Vermakelijcke uyren

[p. 205]

I. Krvls Uermaeckelijcke uuren,
Seste Deel.
Waer in het Korte Spoor der Billickheden.

GEliefde, so ghy soeckt te trouwen,
Wilt in u gedachten houwen

Mijn vermaen, en slecht bedrijf,

Dat ick u te vooren schrijf.

Schoon mijn selver staet te leeren,
En tot kennis eerst te keeren

Eer ick iets breng voor den dagh

Rechte kennis leeren mach.

Schorter iets aen, jonge Luyden,
Wilt het my ten besten duyden.

Mis ick in het gheen ick leer:

Neemt in danck mijn goet begeer.

So ghy in u jonghe Iaeren
Soeckt door d'Heyl'ghe Echt te paeren:

Voeght in all's u na de tijt.

So wanneer ghy mint, en vrijt:

Stelt u Eer, en Deughd voor ooghen;
Niemand mint om groot vermoghen;

Niemand vrijt om geld of goet,

Maer wt liefde watje doet.

Wilt ghy't best verseeckert wesen:
Mint en Lieft in Godes vreesen.

Mint met reden, en bescheyd.

Mint in Deughde, met beleyd,

[p. 206]

 

Het geluck dat sal u dienen:

 

U partuur (na wensch) verlienen.

 

En wanneer ghy sijt gepaert

 

(Neemt mijn goed vermaen in waert)

 

Voeght u doch na dese dinghen:

 

Eerst, tot vrede sonderlinghe.

 

Daer na maeckt in alles staet

 

Dat het huys-houden aen-gaet:

 

Matigh, en niet overvloedigh.

 

Niet te straf, of niet te goedigh

 

Teghen Meyd, of teghen Knecht,

 

Maer met kennis onderrecht.

 

Leert u Boon met goed' manieren:

 

Sonder raesen. Sonder tieren.

 

Sonder kijven. Sonder slaen.

 

Wiltse billick onder-gaen:

 

Om een kleyntje maeckt gheen woorden.

 

Hoort vaeck of ghy niet en hoorden.

 

So u dickmaels iet mishaeght,

 

Siet het of ghy't niet en saeght.

 

Voeght u altijd tot gheen kijven

 

Als zy somtijds iets bedrijven.

 

Niemand oordeelt wt vermoen.

 

Straft haer als zy iet misdoen.

 

Wilt ghy niet dat uwe saecken

 

Wt den huys op straet geraecken.

 

So ghy niet wilt sijn bekalt:

 

Wacht u dat u niet ontvalt.

 

Wilt ghy niet dat and're Luyden

 

Van u doen een oordeel duyden,

 

Wacht u dat ghy niet en seght

 

By u Meyd, of by u Knecht.

 

Wilt ghy niet dat zy gaen klaghen:

 

Vuyle dinghen u na-draghen

 

(Mijn vermaningh neemt in't goe)

 

Geefter haer gheen oorsaeck toe.

 

Doolt niet in u eyghen oordeel,

 

Noch en soeckt gheen schaed' voor voordeel.

[p. 207]

 

Doen zy niet so men wel wou,

 

Geeft altijd den vollen hou.

 

Vollight billick redens wijse

 

In behoorelijcke Spijse.

 

Doense niet so 't wel behoort

 

(Na vermaeningh) wijstse voort.

 

Keunt ghy haer na u begeeren

 

Met goed' reden niet wel leeren,

 

Als een Vriend soud' ick u raen:

 

Laetse still'tjes van u gaen.

 

Leert van jonghs met goede zeden

 

Uwe Kinders 't Spoor betreden

 

Dat tot billicheden leyd,

 

Oock met alle billicheyd.

 

Wilt ghy in u oude daghen

 

Zien aen Kinders u behaghen,

 

Let eens wat u staet te doen:

 

('k Oordeel dit na mijn vermoen)

 

Leert u Spruytjes alle daghen

 

In Gods vreese God behaghen.

 

Tot haer wel-vaert, en u vreughd,

 

Leert in tijds haer alle Deughd.

 

Leert in tijds haer goed' manieren:

 

Ouders Eeren, Eerlijck vieren.

 

Dat oock ieder daer op let:

 

Dat u woorden sijn haer Wet.

 

Voeghtse naer u wel-behaghen:

 

Niet mijn kijven; Niet met slaghen.

 

So u woord so veel vermagh

 

Haelt gheen roede voor den dagh.

 

Bruyct gheen overvloed'ghe reden.

 

Leert manieren. Met u zeden

 

Gaet in alles selver voor,

 

Want gewoont' verdooft gehoor.

 

't Gheen ick segghen wil, is dese:

 

Straffe woorden doen wel vreese;

 

Maer te veel (segh ick) ken schaen,

 

Daerom wijst Exempels aen.

[p. 208]

 

Leert de Ieught tot allen tijden

 

't Quaed, en quaed geselschap mijden.

 

Om te mijden 't eerste quaet:

 

Houd de Ionckheyd van de straet.

 

Tracht van jonghs op haer te leeren

 

Oude Luyden Eerlijck Eeren.

 

Met manieren, en goe reen

 

Minsaem sijn by ieder een.

 

Snoeyt in tijds de Kindse Looten:

 

Om haer vruchten te vergrooten.

 

Wijst haer 't een of 't ander aen,

 

Daer zy billick toe verstaen.

 

Om in Deughden, en in Eeren

 

Haer ter Wereld te geneeren.

 

Hier van te leenen meer, de reden my verbiet:

 

Om dat ick selver ben dus verr', en verder niet.

 

Evenwel ick moet met reen

 

Leeren meer tot billicheen:

 

Vrienden, is u iets gebeurt

 

Dat u in't gemoed versteurt?

 

Is u eenigh leet geschied:

 

Denckt wat reden u gebied.

 

Lijd ghy laster sonder schuld:

 

Hebt so veel ghy meught geduld;

 

Denckt, wat reden u gebied.

 

Lijd ghy laster sonder schuld:

 

Hebt so veel ghy meught geduld;

 

Denckt, hoe dat de vlugge tijd

 

Rechter is van alle strijd:

 

Die sal brenghen eenen dagh

 

Die men niet ontkomen magh;

 

En dat dan een quaed begheer

 

Sal beschamen sijnen Heer.

 

Hierom, wie oock iets misdoet

 

Is een Beul van sijn gemoet:

 

So hy door een boose haet

 

Nimmer kennis krijght van 't quaet.

 

Een Mans reden neemt niet aen.

 

Wilt tot laster niet verstaen,

 

Of tot wraeck niet sijn bereyd.

 

Een Mans reden half bescheyd.

[p. 209]

 

Praet gheen hooren segghen voort.

 

Hoort eerst woordt, en weder-woort

 

Eer ghy iemands claght gelooft,

 

Die u leughens blaest in't hooft.

 

Weet ghy van u Naesten quaet,

 

Smijt sijn doppen niet op straet.

 

Doet u even-Mensch gheen leet

 

Met al't segghen dat ghy weet.

 

Die oock al doet dat hy can

 

Is gheen wijs, maer onwijs Man.

 

Wie wil sijn gesien, bemint,

 

Die moet siende wesen blint;

 

Die moet wesen hoorend' doof,

 

Niet te goed in het geloof,

 

Dat is: nimmer nemen an

 

't Segghen van Ian alle-man.

 

Dat ghy niet wilt u geschiet

 

Doet u even-naesten niet.

 

En een arbeyds-man verlient

 

Billick loon dat hy verdient.

 

Wilt ghy schand', noch zielens pijn,

 

Gheeft een ieder een het sijn.

 

Wilt ghy niet u eyghen leet,

 

Nimmer seght al wat ghy weet.

 

Wilt ghy in gheen moeyten treen.

 

Antwoord niet op alle reen.

 

Mijdt u voor de overdaet

 

Van onnutte klap, of praet.

 

Wilt ghy niet u eyghen strijd,

 

Overvloed van woorden mijd.

 

Wilt ghy niet u eyghen spot,

 

Tiert u niet te geck, noch zot,

 

't Sy in kleedingh, 't sy in praght,

 

Of in vreemd fatsoen van draght.

 

Speult de hovaerdy moy weer,

 

Temtse met een goed begheer.

 

Op u af-komst, op u staet

 

Niet te trots oft prachtigh gaet;

[p. 210]

 

Want en schuylter anders niet:

 

Pracht op af-komst groot verdriet.

 

Matigheyd in alle dingh

 

Maeckt licht gheen veranderingh.

 

Hooghe moedt by kleyne macht,

 

Sonder goedt een groote pracht,

 

Maeckt in't hert een groote strijt,

 

Pracht en Eer te samen quijt.

 

Daer is noyt uyt-muntend' dingh

 

't Helt tot een veranderingh.

 

Niemand voor hy heeft versint

 

Raed ick dat iet wat begint,

 

Want het is een wis bescheyd

 

Dat het oude Spreeck-woordt seyd:

 

Eerst gedaen, en na bedacht

 

Heeft menigh in't verdriet gebracht.

Eynde des sesten Deels.