Maria op de Markt. Middeleeuws toneel in Brussel
(1995)–Willem Kuiper, R.J. Resoort–
Auteursrechtelijk beschermd
[pagina 69]
| ||||||||||||||||||
De zevende vreugde van onze vrouweProloogGa naar margenoot+Maria, vol gratie, die kan gebieden dat hemelse, aardse en helse knieën zich voor u buigen, u onderdanig zijn en eer bewijzen - moge terecht uw lof vermeerderd worden door alles wat God ooit liet gebeuren of wat met mensenogen werd aanschouwd - ik bid u, moeder en bruid van de Heer, tabernakel Gods, fontein der deugd, dat u uw genadevolle stralen altijd richten wilt op alle zondaars, want u beschikt over die kracht. Ootmoedige, zoete, zuivere jeugd, bescherm het christengeloof ter ere van Hem die u zo liefdevol zoogde, alsmede onze prins en prinses,oaant.
Het is nu praktisch een jaar geleden dat wij hier in de openlucht de Zesde Vreugde van Onze Vrouwe speelden. Ik zal niet herhalen waar die over ging.oaant.
Nu volgt de Zevende en laatste [Vreugde] - probeer de essentie ervan te doorgronden, ze is de moeite waard! Al is het stuk op eenvoudige leest geschoeid, moge een ieder, eenvoudig of geleerd, het zo welwillend mogelijk bekijken, ook al zou iemand van ons ergens in te kort schieten. Voor vrede bid ik, in oost en west, maar vooral in Brussel, onze zoete stad. Voorts groet ik u allen die hier bijeengekomen bent. Moge een ieder gezondheid en zaligheid deelachtig zijn, alsmede na dit leven het eeuwige leven, hoe uw naam ook luidt. Dus, geachte en onbesproken aanwezigen, heb meer oog voor de goede bedoelingen dan voor onze artistieke prestaties. Ik | ||||||||||||||||||
[pagina 70]
| ||||||||||||||||||
Ga naar margenoot+hoop dat de dichter geen verwijt treft, als men er niet al te kritisch naar kijkt. Het stuk volgt vooral de Heilige Schrift, maar is soms gebaseerd op het werk van geleerden, in fraaie bewoordingen verantwoord, opdat het christengeloof erdoor versterkt worde. Een dwaas is hij die het stuk lichtzinnig attaqueert, waar het niet tegen het gezond verstand ingaat! Kortom, staak uw tegenspraak en vestig uw aandacht op de portee van dit verheven en lieflijke onderwerp. Welke vreugde Maria ten deel viel toen haar leven op aarde eindigde, daar kan een mens met zijn verstand niet bij. Hoe onbeholpen wij dit hier ook opvoeren, nooit beleefde zij een grotere vreugde! Een ieder groete haar dan zoals de engel dat deed,oaant.
sint jan
O hoge, eerwaarde, gezegende en edele maagd - schatkamer, waarin de grootste schat van heel de wereld besloten lag, zoals wij allen wel weten. Immers, met die schat hebben wij, lieve Maria, onszelf een plaats in de hemel gekocht. U bent een bron van genade [...]oaant.
Ootmoedige vrouwe, wees niet ontstemd dat ik mij gedwongen voel u mijn hulp aan te bieden. Ik kreeg immers, zeer vurig doorgloeid en met hitte doorbroeid, de opdracht om u, beminde, bij te blijven. Daarom sta ik mijn leven lang klaar, hoogverhevene, om u te beschermen, zoals dat betaamt, in de hoop dat dit naar uw wens is. | ||||||||||||||||||
[pagina 71]
| ||||||||||||||||||
maria
Ga naar margenoot+Helaas, Jan, uitverkoren en beminde vriend! U weet in wat voor situatie ik verkeer. Gods discipelen, die mij vroeger plachten te troosten, moet ik nu allen missen. Die zijn voor mij, och arme, nu niet beschikbaar. Zij zijn op Zijn bevel wijd en zijd eropuit getrokken om Gods woord te verkondigen. Aangezien Hij weet wat de zin en het nut van alles is, moet Zijn wil altoos geschieden, zoals Hij het begeert, of het nu prettig of onaangenaam is. Dus Jan, uitverkoren vriend, nu ik er alleen voor sta, vraag ik u te denken aan de woorden die mijn Kind tot ons beiden sprak toen ik bitter wenend [onder het kruis] stond. Hij beloofde mij de bescherming van u, en van niemand anders, toen Hij sprak: ‘Vrouw, zie daar uw kind’ en ‘Jan, dit is uw moeder’.oaant.
jan
O vrouwe, nooit eerder sinds de wereld bestaat, is er een slechtere ruil gedaan - ik zeg het in alle eerlijkheid, zonder te liegen - toen u, vrouwe, een visserszoon van lage komaf kreeg in plaats van Hem die, overeenkomstig Zijn wil, hemel en aarde uit het niets schiep! Toch deed, eerwaarde vrouwe, de Almachtige dit met de beste bedoelingen. Heb er dus vrede mee. Al heeft Hij u onder mijn bescherming gesteld, ik acht mijzelf niet waardig genoeg om de weg te betreden, waarop u mij bent voorgegaan.
maria
Vriend Jan, neem genoegen met alles wat God van u vraagt. Vertrouw op Hem. Wees niet opstandig. Hij zal alles ten goede keren.
sint jan
Ik dank u, zoete, eerwaarde maagd, dat u zich met mij tevreden stelt. Gods genade heeft u verlicht, waardoor u geheiligd zult blijven. Welnu, eerwaarde, gezegende bloem, ik bezit een huisje hier in de buurt. Als u dat wenst, edele maagd, kunt u daarin | ||||||||||||||||||
[pagina 72]
| ||||||||||||||||||
Ga naar margenoot+wonen. Het staat hier aan de voet van de berg Sion. Het is een lieflijk huisje, neem dat gerust van mij aan, en praktisch ook. Als het u bevalt, schenk ik het u, vrouwe.
maria
Jan, dat is mij zeer aangenaam! Het staat precies op de goede plaats om, zonder in opspraak te geraken, de plaatsen te kunnen bezoeken waar God Zijn passie leed. Die plekken wil ik, waar ik ze weet, dagelijks tot Zijn eer bezoeken: waar men Hem doopte en besneed, Hem geselde om Hem pijn te doen, en kruisigde. Daar wil ik mij met hart en ziel aan wijden, om te goeder trouw en in oprechte verering die plaatsen te bezoeken waar Hij Zijn heilige bloed stortte, om daardoor Zijn lof te vermeerderen.
sint jan
O lieve moeder en zoete maagd, ik vraag u vriendelijk en vol ootmoed mij in uw gebed te gedenken als u daar op een van die plaatsen bent. Zijn genade immers is met u. Hij zal u nooit niét verhoren. Wat het ook zij, als u het Hem vraagt, zal God er vrede mee hebben, daarvan ben ik overtuigd.
maria
Jan, mijn goede, uitverkoren vriend, ik zal u mijn hulp niet ontzeggen, noch iemand anders die om Zijn gunst smeekt en op Zijn genade hoopt. Ik ben bereid hen te helpen.
jan
Kom, laat ons gaan, met anderen, in liefde,
totdat het God belieft om ons te halen.
maria
Moge Hij ons Zijn heilige genade doen kennen.
Kom, laat ons gaan, met anderen, in liefde!
jan
Moge God ons genade schenken,
opdat wij de hellepijn zullen ontgaan.
maria
Kom, laat ons gaan, met anderen, in liefde,
| ||||||||||||||||||
[pagina 73]
| ||||||||||||||||||
Ga naar margenoot+totdat het God belieft om ons te halen,
uit dit ellendige aardse dal.
Korte pauze. Intussen bezoekt Maria de heilige plaatsen. Daarna verlaten zij samen het toneel.
de ene jood
Voorwaar, de ergernis die deze vrouw ons door haar gedrag bezorgt, valt moeilijk te verdragen. Het is ongehoord! Ze prevelt, ze bidt, ze knielt, ze weent, ze kermt, nu eens hier, dan weer daar, overal!
de andere jood
Dat doet ze zeker! Ik kan er niet tegen, ik spring nog uit m'n vel. Ze maakt het echt te gek!
de ene jood
Het is een slag in ons gezicht! Het is een blamage voor onze wet en voor hen die haar uitvoeren.
de andere jood
Het geeft geen pas dat ze en plein public buigt en knielt en misbaar maakt en rondkruipt langs alle plaatsen waar haar Kind ook maar enig leed werd aangedaan.
de ene jood
Het is gênant! En als ze het nou nog maar af en toe deed, en in het geheim, zodat het volk er niets van zou merken.
de andere jood
Dan zou men het kunnen tolereren. Maar nu gaat ze zo tekeer alsof Hij iets bijzonders was, alsof Hij een koning der Joden was!
de ene jood
Zij heeft Hem zo veel eer bewezen als ware hij een heiligdom of een heilige! Maar er speelt nog iets mee. Wij worden te schande gemaakt als mensen die dit geregeld gadeslaan, bekeerd worden en zich bij hun sekte aansluiten. Ook toen waren er velen die Hem volgden. | ||||||||||||||||||
[pagina 74]
| ||||||||||||||||||
de andere jood
Ga naar margenoot+Zij lijkt zo voorbeeldig in al haar doen en laten, terwijl ze daar rondgaat, maar het is allemaal gespeeld.
de ene jood
Daar ben ik, eerlijk gezegd, niet zo zeker van. Maar ik heb, met uw goedvinden, een plan bedacht om dit te voorkomen.
de andere jood
Hoe dan?
de ene jood
Wij moeten dit onmiddellijk de opperpriester gaan melden en hem de zaak in handen geven. Hij zal, zonder veel ophef, er wel voor zorgen dat zij ermee ophoudt.
de andere jood
Het zou uiterst nadelig zijn voor onze Wet als dit niet tijdig belet wordt en krachtig wordt aangepakt door hen die daartoe de bevoegdheid hebben.
de ene jood
Nooit ondervonden de Joden zo veel schande van haar Kind als zij uiteindelijk door háár te schande gemaakt zouden kunnen worden, als men dit niet snel voor de rechter brengt.
de andere jood
Dat treft, daar komt hij [de opperpriester, in gezelschap van een ouderling] juist aan! Wij zullen hem dadelijk over deze kwestie aanspreken.
de ene jood
Toe dan, spreek hem aan, voordat hij voorbij is.
de andere jood
Heer, indien het uw genade belieft, dan zouden we u graag iets curieus vertellen. We zullen het kort houden.
opperpriester
O ja, waar gaat het over? U ziet er opgewonden uit. Wat is er aan de hand, is het iets naars?
de ene jood
Dat is het zeker! Wij richten ons tot u met het klemmende ver- | ||||||||||||||||||
[pagina 75]
| ||||||||||||||||||
Ga naar margenoot+ zoek ons te helpen tegen die Maria die hier rondloopt. Het is zonneklaar dat zij, waarom weet ik niet, een loopje met de Wet neemt.
opperpriester
Is dat zo? Hoe dan? Doet zij iets onreins of gedraagt zij zich in strijd met onze Wet?
de andere jood
Ja en nee, heer! Ik zal u vertellen wat zij doet. Zij gedraagt zich dagelijks in het openbaar op zo'n vreemde wijze, dat de mensen zouden gaan denken dat haar Kind een heiligdom is! Zo buigt zij en knielt zij op alle plaatsen waar haar Zoon Zijn passie heeft ondergaan. U hebt nog nooit een vrouw zó heen en weer zien draven.
de ene jood
Ze zal, zo lijkt het wel, de stenen nog uit het plaveisel krabben, waarover haar Kind Zijn dood tegemoet liep.
de andere jood
Overal waar ze weet dat haar Zoon leed werd aangedaan, bij Annas of in het huis van Pilatusoaant.
de ene jood
Dit zint ons niet, omdat zij met dat gedoe sommigen in opstand zou kunnen brengen, eenvoudige en simpele mensen, die haar ketters gedrag niet doorzien.
ouderling
Wat moeten we met haar doen? Al beschuldigen wij haar niet van medeplichtigheid, wij hebben ons - onder ons gezegd en gezwegen - zwaar genoeg gewroken op Jezus, die we ter dood lieten brengen. Moeten wij haar dan doden, omdat zij vol droefheid haar Kind beweent?
opperpriester
Met recht: nee! Elk moederhart houdt zielsveel van haar eigen kind, dat is een natuurwet. Pas als zij Hem vreemd zou zijn, en zij zich desondanks zo zou gedragen, dan zou men dit gedrag | ||||||||||||||||||
[pagina 76]
| ||||||||||||||||||
Ga naar margenoot+niet kunnen tolereren. Dan zou men haar rechtens moeten beschuldigen van ketterij, en haar met een publiekelijke executie zo straffen, dat dit te allen tijde voor iedereen een voorbeeld zou zijn en een waarschuwing voor wie erover hoorde vertellen.
ouderling
Dat deze vrouw haar liefde laat blijken is heel natuurlijk. Waarom ook niet? Een kind kan zo slecht niet zijn, of zijn moeder zou toch zielsveel van hem houden. Realiseert u zich dus goed dat men het een moeder niet kwalijk kan nemen dat zij uiting geeft aan de natuurlijke liefde voor haar kind. Daarmee doet ze welbeschouwd weinig kwaads.
de andere jood
Maar er zit meer aan vast, en daar hoor ik u geen oplossing voor geven. Ik wil daarover graag met u in discussie treden, om uw opvatting te corrigeren, namelijk over wat zij teweegbrengt met haar devotie. Wat denkt u dat er met haar lichaam zou kunnen gebeuren als zij sterft? Men heeft gekkere dingen gezien! Als haar vrienden, die Jezus nog altijd beminnen, haar lichaam in handen krijgen dan zouden ze daar relikwieën van kunnen maken, wat voor ons kwetsend zou zijn.
de ene jood
Zo staan de zaken ervoor! Ze zouden er zelfs de duivel te slim mee afzijn, en het volk bekeren!
ouderling
Daar weet ik wel een mouw aan te passen. Maak u daarover geen zorgen. Dat zal ik voorkomen. Als zij doodgaat, moet zij tot fijne as verbrand worden, en - let wel - dan moet die as beetje bij beetje op de wind gestrooid worden, zodat die wegwaait.
de andere jood
Daarmee stelt u ons gerust. Want voorwaar, als men haar liet begaan zou zij ons ernstig kunnen schaden.
opperpriester
Nee kinderen, daar hoeft u niet bang voor te zijn. Ook al had u erover gezwegen, wij voeren hier al geruime tijd overleg over. | ||||||||||||||||||
[pagina 77]
| ||||||||||||||||||
Ga naar margenoot+Als het nijpend wordt, weten wij van wanten! Laat ieder zijn gang maar gaan die de verzenen tegen de prikkels wil slaan.oaant.
de ene jood
Dat is goed geregeld. Men moet altijd voor de vijand op zijn hoede zijn, hoe zwak hij ook is. Als het gebeurt zoals u ons hier vertelt, zullen Zijn volgelingen mooi voor schut staan, want die domme dwazen hopen haar hoog te verheffen.
ouderling
Dat hopen ze zeker, wat ik je brom! Maar zij zullen van een koude kermis thuiskomen.
de andere jood
Wij zijn gerustgesteld.
ouderling
Maak u geen zorgen, maar stel vertrouwen in onze woorden en spreek er verder met niemand over. En mocht u, eerder dan wij, iets over deze zaak horen, laat het ons dan alstublieft direct weten.
de ene jood
Dat zullen we zeker doen, daaraan hoeft u niet te twijfelen! Vaarwel, mijne heren!
opperpriester
Indien wij u ergens mee kunnen helpen, dan zullen wij dat doen, daar kunt u op vertrouwen. Elk ga in vrede. Pauze. Maria ligt in haar kamer, verzonken in gebed.
maria
Helaas! Here God, wat moet ik beginnen?
Zal ik aldus van troost verstoken blijven?
Mijn hart zou van angst kunnen bezwijken.
Helaas, Here God, wat moet ik beginnen?
Ik ben door zo'n grote droefheid bevangen,
| ||||||||||||||||||
[pagina 78]
| ||||||||||||||||||
Ga naar margenoot+dat het lijkt alsof mijn hart zal breken.
Helaas! Here God, wat moet ik beginnen?
Zal ik aldus van troost verstoken blijven?
Ik kan van droefheid nauwelijks spreken, omdat Hij, mijn liefste Beminde, mij aan mijn lot overlaat. Deze week heb ik nog geen troost ontvangen, daarom voel ik mij allerellendigst. Vroeger dacht Hij dagelijks aan mij, waarmee Hij mijn smart lenigde. Altijd hoorde ik, via Zijn engel, wel iets van mijn Kind. Maar nu ben ik drie dagen achtereen van troost verstoken gebleven. Helaas, wat kan dit betekenen? Waarom overkomt mij dit ongeluk, dat Hij geen acht meer op mij slaat? Ik weet niet hoe noch tegen wie te klagen! Pauze. Intussen zal men de hemel openen, waar God zit, die tegen de engel Gabriël zal zeggen:
god
Nu wil Ik Mij, het dunkt Mij tijd, van Mijn plicht kwijten en Mijn zuivere, gezegende moeder hier in Mijn heerlijkheid ontbieden. Ik wil haar uit de aardse ellende verlossen en haar naar de hemelse vreugde voeren, waar haar geen leed kan overkomen. Zoals Ik op goede gronden heb voorzien, verdient zij het, en niemand anders, Mijn gratie te ontvangen. Boven alle anderen zal alleen zij de hoogste zijn. Ik heb haar daarbeneden op aarde lange tijd in droefheid gelaten, en daarin heeft zij zich standvastig getoond. Haar hart is onveranderlijk gelijk een [edel]steen zuiver jegens Mij gebleven. Daarom wordt zij tot hoogste der hoogsten verheven. Gabriël, bode, haast u! Zonder enig uitstel moet u Mijn hoog bevel ten uitvoer brengen.
gabriël
Uiteraard, mijn Heer, want U te dienen geeft kracht en voedsel aan alle dingen. U hebt alles in Uw macht, hierboven en daarbeneden, o machtige vertrooster. Wat fel of wreed is, U kunt het | ||||||||||||||||||
[pagina 79]
| ||||||||||||||||||
Ga naar margenoot+bedwingen, zoals U al het kwaad de baas bent. U kunt het oude tot iets nieuws herscheppen. Niemand kan Uw werk ten volle begrijpen. Voor hen die Uw genade erkennen bent U een voortreffelijk helper. Zeg mij daarom wat U van mij wenst.
god
Gabriël, dat Ik haar liefheb, spreekt vanzelf! Ik wil dat zij, die Mij uit eigen beweging boven alles heeft uitverkoren, bij Mij in vrede geëerd wordt, want uit haar wilde Ik geboren worden. Zij is veruit de zuiverste en reinste van allen die Ik ken. Haar moet u, heel voorzichtig, hier voor Mij brengen. Doe wat Ik zeg! Ook moet u een palmtak uit het Paradijs meenemen. Met die tak zult u haar dood aankondigen, en haar tactvol zeggen dat Ik haar, die boven alle lof verheven is en zuiver in haar begeerte, ontbied in Mijn [hemelse] vreugde. Zij zal daar zonder enig ongemak binnen drie dagen arriveren.
gabriël
Eerwaarde Schepper, ik zal Uw opdracht snel uitvoeren, zonder enig uitstel. Het is billijk dat ik haar blijdschap verkondig, want zij is de bloem van alle vrouwen. Om haar lof te vermeerderen zal ik mij daarom haasten naar de schone palmtak, die men bij de uitvaart plechtig voor haar zalige lichaam zal uitdragen. Gezegend zij haar naam, die zuiver en deugdzaam is gebleven, zodat er nimmer smet of schande in haar lichaam werd aangetroffen. Daarom wordt zij door U hoog verheven. [gabriël tot Maria]
Verheug u, gezegende vrouw, zuivere madelief. Uw lieve Kind heeft mij opgedragen u mee te delen dat Hij u voor eeuwig met hemelse dauw wil besprenkelen, zodat u vrij van smart zult zijn. U bent zalig onder de zaligen bevonden. Op Gods bevel moet u zich gereed maken om naar Hem toe te gaan. U zult, in bodemloze vreugde en vrij van zonden, binnen drie dagen verscheiden van deze vergankelijke en ellendige wereld naar waar marte- | ||||||||||||||||||
[pagina 80]
| ||||||||||||||||||
Ga naar margenoot+laars, maagden en belijders op u wachten, die u plechtig en vol eerbetoon zullen begeleiden naar boven, naar de engelenkoren, naar de eeuwige vreugde, zoals u, vrouwe, toekomt.
maria
Lieve engel, dat vind ik zeer aangenaam om te horen. Nooit voelde ik een grotere vreugde. Daarom vraag ik u, indien u dat mag zeggen: hoe luidt uw naam? Zeg het mij, u die mij zo buitengewoon verblijdt, als het u is toegestaan dit mee te delen!
gabriël
Dat mag ik, vrouwe, ik zal het u gaarne vertellen. Ik kwam u eertijds Gods zegen brengen,oaant.
Deze palmtak, eerwaardige, dierbare vrouw, heb ik voor u uit het Paradijs meegebracht, opdat men die, vrouwe, na uw dood, in toegewijde liefde, voor uw hooggeschatte lijkbaar uit zal dragen. Wanneer men de kist eerbiedig ter aarde zal dragen, zuivere geliefde, zal men u, op bevel van Hem die alles voorziet, voorgaan met deze tak.
maria
Mijn eerbiedwaardige Kind zij geloofd, dat mij deze eer bewezen wordt. Dat Hij in Zijn goedertierenheid aldus liefdevol voor mijn uitvaart zorgt. Maar, lieve engel, zeg mij of ik de duivel nog zal moeten zien voordat ik sterf; om dat verdriet wordt mijn hart met droefheid bevangen. Bid God, o lieve, trouwe vriend Gabriël, dat Hij mijn ogen gesloten wil houden, opdat ik de vijand niet zal zien. Dat Hij mij daarvan wil verschonen!
gabriël
O vrouwe, voor hem hoeft u beslist niet te vrezen, wees daar gerust op. U hebt de vijand door uw grote ootmoedigheid veel schade berokkend, en hem zo met voeten getreden dat hij eeu- | ||||||||||||||||||
[pagina 81]
| ||||||||||||||||||
Ga naar margenoot+wig bevreesd zal zijn voor uw lieflijke, zuivere zeden. Want, naast God, kan niemand behalve u hem schade toebrengen. Als u dat gebiedt, zult u hem altijd af kunnen weren, waar hij ook komt. En ook zal hij wegvluchten van hen voor wie u dit door uw genade verlangt. Van hem hebt u niets te duchten.
maria
Eer zij U, almachtige Heer, die mij met deze genade tooit en mij, arme, deze eer bewijst middels Uw wellevende engel. Ook vraag ik U ervoor te zorgen dat Uw apostelen, mijn broeders, zonder lastig te worden gevallen, bijeen kunnen komen en mijn plechtige uitvaart bijwonen, opdat ik niet in mijn eentje hoef te sterven. Want de boosaardige Joden zouden, groot en klein, mijn lichaam schenden als zij daartoe de kans kregen. Wil daarvoor zorgen, mijn lieve Zoon, om wille van Uw zoete naam, dat ik met ere Uw discipelen mag zien, de schare der apostelen, en openlijk afscheid kan nemen van hen die U met heel hun hart beminnen. Ik heb ze al zovele jaren niet meer gezien. Laat mij nog eens troost van hen ontvangen!
gabriël
Maria, vrouwe, daarvan kunt u zeker zijn. Al zijn ze ver weg, het ligt in Zijn macht. Bedenk dat Hij Daniël dank zij Zijn kracht voedsel toezond, immers Habacuc, die hem het eten bracht, was honderden mijlen van hem vandaan.oaant.
maria
Lof zij deze blijdschap, in mij verwekt
| ||||||||||||||||||
[pagina 82]
| ||||||||||||||||||
Ga naar margenoot+door de zoete woorden van de engel.
Nu ben ik met alle vreugde ontstoken.
Lof zij deze blijdschap, in mij verwekt.
Wees geloofd, die mij zo duidelijk laat weten
dat ik ten eeuwigen leven zal komen.
Lof zij deze blijdschap, in mij verwekt
door de zoete woorden van de engel.
Vrij van alle droefheid, getroost, en verlost van alle nood, zal ik, als hoogverhevene, mijn lieve, gezegende Zoon aanschouwen. Lof zij Hem in eeuwigheid! Stilte. Hier zal Jan staan prediken tot de inwoners van de stad Efese.
sint jan
Mijn waarde kinderen, hoog en laag, die hier gekomen bent om tot uw heil naar Gods woord te luisteren, ik bid u, wil het niet versmaden. Laat het zaad dat voedsel kan worden niet verloren gaan, als men iets voor u zaait. Reinig uw hart en verwijder de doornen, waaronder het zaad pleegt te verdwijnen. Want dichter nog dan gras en zand zaait de boze duivel onkruid waar hij goede vruchten ziet opschieten in het vruchtbare land. Al bent u tot zonden vervallen, strek uw hand uit naar Hem die u uit de woesternij kan verlossen. Bevrijd u van uw ongeloof- doet u dat niet, uw ziel zal het berouwen - en laat uw hart niet zo verharden dat u de hoogste Schepper niet leert kennen, die u de genade verleende dat Hij u schiep uit ware liefde. Om wille van u wilde Hij de dood ondergaan! Hij stortte zijn bloed aan het kruis omdat Hij u, uit vurige liefde, wilde verlossen van het helse vuur. Wil daarom nu boete doen, en het christendom ontvangen! Vrees de dood niet, als u verstandig bent, u zult de eeuwige blijdschap ingaan! Want God heeft deze wereld geschapen - prachtig gemaakt zoals u ziet - om u op te nemen in | ||||||||||||||||||
[pagina 83]
| ||||||||||||||||||
Ga naar margenoot+de gelukzalige engelensferen. O kinderen, denk niet dat Gods vreugde er minder om zou zijn als Hij de wereld die u hier ziet zou willen vernietigen en het nieuwe weer in zijn oude toestand zou terugbrengen. Want voordat het uit Hemzelf geschiedde dat Hij de wereld uit het niets schiep, was zijn Godheid evenzeer zonder verdriet als nu, als u begrijpt wat ik bedoel. Maar om u, menselijk geslacht, te laten delen in Zijn vreugd, toonde Hij Zijn grote macht en schiep deze wereld in haar schoonheid, waarvoor u Hem niet genoeg kunt danken. Zijn wonderbaar handelen is ondoorgrondelijk, want Hij liet zich in Zijn heilige goedheid verwonden ter wille van uw zaligheid! Laten wij Hem daarom altijd danken, liefhebben en vrezen, de dood indachtig zijn en de zonden schuwen, want niemand kan aan de dood ontkomen. Er kan niets plaatsvinden, in de hemel noch op aarde, hoe plotseling ook, of het is Hem bekend; en alles wat Hij gebiedt wordt terstond ten uitvoer gebracht. Laat dit diep in uw hart doordringen, dat vraag ik u allen met een innige bede, dat Jezus Christus doorwond werd en voor u allen de dood heeft ondergaan. In de naam van de Drievuldigheid, van de Vader, de Zoon en de Heilige Geest, neem ik afscheid van u. Blijf allen in vrede, doorproef goed de kern van mijn woorden en vrees uw Schepper! Hier komen twee engelen op die Sint Jan met een kleed omhullen, dat eruitziet als een wolk. Na hem op deze wijze bedekt te hebben, zullen zij hem tot voor de deur van Maria dragen; of op andere wijze vervoeren, wat het best uitkomt. De mensen in de stad Efese, die naar de preek zaten te luisteren
de ene stedeling
Wat zullen we nu krijgen! Hee, zien jullie dat? | ||||||||||||||||||
[pagina 84]
| ||||||||||||||||||
de andere stedeling
Ga naar margenoot+Wat bedoel je, man?
de ene stedeling
Volgens mij gebeurt er iets zeer wonderlijks met deze prediker!
dè derds stedeling, een vrouw
Het leek wel alsof ik hem in een wolk zag verdwijnen! Of niet soms?
de ene stedeling
Ik weet niet wat het geweest zou kunnen zijn. Het is toch bijna niet te geloven dat een wolk op die manier iemand omhult en in een oogwenk wegvoert?
de andere stedeling
Over tweehonderd jaar zal men zich dit in Efese nog kunnen herinneren, dat weet ik zeker! Is het niet wonderbaarlijk, en dat in onze aanwezigheid?!
de derde stedeling
Geen sinecure om te doorgronden wat dit heeft te betekenen.
de ene stedeling
Ik vrees dat er hier of daar wonderbaarlijke dingen staan te gebeuren.
de andere stedeling
Moge God al onze vrienden bewaren! Iedereen moet zich wel ongerust maken, hij was een groot leraar.
de derde stedeling
Ik luisterde zo graag naar hem, want al zijn woorden sneden hout voor wie ze goed verstond. Ook maakte het hem niet uit tot wie hij predikte. Hoog, laag, vrouw of man, iedereen gaf hij het zijne.
de ene stedeling
Hij was niet zoals men tegenwoordig anderen maar al te vaak ziet doen, die hun huik naar de wind hangen. Ja, zowel geestelijke als wereldlijke personen mag men dit aanwrijven, die, ieder op zijn gebied, er met fraaie woorden omheen draaien tegenover hen die machtig en hooggeplaatst zijn, uit vrees giften, loon of | ||||||||||||||||||
[pagina 85]
| ||||||||||||||||||
Ga naar margenoot+voordeel [te verliezen]. Toch zal men een diepe wond eerst moeten peilen, wil men haar genezen!
de andere stedeling
Ja, helaas, het is zo. Ik zie thans bekleders van vele ambten, die in woord en gebaar net doen alsof er geen andere god is dan de heer die zij dienen - zijn zij niet dwaas? - en die hém meer eer bewijzen dan hun God, om tijdelijk goed, om wereldse eer. Dit ziet men dagelijks gebeuren.
de derde stedeling
Het is waar, die mensen dwalen zeer. Maar het staat, voor zover ik kan nagaan, als een paal boven water dat er in Efese nooit eerder een prediker kwam als hij, noch iemand die in zijn doen en laten beter zijn woorden in daden omzette, zonder uitvluchten. Dat is nog eens een goed voorbeeld!
De ene stedeling
Dat is het inderdaad voor simpele mensen als ik en anderen die niet meer weten dan men ons vertelt.
de andere stedeling
Ik moet er maar steeds aan denken wat dit wonder te betekenen kan hebben. Het is echt een mirakel!
de derde stedeling
Zou het toch mogen gebeuren, dat hij opnieuw, voor ons heil, Gods woord kwam prediken, dan zouden we daar allen wel bij varen. Wat kan het te betekenen hebben?
de ene stedeling
Het is glashelder dat dit alleen gebeurd kan zijn door toedoen van de almachtige God. Hij blijkt inderdaad een goede verhouding met de Heer te hebben. Moge Hij daarom voor eeuwig worden geprezen! En moge het hem ten beste vergaan, tot voordeel van ons allen.
de andere stedeling
Laat iedereen hierop ‘Amen’ zeggen, en God vurig bidden dat Hij hem ons, tot ons behoef, spoedig terugzendt, en dat Hij ons voor ongeluk wil behoeden. | ||||||||||||||||||
[pagina 86]
| ||||||||||||||||||
de derde stedeling
Ga naar margenoot+Laten wij daar allen vurig om bidden, met innig gebed. Kom, laat ons allen in vrede gaan en de gezegende Heer loven. Vaarwel, ik ga, vrede zij met u!
sint jan
O allerhoogste Verlichter van het bestaan, Redder der wereld, wat overkomt mij nu? Waar ben ik met deze wolk heen gevlogen? Ik snap er niets van! Heer, openbaar mij Uw hoge bedoeling en laat mij weten wat U belieft. Open mijn ogen, opdat ik de reden van dit alles kan overzien! Vergis ik mij, of is het juist dat ik de berg Sion ontwaar en mijn huis, waar Maria, de volmaakte moeder Gods, in woont? Hoe ben ik hier zo snel beland? Dit moet iets belangrijks te betekenen hebben. Moge het ons tot heil strekken! Ik zal maar eens op de deur kloppen: Hallo, Maria!
maria
Wie klopt daar?! In Gods naam, vriend, als u binnen wilt komen, zeg dan wie u bent.
jan
Ik ben het, uw zoon Jan, lieve vriendin en edele, zuivere maagd. Wees niet bevreesd mij binnen te laten, dat bid ik u. Gezegend moge u blijven.
maria
Ach Jan, uitverkoren vriend, bent u het? Ik dank de almachtige God dat ik u nog mag zien voordat ik doodga. Zeg eens, hoe gaat het met u en waar komt u vandaan?
jan
Het fijne weet ik er niet van, vrouwe Maria, maar het ging als volgt: ik stond in Efese te prediken, toen ik - zo iets geks is zelden gebeurd!- door een wolk omgeven werd en moeiteloos hierheen gebracht, tot voor uw huis, zoals u ziet. In een wolk, vreemd hè!? Ik weet niet hoe ik hier terecht ben gekomen, en | ||||||||||||||||||
[pagina 87]
| ||||||||||||||||||
Ga naar margenoot+evenmin waarom, niemand heeft me iets verteld...
maria
Eeuwige, onophoudelijke lof moet Hij hiervoor ontvangen, die aldus Zijn vrienden gedenkt en alles ten goede weet te keren. Zijn wijsheid gaat alle ding te boven, Zijn goddelijke wil kan niemand keren. Jan, wees welkom in de naam van de Heer, die u hier naar toe heeft gestuurd. Ik zal de reden onthullen, waarom God deze grootse daad verrichtte door u hierheen te brengen.
jan
Graag vrouwe, doe dat, dat verzoek ik u, uitverkoren beminde, want ik ben uiterst benieuwd om te vernemen wat het te betekenen heeft dat deze wolk mij naar uw huis heeft gebracht, en wat God gelieft hiermee te zeggen.
maria
Luister dan naar mij, Jan, want God heeft u niet zo maar hier naar toe laten komen. Hij heeft u op mijn verzoek gestuurd, om mij als vriend bij te staan in mijn nood. God heeft mij middels Zijn engel meegedeeld dat ik overeenkomstig Zijn welbehagen binnen drie dagen dit broze menselijke leven vaarwel zal zeggen. Daarom bid ik u met innige beden, met gevouwen handen en gebogen knieën, met bedrukt hart en betraande ogen, dat u zich de zoete woorden van uw Meester herinnert, toen Hij u, als kind, aan mij toevertrouwde om mij te beschermen. Hij sprak: ‘Zie daar, uw moeder!’ En tegen mij zei Hij: ‘Dat is uw zoon!’ Denk terug aan wat zich daar tussen ons afspeelde, dat God u lone! Laat mij in dit stervensuur niet in de steek, want voorwaar, mijn einde is zeer nabij. Troost mij!
jan
U hoort mij er niet om te vrágen, beminde moeder. Draag mij, als uw kind, dadelijk alles op waar een moeder recht op heeft. Ik zal u, zo goed als ik kan, tegen alle ellende beschermen. Maar, vrouwe, uw klagen verwondert mij. Is er wel reden om bedroefd te zijn nu de engel u verteld heeft dat u rechtstreeks hoog ten | ||||||||||||||||||
[pagina 88]
| ||||||||||||||||||
Ga naar margenoot+ hemel zult opstijgen, tot bij uw lieve, geprezen Kind? Hoe kunt u onder enige bezwaardheid gebukt gaan? U zou eigenlijk van alle leed verlost moeten zijn, u die, volgens de wil van uw Zoon, tot de hemelse vreugde wordt uitverkoren, boven alle martelaren.
maria
Jan, zoon, begrijp me niet verkeerd. Hoewel ik het scheiden van deze wereld met mijn ogen beween, mijn blijdschap is er niet minder om, besef dat wel. Mijn hart is vol reine vreugde. Mijntranen maken mij niet droevig, omdat mijn ogen in alle nederigheid hun natuurlijke werk moeten uitvoeren. De blijdschap die het oog in mijn hart aantreft, moet eruit kunnen. Daarom laat blijdschap de tranen rollen van hen die naar vreugde verlangen.
jan knielend
O Vader, Bewerkerstelliger van heerlijkheid, Vertrooster van terneergeslagen zinnen, Versterker van alle deugden, volmaakte Verdrijver van alle kwaad, wees Uw lieve moeder behulpzaam, nu, in het uur van haar dood. Help ons, hoogste Rechter, een schare van Uw discipelen bijeen te brengen. Het zou geen pas geven als deze vrouw in haar eentje van deze wereld zou moeten scheiden. Sta haar daarom bij in haar nood, om wille van Uw gezegende naam.
maria
Jan, de goede engel Gods - en daar vertrouw ik volledig op - zei dat ik hen allen, tot mijn heil, voor mijn dood bij mij zal zien. Laten we daar dus maar op rekenen en er gerust op zijn. God zal het zo plooien dat wij hen spoedig zullen zien. Daaraan mag niet getwijfeld worden. Stilte. Nu zullen de apostelen in een wolk voor Maria 's deur bijeenkomen, en zich zeer verbazen.
peter
O Heer, wees mij genadig! Waar ben ik? Waar word ik heen ge- | ||||||||||||||||||
[pagina 89]
| ||||||||||||||||||
Ga naar margenoot+dragen? Slaap ik of ben ik wakker... Wat gebeurt er met me? Waar bevind ik mij? Toch kan ik goed zien. Ben ik hier alleen? Nee, ik denk het niet. God lof! Ik geloof dat ik hier ook sommige van mijn broeders zie. Moge God ons voor ellende behoeden. Wat is dit voor iets wonderlijks? Ik zal hun vragen wat er hier aan de hand is, ik snap er niets van. Broeders, hoe komt u hier verzeild?
andries
Wij hebben geen idee waar wij vandaan komen, evenmin als hoe we hier gekomen zijn of waar we nu zijn!
peter
Wees niet bevreesd! Stel uw hoop in onze gezegende Heer, Hij zal ons leiden.
paul
Hee, bent u dat, Peter, beste vriend? Dat stelt mij gerust. Ik hoop dat God dit wonder tot onze zaligheid verricht heeft. Wij bevonden ons op grote afstand van elkaar om Gods woord te verkondigen. Nu heeft God beschikt dat wij terugkeren en ons hier in korte tijd bijeengebracht. Moge ons hierdoor heil te beurt vallen!
mathijs
Laat dat waar zijn, en dat wij ons leven zó besteden dat het Hem belieft ons te beschermen tegen al het kwaad dat ons zou kunnen schaden.
andries
Ik sta zo eens om me heen te kijken. Als ik het goed heb, broeders, denk ik deze plek te kennen! Ja, nu weet ik het! Geen twijfel mogelijk, kijk, dat is de berg Sion, waar ik vaak heb willen zijn. En dit is het huis waar nu de moeder Gods in woont. Geprezen zij de Heer, nu weet ik het zeker, wij staan ervoor!
peter
Voorzeker, het is waar! Daar ben ik blij om, beminde broeders. Ik zal gaan aankloppen. Vrouwe Maria, laat uw vrienden binnen, die zich te uwer beschikking present melden. | ||||||||||||||||||
[pagina 90]
| ||||||||||||||||||
maria
Ga naar margenoot+Wie zijn die mensen, Jan? Dat lijken mij geen beschaafde types, zoals zij daar op de deur staan te rammen.
jan
Vrouwe, als ik me niet vergis klonk die stem exact als die van Peter. Ik zal eens vragen wie het is. Zo te horen wil hij beslist naar binnen. Wie is daar?
peter
Het zijn uw vrienden, Jan! Gods discipelen, die hier allen in korte tijd verzameld zijn.
jan
Ik loof God voor de gunst dat ik u heden, in onze nood, zien mag. Vrouwe Maria, kom, help mee om op gepaste wijze Gods apostelen te ontvangen, die hier speciaal voor u en ter ere van u bijeen zijn gebracht!
maria
Ach, bent u daar allemaal, uitverkoren vrienden Gods? Wees welkom in zuivere deugdzaamheid! Mijn hart verblijdt zich dat ik u allen bijeen mag zien, in deugd en liefde verenigd. Wat zou mij meer kunnen verheugen dan waar mijn hart vol van is? Hoe kan ik u de grote genegenheid tonen die ik u toedraag? Ik ben bijna sprakeloos van blijdschap dat ik u nog voor mijn afscheid van deze wereld mag zien!
peter
Uitverkoren vrouwe, wij haasten ons u dank te zeggen voor de allerhartelijkste wijze waarop u ons verwelkomd hebt. Wij verzoeken u voorts, volmaakte maagd, of u, als u iets van ons verlangt, dan zo goed zou willen zijn ons dat te vertellen. Met alles wat in ons vermogen ligt staan wij allen, van hoog tot laag, voor u klaar om te doen wat u wenst, wat dan ook, tot uw eer.
maria
Heb dank, mijn kinderen. Moge God mij van uw aanwezigheid laten genieten, zonder u tot last te zijn. | ||||||||||||||||||
[pagina 91]
| ||||||||||||||||||
jan
Ga naar margenoot+Dit is een groot wonder, beminde broeders, u allen op deze plaats bij elkaar te zien. Hoeveel mijlen ver was u niet doende Gods woord te verkondigen. Vertel ons hoe dit kan!
bartelmeus
Voorwaar Jan, hoe weten wij niet, maar wel dat het alleen dank zij Gods gratie heeft kunnen gebeuren dat wij hier in een mum van tijd konden arriveren. Wij werden opgetild, ieder vanaf de plaats waar hij zich bevond, en binnen de kortste keren bij elkaar gebracht en hier naar toe gevoerd. Gezegend de Heer, voor wie niets onmogelijk is!
jan
Omdat God dit wonder met ons heeft verricht, ter ere van Zijn moeder, zoals het Hem betaamt, alsook ter versterking van het christengeloof, daarom verdient Hij het hierna eeuwig door alle tongen te worden geprezen. Hij, die ons in een oogwenk hier heeft bijeengebracht.
peter
Jan, mijn vriend, ik vraag, met uw toestemming en als het u belieft, wat de reden hiervan is, want het verwondert mij. Wij zijn, ter ere van God, vele jaren van elkaar gescheiden geweest, om - de Heer zij lof! - wijd en zijd Zijn zalig Woord te prediken, zoals Hij ons zelf heeft opgedragen. Nu zijn wij hier allen bijeen, zonder te weten waarom. Daarom zouden wij graag van u horen wat de diepere betekenis hiervan is.
maria
Zalige, uitverkoren vrienden, dat zal ik u uitleggen. Het is gedaan om de duivel de voet dwars te zetten, en ter ere van de onzen. Voordat ik deze wereld moet verlaten wilden mijn ogen u graag nog eenmaal zien. Daarom heeft God mij dit vergund, zoals de engel mij al had meegedeeld. Dus, lieve kinderen, neem het voor lief: het is voortgevloeid uit mijn verlangen, dat God mij deze eer bewijst. Gezegend moet Hij daarom zijn! | ||||||||||||||||||
[pagina 92]
| ||||||||||||||||||
paul
Ga naar margenoot+O hooggeprezen bloem der bloemen, wier geur de zieken troost geeft, u bent als een welriekend kruid, dat allen die op uw genade hopen, kan genezen. Geloofd zij God, dat ik tijdens mijn leven zal mogen zien en meemaken dat u, zonder gekweld te worden, samen met uw Kind naar de hemel zult reizen.
peter
Lof zij Hem, die mij zo lang heeft willen sparen, dat ook ik mag beleven dat Hij Zijn heilige moeder boven alle martelaren zal zegenen. Ik kan mij geen grotere vreugde voorstellen dan met eigen ogen te aanschouwen dat zij zal afreizen naar de hemelse melodieën, zoals het haar lieve Kind behaagt.
bartelmeus
Mijn hart bloeit op als ik ervan spreek dat zij, die vergeving van onze zonden afsmeekt en onze misdaden tenietdoet, voor onze ogen in de eeuwige vreugde wordt opgenomen. Laten wij daarom uit de zuivere grond van ons hart de Heer in zoete gebeden loven, en bidden dat Hij ons nu en altijd met Zijn genade wil sterken.
jacob
O vrouwe, neem ons in bescherming als u daar bent, in het gejubel. Behoed ons voor de helse gloed en weer alle kwade verlokkingen van ons!
mathijs
Vrouwe, bescherm ons tegen wanhoop, als u daar zit bij uw Zoon. Laat vanuit de hemel druppels van uw hoge genade neervallen op ons hierbeneden!
philip
Verheug u, vrouwe, want uw kroon wordt mooier dan alle andere kronen. Zo'n grote, noch zo'n zuivere vreugde is ooit enig hart ten deel gevallen!
simon
Uw verheven en voortreffelijk wezen is met zulke gaven bedeeld, en met zo'n grote wijsheid toegerust, dat de hele wereld ontlast zal worden. | ||||||||||||||||||
[pagina 93]
| ||||||||||||||||||
matheus
Ga naar margenoot+U zult de wrede vijand doen zwichten, tot voordeel van hen die u eren. U zult de weg naar het eeuwige leven voor ons effenen, en daarom moet uw lof tot in eeuwigheid toenemen.
andries
Moge er nooit een einde komen aan uw vreugde en moge uw lof onder de zaligen van eeuw tot eeuw moeiteloos groeien, lieve Maria, tot in alle eeuwigheid. Bid daarom voor ons, gezegende vrouw!
maria
Lieve broeders, ik dank u voor uw hoog bezoek. Dat ik wenen moet, komt door de grote vreugde die mijn hart ziet naderen. Want ik ben er zeker van dat het tijdstip waarover de engel sprak, nabij is. Zoals mijn Kind mij heeft laten weten is het gewenst dat ik mij voorbereid. Daarom zou het goed zijn als u mij op mijn bed zou leggen, in toegewijde liefde. Het is nodig dat ik mij voorbereid op het tijdstip waarop mijn Kind mij zal ontbieden.
jan
Eerwaarde maagd, zonder gelijke, wij zullen aan uw wens voldoen. Broeders, help allen mee om de moeder van de machtige Heer op bed te leggen. Het zal u een zegen zijn, want haar uitnemende deugden staan geworteld in het Paradijs. Uit Davids geslacht is zij voortgekomen, op zuivere wijze uit Jesse gesproten. O reine, kostbare kelk Maria, die de hemelse schat in u droeg, wij bidden u dat u uw genade op ons laat nederdalen, rein, zuiver, maagdelijk vat.
peter
Leg haar daar maar neer, op haar bed, daar ligt zij beter dan waar dan ook. O zuivere fontein, vol van genade, zorg voortaan voor ons. Wees niet bevreesd dat de dood u op enigerlei wijze kan kwellen, want vrouwe, dat weet ik nu al zeker, u zult geen natuurlijke | ||||||||||||||||||
[pagina 94]
| ||||||||||||||||||
Ga naar margenoot+dood smaken. En wel om de volgende reden, begrijp mij goed: toen uw lieve Kind Zijn passie onderging zoals de profeten hadden voorspeld, sneed Zijn lijden door uw hart. Zoals over u geschreven staat, leed u daar door de verschrikkelijke smart zo'n grote pijn, dat uw hart in het Zijne veranderde. Hoe zou u, allervoortreffelijkste, die de dood al eens hebt geleden, dan nóg eens kunnen sterven? Nee, dat zal niet gebeuren, wees daarop gerust!
maria
Moge Zijn groot verlangen van mij afstralen, moge Zijn heilige genade mij besproeien. Moge Zijn wijsheid mijn geest verlichten, en moge Zijn deugd mijn onvolmaaktheid verteren! Ik hoef me nergens bang voor te maken, want Zijn brandende gloed fonkelt in mij. Naar Zijn believen kan Hij zulk zaad uitzaaien als in mij wortel kan schieten. Laat Hij Zijn liefde met Zijn goddelijke stralen over mij uitstorten, dan zal Hij mijn hart zo opbeuren dat ik Hem, zonder te bezwijken, in alles standvastig zal blijven.
jan
Wees geprezen, ootmoedige, uitverkoren vrouwe.
Uw groot verlangen is God aangenaam.
peter
Want u vreest pijn noch leed.
Wees geprezen, ootmoedige, uitverkoren vrouwe.
paul
U bent de roos, zonder enige doorn,
en moeder en maagd, tot ons heil.
jan
Wees geprezen, ootmoedige, uitverkoren vrouwe.
Uw groot verlangen is God aangenaam.
Gezegend is uw naam!
| ||||||||||||||||||
[pagina 95]
| ||||||||||||||||||
Ga naar margenoot+Stilte. Hier zullen de apostelen in gebed verzonken liggen. Ondertussen komt Lucifer op, die zijn dienaars bijeenroept om hen op Maria 's ziel af te sturen.
lucifer
Hee! duivels, nikkers, geteisem en geboefte, moet alles u dan worden voorgekauwd!? U moest als kikkers gevild worden! Waar zit u? Hee, laat u eens horen!
alle [duivels]
Hier, meester!
lucifer
Kom dan voor de dag, valse verraders, nutteloze uitvreters! U ligt maar te niksen en u vet te mesten als ware u varkens! Kruip uit uw nest! Wat voert u eigenlijk uit?
de ene duivel
Wij doen ons best. We kwellen en pijnigen de zielen heftig. We braden en stoken.
lucifer
O wat bent u een echte duivels... Volgens mij doet u de meeste tijd niets! Als ik naar hartelust zou mogen kwellen, dan zou ik in mijn eentje meer zielen onder druk zetten dan alle duivels die er ooit waren [bij elkaar]. De energie die u in het lijf hebt stelt niets voor!
de andere duivel
Met uw permissie, meester Lucifer, wij zijn u in al onze diensten trouw.
lucifer
Jazeker, dames! U doet wel alsof u heel druk bezig bent, maar wat heeft u dan te zeggen van deze vrouw?! De moeder van de Man die destijds de macht van onze hel verbrak? Dáár zou u heen moeten!
beide duivels
Wij, meester? | ||||||||||||||||||
[pagina 96]
| ||||||||||||||||||
lucifer
Ga naar margenoot+Ja! en zonder geleuter. Zij ligt op sterven, dus spoed u daarheen. Stel haar op de proef, probeer haar te bekoren, wees niet bang. Doe uw uiterste best, op alle mogelijke manieren, opdat wij ons wreken!
de ene duivel
Dat zal niet baten, want geen van ons heeft haar ooit, op geen enkele wijze, tot zonden, klein noch groot, kunnen verleiden. Zij heeft óns daarentegen, zoals u wel weet, wel veel last bezorgd. Ik denk dat het verloren moeite is.
de andere duivel
Ik zou liever alle kwellingen van de hellepijnen ondergaan dan één keer bij deze vrouw te zijn. Zelfs al gingen wij, die u dienen, met zijn allen!
lucifer
Piepen heeft geen zin, u moet erheen. U denkt toch niet dat zij zo machtig is als Hij?! Dat is geen vergelijk. Zij is geheel en al aards, als alle mensen. Haar natuur is broos en ook de dood is wreedaardig voor haar.
de ene duivel
Dat is waar, ik weet het, maar ik ken eerlijk gezegd niemand op aarde die ons meer schade berokkent. Ik krijg kippevel als ik haar naam hoor noemen.
lucifer
U moet u schamen, stakkers, bang zijn voor zo'n simpele vrouw?
de andere duivel
Het is gemakkelijk bevelen als men niet kan worden tegengesproken! Als dat zou kunnen, zouden wij er graag van afzien, maar als het uw bevel is, meester Lucifer, voorzeker, daaraan hoeft u niet te twijfelen, dan zullen wij onze tanden in deze zaak zetten. En mochten we beet krijgen, dan zult u het goede nieuws vernemen, hoe het ons vergaan is. | ||||||||||||||||||
[pagina 97]
| ||||||||||||||||||
lucifer
Ga naar margenoot+Dat is wat ik wil. Nu spreekt u als vrienden. Daar reken ik op. Ik zal u ervoor belonen.
de ene duivel
Kom, laten we gaan, we zitten eraan vast. [even later in de buurt van het huisje van Maria] [de ene duivel]
Hier moet het gebeuren: boeh, boeh!
micheal
Waar moet dat heen, helse draken? Maak onmiddellijk dat u wegkomt! Geen stap dichterbij!
de andere duivel
Wij eisen deze vrouw rechtens op, want al staat zij onder uw bescherming, zij is een gewoon mens!
michaël
Zij behoort u niet toe, Satan, want zij is zuiver en rein, vrij van zonden en smetten, als een fontein, zoals geschreven staat in het Hooglied.oaant.
de ene duivel
Michaël, u behandelt ons onrechtvaardig. U moet onze rechten op het menselijke geslacht eerbiedigen. God zelf heeft dat verordonneerd en daaraan kan niet getornd worden. Wij eisen dit van u.
michaël
Ik wil u niet van uw rechten beroven, begrijp mij goed. God zelf heeft in Genesis gezegd dat hij vijandschap zal zetten tussen u en de vrouw. oaant.
de andere duivel
Dat weet ik, dat is waar. Maar of zíj dit is, als u begrijpt wat ik bedoel, dát weten wij niet.
michael
Zij is het, en niemand anders! U hebt haar altijd gehaat. Dat | ||||||||||||||||||
[pagina 98]
| ||||||||||||||||||
Ga naar margenoot+weet toch iedereen! Ook de Joden hebben haar versmaad door niet te willen geloven dat zij moeder en maagd is. Dat kwam door het kwade zaad dat u hebt gezaaid. Door inblazing van u, helse vijanden, hebben de Joden haar onverdiend schande en smaad aangedaan. Ook hebben zij haar Kind gedood, gemarteld zoals iedereen heeft kunnen zien. Zeg op, wat wilt u nog meer, giftige valsaards, is dit niet dé vrouw!?
de ene duivel
Als dat waar is zijn wij onze heerschappij helemaal kwijt en-zijn wij krachteloos gemaakt door één vrouw... Dat druist tegen Gods recht in.
de andere duivel
Zo is het precies! 't Is moeilijk te verdragen. Wisten we maar wat eraan te doen.
michaël
Weet u dan niet dat in het Hooglied geschreven staat dat zij is ‘Terribilis ut castrorum acies’, dat wil zeggen: ‘Vervaarlijk als een kasteel of bolwerk’?oaant. Neem daar goede nota van! En voor wie anders is zij vervaarlijk dan voor u, haar vijand? Achteruit!
de ene duivel
Au, au! Houd op, Michaël, u doet me pijn! U bent ons te sterk.
michael
Bovendien heeft God in Genesis gezegd dat zij met kracht uw hoofd met haar voet zou vermorzelen.oaant.
| ||||||||||||||||||
[pagina 99]
| ||||||||||||||||||
Ga naar margenoot+eeuwige straf is? Zij heeft u van al uw macht beroofd. Wat komt u hier eigenlijk doen!?
de andere duivel
Wij zijn gestuurd. Wij durfden Lucifer niet ongehoorzaam te zijn. Hij is zeer hardvochtig. [De beide duivels onderling]
de ene duivel
Ik heb het van tevoren gezegd... maar wat hij gebiedt, dat moet uitgevoerd worden. Hij zal nu buitengemeen vertoornd zijn. Wie zal hem nu nog onder ogen durven komen?
de andere duivel
Laten we via de achterdeur of via een zijdeur naar binnen sluipen, hij weet heus wel hoe het er hier aan toegaat.
michaël
Helse honden, vertrek onmiddellijk naar de afgrond van uw fornuis, want Jezus Christus heeft Adams zonde met Zijn eigen bloed verzoend en Maria is, dank zij haar genade, in staat voor wie haar aanroept aan al uw krachten weerstand te bieden. Vooruit, scheer u weg! Vertrek van hier!
beide [duivels]
Au, au! U breekt onze leden! De duivel die ons dit biertje heeft gebrouwen bekijkt het maar! Al zouden alle duivels mij vergezellen, ik ga daar nooit ofte nimmer meer naar toe, ook al gaf Lucifer mij het bevel.
de andere duivel
En ik ook niet, zeker weten! Boeh, boeh! Weg, weg! Stilte. Hier zal God zijn hemelse leger toespreken. Zijn stem klinkt van boven of van beneden, wat men wil.
god
Martelaren, engelen, aartsvaders, maagden en u, heiligen, kom en help Mij bij de uitvoering van iets dat Mij bovenal behaagt. Om het christengeloof te versterken wil Ik brandend van ver- | ||||||||||||||||||
[pagina 100]
| ||||||||||||||||||
Ga naar margenoot+langen Mijn moeder, de zuivere maagd, hier naartoe halen. Haar aanwezigheid lijkt Mij zo heerlijk dat Ik haar naar de eeuwige vrede wil halen. Ik deel u dit allen mede als Mijn wens. Kom, blijf niet zitten, u moet allen met Mij meegaan. Ik wil haar naar de glorie voeren, bij Mij en Mijn edele Vader, waar men haar eeuwig zal aanbidden, en Ik zal haar kronen om wille van de liefde die zij Mij betoonde. Dit wil Ik dat haar als loon ten deel valt.
de ene engel
Uw heilige wil, Heer, moet altijd uitgevoerd worden. Moge Uw genade standvastig blijven voor allen die U liefhebben! Moge U geprezen worden in al Uw werken! Moge mannen en vrouwen van eeuwigheid tot eeuwigheid Uw genade ten volle begrijpen! Lof zij de hoge koningin, die U zo deugdzaam heeft gediend dat alle engelen en serafijnen verheugd worden door de glorie die Gij, als Vriend, haar genadig toont! Daarom wordt haar lof door ons verkondigd. [de andere engel]
O hoge, genadevolle, smetteloze, beminde en vereerde, om wie God deze liefde hier wil tonen, gezegend zij uw naam, want het geluk dat u ten deel valt, heeft Hij nooit eerder iemand geschonken. Daarom kan uw hoogheid, ten zeerste gezegend, niet genoeg geprezen worden. U zult ons, als spijs boven alle spijzen, voeden, en heel het hemelse leger wijd en zijd verblijden. Moge uw lof te allen tijde toenemen.
belijder
O hoge, uitverkoren, zalige bruid, kom bij ons in onze vreugde. U zult er ontvangen worden met zulk een eer, dat zelfs als alle lover, gras en kruid als tongen van geletterden konden spreken, zij de verheerlijking niet zouden kunnen vergroten, die u voor eeuwig te wachten staat. | ||||||||||||||||||
[pagina 101]
| ||||||||||||||||||
maria
Ga naar margenoot+O uitverkoren broeders, ik heb begrepen dat mijn einde nu zeer nabij is. Het is goed om nu toebereidselen te maken, want het zal spoedig met mij zijn gedaan. Houd de palmtak gereed waarmee u voor mijn lijkbaar zult lopen, zoals God heeft opgedragen. Vanuit de hoogte heb ik mijn lof horen verkondigen, uit alle zalige kelen. Ook hoor ik de engelen zingen en spelen, zo welluidend dat het mijn ziel verdriet hier langer te blijven. Die wil eerlijk gezegd zijn waar men zo lieflijk zingt. Och lieve broeders, ik bid u, breng alles in gereedheid. Naar die vreugde verlngt mijn ziel, die vindt dat de tijd is aangebroken.
peter
Vrouwe, wij hebben alles voorbereid, maak u nergens druk om, heb vertrouwen in ons. Wij zullen voor u doen wat in ons vermogen ligt en wat de omstandigheden vragen, en wat God belieft, die ons ontboden heeft.
god tot Zijn moeder
Kom, Mijn dierbare, reine duif.
Kom, Ik zal u voortaan, zonder ophouden en voor eeuwig, ten volle tot troost zijn.
Kom, Mijn uitverkoren parel.
Kom, bad en bron vol genade, waar[mee] Ik de zondige smet afwaste.
Kom hier met de gezegenden, die voortaan met hun zalige mond uw lof zullen verkondigen.
Kom in de hoogste vreugden.
Kom aan Mijn rechter zijde.
Kom in de vreugde van alle engelen tot de grote grondeloze blijdschap.
Kom, u wordt bevonden de hoogste te zijn van de hele wijde wereld.
Kom, uitverkorene, Ik acht het tijdstip aangebroken.
maria
Lof zij U, Heer, ik heb Uw stem gehoord. Nu wil ik hier niet | ||||||||||||||||||
[pagina 102]
| ||||||||||||||||||
Ga naar margenoot+langer leven. Heb lof, Kind, dat U mij uitverkoren hebt zo hoog bij U verheven te zijn. Beminde broeders, vaarwel, ik moet van hier vertrekken, wij moeten scheiden. Mijn Zoon en heel Zijn zalige aanhang verwachten mij met grote vreugde.
jan
Vrouwe, moge Hij u dan begeleiden, de Heer, vervuld met de kracht van alle krachten, en als u, vrouwe, tot uw waardigheid gekomen bent, wil ons dan gedenken.
maria
Vaarwel, vrienden, die mij hier beschermd hebt, lof zij u lieden.
Vaarwel, Jan, die in een visioen de macht van mijn Kind gezien hebt.oaant.
Vaarwel, Simon Peter, door wie dit waardige gezelschap wordt bestuurd.
Vaarwel, Andries, die voor mij wilde zorgen, en mij in liefde hebt gediend.
Vaarwel, Jacob, u hebt zich onberispelijk tegenover mij gedragen.
Vaarwel, Paul, die mij onophoudelijk altijd trouw hebt bijgestaan.
Philip, Matheus, vaarwel! Waar bent u? Uw trouw jegens mij was niet gering.
Vaarwel, mijn vrienden, van verre en nabij. Zo'n grote vreugde beleefde ik nooit eerder. Mijn geest wil weg.
Hier sterft zij.
jan
Laat niemand nu wenen, want als de Joden, die ons haten, het zagen, dan zouden zij - let op - kunnen zeggen, dat wij zelf doen wat wij hen verwijten: namelijk dat volgens het Woord van de Schrift niemand bang zou moeten zijn voor de dood. Dan zouden zij terecht kunnen zeggen dat wij doen wat hun verboden is. | ||||||||||||||||||
[pagina 103]
| ||||||||||||||||||
peter
Ga naar margenoot+Dat is de zuivere waarheid, laat ons daarom tot de Heer bidden en Hem loven met een blij gemoed, dat Hij onze vriendin met dergelijk eerbetoon bij Zich wil halen. Haar ziel vaart de hemel binnen. Hier zullen de apostelen allen knielen, alsof zij hun gebed uitspraken[...]oaant.
god
Wees welkom, zalige uitverkorene die, tot verdriet van de duivel, door uw deugd in genade verdiende dat Ik uit u geboren werd om hen te verlossen die verloren waren. Wees welkom in Mijn vreugde. U hebt in uw lieftallige en maagdelijke lichaam, o schone, zuivere maagd, de Machtigste gedragen die ter wereld kwam. Daarom mag u zich verblijden, want alles wat Ik ooit heb geschapen, groot of klein, verheugt zich op u. Wees welkom, Mijn enige uitverkorene! [bij het lijk van Maria]oaant.
jan
Mijn broeders, laten wij, ter ere van God, haar lichaam afleggen zoals betamelijk is en zoals men gewoon is te doen overeenkomstig onze Wet.
peter
Kijk, broeders, deze drie maagden zullen haar lichaam afleggen, begrijpt u wel, zoals gebruikelijk is, en haar kleden voor zover zij dat behoeft, en het gereed maken om altoos haar lof te vermeerderen. [tot de maagden] Is het niet zo, kinderen? | ||||||||||||||||||
[pagina 104]
| ||||||||||||||||||
de ene maagd
Ga naar margenoot+Ja zeker, heren. Als u dat wenst dan zullen wij daar graag ons best op doen. Zij was zo zedig dat wij u er dankbaar voor zijn dat het ons drieën is toegezegd haar lichaam af te leggen. Als u ons dat wilt toevertrouwen, wij doen het heel graag.
paul
Dat doen wij zeker, jongedames, en wij vragen u hierin om uw hulp. Ook kunt u ervan verzekerd zijn dat het u vergolden zal worden door de Heer, van wie alles afhangt. Dat is duidelijk.
de andere maagd
Wij zijn er klaar voor. Aan uw verzoek zal spoedig worden voldaan, ter ere van haar, wij gaan er nu aan beginnen. Wilt u, heren, allen weggaan en ons met de maagd alleen laten? Stilte. Ondertussen zullen zij haar verzorgen.
de derde maagd
Broeders, waar bent u? Kom, help ons deze heilige maagd, vol van grote genade, in haar kist te leggen. Ik kom u zeggen dat zij niet gewassen of gereinigd behoefde te worden. Daarom moet haar eeuwige lof ten deel vallen. Geen mensenoog kon de helderheid die van haar afstraalde, verdragen. Wij zijn het niet waardig te trachten haar nader te komen. Kom ons helpen!
andries
Dat zullen wij doen, dames. Maak de kist maar open, ja zo ja, ja daar, leg haar zachtjes neer.
peter
Zij is niet zwaar. Dat kostte heel weinig moeite. Lof hebbe de Heer!
jan
Sluit de kist, zo ja. Laten we haar niet langer lastig vallen. Breng de baar! | ||||||||||||||||||
[pagina 105]
| ||||||||||||||||||
bartelmeus
Ga naar margenoot+Help me de kist erop te zetten. Hier is de baar, daar ja, zachtjes, zachtjes, laat hem zakken.
paul
Alles wat wij om harentwil verrichten verloopt voorspoedig. Gezegend zij daarom haar naam. Laat het voor ieder een duidelijk voorbeeld zijn dat alle deugd in haar zijn begin vindt. Daar ligt zij, in alle eerbaarheid. Moge de hemelse vrede naar haar toe vloeien. Maar wat moeten wij nu met haar lichaam aanvangen? Jan, vertel ons wat de bedoeling is. Waar moet haar lichaam begraven worden?
god
Mijn broeders, dat zal Ik u zeggen. Luister goed. Ik wil dat u haar zuivere lichaam naar het dal van Josephat draagt, zonder verder uitstel. U zult daar een nieuw gedolven graf aantreffen, aangenaam om te zien, lieflijk, zuiver en rein. Blijf daar met u allen bij haar lichaam tot er drie dagen voorbij zijn gegaan, en Ik u Mijn genade zal verlenen en u allen, groot en klein, zult begrijpen wat Ik begeer dat er dan gebeurt. Een edeler lichaam dan dit, waarin Ik zelf heb gelegen, noch een zo vol genade of van zo grote betekenis, was er nooit, en zal er ook nooit meer zijn. Met deze woorden schenk Ik u Mijn vrede. Ik trek Mij terug in Mijn heerlijkheid.
jan
Lof, Heer, dat dit U behaagde!
Alles wat wij kunnen doen wordt tot Uw eer gedaan.
peter
Wees geprezen, die ons dit Zelf mededeelde.
Lof, Heer, dat dit U behaagde!
paul
Lof zij U in de hemel en op aarde.
Moge Uw glorie eeuwig vermeerderen.
| ||||||||||||||||||
[pagina 106]
| ||||||||||||||||||
jan
Ga naar margenoot+Lof, Heer, dat dit U behaagde! Alles wat wij kunnen doen wordt tot Uw eer gedaan.
Want onveranderlijk en zonder einde is Uw vreugde, pijnloos rein volgens Uw leer. Gedenk voortaan Uw dienaren, opdat zij volharden in Uw lof.oaant.
peter
Neem nu voorzichtig de baar op. Jan, loopt u voorop met de palmtak die de almachtige God ons zond. Hier, alstublieft, houd hem in uw hand! De engel bracht hem, zoals God het wilde, uit het Paradijs.
jan
Dat meent u niet, vriend Peter, het past u eerder dan mij deze tak te dragen. Ik zal u zeggen waarom. Toen Onze Heer van ons scheidde, gaf Hij ons allen u als herder, en stelde Hij ons, Peter, onder uw hoede. Het is dus duidelijk dat u de hoogste van ons allen bent. En daarom moet u, als onze overste, nu de eer te beurt vallen deze tak te dragen.
peter
Daar komt absoluut niets van in, Jan, en ik zal u vertellen waarom niet. Er zijn veel meer redenen waarom juist u hem behoort te dragen en voor altijd onze voorman blijft, want God, onze Heer, heeft in een visioen Zijn geheim aan u kenbaar gemaakt,oaant.
paul
Jan, wat hij zegt is waar. Wij vragen u in vrome eerbied dit nu namens ons allen te doen. Peter heeft het met argumenten bewezen: maagden moet men met maagden eren. Draag daarom deze gezegende tak, want u betaamt het. | ||||||||||||||||||
[pagina 107]
| ||||||||||||||||||
jan
Ga naar margenoot+Op hoop van zegen! Omdat u er allen mee instemt, zal ik gehoorzaam de tak in ontvangst nemen. Laat ons nu voortgaan in Zijn naam, opdat het de Heer welgevallig moge zijn. Peter en Paul, til de baar op! Looft allen God met luide stem. Hier heffen zij de baar op en zingen ‘Exit de Egypto. Alleluja’.oaant.En de engelen rond de troon zullen ook zingen en orgel spelen. Als zij dit horen, komen de Joden op, en maken kabaal.
de ene jood
Wat hoor ik nou voor een herrie! Lijd ik aan oorsuizingen, of droom ik? O nee, het is werkelijkheid! Al zou ik tot morgen blijven luisteren, ik weet het zeker, het is gezang. Buurman, hoort u ook zingen?
de andere jood
Ik hoor een hoop harde geluiden. Ik weet niet wat mij overkomt en evenmin wat het te betekenen heeft. Ik ben er behoorlijk overstuur van. Wat zou het zijn, buurman?
de ene jood
Ik zou het niet weten. De ene keer denk ik orgelmuziek te horen, soms ook snarenspel, en dan weer lijkt het op gezang.
de andere jood
Het zal snel duidelijk worden, op de een of andere manier, dat zult u zien.
de ene jood
Wat kan het toch zijn? Ik vind het maar iets vreemds, om u de waarheid te zeggen. Komt het van boven of van onder?
de andere jood
Het komt vooral van dié kant. Ik zou graag willen weten waar deze uitgelatenheid mee te maken heeft.
de ene jood
Hee! Ik heb 't gezien. Nu begrijp ik het helemaal. Dat is me wat | ||||||||||||||||||
[pagina 108]
| ||||||||||||||||||
Ga naar margenoot+moois! Het zijn de christenen, ik zie het, die daarginds bij elkaar drommen. Al zingend voeren zij het dode lichaam met zich mee van de vrouw die Jezus, de grote profeet, heeft gedragen.
de andere jood
We weten genoeg. Laten wij het direct aan de opperpriester gaan berichten. Als het een beetje meezit, zal het met het lichaam anders aflopen dan zij denken.
de ene jood
Dat denk ik ook. Al zingen ze nu, als ze zouden weten wat onze mensen van plan zijn, zouden ze wel eens snel in huilen kunnen uitbarsten. Wij zouden hun gezang wel eens in geklaag kunnen doen verkeren.
de andere jood
Wij wachten te lang. Het duurt soms een tijdje voor het volk massaal vergaderd is.
de ene jood
Te wapen, te wapen, die onze vrienden zijn, groot en klein, snel! Te wapen, te wapen! Nu meteen, anders is het te laat! Te wapen!
opperpriester
Wat maakt u een herrie! Wat loopt u te brullen? Waarom gaat u zo vreselijk tekeer?!
de andere jood
Waarom, heer?!
opperpriester
U jaagt heel het volk met uw gedrag angst aan. Waarom doet u zo? Iedereen loopt te hoop!
de ene jood
Helaas, het is hoogst nodig, want als u dit niet tegenhoudt, voorspellen wij u, heer opperpriester, dat ons allen dan veel ellende wacht. Die vrouw, die u zich voorgenomen had na haar dood te verbranden, wordt nu onder uitbundig vreugdebetoon ten grave gedragen. Men is van plan haar daar met grote eerbied en volgens hun gebruiken ter aarde te bestellen. Dat staat te ge- | ||||||||||||||||||
[pagina 109]
| ||||||||||||||||||
Ga naar margenoot+beuren als u zich niet snel beijvert het te verhinderen!
opperpriester
Schiet allen wat aan! De een een schubbejak, de ander een pantser, de derde een helm. Zo gaat-ie goed! We hebben ze net op tijd in de gaten gekregen. Omsingel ze en stel u in slagorde op.
ouderling
Laten we hen met onze knotsen in de flank aanvallen. En als zij zich willen verweren, dan zullen wij hen in het nauw drijven. Het zal hen berouwen ooit te zijn geboren, om onze Wet te schenden!
de andere jood
Wie voorop loopt moet goed opletten en zich niet te veel bloot geven. Want geloof me, ze zijn zeer wreed. Ik ben bang dat zij, als wij hen aanvallen, ons naar het leven zullen staan. Dat hebben zij ook, ik weet het zeker, met anderen gedaan!
opperpriester
Ik zal voorop gaan, en ze, als hoogste in rang, kloekmoedig gevangen nemen. Maar volg mij op de voet, en let goed op. Zij mogen dan wreed zijn, het stelt allemaal niets voor. En als zij zich verdedigen, sla dan op de meute in! Zo wil ik het hebben. Volg mijn bevel, wees niet bang!
de ene jood
Goed, heer, dat zullen we doen. Onze troep is sterk genoeg. Al waren zij met dertig maal zo velen, wij zullen ze aanpakken! Sta stil, tegen elkaar aan, ik hoor ze, zij komen eraan. Laat niemand bang zijn, we maken ze af!
opperpriester
Laat mij maar. Ik zal uitzoeken waar ze mee bezig zijn en wat ze van plan zijn. Zeg mij, ellendelingen, wat is dit allemaal?! Wat moet dat met uw gezang?! Wat voert u daar mee waar u zo'n drukte om maakt?! U brengt de hele stad in rep en roer en maakt ons allen | ||||||||||||||||||
[pagina 110]
| ||||||||||||||||||
Ga naar margenoot+grotelijks te schande. Wat draagt u daar?!
jan
Het dode lichaam van haar die voorwaar de heilige, almachtige God in zich omsloten hield, de Schepper van hemel en aarde. Haar willen wij begraven op een wijze die overeenstemt met haar waardigheid. De almachtige God heeft ons dit opgedragen.
opperpriester
Ik durf erom te wedden, heer, dat dit niet zal gebeuren, of u zou sterker moeten zijn dan wij allen. Ik leg, als hoogste in rang, beslag op het lichaam en eis het van u op. Het lichaam zal verbrand worden, in weerwil van een ieder die ooit moeite heeft gedaan om haar te verheffen.
ouderling
Gooi haar op de grond, tot schande van hen die aldus spotten met onze wet!
opperpriester
Kom, help mee haar eraf te trekken! Gooi die troel in het slijk en sla al dat schorriemorrie dood! Ze zullen betreuren er ooit aan begonnen te zijn. Hak op die meute in!
de andere jood
Helaas, dat kunnen wij niet. Ik weet niet waar ze naar toe zijn. Ik zie niemand. Het is voor mijn ogen alsof het nacht is. Net als de kater weet ik niet waar mij te verstoppen.oaant.
opperpriester
Au! water! water! Ik verbrand mijn handen aan de kist van dit lijk.
ouderling
Ik de mijne ook! Ze voelen droger aan dan boomschors. Ze zitten er zo aan vastgeschroeid dat ik ze niet meer van die gloeiende lijkbaar af kan trekken.
de ene jood
Wat voor de duvel is dit?! Ben ik gek geworden?! Ik zie niemand en lig hier als een kikker.oaant. Ik snap er niets van. Mijn ledematen | ||||||||||||||||||
[pagina 111]
| ||||||||||||||||||
Ga naar margenoot+wegen zwaarder dan lood. O jee! Ik voel me steeds zwaarder worden, ik kan niet meer overeind.
de ene stedeling
Niet dichterbij komen! [...] [In het enig bewaard gebleven handschrift van De Zevende Vreugde van Onze Vrouwe ontbreekt hier een katern met ongeveer 350 versregels. Hierin moet zich het volgende hebben afgespeeld: De Joden, die met blindheid en lamheid zijn geslagen, zijn niet meer in staat de begrafenis te verhinderen. De ouderling wiens handen aan de baar vastkleven, vraagt Peter om hulp. Die laat hem verklaren dat hij aan de goddelijkheid van Christus en Maria's maagdelijkheid gelooft, waarna de ouderling zijn handen terugkrijgt. Met de grootst mogelijke eerbied wordt Maria in haar graf gelegd. De apostelen blijven haar graf bewaken. Ondertussen keert de ouderling naar de andere Joden terug. Hij vertelt hun het wonder, en raakt hen met de palmtak aan, zoals Peter hem had opgedragen. Allen bekeren zich en loven Christus en Maria, waarop zij hun gezichtsvermogen en ontbrekende ledematen terugkrijgen, en zich door de apostelen laten dopen. Drie dagen later hoort de apostel Thomas hemelse muziek als hij op weg is van India naar Jeruzalem. Ook ziet hij een groot aantal engelen in het luchtruim. Wanneer hij naar de betekenis van dat alles vraagt, deelt een engel hem mede dat God zojuist Maria ten hemel heeft opgenomen. Thomas is verheugd dat hij hiervan getuige heeft mogen zijn, maar vraagt om een teken waardoor hij dit des te beter kan geloven. De engel schenkt hem daarop Maria's gordel en draagt hem op dit wonder bekend te maken, eindigend met de volgende woorden:] [engel]
Twijfel niet aan mijn woorden, maar vertel dit wonder verder, en volhard in oprecht geloof! | ||||||||||||||||||
[pagina 112]
| ||||||||||||||||||
thomas knielend
Ga naar margenoot+Lof, onbesmette
rein violette,
vrouwe Maria,
maagd en moeder,
waar onze Behoeder
in rusten wilde.
Uit hemelse dauw,
reine madelief,
bent u gegroeid,
tot ons behoud,
altijd getrouwe,
om ons bezorgd.
[thomas]
Ik bid u, zuivere maagd Maria, bron die overvloeit van genade, vergeef mij, want ik ben er zeer mee aan dat ik niet op tijd bij u aanwezig was. God weet dat ik mij daarover erg schaam tegenover al mijn broeders, van hoog tot laag. Toch wil ik hen opzoeken, wat er ook gebeure, en doen wat de engel mij heeft opgedragen. Ik hoop dat ik ze nog alle te zamen vind. stilte
peter
O Heer, troost voor alle mensen,
welk een vreugde rijst er in de hemel op?
Ik heb er heel lang naar geluisterd.
Lof, troost voor alle schepselen!
Overal klinkt er vreugde, in noord en zuid!
O Heer, troost voor alle mensen,
welk een vreugde rijst er in de hemel op?
Wat kan dit betekenen?
| ||||||||||||||||||
[pagina 113]
| ||||||||||||||||||
jan
Ga naar margenoot+Het is een teken van iets groots en bovennatuurlijks. Hoort u het niet, broeders?
paul
Ja zeker, zeer goed zelfs, Jan. Ik vraag mij af wat het kan zijn.
andries
Moge God ervoor zorgen dat wij er beter van worden, en als het Hem behaagt, dat het tot heil is van de zielen van alle zondaars!
jan
Daarop zeggen wij van ganser harte ‘Amen,’ zoals het hoort. Beminde broeders, luister allen naar mij! Mijn geest ziet duidelijk dat Maria op dit moment verrezen is, met ziel en lichaam, en op weg is naar de hemelse vreugde, naar haar uitverkoren Zoon. Dat is het vreugdebetoon dat wij hier horen. Daaraan twijfel ik niet.
paul
Dat is heel goed mogelijk.
jan
Het is zo, en niet anders.
thomas
Mijn broeders, moge Gods vrede voor eeuwig met ons zijn! Omdat u zo bedroefd bent, kom ik u troosten, al bleef ik helaas te lang weg.
jan
Hee, Thomas! Thomas! Beste, uitverkoren en geliefde broeder! Wat jammer voor u dat u er niet getuige van bent geweest dat onze moeder Maria, de reine, zuivere maagd, van deze wereld is heengegaan. Nooit eerder heeft men een aandoenlijker, zoeter sterven gezien.
thomas
Ik kon er niet bij zijn, lieve broeders, ik zat, op Gods bevel, in India. Ik vraag u allen om vergeving. Niettemin zal ik u duide- | ||||||||||||||||||
[pagina 114]
| ||||||||||||||||||
Ga naar margenoot+lijk uiteenzetten wat ik onderweg gezien heb en gehoord.
peter
Vertel het ons, lieve Thomas! Om het in een paar woorden te zeggen, wij hebben zo'n groot gejubel van gezang en melodieuze akkoorden gehoord, als nooit eerder enig mens hoorde. Daarom staan wij ons hier koortsachtig af te vragen wat het kan betekenen.
thomas
Het is ongetwijfeld zonder weerga, want, in het kort gezegd: Maria is ten hemel gevaren, met ziel én lichaam. Neem dit voor waar aan. Ik heb het zelf duidelijk gezien en gehoord. Ook is het mij persoonlijk verteld, door een engel, en als bewijs heeft hij mij haar gordel gegeven. Laat dus alle twijfel en onzekerheid varen en laat ons samen naar haar graf gaan in plaats van verder te delibereren.
jan
Lof almachtige God, Heer der heren! Hoe wonderlijk is Uw werk te doorgronden. Thomas, ik kan als ondersteuning van uw getuigenis zeggen dat dit waarlijk de gordel was, die zij gewoonlijk droeg.
peter
Laten wij dan zonder langer te wachten naar haar graf toe gaan.
andries
Het is overduidelijk. Heeft de Heer niet gezegd dat Hij haar gelijke eer wilde bewijzen als Zichzelf?! Ook zou haar al deze eer betamen. Laat niemand er dus aan twijfelen!
peter
Laten we snel haar graf gaan openen. Dan weten wij zeker of zij uit de dood is opgewekt. Voor Gods genade is geen werk te moeilijk. Zo, de aarde is eraf, help mij om voorzichtig het deksel van de kist op te tillen. Kijk, ligt er iets in? | ||||||||||||||||||
[pagina 115]
| ||||||||||||||||||
paul
Ga naar margenoot+Nee, niet het minste spoor van haar lichaam. Lof zij de Heer die haar heeft opgewekt!
jan
Hier zijn haar kleren, zuiver en schoon, in het graf achtergebleven. Laten wij nu God danken dat Hij ons dit grote mirakel heeft willen tonen.
peter
Kijk broeders, en er ligt ook hemels brood in, opdat wij niet zouden twijfelen! Daarvoor moet Hem eeuwige lof ten deel vallen.
andries
O broeders, kom en kijk allen hierin, opdat niemand twijfele in zijn gedachten aan het werk dat God hier door Zijn almacht heeft verricht, en aan de eer die Hij Zijn moeder heeft bewezen!
bartelmeus
Heer der heren! hoe heerlijk ruikt dit graf! Geen specerij of kruid op aarde heeft zo'n kracht, noch zo'n geur als hieruit komt.
mathijs
O moeder, wees nu onze pleitbezorgster bij uw Zoon, die u hiermee zo'n hoge genade heeft bewezen! Daarom moet u eeuwige lof toestromen. Laat het u niet vervelen te bidden voor alle zondaars, klein of groot, die u aanroepen in hun nood!
jan
Lof lieflijke bruid, bemind door de Vader! Lof moeder, die dit Kind gebaard heeft en toch maagd bleef, vriendin van de Heilige Geest! Lof zoete fontein, waaruit - zoals de Heilige Schrift ons meedeelt - deze drie profijtelijke rivieren voortvloeien! Heb lof die hemel en aarde in u droeg, zoals het de Heer believen wilde! Lof tabernakel, waar God Zijn genadevolle liefde in goot opdat wij [het mysterie van de verlossing] zouden begrijpen! Wij loven u allen, jong en oud. Lof lieflijke zoete, zuivere madelief! | ||||||||||||||||||
[pagina 116]
| ||||||||||||||||||
andries
Ga naar margenoot+Lof zoete, eerbiedwaardige balsemboom, zuiver in uw handelen en alle lof te eeuwigen tijde waard - welriekend kruid, reine goedertierene die alles bij uw gezegende Zoon gedaan kan krijgen! Lof druiventros, vol van genade!
peter
Lof cedertak, die voortdurend in verheven vreugde blijft bloeien boven alle bomen. Lof u, leidsterre van de gehele wereld! Leer ons onophoudelijk de hemelse treden beklimmen! Lof die in uw aardse leven Gods genade verdiende, tot heil van ons allen! Want door uw nederigheid bracht u de duivel schade toe, zodat wij de schuld van onze zonden te boven kwamen.
jan
Laten wij nu gezamenlijk, zoals het behoort, de Heer danken voor Zijn milde genade, die ons allen, onverwacht en in korte tijd, bij elkaar heeft gebracht. Wij moeten, naar het gebod van de Heer, nog rond blijven trekken in dit tranendal. Laat niemand daarover morren: Gods wil moet geschieden. Zijn genade zal ons beschermen.
peter
Vaarwel, lieve broeders, wij moeten scheiden,
wij kunnen niet langer bij elkaar blijven.
paul
Wij moeten gaan, Gods weg bereiden.
Vaarwel, lieve broeders, wij moeten scheiden.
jan
Laat een ieder de Heer met eerbied bidden
dat Hij ons met Zijn genade wil sterken.
peter
Vaarwel, lieve broeders, wij moeten scheiden,
wij kunnen niet langer bij elkaar blijven.
| ||||||||||||||||||
[pagina 117]
| ||||||||||||||||||
andries
Ga naar margenoot+Moge God Zijn grote genade in ons werk doen beklijven, opdat Zijn heilig geloof erdoor versterkt worde, tot heil van alle mensen! Vaarwel, het stuk is afgelopen. Ga allen in vrede. Amen. | ||||||||||||||||||
EpiloogGeachte aanwezigen die deze uiteenzetting van ons geliefd onderwerp hebt gehoord en gezien, ook al hebben wij het eenvoudig moeten houden, wij vragen u allen het welwillend te ontvangen. Ook moet u weten dat dit het laatste spel over de zeven grote vreugden is die Maria, vol van nederigheid, op aarde ten deel vielen. Om deze nog eens kort te te noemen: De eerste ging erover hoe God met de verheven bedoeling ons uit onze ellende te verlossen Gabriël naar de aarde liet afdalen om haar de zalige boodschap te brengen. De tweede was dat Hij in de kerstnacht uit haar, zowel moeder als maagd, als mens werd geboren, tot heil van het menselijk geslacht en tot woede van de duivel. De derde vreugde handelde vanzelfsprekend over hoe de drie koningen uit verre landen bijeenkwamen en allen één ster uitkozen, en hoe zij heilige geschenken meebrachten. Haar vierde blijdschap was zó excellent en een voorbeeld van alle andere vreugden, dat zij geen verdriet of pijn voelde toen zij Hem zittend aantrof in de tempel.oaant. Zijn verrijzenis ten hemel was niet niks, dat is de vijfde, onthoud dat goed. De zesde, om kort te zijn, vond plaats op Pinksteren daarna. En dus kan iedereen die goed heeft opgelet weten dat dit dan de zevende moet zijn. Wij hopen dat elk dankbaar is voor wat ons hier vertoond is. | ||||||||||||||||||
[pagina 118]
| ||||||||||||||||||
Ga naar margenoot+Maar of het nu geprezen of afgekraakt wordt, alles is van het begin tot het einde uit liefde voor u en om niet gespeeld, én ter ere van de stad, weet dat wel. Loof God voor alle deugden! Moge Zijn genade overal werkzaam zijn! Die moet ons na dit leven in vreugde in het zalige Paradijs bijeenbrengen. Dit is het slot. Een ieder ga in vrede! | ||||||||||||||||||
[pagina 119]
| ||||||||||||||||||
Lijst van personages met een eigennaam
| ||||||||||||||||||
[pagina 120]
| ||||||||||||||||||
Overige eigennamen
|
|