
Heb ick als Belet van Dueghden
 
Wat inne ghesteken!
 
Sondich.
 
Och, noyt meer vrueghden!
350
Hoe soudij dat te weercken leggen?
 
Belet.
 
Hoert, hoeresone, ic salt u seggen:
 
Ic hebse doen twijfelen ons claer beles,aant.
 
Als dat gheen sacrament en es.
 
Dies es daer een advocaet, die heedt
355
Heer Macharius, ende hem bereet
 
Om te proevene dit sacrament
 
Op de Nieuvaert.
 
Sondich.
 
Och, helsche serpent,
 
Dats wel ghemaect, bijden bloe.
 
Belet.
 
Maer ghi moeter oeck helpen toe,
360
Zondich Becoren, op dat te bet
 
Voirt gaen mach.
 
Sondich.
 
Wel, Belet
 
Van Dueghden, ic en sal niet sparen.
 
+Belet.
 
Ja, Macharius mocht wel qualic varen,
 
In sulcker manieren mocht hijt proeven.
 
Sondich.
365
Nu, vlieghen wij bij hem zonder toeven,
 
Op dat hi blive bij sinen propooste.
 
Belet.
 
Wij moeten nerstich sien ten roeste,aant.
 
Op dat wij Lucifer onsen meester
 
Paeijen mueghen.
 
Sondich.
 
Nu, wech ons tweestere!
370
Als Belet van Dueghden en Sondich Becoren
 
Tempteren wij tfolc achter ende voren.
 
Meester Macharius.
 
Nu ghevet mi wonder ende meer dan wonder,
 
Hoe dat te Nijeuwervaert het sacrament
 
In den moer soude gelegen hebben onder
375
En bliven reijn, gheheel ende ongesceijnt.aant.
 
God heves de macht wel, tes waer, ic kent,
 
Maer ic en cans niet gheloven nochtan:
 
Dus ben ic ter Nijeuwervaert gheseijnt
 
Om dit te proevene, op dat ic kan.
 
Belet.
380
Ja vant als een man.aant.
 
Sondich.
 
Het es onmogelijck.
 
+Belet.
 
Dus gaet hem an.
 
Sondich.
 
Het luijt lueghelick,
 
Ten heeft cracht noch viertuyt.
 
Belet.
385
Tgheven messchien eenich lieden uut,
 
Om met te ghecrighene gelt ende goetaant.
 
Vanden menschen.
 
Sondich.
 
Tes recht, dat ghijt doet,
 
En latet tvolc niet bedrogen sin.
 
Belet.
 
Ten es gheen sacrament.
 
Sondich.
 
Tmoet geloghen sijn.
390
Soe langhe te ligghen onder derde
 
Sonder openbaren!
 
Belet.
 
Ten es van gheender werde:
 
Dus mueghdijt proeven sonder sonde.
 
Macharius.
 
Ic heb consent uut sbijsscop monde,
 
En, al waert des niet, weret benijdt,
395
Soe benic selve hooch ghenoech gewijt
 
Om dat te proeven, alsoe ick sal
 
In presenciën vanden volck all.
 
+Hebbent geordineert eenich boeven,
 
Tsal hem berouwen.
 
Sondich.
 
Hoe suldijt proeven?
 
Macharius.
400
Dat en weet ick niet.
 
Sondich.
 
Soe salict u segghen.
 
Ghi sullet in een schoon vuer leggen:aant.
 
Verbrandet, soe muegdij wel bevroen
 
Dat gheen sacrament es.
 
Macharius.
 
Dat en sal ic niet doen:
 
Want waert warachtich van valuere,
405
Den roep soudt gaen al de werelt duere,
 
Soe mocht ic dan oick met den viere
 
Mijn eynde doen.
 
Belet.
 
Ic weet een ander maniere.
 
Sondich Becoren, hout uwen snatere.
 
Sondich.
 
Wats datte?
 
Belet.
 
+Werpet int watere:
410
Smelt het duer de natheit ontwee,
 
Soe en eest gheen sacrament.
 
Sondich.
 
Dats een wordt van beschee:
 
Oft verdrincket oft zwymmet wege,
 
Ten es niet oprecht.
 
Belet.
 
Dat hebdi te deeghen:
 
Worpet int watere secreet al stille
415
Oft openbaerlijck.
 
Macharius.
 
Ic en hebs gheenen wille;
 
Dus laet alsulcken reden lijden.
 
Sondich.
 
Willet dan al in stucken snijden:
 
Versamet niet weder aen een,
 
Soe en eest gheen sacrament.
 
Macharius.
 
Dat soud mi verleen,
420
Waer Godheit ende menscheit in;
 
Maer ic heb een ander inden sijn:
 
Ik salt met eender griffien steken
 
Tot vijff steden.
 
Belet.
 
Dat sijn de treeken:
 
Ach, ach, ay, ic sal van lachen verwoeden.
 
+Macharius.
425
Willet tot gheen der vijff steden bloeden,
 
Soe en houdict voer gheen sacrament volmaect.
 
Sondich.
 
Hola, wij sijn ter Nieuwervaert geraect:
 
Ziet daer de kercke.
 
Belet.
 
Wat sullen wij bedriven?
 
Sondich.
 
Ey, viant, wij moeten buijten blijven,
430
Wij en dorren niet comen inde kercke.
 
Belet.
 
Gaet Macharius dus te wercke,
 
Wij mochten wel sijn endel vers lezen.
 
Sondich.
 
Het sal een roe tot sijns selfs ers wesen;
 
Soudij twijfelen in dit sacrament,
435
Die gheleert es?
 
Belet.
 
Hij es steeck blindt;
 
Wij duvels hebben hem met den halsse.
 
Sondich.
 
Ic sal sin ziele hebben.
 
Belet.
 
Neen, ic salse
 
Selve hebben, duvele.
 
Sondich.
 
+Neen, ghij en sult.
 
Belet.
 
Ic sal hebben al, du best verdult:
440
Belet van Dueghden gaf hem den raet
 
Tsacrament te proevene.
 
Sondich.
 
IJ, Lucifers saet,
 
Daer heb ic wel toe ghehulpen,
 
Sondich Becoren.
 
Belet.
 
Nu, helsch vulpen,
 
De ziele sal toebehoren ons beiden.
445
Laet ons van desen redenen scheiden
 
En Macharius hier buijten verwachten:
 
Hij mocht wel in sijn sonden versmachten.
 
Macharius.
 
Nu, heere prochiaen, ghi hebt wel gehoert,
 
Hoe mi vanden prelaten es bevolen
450
Tsacrament te proevene rechtevoert,
 
Op datter tvolc niet en souden dolen;
 
Want, hier gheseit onverhoolen,
 
Waert gheen sacrament vol caritaten,
 
Het waer een werck van vreemder molen,aant.
455
God souder een lantscap om verwaten:
 
Dus willict proeven.
 
Prochiaen.
 
Twaer beeter ghelaten:
 
+Wat wildi veel meer proeven doen?
 
Eest niet ghenoch, dat Jan Bautoen
 
In presenciën van desen vrouwen
460
Tsacrament inde handt heeft gehouwen,
 
Des bloedende wordt midallen zeere?
 
Ghij en dorftes niet proeven meere:
 
Tdunct mij zijnde een seeker claerheit
 
Van waerheden.
 
Macharius.
 
Wie weet oft hi waer seit.
465
Dese vrouwen sijn goet te verdovene.aant.
 
Tes quaet vrouwen te gheloevene:
 
Sij sijn goet te verleden als dongeschelde;
 
Hij heeftse messchien versmeect met gelde.
 
Aldus wie can gheweeten oft waer es,
470
Ten waer gheproeft?
 
Jan Bautoen.
 
Meyster Macharius,
 
Ic, Jan Bautoen, hier teghenwordich,
 
En dese vrouwen sijn accordich,
 
Dat wijdt sullen, eest u begheren,
 
Op thelich cruis ons Heeren sweren,
475
Ja opt heilich sacrament daer mede.
 
I Vrouwe.
 
Ja wij, op ons doot inder waerhede.
 
II Vrouwe.
 
Op tverlies onser zielen des ghelijcx.
 
+Jan Bautoen.
 
Ja, en op ons deel hemelricx,
 
Datter waerachtich bloet uut ran
480
In mijn handt liggende.
 
Prochiaen.
 
Dus vreest u dan
 
Tsacrament te provene als de dove,
 
Blijnde, twijfelende int ghelove.
 
Ghij gheeft donnosel, erme, zemple
 
Aen u twijfelinge quaet exemple;
485
Bedunct u wel, wat hebdij voren?
 
Macharius.
 
Ic moet proeven, dats verloren,
 
Want ic van Luydick daer om comme.
 
God en salder niet sijn verbolgen omme,
 
Dat ment proeve, ten mach niet schaden.
490
Ic moet mijn der curingen ontladen;
 
Stelt hier het sacrament, laet zien,
 
Ic wilt proeven.
 
Prochiaen.
 
Tmoet wel gheschien;
 
Maer vaerder wel met, dats alsoe.
 
Macharius.
 
Nu stelt hier neder, daer met ho.
495
Mij dunct, ghij sijt alte mael in vare:
 
Recht oft gheen sacrament en ware,
 
Soe vreesdij der proeven al ghemeen.
 
+Eest een sacrament, het blijft een;
 
Dus sijdt te vreden, laet mij ghewerden.
 
Prochiaen.
500
En wilt niet buijten maten terden.
 
Hij es hier boven diet al aenziet.
 
En zidt niet te cloeck.
 
Macharius.
 
Kee, neen ic niet.
 
Daer rakict met der griffie ten beginne.
 
Esser gotheit ende menscheit inne,
505
Het sal hem baren sonder twijfelen!
 
Jan Bautoen.
 
Dats mijn ghelove.
 
Macharius.
 
Al maecht aff scifelen,
 
Dats twee werve ende dat derde werven.
 
Prochiaen.
 
Meester Macharius, wildi u bederven?
 
Ghij en vreest God niet bedallen.
 
Jan Bautoen.
510
Sijn gramscap mocht u wel vervallen;
 
Tsal u noch leet sijn, soudic hoopen.
 
Macharius.
 
Ic moet noch twee werf noopen.
 
Baert hem niet ter vijfter reijsen,
 
Soe en eest gheen sacrament.
 
I Vrouwe.
 
+Wat muegdij peysen?
515
De duvel heeft u wel met der kele!
 
Macharius.
 
Dats viere!
 
Prochiaen.
 
Ghij makes te vele:
 
Tsacrament oneerdichlic geraectij.
 
Macharius.
 
Dats den vijfsten steeck!
 
Prochiaen.
 
Arm man, wat maectij?
 
Den vijfsten stekende op dit broot,aant.
520
So wordet te vijf steden van bloede root.
 
Wat hebdij hier al sonden bedreven!
 
Jan.
 
Noch bloedet.
 
Prochiaen.
 
God moet u vergheven!
 
Ghi hebt hier wonden gemaect tot vijven.
 
Macharius.
 
Het es gedaen, tmoet gedaen bliven.
525
Ic merck nu wel te deser steden,
 
Dat een sacrament es.
 
Prochiaen.
 
Sijt nu te vreden,
 
Het mocht u wel te quade vergaen.
 
Macharius.
 
+Ic en hebber niet veel aen misdaen:
 
Ic hebbe vanden prelaten tconsent,
530
En daer met adyeu.
 
Jan Bautoen.
 
O heylich sacrament,
 
Loff moet u vloeijen van allen monden!aant.
 
Prochiaen.
 
Loff sij dijnen preciuesen vijf wonden,
 
Die ghij voir onse sonden ontfingt.
 
I Vrouwe.
 
Ghelijck ghij aen theilich cruce hinght,
535
Soe sijdij hier volmaect in gedaente
 
Van desen broode.
 
II Vrouwe.
 
O hooghe verwaente
 
Van Machare!
 
Jan.
 
O minsche onversaeght!
 
Prochiaen.
 
Woordij niet van Gode geplaeght,
 
Soe muegdij u wel beloven certeyen.
 
I Vrouwe.
540
O quaet tyrant!
 
II Vrouwe.
 
O valsch vyleyen!
 
Die den duvel achter aen den stert rijt.aant.
 
Jan.
 
+Boescher mensche, u dunct, dat gi wert sijt
 
Dit heilich sacrament aen te tastene?
 
Prochiaen.
 
Nu, om ons van druc tontlastene,
545
Willen wij, tsacrament ter eeren,
 
Alle manieren van vrueghden vermeren
 
Met oergelen, met herpen en luijten
 
En ander spelen, vol soeter virtuten,
 
Om dat alom mach worden vermaert
550
Dit heilich sacrament ter Nyeuvaert
 
Deur desen mirakele hier openbaerlijc.
 
Al maeght Macharius ontgelden zwaerlic
 
Ende sijnder sielen noch mach druc syn,
 
Tmocht ander menschen wel geluck sijn,
555
Diet besoecken sullen devotelijc.
 
Laet ons triumpheren grootelijc
 
Duer dit heilich sacrament van miraculen.
 
Ic saelt gaen stellen in der tabernaculen.
 
Sondich.
 
Ou, Belet van Dueghden.
 
Belet.
 
Ic, slanghe jonck.
 
Sondich.
560
Ic springhe van vrueghden eenen spronck,
 
Dat mijn beij mijn billen waghelen.
 
Belet.
 
Hoe sullen wij crauwen met den nagelen
 
+Meester Macharius!
 
Sondich.
 
Wij sullen hem plucken!
 
Belet.
 
Hij woort ghetrocken in hondert stucken,
565
Hij sal hem in ewicheeden bedroeven!
 
Sondich.
 
Men sal hem leeren tsacrament proeven;
 
De gecruyste sal hem wel loonen!
 
Belet.
 
Men sal hem in de helle croonen
 
Met eenen berrenden treefte heet.aant.
 
Sondich.
570
Noeyt minsch en ghebeurde meerder leet.
 
Waer hi hier op de werlt ghestorven!
 
Belet.
 
Maer, duvelken, tes al bedorven.
 
Mij dunct dat ic uut den sinne comme!
 
Daer gebeuren miraculen al omme,
575
Dwelck tsacrament al om doet
 
Op de Nyeuwe vaert.
 
Sondich.
 
Dat en es ons niet goet;
 
Wij haddent belet, hadden wij gecost.
 
Belet.
 
Het heeft een vrouw in aerbeyt verlost,
 
Ende harer moeder ooc doen bescermen
580
Op de wilde zee.
 
+Sondich.
 
Hulpe dermen!
 
Des moet ymmers de duvel wouwen!
 
Belet.
 
En theeft een kint dleven behouwen,
 
Dat int dwater scheen verdroncken medallen;
 
Ende noch een ander, int stille gevallen,
585
Hevet oec vertroost; ende na desen
 
Hevet een gescoirt kindt genesen,aant.
 
Ende noch ander miraculen vele.
 
Sondich.
 
Lucifer sal ons malen ten musen mele,aant.
 
Als hi verneempt alle de saken,
590
Dat soudick duchten.
 
Belet.
 
Hoe sullen wijt maken,
 
Dat wij veel zielen mochten crijgen?
 
Sondich.
 
Dat weet ic wel!
 
Belet.
 
En willes nyet zwijghen!
 
Waer met, duvel? Wilt mi berechten!
 
Sondich.
 
De kerstenen sullen gaen vechten
595
Teghen die heijdene, bij den ribben;
 
Dair sullen wij zielen met hoopen hebben,
 
Om Lucifer daer met te paeyene.
 
Ach, ach chay!
 
+Belet.
 
Nu beginic te verfraeyen;
 
Maer, duvel, waer saelt ghedijen?
 
Sondich.
600
In Pruysschen merke.
 
Belet.
 
Ghij doet mij verblijen,
 
Om dat de Zarasijnen worden gequelt.aant.
 
Sondich.
 
Heer Wouter van Roosbeke es int velt;aant.
 
Hij salse cloven totten tanden.
 
Belet.
 
Maken wij ons deerwert, vianden!
605
Wij moeten zielen bringen ter hellen,
 
Souden wij Lucifer te vreden stellen.
 
Heere Wouter van Roosbeke.
 
Wel an, ghij kersten, wilt clooc gemoedt sijn!
 
Al muegdi met veel slaghen gegroet sijn,
 
Al muegdij duersteken, duerhouwen sijn,
610
Al muegdij nat, bezweedt, bebloet sijn,
 
Al mach u tleven hier gheboet sijn,aant.
 
Al muegdij in veel rouwen sijn,
 
Laet in Gode al u betrouwen sijn,
 
Wilt heerlic Cristus lachter wreken.
615
Ghij sult in gloriën by onser Vrouwen sijn,
 
Wordi verslaghen oft duersteken.
 
Wilt u biechten tegen u selven spreken,aant.
 
+God sal u vergheven al u mesdaet.
 
De heydenen commen an ghestreken;
620
Siet dat ghij groote slaghen slaet,
 
Ende roept alle Jhesus, sonder verlaet.
 
De Knapen allen.
 
Jhesus, Jhesus.
 
I Heiden.
 
Mamet, Mamet!
 
Ghij kerstenen moet hier alle blijven!
 
I Kersten.
 
Helpt ons, Christus van Nazareth!
 
De Knapen alle.
625
Jhesus, Jhesus!
 
I Heyden.
 
Mamet, Mamet!
 
Ander Heyden.
 
Alsomen tvleesch capt op een palet,
 
Soe sullen wij u cappen, kettiven.
 
Knapen alle.
 
Jhesus, Jhesus!
 
I Heyden.
 
Mamet, Mamet!
 
Ghij, kerstenen, moet hier alle blijven!
 
Heer Wouter.
630
Met woorden en condij ons niet verdriven.
 
Houdt daer; dats uwe, ghij honden!
 
Alle Kerstenen.
 
+Jhesus, Jhesus!
 
Ander Heyden.
 
Hulp Mamets wonden!
 
Ghij slaet hier slaghen alsoe milt,
 
Soe een smet doet op sijn aenbilt,
635
Oft ghelijc een dorsscher met den vlegele
 
Zijn coren dorscht.aant.
 
Heer Wouter.
 
Slaet sonder regule,
 
Ghij, kerstenen, hebt eens leeus herten
 
In uwen buijck!
 
I Kersten.
 
Noeyt meerder smerten!
 
Ic moet hier int sant blijven doot.
 
De Knapen.
640
Der heijdenen macht is ons te groot,
 
Zij commen met hoopen aen ghewolven.
 
I Heyden.
 
Her heer, ghij kerstene snottolven!
 
Al waerdi licht als een vuegele,
 
Ghij en cont niet wech.aant.
 
Ander Heyden.
 
Ghij moet duer den buegele;
645
U macht es tegen ons te clene!
 
Heer Wouter.
 
Hulpt ons, Jhesus van Nazarene,
 
Oft anders zijn wij al verloren.
 
+De Knapen.
 
Och, eedel ridder, meester vercoren,
 
Ons volc heeft meest den doot ontfangen.
650
Laet ons best vlien!
 
I Heyden.
 
Heer, gheeft u ghevanghen,
 
Ghij twee en mueght ons niet ontdanssen.aant.
 
Ander Heyden.
 
Ic duersteke u met deser lanssen,
 
Oft gaet goets moets, bijden billen!
 
Heer Wouter.
 
Weder wij willen oft niet en willen,
655
Moeten wij ghevanghen zijn in plagen;
 
Gode ontferms.
 
I Heyden.
 
Ten baedt gheen claghen;
 
Ghij moetter om sterven met eenen smaels.
 
Gaet in prisoen sonder veel verhaels.
 
Wij willen terstont gaen ordineren,
660
Hoe dat wij u sullen persequeren,
 
Weder willen zieden, berren oft roosten.aant.
 
Heer Wouter.
 
O weerde Maria, wilt ons vertroosten
 
Voer de wreetheit vanden Sarazinen;
 
Wilt ons met uwer graciën beschijnen,
665
Want wij comen in dit verdriet
 
Om uus kijnts wille.
 
+De Knapen.
 
En helptij ons niet,
 
Noeyt menschen quamen in meere nooden.
 
I Heyden.
 
Hoe willen wij dese kerstenen doden,
 
Die ons heydenen vallen zeere peutertier?
 
Ander Heyden.
670
Men sal gaen maken een groot vier,
 
Daer sullen wij hun de justicie doen,
 
Ende alle daghen sacrificie doen
 
Onsen goden met eenen kersten knecht.
 
Wij sullense bestellen nae haer recht.
675
Wat segdijs, gije? Duncket u quaet,
 
Soect een beeter!
 
I Heyden.
 
Neent, tis goet raedt.
 
Gaet, maect ghij heet vier bereet;
 
Men sal hem haer cuekenen maken heet.
 
Dese kerstenen en sullen hier niet stincken.aant.
680
Maer wie sall voer sterven?
 
Ander Heyden.
 
Dats goet, mijn duncken
 
De meestere van hem.
 
I Heijden.
 
Neen, hoort mij segghen.
 
Men sal hier in dese laeye leggen
 
 
 
+Alsoe veel boonen tsamen ghesloeten;
685
Een sweertte salder wesen onder al,
 
En die dese zweertte boone hebben sal,
 
Die salder om sterven; wat segdijer toe?
 
Ander Heyden.
 
Ic raede datment alsoe doe:
 
Tes trechtverdichste, voerwaer.
 
Derde Heiden.
690
Ghij heeren, tvier bert schoen ende claer;
 
Gelievet u, ghij mueght gaen coken
 
Met den kerstenen.
 
I Heyden.
 
Dats wel ghesproken,
 
Dies ic als nu ghespreke hier:
 
Haelt heere Wouter van Kersbeke hier
695
En sijnen knape; eenich van tween
 
Sal als heden vanden lijve sceen.aant.
 
Al waren sij noch quadere ende stoutter,
 
Sij sullen sterven.
 
Derde Heyden.
 
Coomt voert, heer Wouter.
 
Mijn lieden en willen u niet bederven,
700
Ghij en sult van geender voetcouwen sterven!
 
Ghij oft u knape in elcx presencie
 
Moedt hier int vier.
 
Heer Wouter.
 
Dats een swaer sentencie,
 
+Minsschen als beesten te verdoene;
 
Ghij heeren stelt ons doch te rantsoene,
705
Wij sullen gheven des u behaeght.
 
Ander Heyden.
 
Ghij moeter in; tes verloren gheclaeght!
 
Hier sijn twee boonen inne, hoirt ditte:
 
Wie van beeden heeft de witte,
 
En sal heden niet sterven, wilt verstaen,
710
Maer die de zweerte heeft, moeter in gaen;
 
Dus wildu om sterven bereeden.
 
Heer Wouter.
 
Moeten wij dan sterven een van beeden,
 
Soe laedt ons dan doen ons oracie.
 
Derde heyden.
 
Soe maect ons een cortte collacie,
715
Ten baet ghepopelt noch ghelesen.
 
Heer Wouter.
 
O God, die ten derden daghe zijt geresen,
 
Wilt mi beschermen voer desen brant!
 
De Knape.
 
Behoedt mijn ziele voir den viant;
 
Laet dit vier mijn sonden aff wasschen,
720
Valdt mij te stervene.
 
I Heijden.
 
Nu wilt u rasschen!
 
Ten mach niet helpen, dat ghij mesbaert!
 
+Heer Wauter.
 
O heylich sacrament vander Nyeuwervaert,
 
Alsoe waerlijc als u bloet uut brac,
 
Als Jan Bautoen de hant aen u stac,
725
Dwelc niet gheloven wilde Macharis;
 
Alsoe waerlijc alst oec waer is,
 
Dat u bloet te vijf steden liep af.
 
Daer hij u vijf steken met der griffien gaf,
 
Dwelc menich mensche aensach;
730
Alsoe waerlic als ghij voer desen dach
 
Den croepel hebt doen gaende maken,aant.
 
Den blijnden aen sijn licht geraken,
 
Den doven doen horen, den stommen spreken,
 
Ende hondertich ander ghebreken
735
Den menschen met graciën hebt afgenomen,
 
Soe wilt my oec te hulpe comen,
 
Ende doet aen mij miracule scoene.
 
Mach ick ghecrighen de witte boone
 
En verlost werden van desen tyranden,
740
Soe belovic met gevauden handen
 
Hier op mijn knyen in secreten,
 
Dat ic nymmermeer vleesch en sal eten
 
Noch wijn drincken tot der tijt
 
Dat ic u, sacramente ghebenedijt,
745
Op de Nijeuwe vaert besocht hebbe
 
Ende mijn offerande ghebrocht hebbe.
 
+Mij u gracie te trooste seyndt,
 
Werde heijlich sacrament,
 
Hier staende bijnnen desen ringe.
 
Ander Heiden.
750
Nu neemt elc een boon geringe.
 
Sullen wij noch hier langhe staen?
 
Derde Heiden.
 
Neempt de bone, daer met gedaen,
 
Oft wij worpen u int vier te gadere.
 
De Knape.
 
Ziedt dair de mijne.
 
Heer Wouter.
 
O hemelsche vadere,
755
Heilich sacrament, lof u der seghen!
 
Ic hebbe de witte boone gecreghen,
 
Des moet u eewich lof toe vloeyen.
 
I Heiden.
 
Te viere, te viere!
 
Ander Heiden.
 
Rasch, wilt u spoeyen!
 
De derde.
 
Gaet, steect u duere!
 
I Heiden.
 
Maect ons uus quijt!
 
Ander.
760
Wat segdijs, tes nu seggens tijdt!
 
+Ghij siet, dat u God niet ghehelpen can
 
Noch u lijden niet ghestelpen can;
 
Wijldijs zijns loochenen en versweren,
 
Soe behoudij dleven.
 
Knape.
 
Twee brijsschende beeren!
765
Veel liever geefic mij in den brant!
 
Adyeu, schoen soet prieel van Brabant,
 
Ic sterve hier den gheloove ter eere;
 
Doch eest beeter de knecht dan de heere:
 
Ic bender oec herde wel met te vreden.
770
Adyeu, kersten landen ende steden,
 
Rivieren, waranden en castelen;
 
Goudt, silver, ghesteynte en juweelen
 
En mach mij niet helpen, dats verloren.
 
Adyeu alle, verguldene sporen,aant.
775
Vrienden, maghen, vadere ende moeder,
 
Adyeu, meester lief, vrient als broeder,
 
Bidt doch voer mi uut caritaten,
 
Dat mijnder ermer sielen mach baten;
 
Want al mach verbranden den lichame,
780
Es de siele onsen Heere bequame,
 
Mij en raect, hoe ic bederven sal.
 
Loff God, dat ic martelaer sterven sal,
 
Den kerstenen teeren, den heyden te scanden.
 
IJ vuil heiden, lelicke tijranden,
785
+Stomme beesten, stunckende pryen,
 
Die Jhesum en kendt noch Mariën,
 
Des ghij alle zijt des duvels kijnderen,
 
Ghij en condt mijnder zielen niet ghehinderen,
 
Al doedij den lichame veel smerten.
790
Des loop ic int vier met goeder herten,
 
Roopende, niet voir de doot bevreest:
 
‘Vader, in u handen bevelic mijnen geest.’
 
Derden Heiden.
 
Aldus sullen varen de kerstenen meest,
 
Die tegen ons, heidenen, steken.
 
Heer Wouter.
795
Waerdijs wijs, ghij sout anders spreken,
 
Erm menschen, hoe muegdij dus doolen?
 
Ander Heiden.
 
Laetten al verbranden tot colen:
 
Morgen zuypti vanden selven zoope.
 
Heer Wouter.
 
O heilich sacrament, al mijn hoope,
800
Ghij hebt mi bescerremt desen dach:
 
O werde sacrament, oft wesen mach,
 
Biddic, dat ghij mi voirt bewaert,
 
Op dat ic u soeke ter Nyeuwer vaert;
 
Uwen lof salder verre met spreeden.
 
I Heiden.
805
Nu wilten inden kercker leden;
 
+Hij en sal daer gheen weelde ghebruijcken.
 
Derde Heiden.
 
Daer inne den hals moettij verstuycken;
 
Ghij sijdt daer uut der perden voeten!
 
Ander Heiden.
 
Soe wij alle vrueght aanveerden moeten,
810
Midts der onsprekelijcker victoriën,
 
Gaen wij inden tempel met gloriën
 
Ons goden met oraciën gedincken.
 
I Heiden.
 
Alle daghe sullen wij hem scincken
 
Eenen kersten int vier ter sacrificiën.
 
Derde Heiden.
815
Wij sullen noch midts deser condiciën
 
Haer alder liefste knechtkens zijn,
 
I Heiden.
 
Huer dreelincxkens,
 
Derde Heiden.
 
huer badderkens sijn,
 
Ander Heiden.
 
Huer uutvercorenste melcslabberkens sijn.
 
I Heiden.
 
Wij en sullen niet dan wittemoes scocken.
 
Derde.
820
Wij sullen eten alde vetste brocken,
 
Om wel met te mestene ons lancken.
 
+Dus gaen wij onser Mamet dancken.aant.
 
Heer Wouter.
 
O sacrament ter Nyeuwer vaert rustende,
 
Alsoe waerlijc als ghi God ende mensche sijt,
825
Behoedt mi erm man qualijc lustende,aant.
 
Heijlich sacrament ghebenedijt.
 
Al dreygen mi de heiden grooten nijt,
 
Believet u, tsal haest ghekeert sijn.
 
Wijn noch vleesch en proevic voir den tijt,
830
Dat ghij van mi ter Nyeuwer vaert selt geert sijn.
 
Euwich moet uwen loff vermeert zijn.
 
Belet van Dueghden.
 
Ou duvels jonc, tes al wel gemaict,
 
Wij sijn ymmers uut der hellen geraect.aant.
 
Der heiden zielen in ons forneys
835
Hebben ghemaect onsen peys.
 
Lucifer glorieert in sijnen zeetele.
 
Sondich.
 
Wij hebben ghevult den meesten keetele
 
Soe vol zielen, helsche slanghen,
 
Datter twintich aen dooren hanghen
840
Ende aen den heyse bicans een duijst.
 
Belet.
 
O Sondich Becoren, daer hebdijt juyst:
 
Men en costzer niet al in geleggen.
 
Sondich.
 
+Ou, Belet van Dueghden, gij moet mi seggen,
 
Waer es meester Macharijs gevaren?
 
Belet.
845
Eenighe lieden willen verclaren,
 
Dat hij van dulheden af ghebeten heeft
 
Zijn handen ende die selve geten heeft;
 
Ander seggen, hi bleef doot onderwege.
 
Sondich.
 
Maer waer es de ziele?
 
Belet.
 
Dat hebdij te dege!
850
Die heeft meest gecregen haer verdiente
 
Naer huer wercken.
 
Sondich.
 
Noeijt betere gheschiente!
 
Soe en es sij niet wel.
 
Belet.
 
Dat meen ic oock.
 
Sondich.
 
Maer, duvel, hier compt eenen anderen rooc
 
Van den sacrament.
 
Belet.
 
Dat sal ons plaghen.
 
Sondich.
855
Tdoet so veel miraculen alle daghen,
 
Dat den lof gaet al Brabant duere.
 
+Hoerdij wel, necker?
 
Belet.
 
Jaic, necker, wel ter cuere.
 
Het doet mi, helsche geest, bedrucken.
 
Sondich.
 
Her Elout vant eens in drie stucken
860
Met den costere.
 
Belet.
 
Ja, wats daer af?
 
Sondich.
 
Des bescempt sijnde, hebbende hier vaer af,
 
Sont hi om heer Willem in den Ouden bosch ter stont,
 
Om dit te siene, diet oec soe vont.
 
Daernae quaempt aensien met eeren
865
De prochiaen van Breda en ander heren,
 
Burgermeester ende Jan Maes den casteleijn.
 
Dit sacrament siende alle gemeyn
 
Vonden zijdt reyn, onghequest en geheel,
 
Soot te voren was.
 
Belet.
 
Kee, de duvel hebs deel!
870
Dit en gaet ymmers niet wel te wercke.
 
Sondich.
 
Oick quam daer eens een vrou inde kercke,
 
Maer sij vant daer gheen licht bijnnen,
 
Om offerande te doene.
 
+Belet.
 
Ic sal ontsijnnen,
 
Zegt oft daer oeck mirakel aen dede.
 
Sondich.
875
Jaet, duvel, liggende in haer ghebede,
 
Ten lesten haer ooghen opslaende,
 
Vernam sij vier schoen lichten staende
 
Voir tsacrament, bijden billen.
 
Belet.
 
Hulp longeren, ic sal verwoeden willen;
880
Van toerne spouwic vier ende vlamme.
 
Sondich.
 
Ende Claes Claes soons wijf van Rotterdamme
 
Was duer den arbeyt van kinde
 
Vijftien maende cropel.
 
Belet.
 
Hoe voer dat ten einde
 
Woert sij ten lesten oick wat vromer?
 
Sondich.
885
Jaes: op Sint Jansdach te midtszomere,
 
Daer de muntmeesters by stondenaant.
 
Van Sevenberghen, heeft sij gevonden
 
Troost ende gracie, dat sij niet meer en qual
 
Van dier siecten.
 
Belet.
 
Dat es tquaetste van all.
 
+Sondich.
890
Hoe soe, duvel?
 
Belet.
 
Dat sal ic u segghen.
 
De vrouwen sullen daer aen legghen
 
Huer herte zoe zeere, bijden stortten,
 
Datter huer pine met sal curten.
 
Vrouwen sijn nyeu: als sij yet weeten,
895
Dat hem dient, sij en sullens niet vergeten.
 
Als de vrouwen wat weeten van virtute,
 
Dat hanght aent clockzeel.
 
Sondich.
 
Tcoompt al uute;
 
Sij lopent ter stondt al omme bellen.
 
Belet.
 
Dijt sal groot verlies sijn der hellen.
900
Wetent de vrouwen, tes al verloren cost.
 
Sondich.
 
Theeft noch meer inden arbeit verlost,
 
Ende een cropel kint hier voren,
 
Een ander dat sijn leden had verloren,
 
Een dat blijndt was, noyt geen feldere,
905
Een dat doot viel in eenen keldere,
 
Een dat int water lach gevallen,
 
Ende een gescuert zijnde mid allen
 
Heeftet vertroost na dou castuyme,
 
Bij den maertillen.
 
+Belet.
 
Ja, ja, scept ruyme,
910
Het sal een sack werden.
 
Sondich.
 
Ende hoirt ghij, viant,
 
Heer Wouter is oic ontgaen den brandt,
 
Ende uut den prisoene oec gecocht.
 
Belet.
 
Heeften de duvel daer uut gebrocht?
 
En den kercker was alsoe sterck?
 
Sondich.
915
Tes al te mael tsacraments werck:
 
Theeft al meer gevangen gehulpen.
 
Belet.
 
Het sal hier af commen, helsch vulpen;
 
Hij en saels nyemant laten gebrec hebben.aant.
 
Sondich.
 
Dat en sal hij, al soudt hij noch pec hebbenaant.
920
Zijnen sack voll.
 
Belet.
 
Dat moet waer zijn.
 
Sondich.
 
Ey, duvel, hi sal vlues daer sijn,
 
Hij es bij heer Heinderick vander Lack
 
Binnen Breda.
 
Belet.
 
+Ramp hebdi, diet sprack;
 
Ic wildij verswegen hadde de nyemare.
 
Sondich.
925
Nu, wat te rade?
 
Belet.
 
Ic ben in vare,
 
Blijft dit sacrament staende lange,
 
Tsal ons al bederven.
 
Sondich.
 
Neent, helssche slanghe,
 
Ghij wetet wel (wat stadij en snatert),
 
Ter Nyeuwervaert eest al verwatert,
930
Daer en can nyemant te voet geraken;
 
Tes daer sorgelijck.
 
Belet.
 
Dat sijn goey saken,
 
Om tvolc te doen scouwen die scat
 
Te besoeckene.
 
Sondich.
 
Tesser soe nat,
 
Dat de kercke te sincken begint.
 
Belet.
935
Nu gaen wij maken storm en wint,
 
Dat wij alle den bras doen versincken.
 
Sondich.
 
Daer mochter noch wel verdrincken;
 
+Laet op gaen den dach.aant.
 
Belet.
 
Nu vliegen dure,
 
Wij sijn van quader valsscher natuere.
 
Heer Woutere.
940
Uut der stadt van Breda gescheeden,
 
Heer Heinderic gedanct hebbende zijnder chieren,
 
Zijn wij met eender scuten, onder ons beeden,
 
Ter Nyeuwervaert comen met blijder mannieren;
 
Als was den ysghanc zeer putertiere,
945
Heer Schoutet, hij en heeft ons niet mesdaen:aant.
 
Des moet theilich sacrament goedertieren
 
Van allen monden loff ontfaen.
 
Schoutet.
 
Nu laedt ons bynnen der kercken gaen
 
Ende doen ons devocie sonder verdrach.
950
Ons heeft vernomen de prochiaen,
 
Ende hij compt heerwert al dat hi mach.
 
Dat ons Christus opten Witten Donderdach
 
Gelaten heeft ende bezedt in testamente,
 
Dair ons alder salicheit aen lach,
955
Loven wij datte als die obediente.
 
Heer Wouter.
 
Her Prochiaen heere, bij uwen consente
 
Begheric te siene met minnen groot
 
De vorme van desen sacramente,aant.
 
+Dat mi verlost heeft vander doot.
960
In heydenissen gevangen in grooter noot,
 
Dair mijn knape ende al mijn volc es bleven,
 
Hevet aen mij gedaen mirakel bloot,
 
Dwelc ic u sal te kinnen gheven.
 
Prochiaen.
 
Willecoom, mijn vrienden verheven,
965
Hier in desen wilden woesten aert,
 
Dairt theilich sacrament es bleven,
 
Dwelc van mi mijnlic es verwaert.
 
Ghij weet wel hoet quam te Nyeuwervaert,
 
Ende hoe dat inden moer was ghevonden,
970
Ende wat miraculen dat heeft ghebaert
 
Bij Meester Macharis tanderen stonden.
 
Schoutet.
 
Ja wij; lof vloeye hem van allen monden,
 
Theeft soe menige menschen verlost;
 
Wat wij, wormen vol stinckender sonden,
975
Daer duer doen, es al behouden cost.
 
Prochiaen.
 
Sieten hier, die alle dinck eerst begost,
 
Die om ons allen de doot ontfinck;
 
Zieten hier, die met eenen vierigen lost
 
Om ons soe menigen voetstap ginck;
980
Alsoe volmaect als hij aen tcruyse hinck,
 
Zoe es hij hier, ons mensschen onsienlijc;
 
+Hier tegenwordich es dopperste coninc:
 
Eweghen lof sij hem geschienlijc!
 
Heer Woutere.
 
Loff, eere ende werde ben ic u bienlijc,
985
Heilich sacrament, minsche ende God,
 
Wien themelsche heer es dienlijc,
 
En die over alle dinghen hebt gebodt.
 
Ghi hebt mi af ghedaen tstervens lod;
 
Des sal ic seggen tot inden endt,
990
Hier sijnde als int hemelsche slodt:
 
Loff, zoet, werdich, heilich sacrament!
 
Prochiaen.
 
Loff, alder costelicxste ghifte,
 
Dat ons Christus heeft gelaten;
 
Dijn werde en vollooft gheen gescrifte,
995
Tes oic onmoegelijc erm erden vaten;
 
Doch ons simpel lof vol caritaten
 
Neempt danckelijc, Heere excellent,
 
Ic roupe uut mijnnen boven maten:
 
Loff, zoet, werdich, heilich sacrament!
 
Schoutet.
1000
Loff, figuere van Melchisedech,aant.
 
Die Abraham scincte broot ende wijn,
 
Ende van dmanna, dat viel inden wech,
 
 
 
Lof vloeye u, Helyas coecxken fijn,
1005
Alder miraculicxste spijse bekent.
 
+Wij moeten wel seggen in elc termijn:
 
Loff, zoet, werdich, heilich sacrament.
 
Heer Wouter.
 
Loff, sacrament vol alder virtuten,
 
Die mi beschermt hebt vanden brandt,
1010
Vander doot verlost en uut der muten
 
Ende de witte boone verkeerdet inde handt;
 
Loff, die mi dus brocht hebt in Brabant,
 
Ende vanden ijse ghehouden onghescent,
 
O prince, boven allen princen plisant!
1015
Loff, zoet, werdich, heilich sacrament!
 
Prochiaen.
 
Ghij sult mi segghen al tregement,
 
Op dat ict mach in memoriën houwen,
 
Dit schoon mirakel.
 
Heer Wouter.
 
Ja ic, in trouwen,
 
Waerachtichlijc alsoot ghesciet es.
 
Schoutet.
1020
Nu, heer Wouter, die sonder verdriet es,
 
Dien ic hier bracht heb met mijnnen,
 
Want ic alle dinghen ben te bijnnen
 
Vander miracule, die ic heb gehoort,
 
Willic ten Nyeuwenbosch recht voert.aant.
1025
Neempt simpel jonst voer danck,
 
Ende daer met: adyeus!
 
+Heer Wouter.
 
Ja ic, mijn leven lanck.
 
God moet u sparen in allen dueghden.
 
Prochiaen.
 
Nu coomt, seght mi al dijn reden met vruegden.
 
Ic saelt gaen scriven inden naem des heeren,
1030
Den heiligen sacrament ter eeren,
 
Dwelc ons, als dalder leste spijse,
 
Alle bringhe ten hooghen paradijse.
 
Sondich Becoren.
 
Ou, ghij schuympepere!
 
Belet van Dueghden.
 
Ou, noertsch drol!aant.
 
Sondich.
1035
Ou, vuijl slepere!aant.
 
Belet.
 
Ou, leelic swert mol!
 
Sondich.
 
Ligdij noch in uwen sol?
 
Belet.
 
Neen ic, raven jonck.
 
Sondich.
 
Ic crauwe mijnen bol.
 
Belet.
1040
Waer om, aventronck?
 
Esser wat nijeuws?
 
+Sondich.
 
Jaet, noeyt gheen quadere,
 
Bijden martillen.
 
Belet.
 
Hoe soe, verradere,
 
Eest vanden sacrament?
 
Sondich.
 
Jaet, duvel vander hellen,
 
Ten es anders niet.
 
Belet.
 
Saelt ons euwelijc quellen?
1045
Des moet wel de necker wouwen!
 
Seght op gheringhe.
 
Sondich.
 
Wel, en trouwen.
 
Heer Heinderick vander Lec es gestorven.aant.
 
Nu hadde dlandt van Breda verworven
 
Grave Engelbrecht van Nassauv, die doot es,
1050
Mer hij heeft eenen soone, die groot es,
 
Joncker Jan, Drossate van Brabant.
 
Ende dese heere, ghij, helsche viant,
 
Die heeft vanden sacrament vernomen,
 
Datter nyemant by en can gecomen
1055
Duer dwater, dat dlandt al bederft,
 
Des hij den bijsscop, in Luijdicke geërft,
 
Eenen brief zeynt, bijden rebben,
 
+Om dat hijt bijnnen Breda moch hebben,
 
Om dair te eeren met veel jolijts.
1060
Wat segdij hier aff?
 
Belet.
 
Och, noeyt meer spijts;
 
Dit sal ons, duvels, bringen in grieve!
 
Sondich.
 
Ende die boode es wech met den brieve;
 
Hij en saels hem niet ontseggen vri.
 
Belet.
 
Hoe soe, duvel?
 
Sondich.
 
Daer es de redene bij:
1065
Hij heeft zijn zuster, vrou Marie
 
Van Loen, te wive.
 
Belet.
 
Tvalt ons al contrarie!
 
Commet tot Breda, eylaes, ic duchte,
 
Tsal weder midts desen geruchteaant.
 
Miraculen doen aen allen canten.
 
Sondich.
1070
Waer blijven wij, arm olijphanten!
 
Wij en sulles niet konnen beletten
 
Te eeren.
 
Belet.
 
Wij moeten ons te vreden setten.
 
Belet van Dueghden en heefts geen macht.aant.
 
+Sondich.
 
Tsacrament heeft ons veel te groote cracht:
1075
Tes de man met den cruce al zelve.
 
Belet.
 
Nu, vlieghen wij wech met desen gedelve.aant.
 
De bijsscop heeft den brief ontfangen,
 
Dat merckic well.
 
Sondich.
 
Nu, sonder verlanghen,
 
Belet van Dueghden, verbiedt den minssche
1080
Caritate te doene.
 
Belet.
 
Dat makic te winssche.
 
Maer ghij Sondich Becoren, tempteert
 
Iemant die vele de kercke hanteert,
 
Een nonne, een sustere oft een baghijne
 
Met oncuysheden!
 
Sondich.
 
Dats mi cleen pijne.
1085
Eest geestelic, werlijc, pape oft costere,
 
Ic doen hem wel horen pater noster
 
Averrecht lesen ende bringen hem voren
 
Wille van sonden.
 
Belet.
 
En, Sondich Becoren,
 
Ghij weet wel aen de zielen te gerakene.
 
+Sondich.
1090
Belet ghi al om peys te makene;
 
Ghi en mueght Lucifer niet bet believen.
 
Belet.
 
Ic sal, duvel, maer ghi moet mi gerieven
 
Met uwen bijstandt.
 
Sondich.
 
Jaïc, getrouwelijck.
 
Belet.
 
Nu hebben wij ons dan bouwelijc,
1095
Wij sijn doch die alder versmaedtste.
 
Bor, hier omme elc doe sijn quaetste!
 
De bijsscop van Luijdick.
 
Mijn vrienden, mijn heeren en officieren,
 
Een letter es mi comen, hort mi spreken,
 
Die ic vriendelijc sal hantieren,
1100
Ende in presenciën u allen op breken.
 
Aenden zegele eest wel gebleken,
 
Dat hij coompt vanden Grave van Nassauen:
 
Dus leest, ende wilten ontvouwen.
 
I Heere, den brief.
 
Ic Joncker Jan, Grave van Nassouwen,aant.
1105
Van Dietze, van Vianden der stede,
 
Ende Heere van Breda oijt gehouwen,aant.
 
Drossaet slants van Brabant mede,
 
Scrive saluijt dijnre Weerdicheden,
 
+Der heiligher kercken standaert drager,
1110
Vader, vriendt ende lieve zwager.
 
Weet dat ter Nyeuwervaert in mijn landt
 
Rust een heijlich sacrament,
 
Dat in Vlaenderen ende in Brabant
 
Ende veel anderen landen wel es bekent;
1115
Tdoet veel miraculen daer ontrent,
 
Ende oijt gedaen heeft van beginne,
 
Dat hem tvolc draeght groote mynne.
 
 
 
Maer dese plaetse, daert rust, oft stadt
 
Es nu al vanden water verwonnen,
1120
Des de kercke vuylic leyt ende nat,
 
Zoe datter niet veel lien gecomen en konnen;
 
U biddende, dat ghi mi de dueght wilt jonnen,
 
Dat ict mach doen halen in Breda,
 
Om meer eeren te bewijsene hier nae.
 
 
1125
Men en derf dijnder Hoocheit niet veel seggen:
 
Ghij weedt wel, dat ghier an verdienen muegt;
 
En wilt mijn begeerte niet ontleggen
 
Ter eeren van God, diet al verhueght.
 
Vrient sal vrient vrienscap doen en duecht,aant.
1130
Sal vrient vrients vrient altijt blijven;
 
Als vrient ontfanght vrients scrijven.
 
 
 
+In mijnder stadt van Breda gescreven,
 
Ghezeghelt van mijnen eygenen persoen,
 
Als al uwe, mijn vader verheven.
1135
Zwagher, Bijsscop, Heere van Loon,
 
Laedt in u ooren clincken mijnen toon.
 
De bijsscop.
 
Noyt brief en was so mijnlic noch so scoon.
 
Hij gaet mi int herte duer dooren;
 
Alsoe bequame es hi mi om hooren,
1140
Dat ic bij geenderhande sprake
 
En sou konnen geweigeren de sake,
 
Als waer zij noch meerder dan zij es.
 
Aldus, mijnen raet, die bi mi es,
 
En willic niet consenteren vredelic
1145
Zijn lieff begeerte?
 
II Heere.
 
Jaghi, tes wel redelijck,
 
Want tes in eeren der heiliger kercken,
 
Die ghij altoes moet hulpen stercken;
 
Want als herdde zijdi dair toe ghestelt,
 
Dat ghijse hooglijck repareren zelt,
1150
Ende dat met heilichdommen van relijken,
 
Dair miraculen en teekenen duer blijken,
 
Als dit, so ghi wel hebt hooren ghewagen,
 
Dwelc proefde in voirleden dagen
 
+Een advocaet met vive der steken,
1155
Daer men tbloet uut zach breken;
 
Ghij weet wel, hoe hij voir, Macharijs,
 
Met der proeven.
 
Bijsscop.
 
Ic kenne dat waer es;
 
Voer tijts heb icker of horen vermanen,
 
Hoe hij int sacraments meswanen
1160
- Tfij moet werden sijnder blijntheit! -
 
Dede een groote onbekentheit
 
Aen dit sacrament in Goids tempele;
 
Twas een quaet werck.
 
I Heere.
 
Twas een quaet exempel
 
Den slechten gegeven om gelooven.
 
II Heere.
1165
Hij liedt hem vanden viant verdoven,
 
Dwelc hij jammerlic becocht heeft,
 
Zijn leven oick over gebracht heeft
 
Tot eenen quaden eynde, dat duchtic.
 
Bijsscop.
 
Duer sijn misdaet soe versuchtic.
1170
Soude een gheestelijc man soe dolen!
 
I Heere.
 
Heer Bisscop, sij gaen somtijts ter scolen,
 
Die bet verstaen dan diese leeren.
 
II Heere.
 
+Dats ymmers waer.
 
Bisscop.
 
Nu dats daer, mijn heeren;
 
God vergheeft al dat sonde es.
1175
Ter liefden mijnen zwagher, die goet van gronde es,
 
En teeren den sacramente booven al,
 
Dwelc men als God ende mensce loven sal
 
Inder ewicheit, sonder verganc,
 
Inder ghenoechelijcker inghelen sanc;
1180
Duer de dueght, die icker aen bevoele,
 
Ghevic uut mijnen bisscoplijcken stoele
 
Grave Jan van Nassouw volmaect consent,
 
Te doen halene dat heilich sacrament,
 
Daer toe ordinerende mans van bedie,
1185
Van Breda deeken heer Heinderic de Bie,
 
Ende heer Jan Boot: ic geve hem geheel
 
Commissie des wercx.
 
II Heere.
 
Nu God hebs deel,
 
In wiens eere dat begunnen es.
 
Ic wilt den boode, die hier bijnnen es,aant.
1190
Gaen openbaren metter spoet,
 
Op dat hij vertrecke.
 
Bisscop.
 
Mijn heeren, soe doet.
 
Doet hem cort expedicie, onghespaert,
 
Op dat dit sacrament ter Nyewervaert
 
+Ghebracht mach worden bynnen Breda.
1195
Twaer scade ende sonde, soe ic versta,
 
Liet ment daer, ghij weet wel hoe.
 
Tvolc heefter groote devocie toe,
 
Om te besoecken, maer sij en connen,
 
Want vanden water soe es verwonnen,
1200
Datmer niet bij en can gecommen,
 
Ten es in sorgen van veel onvromen,
 
In vresen des lijfs vol periculen.
 
Ende bij desen en meer ander articulen
 
De liefde smelten soude ende vergaen
1205
Vanden sacrament.
 
I Heere.
 
Dats wel verstaen,
 
Gemijnde Vader, zeer goedertierich!
 
Bisscop.
 
Op dat tvolc mach blijven even vierich,
 
Soe eest beter in Breda der stadt
 
Om te eerene.
 
II Heer.
 
Redene bewijst dat:
1210
Tvolc mach daer comen onghevreest
 
Van haren live.
 
Bisscop.
 
Dats de reden meest,
 
Dat Grave Jan om begeert certeyn.aant.
 
Aldus, mijn heeren, mijn prelaten gemeyn,
 
+Gaen wij te mijnen paleijse booven,
1215
Ende Gode van als dancken ende loven!
 
Sondich.
 
Ou, Belet van Dueghden!
 
Belet.
 
Ja, wat esser gaens?
 
Sondich.
 
Coomt hier binnen, sonder veel vermaens
 
Ghij sulter hebben groot misbaer aff,
 
Tes vanden sacramente.
 
Belet.
 
Eest weder daer aff?
1220
Mij dunct, ghij en sult anders genen sangc singen!
 
Sondich.
 
Hoe wij ye des droeffheits ganc gingen,
 
Wij sullen nu al veel zwaerder gaen!
 
Belet.
 
Hoe, hevet dan miracule gedaen?
 
Soe sal mijn bolleken spelen int gramme!
 
Sondich.
1225
Jaet, Neel Heinrics soen van Rotterdamme
 
Was twee jaer quellende grootlijc,
 
Des seide deen meester blootelijc,
 
Hij had zijn lever verteert, die kettijf;
 
Dander seide, hij had eenen boom int lijff;
1230
De derde, hij had een apostome, besiet,
 
Des hij alle meesteriën liet,
 
+Waer by dat hijt al gaf verloren.
 
Ten lesten bracht hem een vrouwe voren
 
Van den sacramente, ende doen hijt aenbadt,
1235
Wordt hij ghesondt.
 
Belet.
 
Rampt heb haer tongblat,
 
Dat sy niet en connen ghehelen.
 
Sondich.
 
Neens, duvel, neens.
 
Belet.
 
Ic moet bequelen,
 
In mijnen steert hebbicker onder crevele.aant.
 
Sondich.
 
En noch een ander vrouwe had een evele,
1240
Dat sij xvij weken op crucken ginck.
 
Belet.
 
Ja, wats daer af?
 
Sondich.
 
Alte wonderlijc dinck:
 
Ten lesten heeft haer oic een vrouwe verclaert
 
Vanden sacramente ter Nyeuwer vaert,
 
Dat sijdt te soecken beloven soude,
1245
En haer crucken offeren daer boven soude,
 
En eenen zelveren penninck daer mede;
 
Zij soude ghenesen, alsoe sy dede.
 
Dit leedt dee ons dese vrouw ghebruken,
 
Al sou sij verwoeden.
 
+Belet.
 
Den hals moet sij verstuken!
 
Sondich.
1250
Voeten ende handen!
 
Belet.
 
Armen ende beenen!
 
Sondich.
 
Ende al huer leeden groot met den cleenen!
 
Zullen ons dese wijfs altijt quellen?
 
Belet.
 
Kee, ja zij, duvel uut der hellen!
 
Waren sij niet oerspronck, bijden zweeten,
1255
Van den scip, gedreven vanden Acht Keeten,aant.
 
Dwelc bij storm ende bij wijnde
 
Hadde moeten verdrincken ten inde,
 
Want sij en sagen niet medallen?
 
Ten lesten zijn dese wijfs ghevallen
1260
Op haer knien en aen baden tsacrament.
 
Ter stondt es tgroot onweeder geënt,
 
Ende nae claerheit verlangende
 
Toonde hem een lampe, berrende hangende,
 
 
1265
Behoudender reysen
 
Sondich.
 
Mijn sijnnen beroeren
 
Duer den grooten clap vanden wijven.
 
Belet.
 
+Oec hadde moeten verdruncken blijven
 
Cornelijs Bouden soone op twater,
 
En had tsacrament gedaen, helsch catere,
1270
Dwelc hem vertrooste, oo wach, oo wach!
 
Sondich.
 
Tdoet soe veel miraculen alden dach,
 
Wij wordden noch al ons lijf duersmeten!
 
Belet.
 
Lucifer sal ons scueren ende eeten.
 
Sondich.
 
Te muesenmele worden wij gemaelt.
 
Belet.
1275
Maer, duvel, tsacrament es gehaelt
 
Vander Nyeuwervaert, ende gebracht
 
Bynnen Breda.
 
Sondich.
 
Hulp Modicacx cracht!
 
Daer saelt miraculen doen van heeren!aant.
 
Belet.
 
Daer tegen en helpt gheen gheweeren.
1280
Sout niet, duvel? Twaer onmogelijc.aant.
 
Tvolc hevet inne gehaelt soe huegelijc:
 
Heer Heinderic de Bie ende heer Jan Boot,
 
Borghermeesteren, scepenen, cleeyn ende groot,
 
Schutten ende ghemeijnde ambachten,
1285
+Diet bynnen Breda eerlijck brachten
 
Met crucen, met vanen, met veel toertsen
 
Uut den scepe halende.
 
Sondich.
 
Och, noeijt meer foortsen
 
Voer ons duvels teghenspoedelijc!
 
Belet.
 
Ja, Grave Jan selve oetmoedelijc
1290
Ende sijn vrouwe ende al de hare
 
Ghingen oic, met blijden gebare,
 
Metten sacramente, bijden lancken.
 
Sondich.
 
Laedt ons nu vlien!
 
Belet.
 
Laedt ons nu jancken!
 
Sondich.
 
Laedt ons nu burrelen!
 
Belet.
 
Laedt ons nu crijsschen!
 
Sondich.
1295
Laedt ons nu als serpenten brijsschen!
 
Tes daert blijven sal voertaen.
 
Belet.
 
Dats u scult, duvel!
 
Sondich.
 
Ten es nochtan;
 
+Ghij, Beledt van Dueghden, haddet belet.
 
Tes u werck.
 
Belet.
 
Hadse ghij aff ghesedt,
1300
Sondich Becoren, stunckende claddaert!
 
Tes u scult.
 
Sondich.
 
IJ, luij vaddaert,
 
Dair liegdij an, bij den bloede!
 
Belet.
 
Houdt daer, dats uwe.
 
Sondich.
 
Och, ick verwoede.
 
Duvel jonck, dat suldij betalen!
 
Belet.
1305
Ic sal u tlicht uuten oogen halen.
 
Sondich.
 
Soe sal ic u de oren aff trecken.
 
Belet.
 
Hoe crijseltandic!
 
Sondich.
 
Soe moetic scuymbecken
 
Van quaetheden, om dat dit sacrament
 
Dus verheven es.
 
Belet.
 
Och, helsch serpent,
1310
+Al muegen wij deen op dander vertorenen,
 
Ten es ons scult niet.
 
Sondich.
 
Laedt dalen u horenen:
 
Wat willen wij deen den ander smiten?
 
Belet.
 
Men en can ons niet meer ghewijten:
 
Wij hebben ons best ghedaen alle bee.
 
Sondich.
1315
Ghij hebt mijn ribben gesmeten ontwee.
 
Belet.
 
Soe doen de mijn oic, des moetic hulen.
 
Sondich.
 
Laedt ons deen dander labbermulen,
 
Ende daer met vergeven alle ons slagen;
 
Wij moetender meer verdragen
1320
Van Lucifer in den helsschen roock.
 
Beledt.
 
Ic bid u verghijffenisse.
 
Sondich.
 
Ende ic u oick.
 
Belet.
 
Tfij, ghij riect na dloock, vuyl duvele.
 
Sondich.
 
Ghij hebt oec gescoct stunckende zuvele.
 
Vuijl cock, vuijl spijse.
 
+Belet.
 
Vuyl sop, vuyl moes.
 
Sondich.
1325
Nu vervliegen wij, ghij bottecroes.
 
Laedt ons tvolc tempteren met sonden.
 
Belet.
 
Wij hebben hier gedaen, bijden wonden,
 
Borre, laedt ons van hier vervliegen,
 
Wij sullen noch menigen mensch bedriegen.
 
Amen. Explicit.
 
smeken fecit.

Vorige Volgende

Over het gehele werk

titels