Lezen doet je goed. Leerjaar 6c

[p. 98]

Les 28 Geen kwik in het bos

Marisa komt uit Apetina. Dat is in Zuid-Suriname. Haar broertje is ernstig ziek. Hij ligt in een hospitaal in Paramaribo. Daarom blijven Marisa en haar moeder voorlopig in Bernharddorp, een dorpje vlak bij Paramaribo. Marisa gaat daar ook naar school.

Op een dag krijgen ze op school bezoek van een mevrouw en meneer. De juf praat met ze en zegt dan: ‘Jongens en meisjes, jullie weten allemaal dat er in ons binnenland goud wordt gevonden.’

‘Ja juf, veel goud!’, roept Winsten.

Danitsha zegt: ‘Mijn vader werkt bij Rosebel Gold Mine. Daar vinden ze vreselijk veel goud.’

‘Juist Danitsha!’ zegt juf. ‘Dat is een grote goudmaatschappij waar veel mensen werken. Die grote goudmaatschappij moet zich altijd houden aan de regels en wetten van het land. Daarom moet die het op de goede manier doen. Maar er zijn ook mensen die zelf naar goud gaan zoeken.’

‘Ja juf, dat zijn die illegalen’, roept Winsten.

‘En die doen het niet op de juiste manier. Daarover willen deze meneer en mevrouw jullie een film laten zien. Veel goudzoekers doen het op een manier die heel schadelijk is voor ons allemaal’, zegt juf.

Marisa gaat recht zitten. Ze is één en al aandacht. Dit gaat over die lastige goudzoekers die ze ook bij haar dorp hebben. Het lichtje brandt. Op het scherm verschijnt: No Kwik. De film begint en een stem vertelt dat kwik een metaal is dat tussen stenen onder de grond voorkomt en daaruit wordt gehaald. Het wordt verhit en zo weer vloeibaar gemaakt. Het is eigenlijk vloeibaar zilver. Lang geleden dacht een Chinese keizer dat je onsterfelijk werd als je kwik gebruikte. Hij dronk het en ging prompt dood. De hele klas moet hierom lachen. Kwik is heel erg giftig. Kwik heeft de eigenschap dat het zich makkelijk mengt met andere metalen en daarom gebruiken de goudzoekers het. Als ze goud zoeken, graven ze grond uit de bodem van de rivier op. Ze doen die modder in een houten kist en laten er kwik doorheen gaan. Dan vermengt het

[p. 99]

kwik zich met het goud. Ze spoelen de modder eruit en het goud met kwik blijft over.

Maar ondertussen is er ook heel wat kwik weggespoeld. Dat wordt zo in de kreek opgenomen of in de rivier. Het zijn heel kleine deeltjes die op het plankton blijven zitten. De vissen eten dat. De mensen vangen de vissen en eten die op. Zo krijgen zij het kwik ook in hun lichaam. De giftige kwik zit ook in de lucht, want om de kwik weer uit het goud te halen, gaan de goudzoekers dat verhitten.

[p. 100]

De kwik gaat er als damp uit. Het komt in de lucht. De mensen ademen het in en het komt in hun longen. Ook komt het in de lucht, in de wolken en dan met de regen terug naar de grond. Het gaat in de planten zitten. Allemaal gif dat mensen eten en inademen. Je proeft het niet, maar het is heel schadelijk. Vooral ook voor ongeboren kindjes.

Het is dan helemaal in het lichaam van de moeder en de baby krijgt het al in aanleg mee. In het binnenland van Suriname zijn er duizenden goudzoekers die met kwik werken. Wat zal er op den duur gebeuren met de dieren en de mensen die in het bos wonen? Met de planten waarvan we eten en met de vissen?

Marisa kijkt eigenlijk niet meer daar de film. Ze hoort de stem ook niet. Ze is in gedachten. Ze denkt: op den duur? Niet op den duur! Nu! Want haar broertje ligt nu erg ziek in het ziekenhuis en ze begrijpt nu ook waarom dat zusje zo ziek geboren was. Nu begrijpt ze ook waarom mama zei dat ze een kind had verloren door de goudzoekers. Als ze weer naar het scherm kijkt, ziet ze daarop een protestactie van heel wat mensen in optocht met bordjes waarop staat: No Kwik in Ons Bos. De film is afgelopen. De kinderen beginnen te praten. Een jongen roept: ‘Yongu, straks zijn we allemaal dood, door kwikvergiftiging!’

Een ander zegt: ‘Dan heeft Suriname wel goud, maar geen mensen!’

Een meisje vraagt: ‘Maar waarom willen ze zoveel goud hebben dan?’

De juf zegt: ‘Dat verkopen ze natuurlijk, zo verdienen ze hun geld. Een mens heeft toch geld nodig om te kunnen leven?’

Danitsha steekt haar vinger op: ‘Juf, moet je goud met kwik vinden? Moet je kwik gebruiken? Het kan toch anders?’

Niet de juf, maar de mevrouw antwoordt: ‘Ja, je kan het ook op een andere manier doen, zonder kwik.’

‘Maar waarom doen ze het dan toch met kwik?’, vraagt Winsten.

‘Ik denk omdat het makkelijk is en vlug’, antwoordt de meneer, ‘en misschien, misschien weten ze niet eens dat het zo giftig is.’

‘Dan moet er een wet komen, dat niemand kwik mag gebruiken,’ zegt Winsten beslist.

‘Maar al is er een wet, ze gaan het toch doen!’, roept een jongen door de klas. ‘Boete geven, grote boete!’, zegt Winsten.

[p. 101]

‘Dit is een groot probleem voor Suriname’, zegt de meneer terwijl hij het scherm oprolt. ‘We moeten met z'n allen gaan werken aan een oplossing hiervoor, want het is inderdaad ernstig. Onze mensen, wij allemaal, kunnen ziek worden en ons bos gaat eraan. Wie wil dat? Niemand toch!’

Ashna steekt nu haar vinger op.

‘Juf, ik denk zo. Voor alles wat je wilt worden, moet je toch leren?’

De juffrouw knikt en luistert.

Ashna vervolgt: ‘Kunnen ze niet zeggen dat iedereen die goudzoeker wil worden eerst les moet volgen. Dan gaan ze naar een soort school waar ze leren hoe ze goud moeten vinden zonder kwik?’

‘O Ashna, dat zou een goede oplossing zijn’, zegt juf.

Ook de meneer en mevrouw knikken.

‘Ja, je hebt gelijk. Dat zou moeten. Ik hoop dat het zo gebeurt in de toekomst’, zegt de meneer.

Juf lacht. ‘Ashna, als je groot bent, moet jij minister van Mijnbouw worden.’

Marisa loopt later naar huis. Ze ziet aldoor in gedachten het filmpje van No Kwik. Zij heeft niets gezegd. Ze heeft nooit haar vinger opgestoken, want ze durft niet zo veel als de andere kinderen, die hebben gepraat en geroepen. Geen van de kinderen weet, dat zij er veel meer mee te maken heeft. Zij weet hoe schadelijk kwik is. Zij woont in het bos, zij heeft elke dag het water van de rivier nodig, zij eet de vis uit de rivier en de planten en dieren van het bos. Zij heeft een zusje verloren en nu is haar broertje heel erg ziek. Is hij ziek geworden van kwikvergiftiging? Ze weet het niet. Ze zucht.