|
| |
Herders klagt over de rampen des oorlogs.
ô Melker, die gerust in uwe klaverweiden,
Of in den warmen stal, uw rundervee moogtleiden,
En quinkeleeren langs geboomte, berg en vliet,
Daar ik, armzalig knaap, moet smelten in verdriet!
Myn have en wollig vee voorvluchtig altoos derven,
En zonder uitkomst in myn rampspoed deerlyk zwerven.
Ach! Melker, Melker, ach! vertroost my in den nood!
Zo zegen Godt uw hutte, en geeve u daaglyks brood.
| |
| |
Hoe, Zanger, moet ik u aldus berooijd ontfangen?
U, die voor dag voor dauw met uwe veldgezangen
De nachtegaalen lokte, en by de lieve jeugd
Beroemd wierd om uw geest en onbesproken' deugd.
Uw afscheid viel ons zwaar. Ik moest uw vriendschap derven,
Toen u de reislust deed na vreemde landen zwerven:
Maar 'k voel nog in myn hart geen minder tederheid.
'k Omhels u als een vriend, die ook uw lot beschreijt.
Gy beeft, verkleumd van kou. Zie ginds myn schoorsteen rooken.
Laat ons een arm vol houts op onzen veengloed stooken.
'k Heb zuivel, eijren, moes en brood, in overvloed.
Verquik, verzadig u, vergeet uw tegenspoed.
Geloofd zy Goël, hoofd der herders, heer der landen,
Die my gered heeft uit de felle wolvetanden!
Wiens engel me uit het vuur des oorlogs heeft gerukt,
Na deez' landsdouwen, daar men lyf noch ziel verdrukt!
Geloofd zy Goël! die gewis deez' wooning zegent;
Die u, myn hartvriend, steets met heil op heil bejegent;
Ja, in dit hoekje lands, daar nog de vreede woont.
En Salems kudde graast, zyn kracht en wondren toont.
Gelyk het morgenlicht met aangenaame straalen
De nevelen verdryft van beemden, bosch en dalen,
Of vrolyk de uchtenddauw van gras en kruiden likt;
| |
| |
Zo word myn droevig hart door uwen troost verquikt.
Gy wischt myn traanen af. Gy doet myn hoop herleeven.
Myn weiden, vee en graan, zyn my van Hem gegeeven,
Die alle schepsels voedt, op de aarde en in de zee.
Hy schonk my overvloed; ik deel u daar van meê.
Kan ik myn gaaven op een nutter wys besteden?
Ik geef ze aan Goël weêr, in u, één zyner leden.
Zo groeije uw zegen aan; zo treff' nooit ongeval,
ô Melker, 't rundervee op 't veld of in den stal.
Hy geeve u 's zomers gras, en hooij in wintertyden.
Hy wille uw Beesten voor de veege pest bevryden;
Opdat gy tweemaal daags de volle Jadders ruimt
Van vette melk en room, die in uw emm'ren schuimt.
Helaas! wat mag uw mond van veege pest gewaagen.
Myn Runders zyn al meer dan eens ter neêr geslaagen.
Ik heb al meê gevoeld, myn vriend, Gods slaande hand,
En deel ook in den rouw van 't lieve Vaderland!
Maar laat ons voor een wyl dat droef geheugen smooren;
'k Verlang uw ongeval uit uwen mond te hooren.
| |
| |
Dat ik myn maagschap, vriend en vaderland verliet,
'k Beken 't, is uit een drift van myne jeugd geschied.
De vroome Guldenmond, van heilig vuur ontsteeken,
Die in den landkapel het hartste hart kon breeken,
En de omgelegen' streek door lessen heeft gesticht,
Vertrok, het heugt u nog, met Zedegund zyn nicht,
De schoonste herderin die ooit onze oogen zagen.
De liefde tot de nimf was my om 't hart geslaagen.
Zy zag me, eer zy vertrok, met vriendlyke oogjes aan,
Die ze, als ik zuchte, scheen uit schaamte neêr te slaan.
Dit gaf me een vonk van hoop, dat ik haar zou bekooren:
Maar, ach! zy, ver van hier, in 't vruchtbaar land gebooren
Dat de Elvestroom besproeijt, trok derwaart weder heen.
Ik klaagde langs den vliet met jammerlyk geween.
Myn veldfluit klonk vergeefsch, zo lang zy die kon hooren:
‘Keer! keer! myn Zedegund! keer! keer! myn uitverkooren!
Ach! waarom heb ik niet aan Guldemond gezegd,
Hoe teder ik u min? hoe gy me aan 't harte legt?
Ligt wierdge my tot bruid, op zyne beê, gegeeven;
Nu klaag ik myn verlies aan deeze groene dreeven.
Ach! vroome Guldemond, koom herwaart weêr, in vrêe.
Keer! wyze Vader keer! en breng myn zieltje meê!
Zo vloog myn ydle klagt, op vleugelen van de winden.
Hier was geen heilzaam kruid voor myne quaal te vinden.
'k Verkocht myn have en vee, met al wat ik bezat,
En vond my zelf voorzien van tamelyken schat.
| |
| |
Toen zogt ik Zedegund, myn noorstér, op te spooren,
In 't Zegenryk gewest, waar in zy wierd gebooren.
Het heugt u, Melker, hoe ik afscheid van u nam,
En van de gantsche buurt, die treurig by ons quam?
Ik dwaalde op Godts genaê, nu over dorre heiden,
Of door een aaklig woud; dan over vette weiden.
'k Vond kromme wegen, daar de karren, zwaar gelaan,
Tot de as in glibbrig kleij, en diepe spooren gaan.
'k Zag't hemels blaauw gebergt, omtrent den Elv'stroom, leggen,
Hier sprong een luchtig hart, uit kreupelbosch en heggen
De groene heuvels op. Ginds was een slot gebouwd,
Daar zich een ryksgraaf met zyn hofstoet op onthoudt.
Ik zag daar boekweid, tarw met geurig moeskruid groeijen,
En 't Zegenryk gewest van alles overvloeijen,
Daar ik, ter goeder uur, den wyzen Guldemond,
En myne herderin, omringd van 't maagschap, vond.
Maar ach! hoe wierd myn hart van zorg, van angst genepen,
Toen ik de ryke waar, ontladen uit de schepen
Op wagens voeren zag, in haare ruime schuur.
Ach! dagt ik, dwaaze min, helaas! gy staat my duur!
Op zulk een ryke bruid kan Zanger nimmer hoopen,
Hy heeft vergeefsch om haar door bosch en veld geloopen.
Ik sprak haar aan met schroom, doch zy verstond myn taal.
De onnoosle liefde deed de lieve nimf verhaal,
Waarom ik derwaart quam. ô Melker! welken zegen,
Wierd Zanger toegebragt! ik heb myn wensch verkregen!
De vroome Guldemond was voorspraak tot myn heil.
Zo rees myn aartsch geluk ver boven maat en peil.
| |
| |
Ik had voor zulken lot geen Konings kroon gekozen.
'k Woonde in een Paradys. 'k Sliep op een bed van roozen.
De knaapen dienden ons. Ontelbaar was ons vee,
Als dat van Abraham. De Seissen, scherp van snee;
Sloeg van den vetten grond de gulde koren aâren.
'k Zag duizend schooven op het akkerland vergaâren.
Gy hebt by zomertyd, o Melkerbuur, mischien
De nyvre byën om den honig-korf gezien?
Niet anders zag men daar de vlugge knaapen loopen.
Om onze ruime schuur met waaren op te hoopen.
Wy teelden hennip, vlas, en wol en edel graan,
Dat in de schepen op den Elv'stroom wierd gelaân,
Door handelaars, die 't meest na vreemde landen bragten.
o Melker, Melker, zeg, kan ik meer heils verwachten?
Gewis de Hemel heeft ons opgehoopt met vreugd.
Hy schonk me een lieven zoon, een spruit van onze jeugd.
Dien leerden wy al jong den grooten Goël vreezen.
Hy kon in 't heilig boek de wet van Sion leezen.
Hy dichte een morgenlied, op onzer herd'ren wys,
Als hy zyn schaapjes dreef, Godts grooten naam ten prys.
Waarom de lieve jeugd hem om zyn zangkunst eerde,
En de eedle landheer zelf zyn byzyn meest begeerde,
Die hy door zuivre klank, door maatslag van zyn tong,
En ving'rendans der lier, het hart door de ooren vong.
Zo zalig was ons lot, o Melker, twintig Jaaren.
Maar, laas! ik beef van schrik! myn hart kan naauw bedaaren!
'k Bevond na zo veel vreugds, die ons het harte vleijt,
Hoe wankelbaar, hoe los, en hoe vol ydelheid
| |
| |
Het aardsch geluk is! dat, hoe schoon het ons moog' schynen,
Een schaduw is, een schim, die schielyk kan verdwynen.
Gy schreijt, myn Zanger! ach! wat rampspoed trofuw ziel?
Ik vrees dat Zedegund u onverwacht ontviel.
Ei! wees getroost, gy zult, in zaliger Landsdouwen.
In 't Hemelsche gewest, de lieve nimf aanschouwen.
De Godtheid heeft voor my, dat schoon, dat dierbaar pand,
Tot nu behouden in haar lieve Vaderland.
Zy is op Landheers Slot met Guldemond geweken.
Het is een andre ramp die my het hart zal breeken.
Wy zagen onverwagt een krygsman, wreed van aart,
Die aanviel op myn' zoon, en trok het blinkend zwaerd.
Zyn blikken stonden fel. Hy wrong uit zynen gorgel
Een grove stem, als uit de baspyp van een orgel.
Fluks, zegt hy, styg te paerd. De koning trekt te veld.
Gy moet ons volgen, 't zy met goedheid of geweld.
Hoe Zedegund hem smeekt, de kryger heeft geen ooren.
Ik stond stokstyf van schrik! myn zoon, myn eerstgebooren,
Myn vroom, myn eenig kind wierd van myn hart gerukt,
En na den kryg gevoerd; terwyl 't myn knaapen lukt,
In hooij en kreupelbosch, den pressers macht te ontvluchten.
Denk, denk, hoe Zedegund om deezen slag moest zuchten!
| |
| |
Zy zeeg, op 't lest vaarwel, van haar beminden zoon,
Vol doodschrik in myn arm. Zie neder uit uw troon,
(Dus bad ik,) groote Godt! dat ons uw bystand nader!
Verquik in deezen nood een moeder en een vader!
Bescherm een vroomen zoon (op dat ik hem niet miss')
Die in myn Goëls bloed u toegeheiligd is!
Heillooze staatzucht van de machtigen der aarde,
Die zo veel jammers voor alle onderdaanen baarde!
Brengt gy geen wroeging, geen vertwyfling, in 't gemoed?
Als gy een vorst besmet met 's volks onschuldig bloed?
Heeft hy geen rekenschap van yders dood te geeven?
Is Godt geen koning die de koningen doet beeven,
En door één blixemslag hunn' hoogmoed paalen stelt?
Onnooz'le herders, die uw lamm'ren in het veld
Vol liefde gade slaat, by 't reizen van den morgen,
Hoe zalig is uw lot! want gy hebt niet te zorgen
Voor pracht, voor ydele eer, of schyn van majesteit,
Die menig ziel verblindt, en na den afgrond leidt.
Laat ons het oordeel aan den Opperrechter laaten,
Die recht spreekt over vorst en over onderzaaten,
't Geschreij der weduwen en weezen hoort Hy aan.
De vorst des vreedes zal de hoogmoed nederslaan.
| |
| |
ô Melker! Melker! moet ik al myn ramp verhaalen?
ô Frissche beeken! ô waranden, vruchtbre dalen,
ô Weeldrig Paradys! daar ik myn lieve bruid
Omhelsde op groen kamil, en versch ontloken kruid,
Dat, door den dauw verquikt, steets oprees voor haar voeten,
Als wy met morgenzang den Grooten Goël groetten,
Terwyl het blaatend vee de malsche klaver scheert,
En 't minziek pluimgediert met ons den Schepper eert;
Hoe wierd gy onverwagt van schrik ter neêr geslagen,
Wanneer wy aan 't gebergt van verre een stofwolk zagen,
En voorts een blinkend heir, dat ons allengs genaakt,
Het landvolk vluchten doet, en elk vol doodschrik maakt.
Ik tragt myn Zedegund met Guldemond te bergen,
Op 't sterke landkasteel, en moest den slotvoogd vergen
Die dierbre panden te bevryden in den nood.
En schoon my weinig tyds tot vluchten overschoot,
Begroef ik mynen schat omtrent twee olme boomen,
En ben vol schrik, vol angst, 't gewaand gevaar ontkomen.
Het was des Konings heir, dat wierd ik haast gewaar.
Ik schepte weder moed, in 't midden van 't gevaar.
Men mogt op straf des doods niet op de velden stroopen;
Maar elk moest voor zyn geld van ons zyn nood druft koopen;
Dus trokken wy na 't heir met ons ontelbaar vee,
En boter, melk en graan; dit bragt de welvaard meê.
'k Ontfong een buidel gouds, zo zwaar als in myn dagen
Misschien noch gy noch ik, ooit met onze oogen zagen,
Dat bragt ik op het slot, met d' opgegraaven schat,
En voorts in zekerheid na eene sterke stad,
| |
| |
Het heir was naauwlyks weg, of zeker slag van benden,
Die 't volk Hussaaren noemt, bragt alles in elenden.
Het brandschatte overal. Het vloog te paerd om buit,
En plunderde, helaas! de gantsche landstreek uit!
Ik zag myn wooningen, myn schuuren, vinnig branden.
De paerden trappelden op veld en akkerlanden.
Men laadde wagens vol met graanen en gewas.
Men maaijde velden kaal van loveren en gras.
Men zag 'er overal ontelbre vuuren stooken.
Men keelde 't wollig vee. Men viel aan 't braaden, kooken.
Zoop gansche brouwten leeg, en bracht ons dus in nood;
Dewyl 'er voor ons volk geen nooddruft overschoot.
Dus wierd die Landstreek, by het Paradys geleken,
Een woeste wildernis, dus wierden frissche beeken
Geverwd met menschenbloed, en daar men had gemaaijd,
Was 't veld met schenkels, en met stinkend aas bezaaijd.
Hoe drukt uw ramp myn hart! ô Zanger kan het weezen!
Hoe was die felle kryg zo schielyk opgerezen?
Dit is myn onbekend. Men zegt door eigenbaat
Van groote heeren, niet te vreeden met hunn' staat.
Doch 't schynt me een raazerny, onmoog'lyk te doorgronden.
Hoe 't zy, het is een straf, een geessel onzer zonden;
Want als ik vluchtende, myn Melker, herwaard quam,
Liep 't volk van oost en west, zich bergende uit de vlam.
| |
| |
't Is my onmogelyk, dat kermen, al dat zuchten,
Dat naare veldgeschreij, die schrik, dat angstig vluchten,
Te melden naar den eisch, myn hart smelt van verdriet;
't Herdenken treft myn ziel, nu ik hier rust geniet.
Ik was op 't hooge slot van Zedegund gescheiden,
En zogt na wegen om haar herwaard vry te leiden.
Ik naaijde goude munt in myne schaapevacht,
Die sloeg ik om het lyf, en reisde by den nacht,
Uit vrees voor roovers, die in bosch en velden zwieren,
En onbarmhartig zyn gelyk de wilde dieren.
Myn voorzorg was vergeefsch, ik viel in hunne hand.
Gelyk een felle wolf den scherpen klaauw en tand
In 't vacht der lamm'ren zet, zo greep één deezer benden,
My, die zich niet verweerde, als raazende in de lenden,
En plunderde my naakt tot aan de voeten uit.
Ja, schonk my 't leeven pas, en streek den snooden buit.
Ik zocht, en vond een stulp, wiens warme schoorsteen rookte
Waarin een stokoud paar wat brij, en moeskruid kookte.
ô Hemel, dacht my, hoe! ben ik verblind door schyn?
Zou dit Filémon met zyn Baucis kunnen zyn?
Waar van myn lieve Zoon een velddeun pleeg te zingen,
Als 't feesttyd was op 't land by onze veldelingen.
Zy dekten myne leên met deeze herders py,
En zetten me aan den disch; daar moes en roggenbry
My uit een houten nap, myn hartvriend, beter smaakte,
Dan wildbraad op den disch, eer ik in armoe raakte.
'k Nam afscheid met een kus van 't oud eenvoudig paar,
En wenschte, dat hen Godt, onze opperzegenaar,
| |
| |
Hier naamaals met de kroon der zaligheid zou kroonen,
Daar ik, armzalig knaap, onmachtig was te loonen.
Dus zworf ik heen en weêr, tot ik hier toevlucht vind,
En my in de armen werp van myn getrouwen vrind.
Blyf op den Leidsman, die u herwaard bragt, vertrouwen.
Gy zult, (dit spelle ik u) uw Zedegund aanschouwen.
Maar zie...wat zoekt die hond, my vreemd en onbekend?
Hy quispelstaart, hy springt, hy schynt aan u gewend.
Ei my! kan 't moog'lyk zyn? dat dier komt my verrassen.
't Is Waaker! die getrouw ons huis pleeg op te passen.
't Is Waaker! die altyd myn Zedegund verzelt.
ô Melker! Melker! gy hebt myn geluk voorspeld!
Daar loopt hy weder heen. Zie daar, myn haazewinden!
Hoe likt hoe streelt gy my! hoe kunt ge uw meester vinden?
ô Onverwacht geluk! is 't waarheid of is 't droom!
Zyt gy 't ô Guldemond? zyt gy 't eerwaardige Oom!
Waar is myn lief! myn hart! myn Zedegund gebleven?
Zy komt. 'k Heb my voor uit na deeze stulp begeeven;
Dewyl ik uit den mond der buuren had verstaan,
Dat gy, myn lieve neef, hier flus waart ingegaan.
Ei zie de stulpdeur uit; ginds treed zy van den wagen.
| |
| |
Ik vlieg voor uit. Ik zal haar op myn armen draagen.
Heb dank myn Goël, die Godtvruchtigen behoedt,
En boven alle hoop ons troost in tegenspoed!
Ik zal uw grooten Naam langs beeken, duin en weiden,
Zo lang ik adem blaas op mynen halm verbreiden.
Zedegund!...Zy zygt ter neêr van vreugd!
Ik kus uw lieven mond, ô wellust myner Jeugd!
'k Omhels myn lam, myn duif, reis op, myn wedergade!
Godt, aller herd'ren Godt, verquikt ons door genade.
Alleen door uw' genade, ô Heer!
Vind ik myn lieven herder weêr;
Gy bracht my over dorre heiden,
En woestenyën vol gediert,
Dat om zyn aas van honger tiert,
Om me in dit Kanaän te leiden,
Dat, door uw Hemeldauw besproeijd,
Van melk en honing overvloeijd,
Zou ik uw lof dan niet verbreiden?
Heft aan, en looft met zang en spel,
Den grooten Godt van Israël.
| |
| |
Hy zal myn zoon my wedergeeven,
Gelyk hy nu den Vader doet!
Hy heeft hem in den kryg behoed;
Godts engel is hem by gebleven,
Nadien de koning hem ontsloeg,
Als hy zyn vyands heir verjoeg,
Zo ons de Landheer heeft geschreven.
Myn Goël, myn verlosser, leeft!
Die onzen schat behouden heeft.
Hy geeft ons stof zyn roem te zingen.
Hy heeft ons voor 't moorddaadig zwaerd,
En 't alverslindend vuur bewaard,
Toen dorp en sloten ondergingen.
Men offer dan een deel van 't Goud,
Dat ons zyn gunst heeft toebetrouwd,
Tot nooddruft voor de vluchtelingen.
Knielt neder in het stof, erkent met hart en stem,
De macht van Hem die heerscht in 't nieuw Jerusalem!
Laat deeze ruime stulp ons tot een tempel strekken,
Om 't hart tot eerbied, en tot aandacht op te wekken.
Verlosser van uw volk, dat uwen naam belyd!
Gy die ons wonderbaar van rampspoed hebt bevryd,
Wil dit gezegend land met Englen wacht omringen;
Laat Moabs machtig heir u Sion nooit bespringen.
Aartsherder, ach! behoed uw lamm'ren uit genaê!
Behoed hen voor den wolf van Dan tot Berseba.
| |
| |
Uw tuchtroê straffe ons niet naar maate van de zonden.
ô Heer! hier worden nog rechtvaerdigen gevonden!
Eiruk het vlammend zwaerd uw' Engel uit de hand.
Verlosser Goël koom! verquik het vee en 't land.
Verlosser Goël, koom! bevestig hier den Vreede,
Zo raak' het Oorlogszwaerd der helden in de schede.
Ei roer, ei neig het hart der vorsten tot de rust.
Zie hoe uw Hemelbruid de roede uws gramschaps kust.
Koom, Salems vorst, uw berg der heiligheid omringen:
Wy zullen uwen lof met dankbre harten zingen;
Het vee zal hupp'len op de heuv'len der Jordaan,
En Moab nooit zyn tent op Judaas bodem slaan!
Zo heersche uw Hemelvreede in de omgelegen ryken,
Daar ongeveinsde liefde, en waare Trouw Moet Blyken.
Uitgesproken in de Kamer van 't Kunstgenootschap den 1 Janu: 1746. |
|
Auteursrechtvrij