Multatuli Encyclopedie

Willem I,

1772-1843, de ‘koopman-koning’, zoon van stadhouder Willem v. Keerde op 30 november 1813 uit Engeland terug, werd de eerste soevereine vorst der Nederlanden na de verdrijving der Fransen, en was vervolgens tot 1840 koning. Zijn bewind wekte in liberaal-burgerlijke kringen grote ontstemming, waardoor hij in 1840 afstand deed van de troon. Hij overleed te Berlijn.

In een brief aan C. Vosmaer constateert m., naar aanleiding van de Levens van *J. van Lennep, dat er maatschappelijk, wetenschappelijk en politiek sprake is van achteruitgang:

‘Onze tyd staat tot de periode 1770-1830 als... Willem iii tot Willem i. Deze was inderdaad 'n individualiteit. Er leefden toen “personen” met eigenaardig cachet. Thans is alles opgelost in 't parlementarisme, in 't samendoen, in 't collectieve, zoo zelfs dat geen individu bruikbaar is zonder niemendal te wezen.’ (7 december 1873, vw xvi, p. 334)

In Idee 1058 gaat hij na wat *Bilderdijk beweert over dan nog erfprins Willem Frederik: 't Spreekt vanzelf dat de dichtvuurspranken van onzen integren poëet terstond ná 1813 'n heel anderen weg uitspartelden, en de verdiensten van Oranje omdartelden’, nadat deze dichter eerst in de Franse tijd Napoleon en Koning Lodewijk verheerlijkt had (vw vi, p. 576 e.v.).