|
| |
| |
| |
Eerste handeling.
KAREL, ELIZABETH.
NOyt had ik, Lief, gedacht, het geen ik nu bevinde,
Hoe vast dat aen een ding de menschen haer verbinden;
't Verloop des tijds getuygt des tijds verandering,
En maekt een nieuw begeert van 't een of't ander ding.
Mijn alder-hoogste lust (Me-Jufvrouw) was wel eer
De oeffening des Krijgs, en d' hand'ling van 't geweer;
Als ik den Stalen kling mogt voor mijn Vyand trekken,
't Lichaem rondzom met Stael, of Harnas-plaet bedekken,
Om een gewapend Held te hakken op de huyt,
Dat als een Blixem daer de vonken stoven uyt,
Dan had mijn lust haer wensch, en 't hoogst dat zy begeerde;
Wanneer men (om het lof van wapens) Karel eerde.
Maer ach! hoe is 't verkeerd, nu dat my heeft vertoont
De minne tovery, die in Eliz'beth woond.
Hoe mild'lijk heeft natuur begaeft uw maegden leden?
Hoe kunstrijk bootst uw tong de kloeke schranderheden,
Die uw diepzinnig breyn in d' herssenen besluyt,
En deeld (wanneer 't u lust) haer gaven mildlijk uyt;
Ach! ach! zoo haest als my, de tintelende oogjes
(Omcingelt, en bezet, met twee git swerte boogjes)
Verscheenen; ja zoo haest ik maer mijn schoone zag,
Was ik vervallen in een eyndeloos geklag.
Vergeefs waer 't, ô mijn Zon! dat ik voor u zoud veynzen,
Siet maer mijn wezen aen, hoe 't toont mijn herts gepeynzen,
Voogdesse van mijn ziel, hoe is mijn hert ontmand.
Bedwing uw lusten (Heer) door 't mannelijk verstand.
De min kan in de mensch vaek werken vreemde kuuren,
Wat al te haest begint zal in 't gemeen niet duuren;
Men ziet het dagelijks, wie al te licht vertrouwt,
Dat het vertrouwen haer ook lichtelijk berouwt;
Veel tijds een Dochter doold door al te licht vertrouwen,
Soo lang een minnaer mind zal hy zijn woord wel houwen;
Maer zijn verandering gewend men door de tijd;
Men ziet zijn liefde duurd niet langer als hy Vrijd.
Mijn Lief, waer toe geveynsd? ey! wild het veynzen staken,
In mijn getrouwe liefd zal noyt verand'ring raken.
| |
| |
Ik min u als mijn ziel, ja dat ik meerder kon,
Ik zou 't bewijzen; ach! mijn uytgelezen Zon,
Toond my een treekje, lief! van lieve wederminne,
Dewijl ik stadig smeek uw hoogheyd, aerdsch Godinne!
Godinne, ja Godin! vergun uw slaef genâ,
Dewijl ik (levend dood) voor uwe oogjes sta;
Gy, die mijn vryheyd naemt, kunt my die weder geven,
Indien uw gunst my gund in uwe dienst te leven.
Gy eyst meer van mijn gunst als ik u geven kan,
Gy geeft my 't geen ik eysch; neemt my voor die naer an.
't Geen, Karel, gy verzoekt, kan ik u niet beletten.
Zoo wild my (Iufvrouw) dan in 't dienen wetten zetten.
't Waer onbeleeft, mits gy zijt buyten mijn gebied.
Ach! neen Elizabeth, in 't alderminste niet.
Mijn dunkt, Heer Karel doold, en wil 't geen hy niet wille.
Wel waer in zoud mijn wil met d' onwil dan verschille?
In 't wenschen sonder wil; gy zegt, ik neem u af
Uw vryheyd, die gy wenscht mijn gunst u weder gaf;
Kan ik die geven, als gy wild dat mijne wetten
Uw wil gebieden, die uw wils vryheyd beletten?
't Strijd tegens het verzoek van 't geene gy begeert.
't Doet niet; dewijl de dienst (volbrocht) 't gebieden eerd,
Als Liefd 't gebied behaegt, zoo teelen wetten blyheyd,
En blywillige dienst valt voor een dienaer vryheyd.
De woorden, Karel, die verschillen met de daed.
Die woorden niet vertrouwt, hoopt op geen toeverlaet.
Die woorden licht gelooft, die heeft een quaed vertrouwen.
Nochtans wie niet belooft, die kan zijn woord niet houwen,
't Volbrengen van de daed bestaet in woorden niet.
Hoe kunnen sculden zijn, daer geen beloft geschiet?
Beloften moeten niet, maer 't werk de daed beloonen.
Waer niet belooft en is, behoeft men niet te toonen.
Nochtans werd wel goê daed zonder beloft volbrocht:
't Volbrengen teeld meer gunst, wanneer het werd verzocht.
't Is waer; maer het verzoek en 't herte vaek verschillen,
Door 's herts genegentheyd verzochte woorden willen.
Waer toe zijn woorden nut, zoo 't hert goê meening heeft?
Om dat men door de woorden 't hert te kennen geeft.
Ach! lief Elizabeth, waer toe dus hoog getreên?
Ik mijmer daer ik sta, dwael zelver in mijn reên?
Ik pleyte met mijn zelfs, hoe ik best in het minnen,
Uw strafheyd, in dit stuk, bequaemst zal overwinnen;
Uw machtelooze slaef smoort in een heere vlam,
Die uyt uw oogjes haer begin en oorspronk nam;
| |
| |
Beweegt u, ach! mijn Lief, mijn hertje, en mijn waerde,
Die ik beminnen zal zoo lang ik leef op Aerde.
Denkt Karel dat een Maegd gebonden is aen schaemt,
Waer door de vryigheyd haer zoo wel niet betaemt;
Voorwaer een eerbaer Maegd die schijnt haer plicht te breken,
Indien zy staet gereed, zoo haest de Vryers spreeken;
Uw eerlijk liefds verzoek, ik gunstig dankbaer ben,
Voorts mach Heer Karel zien, wat luk tijd brengen ken.
Ik dank Elizabeth, voor haer vergunde eer,
't Vernoegen my ontbreekt; de liefde eyscht wat meer,
Vermogende Godin; ik buyg my voor uw voeten,
Gy kund, door wederliefd, my al mijn quel verzoeten;
Gund my 't geen ik verzoek door liefdens lief geklag;
Verkeering met mijn Lief, wiens gunste veel vermach;
Want ommegang teeld liefd.
Gy schijnt van liefd te spreeken;
Heer Karel, doet een bloos van schaemrood my uytbreken;
Heer Karel, 't is voor my, voor dees tijd, tijd om gaen.
Verschoond my Iufvrouw, heb ik u in yets misdaen.
In 't minste niet, mijn Heeer, 't was liefdens kozery;
Binnen.
Vaer wel mijn Lief, mijn hertje blijft u by;
Hoe Karel, wel hoe dus; wat voel ik door mijn leden?
Wat rooft mijn kennis my? wat moord in my de reden?
Wat maekt my dus vergekt? wat maeld my in de kop?
Wat rijster uyt mijn borst, en stijgt na boven op?
Wat rabraekt my dus fel met mijmerende grillen?
Wat razerny schijnt hier met my te pleyten willen?
Wat draeg ik op mijn zijd dees stalen deegen dan?
Wat wapens baten my als ik niet vechten kan?
Hoe Karel, dus verzot alleenlijk door de oogen,
De liefde van een Vrouw zoo diep in 't hert getogen?
Hoe Karel, dus ontmand door Vrouwelijk geweld,
Dat gy uw moed, uw macht, uw kracht ter zijden steld;
Hoe Karel, dus ontzind, hoe dus in min ontsteken?
Hoe Karel, dus verzot, zijn reden u ontweken?
Hoe Karel, is de min dan Karels Over-heer?
Hoe Karel? ik vertrouw 't mijn zelver nimmermeer;
Hoe Karel, in de min, in kinder-spel vervallen?
Hoe Karel? dat gy wild in zotternye mallen,
Was nimmer u begeer; hoe Karel? ach! ik gis,
Dat langer nu geen hert in Karels boezemis.
Ach! wasde lust gepeyd, was minnens graegt verkregen,
'k Verwisselde terstond in afkeer het genegen;
| |
| |
Eylaes! 't genegen hert, dat nu in pijne smelt,
Betracht mins lusten, door de brand van mins geweld.
HELENA, ELIZABET, CASSANDRA.
Gespeelen! is 't uw wil, laet ons eens graesjes binden.
In 't geen 'er werd verzocht.
Zoo bid ik laet ons gaen,
Wat verder in het bosch, door groen begraesde paën,
En rusten in de schoot van Floraes bloem çieraden,
Al waer mijn Lieve lust het herte wil verzaden
Met Vrolijkheyd, door zang van dit gerijmde lied.
Wat heeft het voor een voys?
Gespeel! ik weet het niet,
En zie, belieft het u, of gyze ook kunt zingen.
Dat voysjen is volswier; en vol veranderingen,
't Is zoet en aengenaem; och ja! ik kan 't zeer wel,
Dies ik het Speelnoot, u ten dienste zingen zel.
SPoeyd vluchtig vlugge voetjes,
| |
| |
Ach! al te traeg, en zoetjes,
Door trouw, die Vrouw, wiens hert, mijn smert niet gevoeld, te geven,
Zy die mijn Ziel, voor wien ik kniel, zy die mijn Ziel doet leven,
Heeft eylaes! mijn dood beschreven.
Stookt, Venus, uw Altaren,
Mijn Stel ten Hemel varen,
't Lievend lichaem branden;
Godin, die 'k min, toond recht, uw knecht, die uyt Liefd wil sterven,
Om dat de Min, ach! Aerdsch Godin, om dat de Min moet derven,
't Geen de Min zocht te verwerven.
Eylaes! 'k wil my bereyden,
Van u, mijn Lief, te scheyden,
Vaert wel, ik zel, dit hert, vol smert, gaen ten Offer dragen;
De Liefd Godin, zal ik door Min, zal ik door Min met klagen,
Eynden doen mijns levens dagen.
Noyt hoord ik zoeter voys, noyt zulke lieve woorden,
Noyt zulk een deftig Rijm, als ik u zingen hoorden;
Soo wie met aendacht let volkomen op de zin,
Die trekt'er uyt met smaek, het voedzel van de min.
't Is Speelnoot als gy zegt.
Van al die minnen, de gelukkigst haer te noemen;
Om dat het Liedjen is gekomen van die geen,
Die haer getrouwlijk Liefd.
Soud gy beweeren dat het is gelijk gy zeyde?
Dan doch, dat zy zoo 't zy, ey! kom wild, met u beyden,
Uw graesjes brengen voort, zie daer heb ik het mijn;
Nu kom, en laet ons zien, wie eerst de Bruyd zal zijn.
Daer is mijn graeze krans.
Nu van de kransjes zal ik geven mijne reden;
Cassandraes graesjes zijn gantsch los,
Elizabeth gy hebt het ook niet wel gepast.
O neen! daer zijnder geene
Die wel gebonden zijn, dunkt my, als mijns alleene,
Het is om dat mijn Bloem is van het Eglentier.
En dat gy werd gelieft (Helena) van Rogier.
Wat rede dat Rogier werd by mijn bloem geleken?
Om dat de telgen (die dees Bloem teeld) zijn als teken,
Dat deze Bloem moet zijn met moey'lijkheyd geplukt,
Ten aenzien, dat die geen die onvoorzichtig rukt
Het Eglentier van een, om 't Bloempjen afte breeken,
En eer hy 't krijgt, gevoeld, hoe scherp de doorens steeken;
Gy zijt het Eglentiere bloempje, dat met pijn
En moey'lijkheyd zal van Rogier verkregen zijn.
Uw zinnebeeld is goed, Cassandra?
| |
| |
Dat uw Lavendel-bloem meer op Rogier zal houwen.
Wel ik zal; De witte bloem die zeyd,
Met sprakelooze reên, dat zy de zuyverheyd
En onbesmette deugd alleenlijk af doet beelden;
'k Heb vaek van u verstaen, dat deugden Liefde teelden
In u, en dat om deugd alleenelijk gy mind;
Zoo is 't (mijns oordeels) dat men meerder geen en vind
In deugden, als Rogier; doch hy is van geen rijken,
Dat acht Cassandra niet; zoo dat ik kan doen blijken
Dat uw bloem op Rogier veel meer past, als de mijn,
Om dat ik garen zoud getrouwt met rijker zijn.
Helena, wat het zy zal ons de tijd best leeren;
Laet van Elysbeths bloem ons ook eens redeneeren,
Mijn Liefde met Rogier is niet met al gepast.
Dat weet gy wel, de graesjes zijn niet vast.
Elizabeth, en d' uwe zijn ook niet gebonden,
Nochtans werd uyt de kleur uws bloems dees zin gevonden;
Het lieffelijk provens getuygt uw liefdens teeken,
Dan doch, de kleur des bloems, doet uwe Liefde breeken;
Rogier, en Karel uyt.
Om dat hy (die u Liefd) meer min als Liefd betracht,
En gy de schaemte meer als hy de wellust acht.
Zacht speelgenoots, ik zie daer ginder yemand komen,
Eerbiedelijke dienst ik u betoonen moet;
Elizabeth, ik zal my neffens u gaen voegen.
Helena (hoop ik) zal haer met mijn dienst genoegen;
Laet ons het elzen Bosch wat verder wand'len door,
En stellen daer yets zoets tot kortswijl, t' zamen voor,
Wy gaen terstont al t' zamen mede.
Al t' zamen binnen.
CASSANDRA, ROGIER.
Rogier, mijn lieve Lief, kan 't maegdelijk gemoed?
Bewegen niet uw hert, met diensten die 't u doet?
Rogier, mijn Lieve Lief, gevoelt gy geen medoogen,
Daer ik my neder buyg al knielend voor uw oogen?
En smeek u om het zoet genot van wedermin,
Vermits dat ik (uyt Liefd) tot u genegen bin;
Hoe menig zoud zijn dienst op-offeren de Goden,
Om te verkrijgen 't geen u zelfs werd aangeboden;
| |
| |
't Geen u betamen zoud te doen, geschied van my,
Om dat ik (ongevalscht) tot u genegen zy;
Hoe zijt gy doch zoo koel, en my in 't minnen tegen?
Om dat ik niet en ben tot minne noch genegen;
Uw dienst is zonder dank; meer eer zoud my geschien,
Dat ik u ongeneygt (in min) tot my mogt zien;
Cassandera, de min die gy aen my komt toonen,
Daer wensch ik dat gy meugt een ander meed beloonen;
Ten aenzien my de min, in geender wijs gevalt.
Hoe druyg gaet u dat of, het schijnd, Lief, dat gy mald,
Om daar door eens te zien, hoe zeer ik u beminne;
Gy ziet, Rogier, gy ziet het dat mijn zinnen
Tot uwaerts zijn geneygt; dies jond my doch het geen,
Mijn Maegdelijk verzoek u offerd met gebeên;
Hoe mach uw harde hert, een Maegd zoo laten prachgen;
Speurd gy niet uyt mijn oog, en 't vriendelijke lachgen,
Wat dat mijn jeugt begeert? wiens lust de minne port;
Rogier, verstaet gy niet wat dat Cassandra schort?
Cassandra, minnens lust, wiens geylheyd ik verzake.
Rogier! wild gy, Rogier, u dan een Ioseph maken?
In daden hem gelijk, een Vyand van de lust.
'k Vertrouw, Rogier, gy veynst, ik bid u, Lief, ey! kust
Dees lippen, die na 't zoet van uwe kus verlangen.
Cassandra, çierd met schaemt uw maegdelijke wangen,
En denkt dat schaemt moet zijn het wapen van een Maegd,
Die op haar kuysheyds lof haer hoogste vreugde draegt;
Band de vervloekte lust (Cassandra) uyt uw zinnen,
Verfoeyd de Godloosheyd van vuyl onkuysche minne.
Rogier, kan in uw jeugd zoo dorre koudheyd zijn,
Dat gy u niet beweegt door minne lust in mijn?
Rogier, als gy uw oog maer slaet op deze oogen,
Gevoeld gy daer door niet mins opperste vermoogen?
Rogier, ik offer u dees lippen, en dees ziel,
Ontfangt mijn offerhand, waerom ik neder kniel
Voor 't Altaer uws waerdy; ô wellust van mijn leven!
De min Cassandra dwingt haer zelven op te geven,
Om na den eysch des mins van u te zijn voldaen;
Dies neemt mijn doch, Rogier, voor uwe wellust aen.
Eer zal de donk're nacht den held'ren dag bedekken,
Eer ik mijn Ziele zoud met vuyle lust bevlekken;
Neen, neen Cassandra, neen, 't zal nimmermeer geschien,
Dat gy genegen my tot minnens lust zult zien.
Ten lust my langer niet, uw weyg'ring te verdragen,
Maer sweer Rogier, dat hy (eer lang) 't hem zal beklagen.
Binnen.
| |
| |
Gaet vry Godlooze Maegd, doet alles wat gy meugt,
Noyt zal uw boos beleyd my trekken van de deugt;
Noyt zal uw vuyle min tot wellust my bekooren;
Noyt zaldoor uwe zond mijn Zielens leven smooren,
Maer in oprechte liefd, betragt ik voor mijn Vrouw
Helena, die 'k drie jaer betoond heb liefdens trouw.
Helena uyt.
Daer komt mijn Siels voogdes; na dat ik kan bespeuren,
Soo is haer yets geschied het geen mijn Lief doet treuren;
Helena, Lief ik zie, ik zie 't aen uw gelaet,
Dat gy mismoedig zijt; zegt my waeruyt ontstaet
Rogier, (eylaes!) dit hert
Moet u getuygen, ach! die nieuw begonnen smert,
Tot mijnder leed (eylaes!) moet ik het u verklaren;
Mijn Vader, ach! die wil dat ik mijn minne staek,
En dat ik van dees uur uw liefde gantsch verzaek;
Mijn Vader, ach! die wil dat ik uw by zijn vliede,
Veel liever sterf ik, laes! als dat zulks zoud geschieden;
Dies weet ik niet hoe wy dit zullen leggen an,
Bequamer middel (Lief) ik niet bedenken kan,
Als dat wyt' zamen gaen in stilligheyd vertrekken.
Helaes! ik zie dat uw genegentheden strekken
Uyt rechte liefd tot mijn, dies ik u raden zal,
Dat gy u onderwerpt geenzins het ongeval,
Dat hier uyt zoud onstaen; maer doet uw Vaders wille,
Gewillig zal ik my met deze hoop (Lief) stillen;
Ik weet, gy anders geen bemind, mijn Lief, als mijn,
En ik zal niemants lief, mijn Lief, als d'uwe zijn;
Wy zullen met beleyd een goede middel ramen,
Waer door uyt liefde wy vaek zullen komen t' zamen;
En voeden zoo ons liefd, ter tijd 't geluk ons brengt
Gelegentheyd, waer door uw Vader ons geheugt
Ach! Rogier, ach! dat kan niet geschieden,
Maer volgt mijn raed, en laet ons stil van hier gaen vlieden;
Wanneer mijn Vader zal gevoelen 't ongeval,
Weet ik dat hy in 't eynd ons liefd gedogen zal.
Seer garen voeg ik my, mijn Lief, naer uw begeeren;
Maer als wy vluchten, ach! waer zullen wy ons keeren?
Waer trekken wy best heen? wat plaets verkiezen wy?
Daer niemant ons verspied, maer daer wy leven vry.
Ik weet gelegentheyd, laet dit aen my bevolen,
Gebruykt dees middel, Lief, en laet ons t' zamen dolen;
Op morgen komt by my in 't krieken van den dag,
Op dat ik dan met u van hier vertrekken mach;
| |
| |
'k Zal alles, tot ons reys van node, vaerdig maken.
En ik om u, mijn Lief, te dienen in dees zake.
Binnen.
|
|
Auteursrechtvrij