Lezen doet je goed. Leerjaar 7a

[p. 46]

11 DOBRU, een Surinaamse dichter

Dobru is de schuilnaam van de dichter Robin Ravales. De schuilnaam van een schrijver noemen we ook wel zijn pseudoniem. Dobru is een Sranantongo woord en betekent dubbel. Het verwijst naar de initialen in de naam Robin Ravales, twee keer een R. Het bekendste gedicht van Dobru is Wan. De meeste mensen denken dat de titel Wan bon is, maar dat zijn de eerste woorden van het gedicht. De laatste vijf regels van het gedicht luiden als volgt:

Wan Sranan
Someni wiwiri
Someni skin
Someni tongo
Wan pipel

Dobru leefde van 1935 tot 1983. Hij was de oudste zoon in een gezin met zeven kinderen. Na hem volgden vijf zusjes en een broertje. Dobru heeft een armoedige jeugd gehad. Zijn vader had het moeilijk als ondernemer.

Hij ging twee keer failliet. Zijn moeder was modiste. Ze had ook een tijdje een winkeltje, waar ze onder andere haar zelf gebakken koekjes verkocht. Toen het bedrijf van zijn vader de eerste keer failliet ging, verloor het gezin het huis waarin zij woonden. Ook de inboedel moesten zij verkopen. Moeder Anna verhuisde met zes kinderen naar plantage Agila, waar haar moeder woonde. Vader Joost huurde een kamer in het centrum van Paramaribo. Van daaruit probeerde hij weer aan de kost te komen.

Omdat Dobru in Paramaribo naar school moest, ging hij bij zijn oma van vaderskant wonen. Zij had een erfwoning aan de Saramaccastraat.

Erfwoningen - prasi-oso's - zonder licht en water, met slechte hygiënische voorzieningen, waren de toevlucht van arme mensen. De huisjes waren een overblijfsel uit de slaventijd. Toen woonde de meester voorop aan de straatkant en de tot slaafgemaakten in kleine krotjes op het erf.

Het eerste Sranantongo-gedicht dat Dobru schreef, heet Pina. Dat is een Sranantongo woord en betekent ‘armoede’.

Gelukkig kon hij elke vakantie naar plantage. Daar kon hij zwemmen, vissen, varen, helpen met planten en oogsten. Het was er reuze gezellig,

[p. 47]

omdat alle kleinkinderen er hun vakantie doorbrachten. 's Avonds vertelde opa Anansiverhalen.

Toen het Dobru's vader een beetje voor de wind ging, kon het gezin herenigd worden. Ze gingen wonen aan het Pad van Wanica. Die weg heet nu Indira Ghandiweg. Hun huis, in de buurt van de Van Hattumweg, was toch nog ver van Paramaribo. Dobru slaagde voor de Algemene Middelbare School (AMS). Dat was toen de enige middelbare school in Suriname. Om dichter bij school te zijn, ging hij inwonen bij tante Benta, ook weer onder armoedige omstandigheden. Ze moesten vaak verhuizen. Hij woonde bijvoorbeeld met haar in de vijftiende en laatste erfwoning van Lotu Dyari aan de Gemenelandsweg. Dat betekende dat hij vlak bij de plees woonde, waar de erfbewoners hun behoefte kwamen doen. Over Lotu Dyari schreef hij later het toneelstuk Bigi Dorsi. Het stuk was erg succesvol. Na Dobru's dood bleef het stuk populair. De theatergroep van de culturele organisatie NAKS heeft er zelfs een theatertour door Nederland mee gemaakt.

Toen Dobru op de AMS zat, was Suriname nog geen onafhankelijke republiek. Nederland had veel invloed in Suriname. Bijna alle leraren op de AMS kwamen uit Nederland. Meneer Cees Dubelaar gaf Nederlands. Hij sprak minachtend over het Sranantongo. Hij noemde het een

[p. 48]

markttaaltje. Hij zei dat het niet mogelijk was mooie gedichten in deze taal te maken. Om te bewijzen dat het wel kon, schreef Dobru toen het gedicht Pina. Meneer Dubelaar draaide enigszins bij. Het gedicht werd op het mededelingenbord van de AMS geprikt. Ook moedigde hij Dobru aan zijn tweede gedicht, Fedi Graboe, in te sturen voor een gedichtenwedstrijd van het Cultureel Centrum Suriname. Fedi is de naam van de dood, die wordt voorgesteld als een man met een zeis. Het gedicht gaat over Dobru's grootmoeder, die gegrepen wordt door Fedi. Dobru won de eerste prijs.

Dobru was lid van de culturele vereniging Wie Eegie Sanie en van de politieke partij Partij Nationalistische Republiek (PNR). Deze partij streefde ernaar dat Suriname onafhankelijk werd van Nederland.

Dobru vertelde aan iedereen die wilde luisteren dat Surinamers eigen tradities hadden, die ze moesten waarderen. Hij protesteerde tegen armoede en onrechtvaardigheid. Zijn opvattingen brachten hem in conflict met de overheid. In 1963 werd hij veroordeeld voor ondermijning van het gezag van de overheid. Eerder, in 1959, toen Dobru student was aan de Surinaamse Rechtsschool, zou de Nederlandse koningin vijftig jaar worden. Men hield een geld inzameling om een cadeau voor haar te kopen. Dobru en elf medestudenten waren ertegen.

Ze deelden pamfletten uit. Daarin stond dat het Surinaamse volk pinaarde en de mensen hun geld wel beter konden besteden. Toen de studentenvereniging van de Rechtsschool een portret van de koningin cadeau kreeg van een sponsor, werd dit als een belediging ervaren.

Het portret werd vernield. Dobru werd geschorst. Na de veroordeling van 1963 werd hij voor zijn leven afgeschreven van de opleiding. Hij kon ook niet in overheidsdienst treden.

Dobru werd toen fulltime schrijver en dichter.

Dit was heel bijzonder. Nooit eerder had iemand in Suriname schrijven en dichten als beroep gekozen. Zijn verhalen gingen over Surinaamse mensen en speelden zich af in Suriname. Hij schreef in het Surinaams-Nederlands en het Sranantongo. In de verhalenbundel Wasoema schrijft hij bijvoorbeeld over de plees van de bakadyari, en over bronbere die is geweest en de overvolle beerputten had leeggehaald.

Gedichten voordragen, voorlezen en vertellen over zijn verhalen was een onderdeel van Dobru's werk. Hij had een prachtige stem en kon zijn gedichten gloedvol brengen. Hij ging regelmatig naar scholen, waar de

[p. 49]

leerlingen enthousiast reageerden op zijn inspirerende gedichten, waarin zij opgeroepen werden om hun eigen cultuur te waarderen en te strijden tegen onrecht en armoede.

Dobru heeft ook veel in het buitenland opgetreden. Hij is de enige Surinaamse dichter die is doorgebroken in het Caraïbisch gebied. Hij zorgde ervoor dat Suriname betrokken werd bij de Carifesta's. Dat waren grote kunstfestivals waar allerlei landen uit onze regio aan meededen.

In onze regio werden de gedichten van Dobru - vertaald in het Engels en Spaans - goed begrepen. Ook in de regio was er veel armoede en stond de Europese cultuur hoger in aanzien dan de eigen cultuur. Op de Antillen, in Guyana, op Trinidad en op Cuba had Dobru politieke vrienden, die net als hij streden voor lotsverbetering van het gewone volk.

Dobru had een bijzondere band met de Marrons. Hij had een huis op Godo, in ons binnenland. Hij wist veel van de Marroncultuur. Hierdoor raakte hij bevriend met verschillende Amerikanen, die onderzoek deden naar de Marroncultuur. Dobru ging ook naar de Verenigde Staten waar hij lezingen en voordrachten hield op beroemde universiteiten.

In 1973 werd Dobru gekozen als lid van het parlement. Zijn partij, de PNR, maakte deel uit van de regering. In 1975 werd Suriname een onafhankelijke republiek. Toch ging er nog veel mis in het land. Toen er in 1980 een staatsgreep werd gepleegd in Suriname, hadden veel mensen hoop dat er echt verandering zou komen. Kunstenaars die altijd hadden gepleit voor meer waardering voor het eigene, werden betrokken bij de regering. Dobru werd onderminister van Cultuur. Hij had mooie plannen, maar na enkele maanden werd de regering waar hij deel van uitmaakte weer ontbonden.

In 1983 werd Dobru ernstig ziek. Nog hetzelfde jaar overleed hij. Tijdens zijn leven, maar meer nog daarna heeft Dobru officieel eerbetoon gehad. In 1979, werd Dobru door de president van Suriname benoemd tot officier in de Ereorde van de Gele Ster. Hij ontving ook de Gouden Ster van de Revolutie (1989) en de Gaanman Gazon Matodja Award (2006).

In Paramaribo is er een straat naar hem genoemd. In Santiago de Cuba, de tweede stad van Cuba, staat een bronzen borstbeeld van Dobru in het drukke toeristische centrum.

Dobru is met staatseer begraven. Zijn oeuvre - alles wat hij geschreven heeft - wordt nu bewaard door de R. ‘Dobru’ Ravales Stichting.