|
| |
| |
| |
Eerste handeling.
ALCIP. lezende een brief binnens monds.
EEr noch de blonde Zon het Hemels licht doet bloozen,
En zuygt de morgen-dauw uyt vers ontloken Roozen;
Eer noch Aurora zelfs uyt hare Tente treed,
En 't lieflijk Hemels blaeuw met purper rood bekleed;
Eer noch de morgen-stond çierd haer gebloosde kaken,
Schep ik in eenzaemheyd mijn opperste vermaken;
Mijn blijdschap dreef my uyt om in dit lieve groen,
Voor d' opgang van de Zon, mijn offerand te doen.
Aen wie doch? aen die geen die my de ziel, en zinnen,
Doet haken na het Hof door zoete dwang der minne;
't Is Amarillis, ach! die haer Alcip gebied,
Dat hy ten Hove keerd, na staet, en hoogheyd ziet;
Uw wetten en mijn hert en zullen niet verschillen,
Mijn heusch gemoed dat zal, mijn Amarillis, willen
Met grage vlijt voldoen al 't gene u behaegd,
Mits dien Alcip een hert in zijnen boezem draegd,
Dat meer na hoogheyd tracht, en lof van edel bloede,
Als in kleynachting hier het slechte vee te hoeden;
Ik heb dus lang mijn jeugt versleten onder't vee,
Doch tegens mijn gemoed was't alles dat ik deê;
Nu gy, ha! Amaril; Voogdesse mijnes leven!
Dees brief, dees lieve brief! my tot een wet geschreven,
In handen hebt gestelt; ô brief! die my belast,
En zegt, dat langer my geen Herder-ampt en past;
Maer dat ik land en vee te zamen zal verlaten,
Verzoeken hooger eer, en dat door Hoofsche staten;
Mijn wil en d' uw zijn een, mijn liefd uw wet gelijk,
't Volbrengen zal aen u betoonen proef en blijk,
Dat ik na wet uws wils, 't land leven zal verzaken,
En trachten door manhafte daden te geraken,
Aen lof, aen eer, aen gunst, aen Ridderlijke roem,
Op dat men my ten Hoof den tweeden Krijgs-God noem;
Want ik het land, om 't land, mijn leven niet bezinde,
Maer minden 't land, om dat ik Amaril beminde;
Dewijl uw minne my gebied het land te vlien,
Sult gy, als wel geneygt daer toe, my willig zien;
| |
| |
Uw wetten, en mijn wil, mijn Engel! evenaren;
Ik laet de Herders stok, ik laet de Schapen varen,
Ik ruyl de Boere-kleên, aen Hellem, Swaerd, en Schild,
Mits dien gy Amaril, dit van Alcippe wild.
Clindor uyt.
Wie zien ik daer van veer tot my-waert komen treden,
Is 't Clindor niet mijn Neef? hy is 't, ik moet op heden,
Ontdekken hem mijn vreugd, doch veynzen mijne min,
En melden hem geenzins 't gebod mijns Herderin.
Neef Clindor zijt gegroet.
De volheyd van mijn vreugd wil dankbaerheyd doen blijken.
Aen 't Goddelijk geslacht; voor d' ingestorte geest,
Die dus lang niet in my, Neef Clindor, is geweest;
Mijn geest, die dus lang heeft in duyster leggen dwalen,
Wil, uyt een hooger, nu eens hooger eer behalen;
't Land leven ben ik wars, de grove boerery,
En 't Schaepen hoeden, Neef, past langer niet aen my;
Ik tracht na hooger, en wil my ten Hoof begeven.
Wel Neef Alcip, hoe dus van staetzucht aengedreven?
Gaet gy niet buyten spoor, als gy u wel beraed?
Denkt Neef, dat yder voegd 't beroep van zijnen staet.
,,Den Schipliens past de Zee; de Huysliens passen landen;
,,Den Wijzen het gebied; den Krijgsman 't swaerd in handen;
,,Den Hoveling het Hof; een Schapen-hoeder past
,,Veel beter 't slechte Vee, als sware oorlogs last.
't Is buyten uw beroep, als zijnde onervaren,
En weet gy niet mijn Neef, dat ongewoont maekt blaren;
Vind ik door reed'lijkheyd mijn lust van grooter kracht,
Weet gy Neef Clindor wel, wat my de reden leeren?
Ja Neef; dat gy behoord van uw opzet te keeren,
Indien gy reed'lijkheyd maer rechte plaetze geeft.
Geen reed'lijkheyd krijgt plaets, ten zy men kennis heeft;
Door kennis, kan men van een zaek goê reden toonen;
Mits dien de reed'lijkheyd de mislag wil verschoonen,
Moet zy met kennis eerst en wel te rade gaen;
't Is niet genoeg een zaek op reden aen te slaen,
Maer yeder staet het toe zich naerstelijk te wennen,
Om 't geen, waer na hy tracht, eerst wel te leeren kennen;
Wel kennende het geen hem 't hert betrachten doet,
En vind het in zijn macht, zoo zijn zijn reden goet;
Maer of schoon yemand kan een zaek met reden prijzen,
Waer na zijn wensching strekt, en zonder aen te wijzen,
Of hem de zelfde zaek, oft goed zoud zijn oft quaed,
Die doolt, hoe zeer en vast hy ook op reden staet;
| |
| |
Zeyd Plinius niet recht, een zaek die zonderlinge
Op onze reden past; hoe dat van alle dingen
Is oeffening Meestres; verstaet mijn Neef de zin?
Hy zeyd de oeffening brengt ons bequaamheyd in.
'k Versta mijn Neef Alcip zijn meening, doch ik vreze,
Dat gy in hoofsche plicht heel onbequaem zult wezen;
Mits gy te lang op 't land versleten hebt uw tijd,
En daerom onbequaem tot hoofsche plichten zijt,
Neef Clindor, wat my doet de ongewoont ontbeeren,
Dat hoop ik metter tijd door oeffening te leeren.
,,Denkt dat een reyzend man geen wegten eynde raekt,
,,Ten zy hy op de reyseen goeden voortgang maekt,
,,Het moedig Paerd laet zich van Ruyters niet beschryen,
,,Ten zy het d' oeffening bequaam maakt te beryen.
Noyt koom ik tot het wit van mijn gewenschte zin,
Ten zy ik op het Hof de hoofsche plicht begin.
Is 't niet een meerder eer met smert geraekt aen wenschen,
Als met kleynachting hier, by domme slechte menschen,
Te slijten 't leven onder beesten op het veld?
't Land leven voed een Boer, Hofs leven voed een Held.
Alcippe, Neef, ik speur uyt alle deze dingen,
Hoe licht des menschen hert valt op veranderingen;
't Docht my op heden vreemt wanneer gy zeyde, dat
Gy tot het Hof begeert, en groote lusten had;
Ik, die uw voorstel stond op 't alderhoogste tegen,
Ben zelver nu met u gantsch tot het Hof genegen?
Alcippe heeft gelijk dat hy na hooger tracht,
Als ik het recht bedenk, wat is 'er min geacht
Als 't slechte Herder ampt, by yeder een verschooven?
'k Ben uw gevoelen-eens, en reys met u ten Hove;
Doch billik, dat men eerst daer van mijn Vader spreek,
Cleante uyt.
Ik bid u Neef, ga meê; 'k hoop dat ik met gesmeek
Zijn hert bewegen zal ons 't reyzen te vergunnen.
Daer komt uw Vader, die wy lichtelijk nu kunnen
Het zelfde ik, mijn Oom, u ook toe wenschen moet.
Ik dank u; waer van daen komt gy dus met u beyden?
Een wonderlijke lust die schijnt ons aen te leyden
U met eerbiedigheyd een zaek te dragen voor;
Waer op verzoeken wy, mijn Vader ons verhoor.
'k Sal 't, Vader, u ontdekken;
Alzoo tot hooger eer al mijn begeerten strekken,
Gelijk ook onze Neef Alcippe; is 't ons leet,
Dat men zoo langen tijd, in 't boere leven sleet;
| |
| |
Derhalven zijn gezint ons moedig te verkloeken,
Met uw verlof, ten Hoof een beter staet te zoeken.
Wat lust uw domme jeugd, te nemen by der hand?
Wat heeft het woelig Hof, doch by 't geruste land?
't Land leven is een vreugd, daer 't Hof niet is dan quellen;
Wie is 'er die 't getal der Vorsten weet te tellen,
Die uyt de slaverny van 't kribbig hofs verdriet
Begaven haer te land? zeyd Julius Caesar niet,
Dat hy veel liever woud te lande vredig wezen,
Als in het Roomsche Hof tot eer en staet gerezen?
Dees wetten zijn van ouds al op het land geweest,
Dat yeder 't zijn gebruykt, geen woeker winst en vreest;
Noyt huysvrouw geeft 'er man oorzaek van jalouzye,
De wan-gunst is 'er dood, men kend 'er geen benyen;
Geen Venus Kamenier, oft Koppelaerster boos,
Gebruykt men op het land tot lusten goddeloos.
En zied men niet te land veel daden waerd om prijzen;
Hoe eerlijk Moeders daer hun Dochters onderwijzen;
Huys vaders hunne Zoons aen leyden in haer jeugd,
Tot noodelijk gewin, door wetten van de deugd;
Een yeder leefd te land niet zoo hy is genegen,
Maer zoo hy schuldig is zijns schuldige plichts wegen;
Elk leeft van 't geen hy wint, geen ziele zoo vervreemt,
Dat hy, door quade lust zijn naesten 't zijne neemt;
Elk eerelijk bezit, zijn land, zijn huys, zijn erven,
Een yeder leeft 'er in een vreeze van te sterven.
Dit alles aen een zijd; let eens op mijn verhael,
Uw handen ongewent te voeren 't sneedig stael,
Gy, die van kinds been af gedoold hebt met de Schapen,
Van leden al te swak om voeren schild en wapen;
Gy, die noyt anders waert als hier te land behuyst,
U voegt geen blank pistool, geen degen in de vuyst;
Maek eens een overleg met reden by u zelven,
Gy, die niet zijt gewoon als ploegen, spitten, delven;
In plaets van wapens draegd een slechte Herders rok,
En in uw handen voerd een hazelare stok;
Gy, die niet hebt geleerd als matiglijk te leven,
Hoe wild gy u ten Hoof by d' Edeldom begeven?
Gy die geen leven als 't eenvoudig zijt gewent,
Moet denken, dat het Hof best past voor die, die 't kent.
Wie leeft 'er die 't onkund niet kenbaer word door 't leeren?
Die 't Hoofs wil leeren, Heer, die moet ten Hoof verkeeren.
't Is zoo, maer oeffening eyscht haer bequame tijd;
Wijl gy van kinds been af te land geoeffent zijt,
| |
| |
Zal ongewoonte uw, door onbequame jaren,
Met ongewoone last, in 't oeffenen beswaren;
Het Hoofsche leven diend van jongs af aengewend.
'k Vertrouw mijn Vader toe dat hy de reden kend,
Stelt reed'lijkheyd te werk; die leerd dat geene zaken
De menschen haer beroep volmaektelijk volmaken;
Geen staet volmaekt den mensch; den mensch volmaekt zijn staet,
Hoe menig is 'er die ten Hoof voor Edel gaet,
Niet tegenstaende, 't is van jongs hem aengewassen,
Soo zal nochtans aen hem de boersheyd beter passen;
Daer leefter veel ten Hoof in weelden opgevoed,
En van een arrem hert, en moedelooze moed;
Hoe veel in tegendeel van slecht geslacht en leven,
Sijn door haer moedigheyd in 't Hof tot staet verheven;
Soo dat mijns oordeels is van dezen 't rechte stuur,
De zaek niet die men liefd, maer zelver de natuur.
'k Had op uw kloekheyd, Soon, noyt zulken goet vertrouwen,
'k Sal door uw reden my als overwonnen houwen;
Indien natuur u trekt te zoeken Hoofsche staet,
Ik gun op uw verzoek, als dat gy derwaerts gaet.
Wat is' er doch op 't land waer uyt men yets kan leeren?
Wat nutbaerheyd is 't onder beesten te verkeeren?
Sijn wy geen menschen? ook begaeft met manne leên?
Bequaem om in den dienst des Krijgs-Gods Mars te treên;
Gebreekt het ons aen kracht van zenuwen en schonken?
Ach neen! 't hert is my aen de wapens vast geklonken;
De moed is aen het swaerd genageld, en gehecht,
Ik draeg in 't lijf een hert dat met zijn vyand vecht.
Nocht moedigheyd, nocht lust en zullen my gebreken,
Om na de hoogste eer des Edeldoms te steken;
't Sy ik het moedig Ros, in harnas blank beschry,
Het zy gewapend ik met mijne vyand stry;
Schoon my ten strijde mogt de braefste Ridder dagen,
In Clindor is de moed met hem een kans te wagen;
Soo moedig drijft de moed mijn moedigheden an,
Dat ik in 't strijden trots den trotsten Edelman.
De moedigheyd toond blijk van uw genegentheden,
'k Seg dat gy beyde spreekt met vast en goede reden,
Die als getuyge zijn van 't Adelijke bloed,
Ook dat gy beyde zijt by Adel opgevoed.
Clindor mijn Soon, en gy mijn Neef, ik wil u beyden
Tot meerder moedigheyd van Hoofsche lust aen leyden;
Dewijl gy zijt geneygt tot wapens, en tot strijd,
Sal ik u doen verstaen van wat geslacht gy zijt;
| |
| |
Zoodanig, dat gy beyde meugt met aller eeren
By d' eêlste Adel u gelijken en verkeeren;
Weet dat gy niet en zijt van Herders staet oft stam,
Maer 't braefste Ridderschap dat oyt ten hove quam,
Is van ons maegschap; dies u hier op staet te letten;
'k Bevinde dat natuur een yeder stelt zijn wetten;
'k Seg wetten dwingen u, dat gy het land versmaed,
En volgens de natuur, van hier ten hove gaet;
Dies ik van alles zal u beyde doen verzorgen,
Het geen van node zy, op dat gy tegens morgen
Uw reys ten Hove neemt; dies voegt u neffens my,
Om te verschaffen al wat daer toe noodig zy.
Binnen,
AMARILIS.
De hoop mijn liefde voed, dat onder deze linden
Mijn Lief Alcippe zal zijn Amarillis vinden;
Op 't schrijven van mijn brief, zijn antwoord doen verstaen,
En of op mijn verzoek hy ook ten Hoof wil gaen;
Hoe woeld mijn hertjen in een drift met zoet verlangen,
Om antwoord van mijn Lief Alcippe te ontfangen;
Waer blijft gy, ach! mijn Lief? waer toe zoo lang vertoeft?
Uw af zijn 't teed're hert van Amaril bedroeft;
Ach! hoe verdrietig valt de liefde 't lange wachten,
Ik raek aen 't doolen in de dool-hof mijnsgedachten;
't Is best ik hier wat rust, en mijn gedacht bedwing,
En onder dit geboomt een Herders deuntje zing.
Zy zit neder, en zingt. Stemme: Ach! Blinde Bengel.
Hoe meugje doch zoo lang vertoevẽ,
Koom, koom Alcippe, by u Amaril.
ALCIP in Hoofsche kleeding, schuyld, achter de boomen, en zingt:
En scheyd nu uyt het Herders leven,
Hier is Alcippe, by zijn Amaril.
Waer schuyld gy u, mijn waerde Herder?
Koom, koom Alcippe, by uw Amaril.
Ey! buyg de takjes van malkander.
Ach! ach! ik krijg mijn wil.
Ik mijn Alcippe, gy uw Amaril.
| |
| |
Hier ben ik Amaril, hier ben ik Herderinne,
Zie wat Alcippe doet ter liefde van uw minne;
Zie uwen Herder hier gewisseld van gewaed,
En dat om uwen 't wil geneygt tot Hoofsche staet
Ik ben volkomen nu gezint na 't Hof te ke eren,
Zoo door mijn eygen lust, als ook op uw begeeren.
Uw lusten zijn te zeer gehoorsaem aen mijn wil.
Mijn wil is willig naer uw willens wet te leven.
Tot loon wil Liefden u mijn hertjen overgeven;
Ey! voegt het by het uws, en voerd het uyt zijn steê,
Mits u mijn hertjen mind, neemt het voor 't uwe meê.
Ik zal, mijn Lief, ik zal u hertjen met mijn dragen,
In het gedacht aen u, mijn Engel! alle dagen
Liefds offerande doen, en knielen niet alleen,
Maer buygen ziel en wil, met offer van gebeên.
Geen dag, geen uur, zal my des af zijns tijden deelen,
Oft Amarillis zal in mijn gedachten speelen;
Uw beeld, uw lieve beeld, uw beeltenis zal my
Verstrekken, aen 't gedacht, een schoone Schildery,
Daer ik met hert en ziel gestadigh op zal malen,
En daer mijn leven zelfs het voedzel uyt zal halen.
Mijn Lief, mijn Amaril! op heden zal 't geschien,
Dat men de Hulding des Vorstins zal kunnen zien;
Dies ik met Clindor reys, om daer eens aen te schouwen,
De praecht die men daer zal op deze hulding houwen;
De tijd geen uytstel lijd, dies ik, mijn Amaril!
Met uw verlof, van uw mijn afscheid nemen wil.
Alcippe, Lief! ik wil een zaek op u begeeren,
Al eer dat gy van my ten hove waert zult keeren;
Dat is; wanneer de weeld ten Hove u ontmoet,
En dat gy in de weeld uw hert met lusten voed,
Om door geluk tot eer en hooger staet te steyg'ren,
Wild dan, aen uw gedacht, Alcippe, doch niet weyg'ren,
Te plaetsen in het hert uw Lief, uw Herderin,
Die in haer herte plaetst de Herder van haer zin;
Ey! laet stantvastigheyd by u haer woonsteê houwen,
Wisselt mijn slechtheyd niet aen Hoofsche Staet Iufvrouwen;
Wisselt mijn trouwheyd niet aen 't Hofs bedriegery;
Liefd mijn oprechtigheyd voor Hoofsche heerschappy.
Dewijl gelegentheyd, mijn Herder! zal gebreken,
Om mondeling met u, mijn Lief Alcip! te spreken,
Verzoek ik dat zomwijl eens stomme boden gaen,
Die my uw staet, en uw gezontheyd doen verstaen;
| |
| |
Plaetst my in uw gedacht den tijd van al uw dagen,
Noyt uure van den dag, of 't herte zal my jagen
Hier in de lommer; daer het met een minne klagt
Uyt nokken, zal, helaes! hoe 't naer uw weer-komst wacht.
Dewijl het dan moet zijn, dat gy van my zult scheyden,
Wil ik mijn Lief Alcip een stukke weegs geleyden,
En met een lieve kus toe-wenschen luk op reys.
En ik dit kusjen zal, mijn Lief! na liefdens eys,
Doen, in 't verliefd gemoed, door 't vuur des mins verteeren,
En uyt dat kusjen voedzel trekken na begeeren.
Indien 't mijn Engel lust my uyt-geley te doen,
Sal ik, door tijds verloop, my tot het reyzen spoên,
En zal aen u, mijn Lief, op 't spoedigst antwoord schrijven,
Gy zijt mijn eygen, en die zult gy altijds blijven;
Mijn liefd veranderd noyt, dat, sweer ik by de Goôn,
Noyt wissel ik mijn liefd aen Koninglijke Kroon.
Binnen.
|
|
Auteursrechtvrij