Multatuli Encyclopedie

Zeden,

‘De bewoners van een land zyn niet vry of onvry door de wet. De mate van vryheid wordt bepaald door de zeden.’, betoogt m. in Idee 182 (vw ii, p. 407). In Idee 192 schrijft hij hierover:

‘Geen wet was ooit zo kleingeestig en barbaars als de zeden. Een misdadiger wordt gestraft met gevangenis, zó lang... de zeden voegen daarby: levenslange verachting. De wet spreekt van ingezetenen... de zeden van onderdanen. (...) De wet staat toe dat men natuurlyk ter wereld komt, de zeden plagen, vervolgen, mishandelen 't kind dat het leven intreedt zonder pas. De wet geeft zekere rechten aan de ongehuwde moeder - méér zelfs dan aan de getrouwde - de zeden stoten die moeder uit, straffen haar, verdoemen haar.’ (vw ii, p. 408)

De zeden schrijven voor dat een dochter de deur wordt gewezen, wanneer ze ongetrouwd zwanger thuis komt, de zeden zorgen ervoor dat de opvoeding van dochters (*vrouw) verwaarloosd wordt (Idee 194, vw ii, p. 409) en maken hen tot leugenaarsters en huichelaarsters m.b.t. hun (seksuele) gevoelens (Idee 195, vw ii, p. 410).

In de Japanse Gesprekken (*kuisheid) zegt de Hollander tot Kami: ‘Zeden zyn monsterbiljetten waarop men de deugden van den dag schildert... de mode-plaatjes van 't hart.’ (vw iii, p. 26). *aantrekken *kinderboeken *Pruimers *Samojedië *welzijn des volks