Letterbak. Moeles van de sjalevaeger

Get witte winne laote

Smaakte het witbier? Misschien is er een ober te vinden die reageert als u zegt: ich laot 'm nag ins winne. Groot is die kans niet, want deze betekenis van winnen heeft bepaald niet gewonnen. In de Roermondse volksopera Sjinderhannes staat:

zeet zo glaas beer det löp zo zaach nao binne,
en is 't laeg waem leet 't neet ins winne?

Er staat geen verklaring bij en ik vrees dat de samensteller dit winne niet kende. Wat is het dan?

Winnen is ‘bevruchten van koeien, zeugen, geiten’ zegt het woordenboek van Valkenburg.

Niet echt verkeerd, maar het is niet het bevruchten zelf (dat is dekken, van een konijn: biezitte, vergelijk het woord bijzit voor tweede of derde vrouw), maar het zorgen voor nakomelingen. Laote winne is daarom de uitdrukking. Het is hetzelfde woord als in delfstoffen winnen. In Vlaams Limburg heten grote boerderijen, de vierkantshoeves, ook wel winning.

Merkwaardig is dat weinig woordenboeken het Bijbelse woord winnen hebben. Dat staat in de zogeheten geslachtslijst van Je-

[p. 68]

zus, het begin van het evangelie van Mattheus. Abraham won Isaac, (...) Juda won Phares en Zara bij Thamar, en zo gaat het door. Een vertaling van de Katholieke Bijbelstichting Sint-Willibrord heeft dat prachtige woord niet, maar de omschrijving: ‘was de vader van’, en dat wordt saai, dus wordt het woord vader vaak weggelaten: Joram van Ozias, Ozias van Joatam, Joatam van Achaz, Achaz van... nee, won was beter geweest, ook al wordt het dertig maal herhaald. Het winnen zelf is tenslotte ook een eindeloze herhaling.