Lezen doet je goed. Leerjaar 7a

[p. 10]

2 Vertrouwen in eigen kunnen

N.V. Staatsolie Maatschappij Suriname, kortweg Staatsolie, staat bekend als de trots van Suriname. Jaarlijks levert het bedrijf een grote bijdrage aan de staatskas. Ook krijgen talloze sociale organisaties ondersteunende donaties. Binnen het bedrijf krijgen Surinamers de kans zich professioneel te ontwikkelen in de olie-industrie.

Sirahmpersad Eduard (Eddy) Jharap is de grondlegger van Staatsolie.

Hij werd geboren op 24 juni 1944 te Wanica, de Nieuwe Grond. Zijn voorouders waren immigranten uit India. Hij groeide op onder eenvoudige omstandigheden. Zijn vader had twintig kinderen. Het gezin leefde voornamelijk van landbouw en veeteelt voor eigen gebruik. Binnen het gezin voelde de kleine Eddy zich geborgen.

Op zijn tiende werd er lepra bij hem geconstateerd. Dat is een huidziekte die je gezicht en ledematen kan verminken. Tot groot verdriet van zijn familie moest hij het huis uit. Van zijn tiende tot zijn dertiende woonde hij in de leprozeninrichting Bethesda. De verzorgers heeft hij als heel zorgzaam ervaren. Hij leerde daar ook het christelijk geloof en christelijke tradities kennen. Van de andere kinderen in de inrichting leerde hij Sranantongo. Thuis werd er Sarnámi gesproken.

Hygiëne en netheid waren heel belangrijk in Bethesda. Eddy Jharap vertelt: ‘Op boyti, waar ik vandaan kwam, hadden we een plee. Je ging op je hurken boven een gat zitten om je behoefte te doen. Je nam een fles water mee om je bil te wassen als je klaar was. In Bethesda vonden ze me vies, omdat ik het toilet natmaakte. Ik was niet gewend aan een watercloset (wc). Ik hurkte op de bril en waste me uitgebreid met water uit mijn fles.’

Toen Eddy doorhad hoe een watercloset werkte, vond hij dat een stuk gemakkelijker dan de plee.

Eddy ging graag naar school. Hij was een intelligente jongen en haalde altijd goede cijfers. Naar school gaan, was niet zo makkelijk als je zou denken. Vaak moest hij een uur lopen of fietsen om de school te bereiken. Alleen in Bethesda was de school in de inrichting zelf. Alle kinderen in de leprozerie moesten corvee doen. Toch bleef er veel tijd over om te spelen. Het terrein was groot. Met de andere kinderen ging hij op avontuur uit of deed hij allerlei spelletjes. Op zijn dertiende mocht Eddy weer naar huis.

[p. 11]

Hij had geen verminkingen overgehouden van de ziekte. Wel moest hij zijn leven lang medicijnen blijven gebruiken.

Eddy bezocht na de lagere school de Graaf van Zinzendorfschool en de Algemene Middelbare School (AMS). In die tijd was de AMS een eliteschool. De ouders van de kinderen waren artsen, hoge ambtenaren, belangrijke onderwijzers, rijke zakenlieden en zo meer. De leraren kwamen uit Nederland. Toch kon Eddy goed mee.

Na de AMS ging Eddy naar Nederland om geologie te studeren. Geologen onderzoeken de grondlagen van de aarde. Hij had een beurs van de Suriname Aluminium Company (SURALCO) gekregen. SURALCO was toen een bauxietbedrijf dat veel geld verdiende met het mijnen en verwerken van bauxiet uit Suriname.

Eddy was altijd al een verwoede lezer geweest. In Nederland leerde hij

[p. 12]

naast het hindoeïsme en het christendom andere godsdiensten kennen. Hij las ook veel werken van filosofische meesters. Hij kwam tot de conclusie dat ze uiteindelijk allemaal hetzelfde willen; dat de mensheid in vrede en welzijn met elkaar samenleeft. Toen hij later een leidinggevende positie kreeg, heeft hij dit inzicht vaak met andere groepen kunnen delen. Terug in Suriname ging Eddy Jharap werken voor de Geologische Mijnbouwkundige Dienst (GMD). In die periode heeft hij het binnenland goed leren kennen. Het was zijn taak om met een ploeg van veldarbeiders geologisch onderzoek te doen in het oerwoud. Door zulk onderzoek komt men te weten uit welke lagen de bodem bestaat.

Intussen was het 1980 geworden. Wereldwijd waren de prijzen van aardolie gestegen. In 1965 was er al olie gevonden in Suriname, maar de regering had het toen niet aangedurfd om de olie te ontginnen.

Na tien jaar wilde Eddy weg bij de GMD. Zijn baas, de minister van Opbouw, vroeg hem te blijven.

Hij zei: ‘Ik heb een nieuwe uitdaging voor je. Kijk of het mogelijk is om in Suriname een oliebedrijf op te zetten.’

Eddy heeft de uitdaging aanvaard. Staatsolie werd opgericht en Eddy Jharap werd de eerste directeur van dit nieuwe staatsbedrijf. Eddy is altijd een man geweest die niet bang is geweest om actie te ondernemen als het nodig was. Het volgende voorval is daar een voorbeeld van.

In 1981 moesten er drie boringen worden uitgevoerd op plantage Dankbaarheid in Saramacca. Staatsolie had een boormachine gehuurd bij de Dienst Watervoorziening van het ministerie van Districtsbestuur en Decentralisatie. De boormachine werd echter niet op het afgesproken tijdstip afgeleverd. Ze zat muurvast in een waterput in Meerzorg. Intussen stond alles klaar voor de boringen op Dankbaarheid. Eddy is toen met een aantal medewerkers naar Meerzorg gegaan. Ze hebben de machine ontkoppeld door de vastzittende boorstangen met een snijbrander door te branden. Daarna hebben ze de machine weg laten slepen.

Eddy zei: ‘Als ik dat niet had gedaan, dreigde ons olieproject te mislukken nog vóór we één boring hadden uitgevoerd.’

De gedreven houding van de directeur motiveerde ook het personeel. Niet alleen het hoger kader, maar ook de schoonmaaksters.

Een van ze vertelt: ‘Ik moest me aanmelden bij het nieuw gehuurde pand aan de Gravenberchstraat. Meneer Jharap leidde me rond en vroeg of ik meteen kon beginnen. Hij heeft zelf ook meegeholpen. Terwijl ik bezig was te schrobben, gooide hij water om het vuil weg te wassen.’

[p. 13]

Eddy Jharap toonde zijn medewerkers niet alleen dat ze de handen uit de mouwen moesten steken. Hij had nog een belangrijke boodschap.

Hij vertelt: ‘Ik zei tegen de werknemers dat wij bij Staatsolie voor onszelf en onze “kinderen” werken. Ze wisten dat een deel van de opbrengsten gebruikt werd om het bedrijf verder uit te bouwen. Een ander deel ging naar de staat, die er scholen mee kon bouwen en onderwijzers betalen.’ Maar de belangrijkste boodschap van Eddy Jharap, zowel binnen Staatsolie èn daarbuiten, was die van ‘vertrouwen in eigen kunnen’.

Suriname is eeuwenlang een kolonie van Nederland geweest. Belangrijke beslissingen werden in Nederland genomen. Het Surinaamse volk had daardoor niet geleerd zelf initiatieven te nemen. Ook het idee om zelf naar olie te zoeken en zelf te verkopen, vonden velen te hoog gegrepen. Eddy Jharap bewees dat het wèl mogelijk was. Vol zelfvertrouwen zegt Eddy bij een bezoek van president Shankar aan Staatsolie: ‘Wij hebben van nachten dagen gemaakt. Weekenden en feestdagen zijn werkdagen geworden. Vakanties worden als luxe beschouwd. Naast het behalen van een positief bedrijfsresultaat, hebben wij willen laten zien dat ook Surinamers in staat zijn een bedrijf met geavanceerde technologie uit de grond te stampen.’

De olie van Staatsolie werd in het begin alleen verkocht op de binnenlandse markt, vooral aan de SURALCO. De olie was niet geschikt voor de auto-industrie. Eddy wilde meer. In 1995 werd gestart met de bouw van een raffinaderij. Die was in 1997 klaar. Toen kon Staatsolie ook diesel leveren. Niet alleen auto's konden de diesel gebruiken, maar ook de visserij werd een grote klant van Staatsolie. Vroeger werd de diesel die de vissers gebruikten voor de motoren van hun boten geïmporteerd. Sinds de raffinaderij er is, is dit niet meer nodig.

Op 13 december 2005 ging Eddy Jharap met pensioen. Op dezelfde dag werd hij door de president gedecoreerd met het Grootlint in de Ereorde van de Gele Ster, de hoogste staatsonderscheiding.

Ook op dezelfde dag, werd er een bronzen kop onthuld van Eddy in de ontvangsthal van het hoofdkantoor van Staatsolie.

Na zijn vertrek bleef Staatsolie groeien. In 2020 beschikte de maatschappij over een eigen keten van benzinestations. Voor de kust van Suriname werd olie gevonden. Dankzij de inspanningen van Eddy Jharap had Suriname met N.V. Staatsolie Maatschappij Suriname een bedrijf dat volop kon participeren in deze veelbelovende nieuwe ontwikkelingen.