|
| |
Vyfde handeling.
THEODOOR lezende in een Boeksken.
O Zoete Poëzy! ô Rijmpjes die my raekt!
O Rijmpjes! die mijn hert in droefheyd noch vermaekt;
Gy zegt dat werelds lust, en Rijkdom vergeleken
Werd by de Doorenen, wiens scherpe prikkels steken,
En quetzen zoo het vleesch; dat zoo de Rijkdom doet
De Ziel, als men haer niet gebruykt gelijk men moet;
De armoed noemt gy Rijk, haer droefheyd noemt gy vreugde,
Mits Rijkdom zonde baerd, en armoed strekt tot deugde;
De tegenspoed maakt rijk, gelijk dit Rijmpje leerd,
Mits tegenspoed in vreugd, Rijkdom in druk verkeerd;
O lukkelooze mensch! lukzalig is uw leven,
Indien gy willig u tot d' armoed kund begeven;
En duldig 't lijden lijd, het zy hoe dat gy leeft,
Rijk, arrem, droevig, bly, uw wil in Gode geeft;
Hoe lukkeloozer hier, hoe luk-rijker hier nader,
De Siele wezen zal in vreugd by God den Vader;
Die door de Sone Gods de menschen heeft geleerd,
Dat men door lijen en verdriet ten Hemel keert;
| |
| |
En op dat dit volbrocht zoud worden in dit leven,
Zoo heeft God aen den mensch zijn Heyl'gen Geest gegeven,
Die 's menschen Ziele sterkt, in lijen, en verdriet,
In druk, in tegenspoed, 't zy wat den mensch geschied;
Dat moet, en kan de mensch, door Gods Geest, leeren dragen;
Indien dat hy met God te leven, heeft behagen;
Indien den mensch betracht zijns Zielen zaligheyd,
Moet dragen met geduld, al wat hem God op leyd;
O God! 't heeft u belieft my dit verdriet te geven,
Dat ik door tegenspoed nu moet in armoed leven;
Ik vinde nergens troost, een yder my versmaed,
Mijn Vrouw, mijn Echte Vrouw, eylaes! my zelfs verlaet;
Van yder een veracht, van yder een verlaten,
Mijn naeste vrunden zijn 't die my op 't bitterst haten;
De noyt vernoegde Nijd heeft dag nocht nacht geen rust,
Om aen mijn armen mensch te boeten wreedheyds lust;
'k Heb niemant op der aerd tot wien ik my mach keeren;
Maer roep alleen tot God, uw wil geschied, ô Heere!
Ik blijf mijn God getrouw, die niemant laet in nood;
En bid alleen, ô Heer! geeft my maer daeg'lijks brood,
Van herten ik vergeef, die my in nood beswaren;
Vergeeft my, God, g'lijk ik vergeef mijn Schuldenaren;
August. uyt.
Gewillig lijd ik dan, schand, laster, smaed, oneer,
Vermits gy 't, onverdiend, geleden hebt, ô Heer!
Maer ik, die 't wel verdien, bid God, toond my genade,
En tot besluyt, ô Heer! verlost my van den quade;
Ik wensch mijn Heer geluk.
Ach! Vader mits ik u zoo garen spreken hoor,
'k Verzoek uw reed'lijkheyd gelieve te verschoonen,
De stoutigheyd, die ik u waerdigheyd betoone.
't Is, Theodoor, mijn plicht dat ik gedienstig ben,
Al wie ik met mijn hulp ten dienst verstrekken ken,
Dies gy vrymoedig meugt verzoeken uw begeeren.
Zeer garen wensten ik met u te redeneeren,
Van 't geen de Ziele troost, of 't geen de Ziel aengaet,
Wanneer den mensch vervalt in een bedroefde staet;
Ik heb, mijn Heer, zomtijds, en dik wils leggen malen,
Op 't geen met mijn verstand ik niet kan achterhalen;
Hoe dat een deugdzaem mensch oprechtig van gemoed,
En levend in Gods vrees, zijn vlijt, en beste doet,
Om eerelijk zich met zijn winsten te geneeren;
Doch, alles te vergeefs, gelijk de tijden leeren;
In 't tegendeel men vind weêr menschen quaed, en boos;
Vervreemt van God den Heer, en leven Goddeloos;
| |
| |
Nochtans het Aerdsch Geluk diend haer na wil, en wenschen,
't Geluk, 't is vreemd, dat maekt haer eerelijke menschen;
En zoo een deugdzaem mensch in tegenspoed geraekt,
Men ziet dat tegenspoed zijn deugd tot schande maekt;
Kan voorspoed Godloosheyd vereeren, en verschoonen,
Waerom kan tegenspoed, deugd geen verschooning toonen?
Wanneer een Christen mensch zijn rechte plicht voldoet,
Weet gy wel, Theodoor, hoe hy dit nemen moet?
Stelt maer de geest te werk, niet 't oordeel van de menschen,
Die meer de Rijkdom, als haer Zaligheyd vaek wenschen;
Die meer in 't aerdsche goed vertrouwen als in God,
Meer volgen hun begeert, als Gods wet en gebod;
Dees zijn 't die door quâ lust zoo werden aengedreven,
Dat zy mistrouwen hem die 't alles haer moet geven;
Dit 's zonde, door de zond werd die mensch zoo verleyd,
Dat hy het goed in 't quaed, het quaed in 't goed verdreyd;
Het menschelijk vernuft dat is zoo veêr gekomen,
Dat het door zijn begrijp Gods reden schijnt te tomen;
Of schoon Gods dienaer spreekt, schriftuur en waerheyd leerd,
De mensch keert tot de mensch, dat is tot zijn begeert,
Vriendinne van de zond, Voedstresse van de lusten,
Die 't menschen herte peyd, belovende veel rusten,
Veel wellust en vermaek, veel wereldlijke eer,
Zoo dat nu yeder een gelooft aen zijn begeer;
Maet wild gy na de Geest, die 't werelds gaet te boven,
Maer slechtelijk alleen in 't eeuwige gelooven;
Zoo zijt verwondert dat den Goddeloozen mensch,
Al wat op aerden is, hier heeft na zijnen wensch,
Voor 't geen zijn Ziele zal hier namaels moeten lijen,
Als de Godzalige hem zal met God verblijen.
Mijn Heer, zoo yemant ook geraekt in tegenspoed,
Niet tegenstaende hy zijn vlijt en beste doet,
Op hoop zijn tegenspoed in 't eynde te verwinnen,
Doch dat het hem mislukt; zoo kan ik neit verzinnen,
Of men zijn tegenspoed en droevig ongeval,
Het zy de mensch dan zelfs, oft God toe-schrijven zal?
Dat staet zeer lichtelijk door reed'lijkheyd te leeren;
Indien men met verstand zich tot die zaek wil keeren;
Zoo yemand in zijn hert de vromigheyd bemind,
En tot gerechtigheyd in alles is gezint,
Zoo hy moetwillens niet verzuymt heeft zijne zaken,
In 't onluk zijnde, deed zijn best daer uyt te raken,
En dat met hulp van God; mijns oordeels, heeft de mensch
Geenschuld, mits hy zijn best tot hulp deed van zijn wensch;
| |
| |
Zoo dat hem God den Heer door 't onluk wil bedroeven,
Op dat hy het geloof zoud van die mensch beproeven;
Maer zoo de mensche onrechtvaerdig yets betracht,
Oft dat by zijne zake niet en neemt in acht,
En zoo moetwillens wil zijn handel laten varen,
Waer door dat hy vervalt in schade en beswaren;
Die mensch heeft zelfs de schuld, en d' oorzaek zijns verdriet
Is hem door niemant als zijn eygen zelfs geschied.
Nochtans, mijn Heer, zoud ik voor vastelijk vertrouwen,
Dat die in 't onluk raekt, voorschuldig is te houwen,
Vermits hy niet in tijds zijn schade heeft voorzien.
Daer de voorzicht gebreekt kan 't zelfde niet geschiên.
Nochtans hy schuldig is, mits hy geen voorzicht pleegde,
En dat met achterdocht hy niet en overweegde,
Tot welken eynde dat zijn zake komen mocht.
Hoe Theodoor; gy spreekt hier in heel onbedocht;
God, Schepper van de mensch, die geeft de menschen 't leven,
Al wat de mensch gebruykt word hem van God gegeven,
't Zy wijsheyd, 't zy verstant, 't zy wetenschap of kunst,
Dees krijgt den mensch niet uyt zijn zelfs, maer door Gods gunst;
Voorzichtigheyd die is een groote gaef des Heeren,
En kan door haer voorzicht het onluk vaek af-keeren,
Doch met zoo 't God niet wil; voorzichtigheyd niet baet,
Indien God wil 't Geluk de menschen tegen gaet;
Want zoo voorzichtigheyd de wille Gods kost keeren,
Zoo ging voorzichtigheyd boven de wil des Heeren;
En een voorzichtig mensch host door voorzichts geluk,
Zich zelver, na zijn wil, bevryen van zijn druk;
Heeft voorzicht zulke macht? 'k neem 't word alzoo genomen,
Soo zegt nu eens van wie voorzichtigheyd moet komen,
Van God oft van de mensch? komt voorzicht van de mensch,
Zoo is 't vergeefs dat ik van God mijn welvaert wensch;
Maer komt in tegendeel voerzichtigheyd van Gode,
Soo is de vraeg, of noyt voorzichtig mensch in node,
In armoed, oft verdriet, oft ongeluk vervil?
Voorzichtigheyd wel baet, maer niet als God niet wil;
Had een voorzichtig mensch geluk en eer in handen,
Soo quam daer nimmermeer voorzichtig mensch in schanden;
In tegendeel men ziet, hoe menig mensch hier leeft,
In kleyne wetenschap, die gantsch geen voorzicht heeft,
| |
| |
Nochtans zal hem 't Geluk haer overvloed vergunnen,
Daer geen voorzichtigheyd zulks zal by brengen kunnnen;
Zoo dat verlies oft winst van 't tijdelijke goed,
Gelijk ik heb gezeyd, men God toeschrijven moet;
Doch, na ons Christen plicht, geduldelijk ons dragen,
Om in de wille Gods te stellen ons behagen.
Ik zeg dat op der Aerd geen mensch nu hedenleefd,
Die eenigzins geloof aen deze dingen geeft;
De reed'lijkheyd is weg, de liefde en medogen,
Die hebben in den mensch nu langer geen vermogen;
Men ziet geen zaken in, men oordeelt uyt gewoont,
Geen misdaed, schoon zy is onschuldig, word verschoont;
O liefde! eygen liefd die heeft u uytgedreven,
Soo dat men nu niet weet waer liefde is gebleven;
O liefde! waert gy noch gelijk gy waert wel eer,
De misdaed smeet zoo licht de vromen niet ter neêr;
De liefde die zoud in de mensch wel meerder wezen,
Soo zich de mensch wat meer begaf om God te vreezen.
't Is waer, de liefde is hier toe een goede raed,
Vermits dat liefde Godes vrees te boven gaet;
Want liefd moet in de mensch de Godes vreeze voeden;
God vreezen doen zoo wel de quade als de goede;
Wat baet het een quaed mensch, al vreest hy zijnen God?
God vreezen zonder liefd, dat is met hem gespot;
De quade vreezen God, maer willen 't quaed niet mijden,
De goede willen 't quaed om Gods wil willig lijden;
De oorzak is de liefd die haer God vreezendoet,
Soo dat de liefde meer als Gods vrees wezen moet.
't Is Vader zoo gy zegt, 't zijn naekte klare reden;
Ach! door gebrek van liefd word nu de deugd vertreden.
Ten schaed deugdzame niet dat hy vertreden werd,
Maer hem die haer vertreed, met een wraekgierig hert;
Hoe duldiger de mensch zich toonen kan in 't lijden,
Hoe meerder dat de Ziel ten Hemel zal verblijden;
't Zy dat hy schand oft smaed, onschuldig oft met schuld,
Moet lijden; dat hy 't lijd geduldig met gedult;
Soo wie onschuldig lijd zal God zoo zeer behagen,
Dat hy aenschouwen zal het geen noyt oogen zagen;
Wie zoo zijn lijden lijd, wie zoo zijn droefheyd draegt,
Is zeker dat hy God door 't lijden wel behaegt.
Ik hoop in God mijn kruis geduldelijk te dragen,
En moet u voor het laest mijn Heer noch een ding vragen;
Alzoo 't my werd misgunt te spreken met mijn Vrouw,
Die ik zoo garen noch wel een reys spreeken wou,
| |
| |
Verzoek ik of het u belieft, mijn Heer, in dezen,
Met uw vermogen my behulpelijk te wezen.
Waer in ik, Theodoor, u kan gedienstig zijn,
Dat zal geschien, dies spreekt wat gy begeert van mijn.
Maer dat ik met verlof uws heyligheyds, om reden,
Gelijk ik heb gezeydt, my in uw kap mocht kleden,
Om spreken Dianier in onbekend gewaed.
't Sal, Theodoor, geschien, dies met my binnen gaet.
Binnen.
Hebt gy, laes! u zelf gesteken?
Vyt het scheyden, Lief, van u,
Recht verdiende straf der Goden;
Op 't vervolg ik niet en docht,
't Geen my doet de Ziele dooden.
Daer ik my van woud bevrijen;
Maer den Hemel, tot een straf,
My noch meerder ramp, en lijen.
Tot meer schade van mijn Ziel,
Door quâ neyging mijner zinnen;
Zoo dat ik mijn Echte bed
Door een vuyle lust van minnen.
Van mijn zonde wil beklagen;
Daer ik met berouw, en boet,
God, die 'k daer door moet behagen.
| |
| |
THEODOOR in de Kap van Augustijn.
Zeer wel komt Dianier haer Theodoor ontmoeten,
En zal haer Theodoor in plaets van Vader groeten;
Alleenig, doch vol vrezen,
Moet ik, ach! Vader, een ellendig schepzel wezen;
Mijn hert en ziele beyd zijn, lacy! vol verdriet.
Wat is u Dianier bejegent, oft geschied?
Dat zal ik, Vader, u belijden, en uytspreken;
Ach! oogen stort hier neêr uyt brakke water-beken,
Een bloedige Rivier; stort oogen! traen op traen,
Zucht zoo veel zuchten als gy zonden hebt gedaen;
Ach! hertje, smelt in rouw, tot boete van uw zonden;
Laet voor mijn ziel, ô God! genade zijn bevonden;
Dat ik mijn Theodoor mijn Echte man begaf,
Met meening, my een wijl van hem te scheyden af,
Dat heeft my, leyder, nu noch swaerder straf doen dragen,
Die ik, zoo lang ik leef, op 't droevigst zal beklagen;
'k Beklaeg my dat ik gaf mijn Ouders, laes! gehoor,
Dat ik in nood verliet mijn Man, mijn Theodoor,
Alleen om dat hy was in arremoed gekomen;
Ach Hemel! hier voor hebt gy wraek op my genomen;
Ach! had ik Theodoor in nood niet afgegaen,
Zoo had ik deze zond, en schande niet gedaen;
Ach Vader! 't herte berst, de Ziel wil my begeven.
Hoe kind, hoe dus bedroeft, wat is 'er doch bedreven?
Ik heb mijn Theodoor verlaten in zijn nood,
Dien ik mijn trouwigheyd belooft had tot der dood.
Op wat manier hebt gy uw Echte Man verlaten,
Met meening dat gy hem uw leven lang woud haten?
Neen Vader, maer dat ik ben van hem afgegaen,
Dat heb ik door bedwang mijns Ouders, laes! gedaen;
Die wilden dat ik my zoo lang van hem soud scheyden,
Tot hy weêr quam tot staet.
En dan zoo zoud gy beyde,
Uw voegen weêr by een, was dat uw Ouders wil?
Of het ondertusschen nu gevil,
Dat het Geluk haer gunst uw Mau niet woud verleenen,
Zoo hoor ik wel zoud gy met hem niet weer vereenen,
Die zin houd ik voor quaed,
Uw Vader die gebruykt hier in verkeerden raed;
| |
| |
Dit's recht een middel om de Echte-staet te breken,
Gelijk ik daer van zal natuurlijk met u spreken;
Dewijl gy twee zijt een door wettelijke trouw,
't Geen God zelfs heeft voorzien dat zoo geschieden zou;
Zoo hebt gy ook voor God een hoogen Eed geswooren,
En hebt malkander tot behulp, uyt liefd, verkooren,
Dat d' een den ander niet zoud afgaen in de nood,
Ten ware dat gy word gescheyden door de dood;
Maer dat ook zuur en zoet, het zy geluk, of plagen,
Gy die te zamen zoud malkander helpen dragen;
En nu u God den Heer heeft plagen op-geleyd,
Scheyd gy, en laet uw man alleen in swarigheyd,
Dit is een groote zond vol prijculeuze zaken,
Waer door gy God den Heer u kund tot vyand maken;
Geen lijden, geen ellend, geen armoed, nocht verdriet,
Vermogen, 't zy hoe 't zy, de Echt te breken niet,
Nocht ook voor eenen tijd malkander af te scheyden;
Vermits dat is de weg tot grooter swarigheyden;
Want af-zijn breekt de liefd, als liefd gebroken werd,
Zoo raekt ook met der tijd 't geliefde uyt het hert;
Wat volgt' er? ach! een hert geneygt tot meerder zonden.
Het geen gy Vader zegt heb ik alzoo bevonden;
Had ik in last en nood mijn Echte plicht getoont,
Den Hemel had my licht met zegening beloont.
Ik heb gezondigt, ach! mijn God wild mijns ontfermen.
Door boete en berouw zal God hem uws erbermen;
Beklaeg aen God den Heer uw droeve zondens smert.
Offert zijn Godheyd op een neêr-geslagen hert;
Hier door word God verzoent en toond ons zijn genaden,
Die geene zondaers wil verstooten nocht versmaden;
Zijn berremhertigheyd laet niemand in de nood,
Vermits hy zelver zeyd, 'k wil niet des zondaers dood,
Maer zijn bekeeringe, en dat hy daer door leve;
Dies schept een moed in God, en wild u weêr begeven
By uwen Echten Man, beleven uwen staet,
In zuur oft zoet, hoe 't God u overkomen laet.
't Is leyder! nu met my daer toe te verr'gekomen
Ach! 't is onmogelijk dat ik weêr aengenomen,
In liefde worden zoud by mijnen Theodoor,
Dies ik in droeve rouw en bitt're tranen smoor;
In nare eenzaemheyd wil ik my gaen begeven,
Met treuringen gequijn ten eynde van mijn leven;
Mocht ik mijn Theodoor, mijn Echt getrouwde Man,
Tot afscheyd voor het laest noch eenmael spreken an;
| |
| |
Op dat ik hem beken mijn zonden, en misdaden,
Verzoekende van hem vergiff'nis, en genaden;
Op dat, of my de dood te schielijk overviel,
Dat ik dan wezen mocht geruster na de Ziel;
Niet waerd ben ik, eylaes! den Hemel aen te schouwen,
Ten aenzien dat ik ben de snoodste aller Vrouwen;
Zondersse groot en grof, stort uyt een tranen-vloed,
Tuygt deze dienaer Gods 't geheym van uw gemoed;
O Hemel! laet my de genade Gods verkrijgen;
O snoode zond! ik kan uw snoodheyd niet verswijgen;
Ach Vader! ach! ik heb gebrooken Echt en Eed,
Maer God is het bekent, 't is my van herten leed;
Hoe zegt gy, Eed, en Echt?
Zegt Dianira my de oorzaek, en de reden,
Met wie, en op wat wijs uw Echt-breuk is geschied.
Gustavius, eylaes! brocht my in dit verdriet.
Hoe kost Gustavius, eylaes! hier toe geraken?
Alzoo hy my wel eer gevrijt had, en bemind,
En uyt der herten lief, g'lijk hy noch is gezint,
En ziende 't onluk had my van mijn Man gescheyden,
Hy my door vleyery, in 's Duyvels strikken leyde,
En bracht my tot zijn wil, en nikkerlijke lust,
Die ik met mijne min ongodd'lijk heb geblust.
Is 't meer als eens geschied?
Heeft my mijn ziel gequetst met doodelijke wonde;
Ik wensch dat my de dood een zalig eynde geeft,
Mits Dianira is onwaerdig dat zy leeft;
Want ik ter wereld kan van God niet beter erven,
Als door oprecht berouw, zalig in God te sterven.
'k Bedroef my Dianier, en boven al mijn smert,
Valt dit de grootste pijn, en quelling in mijn hert,
O mensch! ô brosse mensch! die uw genegentheden
Te lossen breydel geeft, in plaetze van gebeden;
Wanneer een quaê gedacht genegentheyd bestrijd,
Men zonder tegenstand in 't hert die boosheyd lijd;
O boosheyd, quade lust! ongoddelijke zaken!
Die eer uw bitterheyd den mensche niet doet smaken,
Voor dat gy met de daed uw werken hebt volbracht;
O Dianira! 'k had noyt zulks van u gedacht;
| |
| |
Bid Code om genaed, eyndigt in God uw leven,
En bid hem dat hy u, uw zonden wil vergeven;
Zijt zeker Dianier, zijt zeker en gewis,
Dat Theodoor nu haest ten eynden 't leven is;
Ik voel, oy me! ik voel, dat ik in flaeut gerake;
O dood! ik voel, ô dood! dat my uw schichten naken;
'k Bid om genâ, ô Heer! genade en geen recht,
Toond bermhertigheyd uw dienaer, en uw knecht.
De dood komt die ik niet en vreeze;
Ach! Dianier, ik ben niet die ik schijn te wezen.
'k Hoop immers Heer, dat gy zijt Pater Augustijn?
Neen, ik ben Theodoor, en Pater in de schijn.
Hoe Theodoor, ô God! ô Hemel! kan 't geschieden?
Waer zal ik nu van schaemt, en van benautheyd vlieden?
Ach! sterkt my goede God, geeft my de moed, en macht,
Te doen aen Theodoor 't geen ik hem waerdig acht.
Ootmoedelijk ik my ter aerde neder buyge,
En u mijn Theodoor mijn rouwig hert getuyge;
Mijn Lief, mijn Theodoor, mijn Echt getrouwde Man;
Mijn misdaad ik aen u doch niet af bidden kan;
Doch evenwel moet ik u ziende noch in 't leven,
Verzoeken uw genaed; wild gy 't my wel vergeven?
Dat ik u bed, mijn eer, zoo godloos heb geschend,
Waer door mijn leven zal in knaging zijn ge-end.
'k Vergeef 't u metter hert, wie wil een Christen heeten,
Die anders zond niet wil vergeven, nocht vergeten;
Bid Gode om genaed, dien God aenbid en vreest,
Van wien gy uw genaed behoeft het aldermeest.
O spiegel aller deugd! door wiens Godvruchtig leven,
Dat ik alleen tot Godes kennis word gedreven;
Zoo dat 'er niet en is ter wereld, waer na ik;
Als tot genade Gods mijn zondig leven schik.
Ik my tot bitt're tranen.
En ik om Dianier uyt liefde te vermanen,
Dat zy voor 't laetst van my dit tot een lesse leerd,
Als dat zy boven al haer Ziel tot Gode keerd;
Niet ziende na der aerd op tijdelijke vreugden,
Maer na den Hemel met het ooge aller deugden;
Niet zoekend by de mensch getroost te zijnin druk;
Niet zoekend menschen hulp in tijd van ongeluk;
Niet wenschend lichaems lust in tijdelijken goede;
Niet zoekende uw vreugd in rijkdoms overvloede;
| |
| |
Dit alles is bedrog, dies in het ongeval
Keert u tot God alleen die u haest helpen zal;
In God en is geen end, maer leven zonder sterven,
En alle aerdsche vreugd die moet men namaels derven.
Al wat de mensch bezit, van rijkdom, schat, en goed,
Den mensch hier, door de dood, doch alles laten moet;
Die 't meest van dees bezat, en niet na zijn behooren
Gebruykte, gaet zijn ziel hier door, eylaes! verlooren;
Oy me! hoe bang word my, wat voel ik voor een smert?
Het schijnd dat my de dood komt vallen op mijn hert,
De dood wil my de ziel van 't lichaem af doen scheyen.
God, hoop ik, dat uw ziel ten Hemel zal geleyen,
En gunnen my dat ik met u zal gaen ter dood.
Nu voel ik, Dianier, my in de grootste nood
Van sterven, waer in ik met God my vind te vrede.
Ach! sterft gy Theodoor, van droefheyd sterf ik mede;
Vergeeft my alles doch wat ik u heb misdaen.
'k Vergeef; nu laet, ô Heer! uw knecht in vrede gaen.
Vaerwel mijn Dianier, nu ik van hier moet scheyden,
Hoop ik u weêr te zien in 's Hemels eeuwigheyden;
Mijn lichaem laet ik u, nu ik het leven derf,
Dit is het laetst, oy me! oy me! eylaes! ik sterf.
Hy blijft dood.
O dood! ô nijd'ge dood! ô dood die ik beklage!
Dat gy my Theodoor zoo schielijk hebt ontdragen;
O dood! uw macht, ô dood! geeft my getuygenis,
Hoe dat de mensch gelijk een bloem des aerdrijks is;
O dood! ô bitt're dood! een schrik voor a alle zonden;
O dood! door wie de mensch van 't leven word ontbonden;
Wat is 't dat men in zond van vuyle lusten wroet;
Wat is 't dat men de lust in snoode min voldoet,
Wat is 't, eylaes! wat is 't, in alle weeld te leven,
En aen begeerlijkheyd den lossen toom te geven;
Wat is 't, eylaes! wat is 't, als ons de dood genaekt,
Een bitterlijk fenijn dat dan de ziele raekt;
Gelukkig die zijn lust, door 't derven heeft verdorven,
Hoe armer hier geleeft, hoe rijker weêr gestorven.
GUSTAVIUS.
Een spiegel waer men ziet,
Hoe alle werelds vreugd verandert in verdriet.
Is Pater Augustijn de wereld overleden?
Om dat ik heb mijn Echt, en eere overtreden,
| |
| |
Heeft Theodoor, eylaes! dees goede Man vermoord,
Zoo dat rechtvaerdig hem een weêr-wraek toe-behoord;
Ik zelver wil den Fiel met deze hand vernielen,
En zenden zijne geest by d' onder-aerdsche Zielen;
Ik stel mijn wraek in 't werk.
Ik zeg Gustavius! dat gy my geeft uw Swaert.
Wat wild gy, Dianier, met mijn geweer uytrechten?
Maer uyt een wraek-lust met mijn Theodoor gaen vechten.
Beveelt die wraek aen my, 't geen u doch niet en past,
Want hier is, Dianier, voor u te veel aen vast;
Wat wild gy zijn Beulin, uw eygen Man vermoorden?
'tZoud meerder wreedheyd zijn als men zijn levenhoorden.
Ik sweer, Gustavius, zoo gy 't my niet en doet,
Dat ik het eyschen zal met wrake van uw bloed.
't Schijnt Dianira raest, en is als zonder zinnen.
't Schijnt dat Gustavius my haet in plaets van minnen.
Seg Dianier, waer in ik u zulks blijken doe?
Gy weygert my mijn wensch.
Schrijft dat mijn Liefde toe.
Uw liefd, Gustavius? hoe kund gy liefde dragen,
Mits gy niet doen en wild het geen my zoud behagen?
Maer nu gy hebt uw lust, en min aen my geboet,
Nu zoekt gy Dianier te schoppen met de voet;
Ik draeg u and're liefd, gelijk ik zal betuygen,
Nu wil ik my voor Gustavius neder buygen;
Ontblooten mijne borst, uyt liefd die ik u draeg,
Om sterven van uw hand, zoo 'k u daer meê behaeg;
Uw Dianira knielt met yverig verlangen,
Om van uw hand de dood, uyt liefde, te ontsangen;
Uw Dianira knielt, en offert haer ter dood,
Kom aen Gustavius, en ziet nu eens, hoe groot
Mijn liefde t' uwaerts is; ik offer u mijn leven,
Gustavius, ey kom! wild my de dood-steek geven;
Gustavius, ey kom! mijn bede doch voldoet,
Hoe staet gy dus bedrukt, verslagen in 't gemoet,
Wat schrikt gy? hallef dood staen u de leên en trillen.
Den Hemel gun my dat ik zulks doch noyt mach willen.
Hoe trouw ik uw bemin ik hier door blijken doe,
Suft niet Gustavius, maer stoot vrymoedig toe;
Ey! kom, beproeft mijn liefd, laet my uyt liefde sterven.
Gustavius, kan ik dan zoo veel niet verwerven,
Dat gy de proeve van mijn liefde t' u waerts neemt?
Uw doent, ach Dianier! dunkt my te wonder vreemt;
| |
| |
Gy wild dat ik u zal getrouwe liefde toonen;
Gy wild dat ik uw trouw met trouwheyd zal beloonen;
Gy wild dat ik uw ziel van 't lievend lichaem schey;
Gy wild dat ik mijn ziel met u ter hellen ley.
Hoe zoud dit trouwheyd zijn? het waer een meerder teeken,
Van groote bitterheyd; geen liefd, maer liefde breeken;
Wanneer ik dit bestond bewees ik metter daed;
Dat ik geen liefde droeg, maer een vervloekte haet;
Hoe zoud ik, die ik min, en lief heb uytter herten,
Het leven nemen, met zoo gruwelijke smerten?
My pijnigen 't gemoed, ô neen! 't kan niet bestaen,
'k Had liever dat my zelfs de dood wierd aengedaen;
Kan ik u, Dianier, mijn trouwheyds proeve geven,
Dat gy met uwe hand my hellept uyt dit leven?
Ik offer my heel graeg, en willig in uw macht,
Op dat mijn trouwheyds proef werd met mijn dood volbracht;
Ontfangt mijn Swaerd, zie daer, ik zal aen u doen blijken,
Dat mijn getrouwigheyd voor d' uwe niet zal wijken;
Is dat getrouwheyds proef? zie daer dan Dianier,
Proeft Gustavius trouw, ik geef u mijn Rapier,
En kniele voor u neêr; ey! kom wild my door-stooten;
De plaets daer 't herte leyd, die zal ik u ontblooten
Dat is mijn linker borst, in deze leeger-steê,
Daer leyd, ô Dianier! mijn hertjen al gereê;
Daer leyd het en verwacht met trouwelijk verlangen,
Om van uw lieve hand een zoete dood t' ontfangen,
Suft niet, maer neemt een moed.
Zoo ik het niet en meen, de Goden my verleenen,
Dat ik met Pluto dael na d' onder aerdsche poel.
En dat ik daer tot straf zijn plagen eeuwig voel.
Lang aen dan, ik zal uw getrouwigheyd eens leeren.
Wat zoud ik liever van mijn Dianier begeeren?
O booswicht! snooden schelm, dien ik niet min maer haet,
Hier leyd mijn Theodoor, gestorven door het quaed
En Goddelooze werk van u, met my, bedreven,
Ach! mijn boelagie bracht mijn Theodoor om 't leven;
Fy u! dat gy my hebt tot deze daed gebracht;
Fy my! dat ik u heb gegeven zulke macht.
In plaatze van mijn min zult gy de dood be-erven,
En met uw eygen swaerd van deze handen sterven.
Hoe Dianier! wat 's dit, 't geen gy aen my betoond?
Heb ik u yets misdaen? ik bid u my verschoont.
| |
| |
Uw bidden is vergeefs, ô moorder van mijn Echte;
Nu zal ik na mijn wensch, uw boosheyd zelver rechten;
Nu zult gy gaen ter dood, mijn wraek moet zijn voldaen,
En na uw dood zal ik die zelfde gang ook gaen;
Echt-schender, daer gy zijt, uw leven is ten ende,
Ik neem u 't leven mits dat gy mijn eere schende.
Hou daer is loon na werk.
Zy doorsteekt haer.
Waer mede gy beloont die goddelooze zaek;
De dood, die zond niet vreezen.
Genâ! genâ! ô Goôn! wild my genadig wezen;
Ik sterf, oy me! ik sterf, tot straffe van mijn zond;
Ik sterf, oy me! ik sterf, aen deze sware wond.
Nu Dianira, nu bereyd u ook ter dood,
En met dit zelfde Swaerd u zelfs het hert af-stoot;
Ach! Theodoor, dat ik in nood u heb begeven,
En met dees Fielt, eylaes! ook overspel bedreven,
Dat roud my, zoo dat ik mijn zelver wreken wil,
Dat ik zoo goddeloos in deze zonde vil;
Wat is mijn leven nu? mijn leven is een sterven,
Een leven ach! het welk moet alle vreugde derven;
O zonde! die u toond een Slaef van uwe lust;
O zonde! wat 's uw loon, wanneer gy zijt geblust?
O zonde! die den mensch zoo schoon u toond voor d'oogen,
O zonde! door uw lust, hebt gy mijn Ziel bedrogen;
O zonde! wat is zond? een Nikkerlijk bedrijf,
Die eeuwig ons vernielt zoo na de ziel, als 't lijf;
O zonde! wat is zond? een vreugdeloos vermaken;
O zonde! wat is zond? een zoetheyd zonder smaken,
Een schaduw van wat zoets, een niet die yet wat schijnt,
Een schim, een ydel rook die met de wind verdwijnt;
O zonde! wat is zond? een goddeloos behagen;
O zonde! wat is zond? een Hel vol wreede plagen;
O zonde! wat is zond? een Iufvrouw schoon gekleed,
Die uyterlijk wat lijkt, draegt binnen niet een beet;
O zonde! wat is zond? de zonden aen te hangen,
Dat is een strik waer in de ziele word gevangen;
Een lok-aes aen de lust, een zoete slaverny,
Een wellust vol verdriet, een wreede toovery;
'k Wil wrake van mijn zond, ik zelver wil mijn wreeken,
En zelver my het hert met dit Rapier afsteeken;
U volg ik in de dood mijn Lief, mijn Theodoor!
Om dat ik u verliet, na dat ik u verkoor;
| |
| |
Gy die my tot uw hulp, en vreugde had verkooren,
Hebt nu uw leven om mijn zonden, laes! verlooren;
Mijn leven ik verlies, om dat ik zulks bedreef,
En my niet waerdig ken dat ik op Aerde leef;
Dit 's teeken mijns berouws, vergelding van mijn zonden,
Dit is mijn laetste uur, dit zijn mijn laetste stonden,
Dat Dianira hier op dit bedroefde dal,
In 't lichaem hare ziel, eylaes! behouden zal;
Ik kus uw doode mond, mijn Theodoor, ik sterve,
Om dat ik u, mijn Lief, mijn Theodoor, moet derven;
Vaer wel met deze kus, vaer wel mijn lieve man;
O menschen! denkt aen my wat zonde werken kan;
D' een zonde d' ander volgt, de zond brengt my om 't leven,
Mits Dianier haer wil de laetste Dood-steek geven.
O aengename dood! u vrees ik, leyder, niet,
Mits dien gy zijt het eind van alle mijn verdriet.
Zy doorsteekt haer.
|
|
Auteursrechtvrij