Lezen doet je goed. Leerjaar 6c

[p. 18]

Les 5 Rust en Werk

De tweede pauze was net voorbij. De leerlingen van de Openbare School Sidoredjo stonden netjes achter elkaar in de rij. De jongens aan de linkerkant en de meisjes aan de rechterkant. Ze stonden te wachten op de tweede schel om hun klas binnen te gaan. De zon scheen fel, maar de wind zorgde voor wat verkoeling. Sommige kinderen waren nog bezig van hun laatste ijsje te genieten. Anderen aten hun bananenchips met sambal ketjap snel op.

Juf Simone liet de kinderen hun geschiedenisspullen op tafel zetten, want het was geschiedenislesuur. Juf Simone begon met haar les en vertelde de kinderen over het plantageleven in Suriname. Tijdens de koloniale periode bracht de Nederlandse overheid immigranten naar Suriname om te werken op de plantages. Eerst kwam er een kleine groep Chinezen. Daarna volgde een grote groep Hindostanen en als laatst kwamen de Javanen, ook een grote groep.

Een van de plantages waar de immigranten naartoe werden gestuurd, was Rust en Werk, aan de Commewijnerivier.

‘Wie is er ooit naar plantage Rust en Werk geweest?’, vroeg juf Simone.

De kinderen keken rond in de klas. Commewijne vonden ze ver van hun eigen district Saramacca, waar ze woonden en waar de school stond.

Toch stak een leerling haar vinger op. Het was Lisa.

‘Mijn oma woont op Rust en Werk’, vertelde ze. ‘Elke vakantie ga ik er met de boot naartoe.’

‘Dat klopt’, zei Juf Simone. ‘Als je naar Rust en Werk wil, moet je met de boot gaan. En....., ik heb een grote verrassing voor jullie. Jullie weten toch dat we elk jaar op schoolreis gaan. Waar denken jullie dat we dit jaar naar toe gaan?’

‘Rust en Werk!’, riep Armadi luid.

‘Helemaal goed geraden’, lachte de juf.

‘Plantage Rust en Werk ligt aan de rechteroever van de Commewijnerivier. Er wonen nog een paar Hindostaanse en Javaanse gezinnen op de plantage. Maar zodra de jongeren naar de middelbare

[p. 19]

school gaan, verruilen zij het plantageleven voor het stadsleven. Alleen de ouderen blijven over.’

Juf vertelde dat er vroeger koffie, cacao en suiker werd verbouwd op de plantage. Dat werd niet meer gedaan. Er was vee op de plantage, koeien, en de eigenaar had visvijvers waarin hij garnalen kweekte. De garnalen waren voor de export bestemd.

‘En toeristen kunnen de plantage ook bezoeken’, vertelde juf Simone enthousiast. ‘Er worden rondleidingen gegeven. Over twee weken krijgen wij ook een rondleiding, als we ernaartoe gaan.’

Op de dag van het uitstapje bracht iedereen een extra fles water en een pet mee. De leerlingen stapten enthousiast in de bus, die hen naar Baka Sroisi in Commewijne zou brengen, waar ze de boot moesten nemen. Het was een eind rijden, maar iedereen had pret. In de bus werd er gezongen en geklapt. Bij aankomst op Baka Sroisi werd er een

[p. 20]

kwartiertje uitgetrokken om een bol te eten en wat te drinken. Daarna moest iedereen een zwemvest omdoen. Zonder zwemvest mocht je niet in de boot.

Er was muziek op de boot. Vanuit kleine boxen schalden populaire liedjes over het water. De leerlingen begonnen mee te zingen en te klappen. De boot passeerde enkele vissersboten en de leerlingen zwaaiden naar hun bemanning. De wind woei hard, en de vissersboten maakten grote golven op de rivier toen ze langsgingen. De boot met de leerlingen ging omhoog en weer omlaag en sommige leerlingen die aan de rand zaten, kregen een plens water over zich. Maar dat mocht de pret niet drukken. In de zon waren ze zo weer droog.

Na een kwartiertje varen, kwam Rust en Werk in zicht. Bij de aanmeersteiger sprongen de leerlingen weer één voor één uit de boot. Juf Simone bedankte de bootsman en stapte ook uit de boot.

Zij liep regelrecht naar meneer Armand, de baas van de plantage, die op hen zat te wachten met zijn toeristencaravan. Alle kinderen gaven hem netjes een hand. Hij heette iedereen hartelijk welkom op Rust en Werk.

De caravan was een soort huifkar, die getrokken werd door een tractor. De kinderen mochten in de huifkar gaan zitten. Meneer Armand bestuurde de tractor. Ze reden over een zandweg, eerst langs het dorp en toen naar de boerderij. De plantagebewoners keken op en groetten vrolijk bij het horen van meneer Armands toeter. De kinderen wuifden terug. Bij het binnentreden van de boerderij werden zij begroet door het geloei van de koeien.

Bij de boerderij mocht iedereen uitstappen. De tour ging lopend verder. Meneer Armand liet ze enkele monumentale grafstenen zien. De graven waren van twee dochters van Wigbold Crommelin, die in de 18e eeuw gouverneur-generaal van Suriname was. Hij had de plantage laten aanleggen. De leerlingen mochten blom over de grafstenen gooien, om zo de namen duidelijker te maken. Meneer Armand bracht ze ook naar de enorme, ronde kappa's.

De leerlingen hadden al eerder kappa's gezien. In de buurt van hun school, op het monumentenplein in Groningen, stond er een monument met zo'n kappa, ter herinnering aan de afschaffing van de slavernij.

[p. 21]

‘Daar kookten ze vroeger suikerrietsap in’, zei meneer Armand.

De leerlingen waren er stil van. De kappa was enorm groot. Hoe zouden ze dat hebben gedaan? Er moest wel een verschrikkelijk groot vuur onder hebben gebrand. En hoe zouden de tot slaafgemaakten in de ketel hebben geroerd?

Lisa dacht dat ze misschien op een trap hadden gestaan.

Meneer Armand ging verder. De grote bakstenen sluizen moesten de leerlingen ook zien. Sluizen waren heel belangrijk op de plantages. De irrigatiekanalen mochten niet te veel en niet te weinig water hebben. Het was een heel zonnige dag geworden en na de sluizen was het tijd voor een traktatie. De leerlingen kregen vers gekapte kokosnoten, die de meesten in één teug leegdronken. Ze gingen eten in de schaduw op een terrasje bij de boerderij. Na het eten kregen ze een ijsje. De leerlingen mochten nog een half uurtje rondwandelen. Lisa bracht een bliksembezoek aan haar oma Toem. Oma Toem omhelsde Lisa uitbundig en de klasgenoten werden getrakteerd op versgebakken pèyèk.

Toen was het tijd om te vertrekken. Juf Simone en de leerlingen bedankten meneer Armand heel hartelijk. Ze deden hun zwemvesten weer om en stapten in de gereedstaande boot. Bij Baka Sroisi stond de buschauffeur al te wachten. Hij bracht hen weer veilig terug naar school.

‘Je moet de groeten hebben van oma Toem’, zei Lisa tegen haar moeder, die haar was komen ophalen. ‘Nu hebben de kinderen van mijn klas ook gezien waar ze woont. Iedereen vond het uitstapje leuk.’