De Middelnederlandse boerden

[p. 80]

XIVaant.

⁺ Ic prijs een wijf die haren man
Verdwasen can ten sot;
Al duet si hem die blaeu hoeyck an,^3.3.
Hi waent dat hi is hair afgod.
Al dez gelijc viel in spot^5.
Tot eenre herrebergen van enen gast^6.

Met mitter vrouwen houeerdi vast.^8.

Ende wat die guede gesel verteerde,
Screfmen an die want mit crijt.
Hi rekende altoes mit den werde,^11.
Mer die vrouwe scolt hem quijt.
Dat dochte den waert een cranck profijt,^13.
Want hem twiuelde in sinen moet,^14.
Mer sijn wyf dreychde hi mitter smijt,^15.
Mer doch si maect hair al guet.^16.

Si ghinc tot hair hertsen heer
Ende seyde: hoe moeghen wi dit verleyden,^18.
Dat ic mach bliven in mijn eer
Ende wi onse vrienscap niet en sceyden?
Die jonghe man sprac mit groter wysheiden:^21.

+ 19r^o

3. voor hoeyck is iets doorgehaald.

3. al bedriegt zij hem. Blauw is de kleur van al wat bedrieglijk is (zie uitvoerig WNT 2, 2796); ook in het Frans komt de bleu vêtir in die zin voor (C. Nouv. n^o. 73).

5. viel in spot werd tot een voorwerp van spot. Het subject wordt genoemd in de ontbrekende regel 7; het is de waard. Verwijs wilde hier lezen: ‘Die waert, een ries (dwaas), een out wihot’ (hoorndrager).

6. eenre hs. cenre.

8. houeerdi leidde hij een vrolijk leventje.

11. rekende rekende af.

13. profijt hs. wiin (gewin).

14. hij twijfelde aan de juistheid van de rekening.

15. Mer lees wsch. Ende.

16. si maect hair eig. zij maakte het hare; dus: zij wist zich te verantwoorden.

18. dit verleyden het daarheen leiden.

21. wysheiden hs. wysheit.

[p. 81]

 

Draecht uwen man der gulden acht^22.

 

⁺ Ende segghet hem dat hi mi sel ontbeyden

 

Int pryel ter middernacht.

 

 

25

U beste cleder ende uwe ghewade

 

Selghi uwen man an doen;

 

Ghi selten smeken ende raden^27.

 

Dat hi voir u [sal] gaen int groen.^28.

 

Te wijl sal ic cleder ende scoen

30

Wt doen ende comen bi v slapen

 

Ende spelen als wi sijn ghewoen

 

Ende laten den esel sitten gaepen.

 

 

 

Die vrouwe ghinc tot haer ghec

 

Ende toechde dair toe achte gulden.

35

Si sprac: lief, wi hebbens groot ghebrec,

 

Dit ghelt is v, lief man, ende mijn.

 

Hi gaft mi, die achte florijn,

 

Om dat ic soude comen inden boemgairt.

 

Duet an mijn cleder, die reyse is dijn;^39.

40

Hi sel v cussen, deckt uwen baert.

 

 

 

Die guede man dede sijns wijfs raet.^41.

 

Si ghinc hem cleden recht ef hi soude gaen dansen;

 

Gelijc ene vrouwe was sijn ghelaet,

 

⁺ Ghehult was hi mit eenre ransen.^44.

45

Int groen ghinc hi mit sijnre cransen

 

Sitten tot ouer middernacht,

 

Te wyl sijn wyf speelde hair siccansen^47.

 

Tot dat die jongelinc had volwracht.^48.

 

 

 

Doe ghinc hi hem weder cleden ende scoeyen,

50

Den cluppel nam hi in sijn hant;

22. Draecht breng.

+ 19v^o

27. smeken vleien.

28. voir u in uw plaats; int groen naar buiten, in de tuin.

39. die reyse is dijn deze onderneming zal in jouw voordeel aflopen.

41. wijfs raet hs. wijf raets.

+ 20r^o

44. ransen muts met sluier (? Zie Mnl. W.).

47. speelde hair siccansen haar hart ophaalde; siccansen (hapax) is misschien een verbastering van fr. séquence, sequentie.

48. volwracht zijn werk had voltooid.

[p. 82]

 

Den ezel mocht wel vernoyen:^51.

 

Die jonghelinc quam dair hi hem vant.

 

Hi sprac: joncfrouwe, wair is mijn pant?

 

Ic heb v ghelofte wel ghehouden.^54.

55

Ghi maect van uwen man een plimant;^55.

 

Bi gode, ghi waert dair om ghescouden!^56.

 

 

 

Dat ic hier coem, dats op een proeuen.^57.

 

Die jonghelinc quam dair hi hem vant.^58.

 

Hi sprac: quade vrou, god moet v bedroeuen!

60

Ghi set uwen man op hugen banc.^60.

 

Die waert die moeste die slaech ontfaen^61.

 

 

 

Mijn wijf is guet ende ghi sijt ghetrou.

 

 

65

Doe ghinghen si onder hem drien hoeven,^65.

 

⁺ Ghelijc dat si te voren daden.

 

Die wert die ghinct hem seer belouen,^67.

 

Van sinen gast liet hi hem raden.

 

Der vrouwen hert, dat wert ontladen,

70

Want si vercreech hair beiden prijs;^70.

 

Si leveden inder camenaden^71/72.

 

Gelijc dat scapen mit wolven grijs.

51. Den...vernoyen het mocht hem wel verdrieten; het zou hem slecht vergaan.

54. v ghelofte wat ik u beloofd heb.

55. plimant de bet. moet zijn ‘cocu’; de lezing is niet geheel zeker, er kan ook pliuant staaen, wat dan een wisselvorm van het wel van elders bekende plauant zou kunnen zijn (zie daarvoor WNT).

56. ghescouden met kokend water begoten (na ghi is misschien sijt uitgevallen).

57. op een proeuen om u op de proef te stellen.

58. quam dair hi hem vant klaarblijkelijk een fout van de afschrijver, die vs. 52 herhaald heeft; Verwijs wil lezen: ‘sinen cluppel swanc’.

60. je maakt je man tot een bespotting; wsch. verwant met het in de klucht van Rubben (vs. 70) voorkomende ‘Ic wille dat ghi mi Hughe heet’; de uitdr. is nog niet verklaard.

61. Blijkens het rijm is dit vers corrupt; Verwijs wil lezen: ‘Den waert hi met groten slaghen dwanc’ en voor de ontbrekende volgende twee verzen: ‘Maer hi hadde des cleen berouwe; / Hi seide: ic weets u groten danc’.

65. hoeven feestvieren, vrolijk zijn.

+ 20v^o

67. ghinct...belouen was zeer in zijn nopjes.

70. hair beiden prijs lof voor hen beiden.

71/72. camenaden slaapkamer. Waar dit op slaat, is niet duidelijk; misschien op het echtelijk leven vóór dit incident? Of is de bedoeling dat de man aan zijn vrouw en haar vriend was overgeleverd zoals het schaap aan de wolf?

[p. 83]

 

Die wert had sinen gast te liever,

 

Dat hi castien waande sijn wijf.^74.

75

Hi sprac: mi es gheriever^75.

 

Gelijc yoft wair mijns selfs lijf.^76.

 

Al dat hi verteren mach, dat scrijf,

 

Want guede vrouwen en hebbens scout^78.

74. Dat omdat.

75. gheriever beter, nuttiger.

76. Gelijc yoft al was het dan ook(?).

78. guede hs. gueder.