Lezen doet je goed. Leerjaar 7a

[p. 14]

3 Het kleine mannetje bij de douane

De douane is van oudsher overal in Suriname actief. De mannen en vrouwen van dit korps werken aan de grenzen, in de havens, op postkantoren en op vliegvelden. Ze mogen altijd aan boord van allerlei vervoersmiddelen gaan. Ook tot magazijnen, erven en huizen hebben ze toegang. Ze moeten controleren dat de in- en uitvoerwetten van Suriname nageleefd worden. Ook dienen ze erop te letten dat er geen besmette levensmiddelen en drugs het land binnen komen.

Officiële brieven die aan hem gericht waren begonnen met: Aan de weledelgestrenge heer Albertus Etheldrid Louis del Prado. Hij was de eerste Surinamer, de eerste kleurling, die benoemd werd tot hoofd van het douanekorps. Officieel heette deze functie Controleur der Invoerrechten en Accijnzen. In de koloniale tijd kwamen de hoge ambtenaren uit Nederland. Het waren blanke Nederlanders. In de Tweede Wereldoorlog was het moeilijk deze mensen naar Suriname te krijgen. De heer del Prado had intussen alle opleidingen bij de douane met succes doorlopen. Hij kwam toen in aanmerking voor deze functie, die onder normale omstandigheden door een Nederlander zou worden ingevuld.

Hij was een harde werker, beschaafd en hoog-intelligent. Zijn algemene ontwikkeling was groot. Hij wist door zijn constante studie meer van het werk dan zijn Nederlandse bazen. Nadat de werknemers gewend waren in plaats van een ‘bakra’ een kleurling als baas te hebben, had hij een goed team. Dit kwam ook door zijn prettig en sociaal karakter. Zijn kantoor was gevestigd in het Waaggebouw aan de Waterkant. De deur van zijn kamer stond altijd open.

Albertus del Prado was een integer en eerlijk mens. Hij was niet bang om problemen aan te pakken. Hij loste die meestal ook op. In het korps deed het volgende verhaal de ronde. De baas - een kort, in jas en das gekleed mannetje - had bij een bezoek aan de haven een robuuste sjouwer bij zijn kraag gepakt. Hij sommeerde hem de aardappelen die hij bij zich had direct terug te brengen waar ze vandaan kwamen.

‘Dat is stelen. Al lagen ze naast de zak, ze zijn niet van jou. Je moet ervan afblijven’, zei del Prado.

[p. 15]

Niet alleen op het gebied van werk, maar ook met persoonlijke problemen kon je bij hem terecht. Hij was bij zijn vrienden bekend als Deppie. In de tijd na de Tweede Wereldoorlog leende hij geld aan mensen die het moeilijk hadden. De reguliere geldschieters eisten hoge rentes. Na enige tijd werd hij door zoveel mensen benaderd, dat het voor hem te moeilijk werd om iedereen te helpen. Als kerkvoogd van de Lutherse kerk schakelde hij het kerkbestuur in. Zo probeerde hij toch zoveel mogelijk gezinnen te helpen.

Albertus del Prado was geboren in 1892. Hij was zoon van een plantagebeheerder. Door de wereldcrisis van die tijd gingen veel plantages failliet. De familie moest naar Paramaribo verhuizen. Albertus was toen acht jaar oud. Hij heeft het plantageleven altijd geïdealiseerd.

Aan zijn kinderen, die hem Daddy noemden, vertelde hij vaak over zijn jeugd. Hij vertelde over zijn broers en zussen en over gasten die op bezoek kwamen. De eettafel was dan beladen met allerlei vis-, vlees- en

[p. 16]

wildgerechten. Een overvloed aan fruit was er ook.

Een van zijn verhalen ging over een arbeider. De man had de kop van een slang gekapt. De kop was nergens te vinden. Uiteindelijk bleek die vastgebeten te zitten in de kraag van een andere arbeider. Daddy legde zijn kinderen uit dat je de rugwervels van de slang moest breken met een stok. Dan kon het beest zich niet meer voortbewegen. Dan kon je makkelijk de kop eraf kappen.

Hij leerde zijn kinderen ook omgaan met zijn jachtgeweer. Ze gingen samen op jacht- en hengeltochten. Hij benadrukte dat wapens gevaarlijk waren. Naar zijn dienstwapen mochten ze niet eens wijzen. Hij had meegemaakt dat zijn broer ooit eens spelenderwijs het geweer van zijn vader op een andere broer had gericht. Daarna deed hij het bij nog een broer. De broer met het geweer zei: ‘Wel, als jullie niet dood willen gaan, schiet ik die balk maar dood.’ Hij richtte op de balk. Tot hun grote schrik ging het geweer met een oorverdovende knal af.

In Paramaribo was Albertus één van de oudere leerlingen in de klas.

Hij werkte hard om zich alles eigen te maken wat hij leerde. Hij slaagde als tweede van zijn school voor het mulo-examen. Dat was toen het hoogste niveau van onderwijs. Hij solliciteerde bij de douane en maakte het vereiste toelatingsexamen. Toen hij was aangenomen, volgde hij de interne opleiding van de dienst. Hij klom op van aspirant-commies tot controleur. Dit was de hoogste rang. Hij merkte dat er corruptie was in de dienst. Met goede discipline probeerde hij dit tegen te gaan. Zijn korps moest het werk doen op een gedisciplineerde en eerlijke manier.

De opleiding van zijn ambtenaren was zeer belangrijk voor hem. Hij stelde de lessen en examens op. Die bestonden niet alleen uit het leren van de wetten en regels van het douanewezen. Ook algemene kennis en inlevingsvermogen werd aan zijn studenten doorgegeven.

Het was bekend dat de baas alles wist over de douane. Je kon altijd met vragen bij hem terecht. Soms had hij het te druk om zelf uitleg te geven. Dan gaf hij een exacte verwijzing. Hij zei dan bijvoorbeeld: ‘Kijk in de bibliotheek, rechts van de deur, tweede plank van onder, derde boek, hoofdstuk drie, artikel vijftien.’

Veel nieuwe werkers geloofden het niet. Om het uit te proberen zochten ze een zonderlinge wet op. Dan vroegen ze wat de wet inhield. Zonder uitzondering gaf hij hen de juiste uitleg of verwees hij naar de plaats waar

[p. 17]

die te vinden.

In het sociale leven was hij zeer actief. Hij zat in de Rotary en was Grootmeester van de Vrijmetselarij. Daar noemden ze hem de ‘Verlichte’. Ze vonden dat hij een hoog spiritueel niveau had. Ook als ouderling van de Lutherse kerk heeft hij veel sociaal werk gedaan.

Onder del Prado's leiding ging het goed bij de douane. Hij was het voorbeeld voor al zijn manschappen. Streng - ook voor zichzelf -, maar eerlijk en rechtvaardig. De heer Albertus del Prado was regelmatig met zijn ambtenaren in het veld. Bij grote invallen in magazijnen of huizen was hij altijd aanwezig. Op de steiger kon je hem vaak zien. Hij sprak veel met het personeel en de arbeiders.

Als de douane een tip kreeg dat een bootje met powisi's op de rivier was, moesten ze erop uit. Deze vogels slokken alles wat glimt op. Daarom werden ze vroeger gebruikt om goud te smokkelen. Als de smokkelaars de douaneboot, ‘de Wetoema’, zagen, lieten ze de hele baskiet met vogels in het water zakken. Vaak aan een touw. De beesten verdronken bijna altijd. Na zijn pensioengerechtigde leeftijd was er geen geschikte vervanger voor hem. Hij werd gevraagd voor een periode van vijf jaar aan te blijven. Na de eerste vijf jaar, werd hij gevraagd voor nogmaals vijf jaar. In het tweede jaar van zijn tweede verlengde ambtsperiode kreeg hij een telefoontje van een hogergeplaatste. Zijn dochter hoorde alleen zijn kant van het gesprek ‘Excellentie met al alle respect, ik kan mijn goede naam niet onder zo'n document zetten.’

Aan de andere kant van de lijn werd er waarschijnlijk druk uitgeoefend. Albertus hield voet bij stuk.

‘Excellentie, ik begrijp u, maar het is niet in het belang van mijn land. Ik kan dat niet tekenen.’

Albertus eindigde met: ‘Morgenochtend zeven uur ligt mijn ontslagbrief op uw bureau.’

Albertus Etheldrid Louis del Prado, in zijn tijd controleur bij de belastingen, blijft een onvergetelijke man. Voor zijn goede werk en integriteit heeft hij in 1953 van koningin Juliana de decoratie ‘Ridder in de Orde van Oranje-Nassau’ ontvangen. Hij heeft, in de periode dat hij de leiding bij de douane had, het korps naar eer en geweten geleid.