Lezen doet je goed. Leerjaar 6c

[p. 22]

Les 6 De Volharding

Ik ben geboren in het plaatsje De Volharding aan de rechteroever van de Saramaccarivier. Het ligt tussen de Saramaccabrug aan het einde van het Garnizoenspad en de monding van de rivier. Op mijn geboortepapieren komt die plaatsnaam echter niet voor. Er staat op ze aangegeven dat ik geboren ben in het district Saramacca.

Toch ken ik de naam ‘De Volharding’ al sinds mijn kindertijd. Het is echt de plaats waar ik ben geboren en opgegroeid. Toen ik op de basisschool lezen had geleerd, las ik alles wat er op mijn pad kwam. Dus ook naamborden die ik hier en daar ontwaarde. Waar wij woonden, waren er niet veel van. Maar bij de winkel hing er aan de kant van de rivier een klein, onopvallend, verveloos bordje. Daarop was in bruine verf ‘De Volharding’ geschreven. Ik zag het bordje bijna iedere dag.

Het bordje leek niet op een officieel naambord. Die waren wit met zwarte letters. Waarschijnlijk had de winkelier het bordje geplaatst. Zijn winkel was een belangrijk trefpunt van ons dorp. Iedereen haalde daar zijn boodschappen. De mannen uit het dorp kwamen er van tijd tot tijd bijeen om een glaasje te drinken. Mij gaf het naambord in ieder geval een goed gevoel. De naam van mijn woonplaats stond erop.

Toch moet die naam ook bij officiële instanties bekend zijn geweest. Heel vroeger was er een rivierdienstlijn van Beneden-Saramacca.

Dat was een post- en vervoersdienst per boot die door de koloniale overheid van Suriname werd onderhouden. De boot vertrok uit Paramaribo en de eindhalte was het plaatsje Carel François. Niet lang geleden heb ik een boekje gevonden, waarin de passagetarieven stonden. Op de lijst werden de aanlegplaatsen genoemd waar een stop werd gemaakt. ‘De Volharding’ en ‘Broederschap’ waren twee opeenvolgende aanlegplaatsen.

De plaatsnaam is afkomstig van de plantage De Volharding. Waar wij woonden was vroeger plantagegrond. Suriname was tijdens de slaventijd bekend om de honderden landbouwplantages. Nadat de slavernij was afgeschaft, nam het aantal plantages snel af. Toen ik kind was, waren er in Suriname nog maar een paar plantages over. Ook

[p. 23]

plantage ‘De Volharding’ was er niet meer. De grond was van kleine landbouwers, zoals mijn vader.

Op de vroegere plantage werd cacao en koffie verbouwd. Op onze percelen stonden daadwerkelijk nog een aantal cacaobomen en koffiestruiken. Elk jaar oogstten we cacaobonen. De oogst werd wel steeds kleiner. Als cacaobomen ouder worden, geven ze steeds minder vruchten.

Met de koffiestruiken was het nog slechter gesteld. Het kleine aantal dat nog over was, droeg wel vruchten. Maar het leverde zo weinig op, dat het niet de moeite was ze te oogsten.

Als kind heb ik een aantal keren koffiebonen geproefd. Ik vond ze niet lekker. Het is een heel verschil met de bonen van rijpe cacaovruchten. Die zijn heerlijk om op te zuigen. De smaak heeft iets weg van de rambutan.

Omdat ze zo glad zijn, kunnen cacaobonen bij het zuigen weleens

[p. 24]

door de keel schieten. Dat gebeurde vooral bij kinderen. De ouderen maakten ons bang. Ze verboden ons om op bonen te zuigen. Ze probeerden ons wijs te maken dat de cacaobonen in onze buik zouden uitgroeien tot heuse bomen. De takken zouden uit onze mond, oren en neus groeien. Hun afschrikwekkende verhaal hield ons niet van de bonen af. Toch had het wel effect. Wij zogen voorzichtiger. Desondanks konden we niet voorkomen dat er zo af en toe een paar bonen naar binnen glipten. Dat was niet echt een probleem. Met de ontlasting verlieten ze gewoon het lichaam weer.

In de jaren vijftig en zestig van de vorige eeuw was de rechteroever van de Saramaccarivier over de hele lengte bewoond. Je vond er bijvoorbeeld de plaatsen Monkshoop, De Eendracht, Sara Maria, De Volharding, Broederschap, La Prevoyence, Dankbaarheid, Bombay, Huwelijkszorg en Hildesheim. De huizen waren bijna allemaal met het gezicht naar de rivier gebouwd.

Er was geen weg. Als je naar een ander dorp wilde, moest je varen.

Praktisch iedereen had de beschikking over een korjaal of boot. De meer welgestelden maakten gebruik van buitenboordmotoren. Alle bewoners hadden eenvoudige opgangen naar de rivier gemaakt. Daar lagen de boten gemeerd.

De rivier was erg belangrijk voor de bewoners. Het was niet alleen een waterweg, maar ook de rijstvelden werden geïrrigeerd met rivierwater. Daarnaast werd het water gebruikt voor het dagelijkse huishouden.

De Saramaccarivier is een getijderivier met een groot hoogteverschil tussen eb en vloed. De waterhoogten laten de grootste verschillen zien tijdens nieuwe en volle maan. De verschillen zijn kleiner tijdens het eerste en het laatste kwartier. Bovendien worden die verschillen beïnvloed door het aanbod van rivierwater uit het binnenland. In de regenseizoenen is het aanbod het grootst. Dat leidt tot sterke stromingen.

Elke plaats langs de rivier kende haar eigen woongemeenschap met mensen uit verschillende culturen. Creolen, Javanen en Hindostanen leefden niet naast, maar met elkaar. Als er iets te vieren viel, zoals geboorten en huwelijken, dan werd dat met elkaar gedaan. Iedereen werd uitgenodigd; niet alleen de mensen uit de eigen cultuurgroep.

[p. 25]

Het was natuurlijk ook weer geen paradijs. Burenruzies, diefstal of grenskwesties tussen percelen kwamen ook voor. Men probeerde dit soort geschillen zoveel mogelijk binnen de woongemeenschap op te lossen. Als men er niet uitkwam, haalde men de districtscommissaris of de politie erbij. Een enkele keer moest de rechter eraan te pas komen. Maar in tijd van nood stond iedereen voor elkaar klaar. Was er een dijkbreuk, een misoogst, ziekte of dood; de bewoners wisten dat ze op elkaar konden rekenen.

In 2018 ging ik een kijkje nemen in mijn oude woonplaats. Er woonden nog maar een paar gezinnen. In mijn jeugd waren er ongeveer veertig bewoonde percelen. Nu lag het overgrote deel er verlaten en overwoekerd bij. De bewoners van toen - Creolen, Hindostanen en Javanen zijn weggetrokken. Ze wonen in districten of in Paramaribo. Velen vertrokken naar Nederland.

De oude gemeenschappen van de rechteroever van de Saramaccarivier bestaan niet meer. Ik heb zelf deel uitgemaakt van dat gebied. Ik ben geboren in De Volharding en heb er een groot deel van mijn jeugd doorgebracht. De woongemeenschap van De Volharding was in die tijd een gemeenschap zoals vele anderen aan de rivier. De mensen hadden hun geloof, koesterden hoop en probeerden met veel liefde een bestaan op te bouwen. Ik denk met plezier terug aan die tijd.