Worm en donder. Geschiedenis van de Nederlandse literatuur 1700-1800: de Republiek

[p. 33]

1
Wat is een Nederlandse literatuurgeschiedenis van de achttiende eeuw?

[p. 34]

In Worm en donder geven we een geschiedenis van de Nederlandse literatuur van de achttiende eeuw. Maar wat verstaan we eigenlijk onder ‘literatuur’, onder ‘Nederlands’ en onder ‘de achttiende eeuw’? In dit hoofdstuk komen deze vragen aan de orde. Maar we stellen ook een andere vraag, die misschien nog wel zo interessant is. Wat verstaan mensen die in de periode 1700-1800 leven, er zélf onder? De achttiende eeuw is namelijk juist een tijdperk waarin veel van zulke termen en begrippen beginnen te veranderen van betekenis. Zo zijn het de achttiende-eeuwse auteurs zelf, die als eersten de ‘eeuw’ als periode van precies honderd jaar gebruiken om een beeld van de eigen tijd te schetsen. De jaren waarin dit gebeurt, de laatste decennia van de eeuw, zijn tegelijk ook het tijdperk waarin de literatuurgeschiedenis ontstaat. Zo schept de achttiende eeuw zelf de voorwaarden die bepalend zijn voor het beeld dat latere eeuwen van haar letterkunde zullen opbouwen. En dat beeld is allesbehalve positief.