Waem waeg en sjöddelt mit?
Waarom geloven we niet in onze eigen woorden? Vinden we die nog immer minderwaardig? Ik denk dat dat langzaam beter wordt, maar eigen woorden máken, dan zie je mensen denken: dae haet ein pan aaf. Dan kan het in zijn hoofd regenen, denk ik dat achter die uitdrukking zit.
In de vroege nacht van maandag 13 april 1993 vielen de pannen als herfstbladeren. ‘Sjrikkelik wie 't te seil góng alles waegde’, zei mijn moeder. Dat was de aardbeving in Midden-Limburg. Een aardbeving heb je hier vaker, maar een kleintje, dus daar heeft het Limburgs geen eigen woord voor.
Dan maken we er toch een, riep ik, en we kwamen uit op aerdsjöddel. Ik was het woord eigenlijk vergeten toen ik het in een stapeltje aantekeningen vond. Nu denk ik: zo gek nog niet. Sjöddele is duidelijker dan beven, dat in het Limburgs riejere is, van angst of koorts. Sta je te beven van de kou, dan is dat: zich sjoevere. Bovendien geeft sjöddele zo mooi aan wat er gebeurt: een reeks trillingen. Ein hersesjödding kan veroorzaakt zijn door één klap, sjöddele duurt een tijdje. De Angelsaksen hebben quake, en dat vind ik krachtiger: schudden, trillen.
Die aardbeving: moere waegde wie dennetuup. Waege is een zwak werkwoord (waege-waegde-gewaeg), dat we zo sterk moeten maken dat het niet meer verloren gaat. Een apart werkwoord. Het is onovergankelijk: kan geen lijdend voorwerp bij zich hebben. Dan is het namelijk: bewaege, met als vormen: bewoog en bewaoge. Mooi onderscheid: hae haet hemel en aerd bewaoge mer zie broor waegde veur geine loezepummel.
Die broer was wellicht lui, dae waeg zich neet, dae sjiet nag lever in zien sónjisse bóks. Nog luier: dae kint me ein bössel sjtreu ónger zien vót in brandj sjtaeke, den waeg d'r aevegood nag neet.
Heerlijk Limburgs, dat me gestuurd werd door Pierre Feller uit Echt. Zijn toetje (denäöke heb ik eens gehoord: wat erna komt): efkes ammaol waege en den aafwas is zo voert.
Auteursrechtelijk beschermd