Eerlycke tytkorting
(1634)–Jan Harmensz. Krul–
Auteursrechtvrij
[pagina 40]
| |
Elisabeth, met haer Staet-Dochter.Elisabeth
LVcy.
Lucia.
Me Vrou.
Elisabeth
Eylaes! ontstelt is mijn gedacht
Door een benaude Droom, van dees voorleede nacht.
Lucia.
Door Droom?
Elisabeth
Door droom (Lucy) vind' ick mijn soo verslaghen,
Dat dese Beenen my, van anghst nau kunnen draghen:
Ick schrick, Eylaes! ick schrick, waer dat ick kom oft gae,
De spoock die 'k sach door droom, die volght mijn stappen nae.
Lucia.
Me Vrou? Droom is bedroch, wilt u daer niet in quellen.
Elisabeth
Lucia, luystert toe, ick moetse u vertellen,
Mijn docht dat ick een Duyf gheneycht te paren sach,
Waer by een Sparwer (op sijn wijse) met geklach
Sich voeghde: soo dat hy het teere Duyfje groete,
Op hoop, aen 't Beesje zijn verhitte lust te boete,
Om aen 't onnosel dier te toonen (ongepaert)
Met slim bedrogh, zijn vuyl en roofachtighe aert:
En dat my dit ontstelt (Lucia) 't heeft zijn rede,
My leyt (meer als ick segh) yets swaerlijcx op de lede:
Dan doch ick hoop dat God voor eenich ongheval.
Karel uyt
Mijn (door zijn mogentheyt) genadich hoeden sal,
Lucy?
Lucia.
Me Vrou.
Elisabeth
Vertreckt.
| |
[pagina 41]
| |
Lucia.
Ick doe 'tgheen ghy gebiet.
Binnen.
Elisabeth
Doch dat ick hier vertoef, en meld' aen niemant niet.
Karel.
Wat bracke dou ontçiert (mijn lief) u roode wangen?
Wat heeft u lieve hert soo droeffelijck omvangen?
Wat drijfter uyt u borst, oft Maeghdelijck ghemoet,
Soo menich sucht, op sucht? segh my wat tegenspoet
Dat u bejegent is, sedert mjn laest bywese?
Eylaes! u wesen doet my quade tydingh vrese;
Wat let u lief? ey segh.
Elisabeth
Ach! Karel, ach! ick sterf
Veel liever duysent doon, eer ick het seggen derf.
Karel.
Hoe lief; ick bid u wilt voor mijn doch niet verborgen.
Elisabeth
Verborgen ken ick niet, hoe wel ick ben vol sorgen.
Karel.
Wat sorght ghy lieve lief? de saeck ist licht niet waert.
Elisabeth
Ach! wou dat Godt, ick sorgh.
Karel.
Sorght niet mijn lief, bedaert.
Elisabeth
Bedaren, ach! ick ken tot geen bedaren komen.
Karel.
Ick weet de oorsaeck licht die 't seggen u doet schromen,
De saeck loopt geen gevaer, stelt ghy u maer te vreen.
Elisabeth
Het leyt my al te swaer (ach! Karel) op de leen.
Karel.
Gantsch niet mijn lief, wie ken yets van mijn daet verklaren?
Elisabeth
De tijdt, eylaes!
Karel.
De tijt?
Elisabeth
De tijt salt openbaren.
Karel.
In 't minste niet mijn lief, daer sal noyt yemant zijn,
Die dit bedreven feyt vermoeden sal op mijn,
Genomen 't quam al uyt dat ick hem heb besprongen,
't Gheschieden mits het my werd' op den hals gedrongen.
| |
[pagina 42]
| |
Elisabeth
Hoe Karel, wat is dit, wat hebt ghy doch bedreven?
Karel.
En weet ghy 't niet mijn lief, dat ick hem nam het leven?
Elisabeth
Ach! Hemel, wat ick hoor, wat hoor ick hooge Goon?
Hoe Karel; wat deed u een Zielich schepsel doon?
Dat ick weemoedich was, dat deden and're reden,
Hebt ghy u soo misgaen, soo salt noyt zijn geleden
Dat ick met u in liefd' vereene; neen, ô neen,
Soo langh ick leef op Aerd' ontsegh ick u met reen:
'k Wist niet van dese saeck, maer (laes!) mijn droevicheden
Die waren meest onstaen, alleen uyt dese reden;
Want my inbeeldingh hadt ontrou van u voorseyt,
En nu ontsegh ick u om dit Godloose feyt.
Karel.
Droom ick, hoe ist met my; hoe ist met my ghelegen
Fy onbedachte tongh, sy had ick doch geswegen:
Fy reuckeloose handt, sy onbedachte daedt,
Fy vruchteloos berou, sy klachten al te laet;
Sal Karel nu de naem van moorder zijn gegeven?
Daer my dit snode feyt is op den hals gedreven:
Hoe Karel, sult ghy nu ghevoelen dubb'le pijn:
Een moorder heten, en sonder Elijsbeth zijn?
Veel eer door 't stael, dat dees de moort steeck heeft ghegheven,
Mijn eyghen moorder zijn, en brengen my om 't leven:
Ick wil door 't blancke stael, dat dees de moortsteeck gaf
Mijn droeve levens draet ontydich snijden af;
Veel liever wil ick mijn verliefde borst ontblooten,
En door dit minnend' hert, dees stale degen stooten:
Als sonder u (mijn lief,) en waerde Afgodin,
Te leven op der Aerdt, te derven uwe min;
| |
[pagina 43]
| |
Soo my u lieve min, u min niet mach gebeuren,
Soo sal de werelt dan mijn droeve ramp betreuren.
Elisabeth
Die reden (Karel) staeckt, mistrout niet op Gods maght,
Waer door ghy lichtelijck tot kennis wert gebraght;
Wilt u tot ware boet van u misdaet begeven.
Karel.
't Is mijn vergeefs getroost', soo 'k sonder u moet leven.
Elisabeth
En soo 't niet anders mach, wat isser om te doen?
Karel.
Soo sal dan Karel na het eyndt zijn's leven spoen,
Twee beulen plaghen my, en pijnighen de sinne,
Den een dat is berou, en 't ander is de minne:
Ick min Elisabeth, doch afkeer is mijn loon,
O strafheyt al te straf, ô overwreede Goon;
Dat mijn Elisabeth haer Karel ken versmade,
Nu hem het ongheval haer last heeft opgelade:
Nu my de meeste troost op 't hooghst van noode sy,
Nu thoont ghy al te wreet, u wreetheyt tegens my;
Loost banghe borst, ey loos! een overvloet van sughten,
Nu mijn Elisabeth, haer Karel wil ontvlughten:
Ontvlughten, hoe kent zijn?
Elisabeth
Twee saecken (Karel Heer)
Beletten mijn de min, en willent nimmermeer,
't Een is mijn Ouders wet: soo dat ick u voor desen
Heb menichmael geseyt, dat niet soud' willen wesen:
Het tweede is (eylaes!) u Goddeloose val,
Waer door ick nimmermeer, met u vereenen sal:
Eerbiedich danck ick u voor d'eer aen mijn bewesen,
Ick bid u voor het laest, der Goden straf te vresen:
Met ootmoet en berou, u sondich hert verneert,
Versoent de Goden, en u Ziel ten Hemel keert
Binnen.
| |
[pagina 44]
| |
Karel.
Vlucht ghy? ha! moorderin, en wreeste aller vrouwe
Vlucht niet Elisabeth, het vluchten sal u rouwe:
Nu karel kort beraet, daer 's hulpe voor u pijn,
Hoe doch? te sterven, ach! wie sal mijn reghter zijn?
Ick selfs, ghy selfs? ô neen, waerom ô neen? 't moet wesen
Hoe wesen? wilt ghy dan de groote Goon niet vreesen?
Wat vreese? ick vrees gantsch niet, holla; ick vrees 't ghespuys
Dat eeuwich Zielen plaeght, in 't onder Aertsche huys,
Ha! ha! wat fantasy soeckt my dus om te leye;
En met een viese schrick van helsche plaegh te peye?
Wegh grillen, Karel 't sa scheyd' af van 't vies geteul,
Kom stier u Ziel ter hel, en zijt u eygen beul,
Neen, Karel; neen, ô neen, bedaert, moort niet u selven,
Laet wanhoop doch soo diep u Ziele niet bedelven,
In 't nare duyster rijck waer strenghe Pluto heerst,
En Helsche slaven dwinght dat yder om het seerst
Sondige Zielen plaeght: wat mach ick doch bedencken
Vaer met u saecken voort, geen Duyvel ken my krencken
Raeck ick in Plutoos rijck, het heyr set ick soo om
Dat ick licht inde plaets van Pluto selver kom:
Ick sal (als Iupijn self) ter hellen neder dond'ren,
Waer van mijn komste selfs, Prins Pluto sal verwond'ren;
Wiens strafheyt mijn gewelt in geender wijs ontsiet,
Maer sal den Hel-Godt selfs vermorsselen tot niet:
Kom Cebre Helschen hondt, u hulp aen my verleene,
En scheur dit knagend' vleesch van dese teye beene;
Poserpina Princes, kom (segh ick) voor den dach,
Op dat ick u 't geschenck mijn's Ziel vereeren mach;
Barst nare af-grondt op, en spalckt u keelgat open,
| |
[pagina 45]
| |
Kom Vngjers altemael om Karels Ziel te kopen:
Kom (Caron) met u boot wat leggen aen de wal,
En laed'se met een Ziel, die ick haest lossen sal;
Geen straf is my te straf, mijn snode daet te wreecken,
Nu uwe strafheyt mijn (Elijsbeth) is gebleecken:
Wel aen dan droeve borst, bereyd' en maeck de plaes
Daer 't vinnich stael zijn lust boet in u bloet, eylaes!
Eylaes! Elisabeth, nu ghy my hebt verlaten,
Moet Karel, Karel selfs, zijn eyghen selver haten:
 | |
[pagina 46]
| |
Adieu voor 't laeste dan, dit swaert sal uy mijn borst
Doen stralen een Rivier: op dat u graege dorst
In wraecke sy gelescht: ha! wrede moorderinne,
Ick sterf, ick sterf, ick sterf, nu ghy my niet wilt minne.
Hy doorsteeckt hem: ende het doode Lichaem wert binnen ghebracht, ondertusschen komt na weynich pauseringh ELISABETH uyt.
| |
Elisabeth.ALs ick van Karel flus voor 't laest gescheyden ben,
Heeft my 't berou beweeght, dat ick niet laten ken;
Om mijn berouwich hert aen Karel t'openbare,
En mijn genegen Ziel (uyt liefd') hem te verklare:
Is hy in ongeluck vervallen, 't was door noot,
Wel deed' hy die uyt liefd', luckloose bystant boot:
O Afgod mijnes Ziel, of ick u al wil haten,
Het is vergeefs, de liefd' en wilt my niet toelaten;
In plaets van haet, sit min gewortelt in mijn hert,
Die mijn verliefde Ziel ghevoelen doet u smert:
Soo haest, ach! Karel, als mijn ooghen 't luck genieten,
Dat sy haer loncken op u grage lusten schieten,
Soo sal mijn will'ghe Ziel, door liefd' zijn aengheport,
Dat sy haer liefd' alleen hertgrondelijck uytstort.
En offeren's u op: ô Karel, 'k sal my voeghen,
Om u, in uwe min ten volle te ghenoeghen:
Natuur verkraght mijn Geest, en wil dat ick met lust
Hier onder 't Elsen loof, my slapende wat rust:
Op hoop, of Karel ondertusschen hier mocht komen,
Van wien ick in mijn slaep, hoop heughelijck te dromen.
| |
[pagina 47]
| |
 Buyght teere voetjes buyght, rust neder in het groen,
Daer mijn verliefde Ziel haer middach slaep wil doen.
Sy gaet neder sitten, ende geraeckt in slapen, ondertusschen komt de Gheest van Karel voor haer verschijnen.
Waeck op Elisabeth, waeck op, waeck op van 't slapen,
En siet u Karel hier (Elisabeth) wanschapen,
Met wangen bleeck; waeck op, aenschout wie dat ick ben,
Een die u niet ghenoch voldoen met bidden ken:
| |
[pagina 48]
| |
Om tot vergiffenis zijns misdaets te bewegen,
Eylaes! eylaes! eylaes! Elisabeth, 't genegen
Streckt op het alderhooghst om u te bidden an,
Te bidden soo, dat ick niet meerder bidden kan
Om u vergiffenis; hoe kent my zijn vergeven,
Het geen ick heb misdaen in mijn voorgaende leven?
Ach! bidden al te laet, de sond' heeft my gedoot,
Dies is mijn arme Ziel in d'aldergrootste noot,
Schrickt niet Elisabeth, 'k heb geen macht u te deeren,
Maer u door mijne komst stantvasticheyt te leeren:
Aenschout dees bloed'ghe borst, aenschout mijn diepe wondt,
Die 'k eeuwich dragen moet tot straffe van mijn sondt;
Door geylheyt die my heeft aen d'eene kant bestrede,
Ten and'ren heb ick 't ghebodt Godts overtrede;
Daer by selfs gedoodt, o bitterlijck gequel,
O knagingh mijn's gemoet, ô pijne vanden Hel:
O eyselijck geween, ô knerselingh der tanden,
O Helsche tyranny, ô Hel, ô eeuwich branden:
Mijn Geest (Elisabeth) most ghy voor ditmael sien,
Stelt u gerust, ten sal na dese noyt geschien,
De oorsaeck is om u rechtvaerdich te verklaren,
Dat ick u socht tot lust van min, maer niet te paren:
Dies ick in geylheyt, niet in Godts vrees heb gemint,
Ick heb geen meerder tijt, de droeve uyr begint;
Dat ick weer keeren moet nae d'onder Aertsche kuylen,
Daer nimmer eyndt en is van kermen, en van huylen:
Door d'onverdragelijcke pijn van d'Helsche vlam,
Mijn bootschap is ghedaen, ick gae van daer ick quam.
Binnen.
| |
[pagina 49]
| |
Elisabeth.ICk sucht, ick schrick, ick schroom, (eylaes!) mijn leden trille,
Anghstvallich vreest mijn Ziel, ick wil, en ken niet wille;
Had ick geweten, ach! dat dit soud' zijn geschiet,
Ghy had u niet gebracht in dit bedroeft verdriet:
Had my bewust gheweest, ghy om mijn liefd' u leven
Verliesen wilde, 'k had s' u overlangh gegeven;
Mijn Ouders hebben schult, ick spreeck als onbedocht,
Zijn eygen boosheyt heeft hem selfs hier tot gebrocht:
Sijn boosheyt? jae, (eylaes!) zijn boosheyt ist te wijten,
Berst bracke tranen uyt, doet nare stemme krijten
Ten hooghen Hemelwaert, om hulpe vande Goon,
't Hert my van droefheyt berst, ick sterve duysent doon;
Hoe dus, wat schrick, wat schroom doen my de Ziel ontroere,
En schijnen my, eylaes! eylacy! te vervoere?
Wat sweefter om en d'om, soo schrickigh voor my heen,
Wie daer, wie (segh ick) komt daer ginder na mijn treen?
Ick schrick, sie daer, sie daer, daer komter een aen kermen,
En soeckt my met ghewelt te vanghen in zijn armen:
Wie ist? mijn lief, eylaes! voor zijn gelaet ick beef,
Wel Karel; ach! ach! ach! ick my gevangen geef;
Kom (segh ick) uwe lief, kom segh ick mijn ontzielen,
Die niet en hebt ontsien u selver te vernielen:
Waer vlucht ghy Karel, ach! mijn Karel, dus verkeert?
V ooghen opghespalckt, u kaken uytgeteert:
| |
[pagina 50]
| |
Daer komt mijn Karel aen, sie daer, hoe komt hy trappen,
Daer leyt wat inde weegh, hy wilder over stappen,
En treden tot my toe: ha! Karel stoute gast,
Sie daer, daer Pluto daer, daer hout hem Pluto vast:
Sie daer het snoot gebroet, de Nickers met hun allen,
Ach! Karel, hoe zijn u de ooghen ingevallen:
Ha! schelm, moordenaer, laegh-legger na mijn eer,
Vertreckt, ha! fielt vertreckt, en komt hier nimmer weer.
Binnen.
|
|