Lezen doet je goed. Leerjaar 6b

[p. 24]

Les 6 Tranga no e tyari kaw go na pen

S=Sandy N=Naomi O=Otto, broer van Sandy M=moeder van Naomi

De school is uit en Sandy en Naomi staan buiten.

S: Waarom heb je dat gedaan, Naomi?

N: Wat heb ik gedaan?

S: Je hebt een plastic zakje op de grond gegooid.

N: Ik zie nergens een vuilniston hier.

S: Dat maakt niets uit, want je kan het bij je houden tot je een ton ziet. Je moet het weer oprapen.

N: Ik zal wel gek zijn. Je zit gewoon te zeuren.

S: (Ze praat nu zo luid dat iedereen haar kan horen.) Je doet aan milieu vervuiling en dat is slecht voor ons allemaal.

N: (Heel boos.) Hoe kan ik aan milieuvervuiling doen met zo'n klein plastic zakje.

Otto komt aangereden. Hij ziet de bekvechtende meisjes staan, stopt en stapt uit de auto.

O: Wat is er hier aan de hand? Waarom schreeuwen jullie zo tegen elkaar?

S: (Ze schreeuwt extra luid.) Naomi doet aan milieuvervuiling!

O: (Hij maakt een sussend gebaar met zijn hand.) Daarom hoef je toch niet zo te schreeuwen. Zo gaan we niet met elkaar om.

N: Sandy beschuldigt me zomaar van dingen.

S. (Ze schreeuwt nog steeds.) Pas als zij ophoudt met troep op straat te gooien, praat ik weer met haar. Zo iemand wil ik niet als vriendin hebben. (Boos gaat ze in de auto van Otto zitten.)

N: Meisje, laat me hôr. (Ze loopt weg.)

Sandy en Otto zitten in de auto en zijn op weg naar huis.

[p. 25]

O: Wat is er eigenlijk gebeurd dat je zo boos bent geworden, Sandy?

S: Naomi heeft een plastic zakje gegooid in het gras.

O: Dat is niet goed natuurlijk, maar misschien weet ze weinig over milieu-vervuiling.

S: Al weet ze niet hoe slecht plastic is, ze kan toch zien hoe smerig het is als iemand troep op straat gooit.

O: Soms moeten we elkaar begrijpen en vergeven. Jullie zijn al zolang vriendinnen. Jullie hoeven geen ruzie te maken om dit soort dingen.

S: Maar ik wil niet dat ze plastic op straat gooit.

O: Als iemand weinig over iets weet, helpt het niet als je tegen die persoon gaat schreeuwen. Je moet die persoon uitleggen waarom het niet goed is, wat hij of zij doet.

[p. 26]

S: Ik begrijp wat je bedoelt Otto. Ik vind het erg dat ik tegen Naomi tekeerging.

O: Het geeft niet, zusje. Het is belangrijk dat jullie het weer goed maken. Als je Naomi weer ziet, zeg haar hoe je erover denkt.

Naomi is intussen thuisgekomen. Ze heeft haar schooluniform verwisseld voor haar huiskleren en zit met haar moeder aan de keukentafel. Moeder merkt dat ze erg stil is tijdens het eten.

M: Poppetje, je ziet er zo bedrukt uit. Is er iets gebeurd op school?

N: Er is niets aan de hand mam. (Ze staat op en gaat naar haar kamer.) (Moeder gelooft er niets van. Ze gaat Naomi achterna. Ze klopt op de deur en als ze geen antwoord krijgt, doet ze die open.)

M: Naomi, is er echt niets aan de hand?

(Naomi begint te snikken.)

N: Sandy en ik hebben ruzie gemaakt om een gek ding. Ze wil niet meer met me praten.

M: Is Sandy niet je beste vriendin? (Moeder gaat naast Naomi zitten en veegt haar tranen.) Waarom hebben jullie ruzie gemaakt, lieverd?

N: Ik heb een plastic zakje op het gras gegooid. Sandy zat maar te schreeuwen dat plastic schadelijk is en heel slecht voor het milieu.

M: Wist je dat niet, schatje?

N: Het was een heel klein zakje. Ze hoefde echt niet zo te schreeuwen.

M: Dat klopt. Tranga no e tyari kaw go na pen. Een koe krijg je niet met geweld in de stal. Deze odo betekent dat men met geweld of schreeuwen niet veel bereikt. Het is beter om tactvol te zijn.

N: Ja, haar geschreeuw maakte me echt boos.

M: Maar ze had wel gelijk over het milieu. Ze had het je gewoon moeten uitleggen.

N: Wat is er dan met dat plastic?

M: Kijk, als het een bacovenschil was geweest, was het lang niet zo erg. De schil verteert en wordt opgenomen door de aarde. Maar plastic neemt heel lang om te verteren, soms wel honderd jaar. En als dat allemaal blijft liggen, hoopt het zich op.

[p. 27]

N: Daarom zijn de straten zo vies, als niemand schoonmaakt.

M: Het is nog erger. Het plastic gaat in de riolen zitten en die raken dan verstopt, waardoor met regen de straten onder lopen. Heel veel plastic is ook in zee terechtgekomen. Op sommige plekken is het water bedekt met plastic. Vissen eten dan stukjes plastic en gaan dood daarvan.

N: Dat wist ik allemaal niet. Wat moet ik tegen Sandy zeggen?

M: Ach, jullie zijn al zolang vriendinnen. Jullie maken het zeker weer goed. De volgende dag zien de meisjes elkaar weer op school. Ze glimlachen naar elkaar en het lijkt alsof ze nooit ruzie hadden gemaakt.

S: Sorry dat ik zo tegen je heb geschreeuwd.

N: Het geeft niet, want ik was echt fout bezig. Ik weet nu waarom plastic zo schadelijk is en waarom ik het niet zomaar op de grond moet gooien.

S: Ja, weet je dat plastic ook gerecycled kan worden. Er zijn speciale tonnen daarvoor. Je kan bijvoorbeeld petflessen erin gooien. Door die recycling hoeft er minder plastic geproduceerd te worden.

N: Ay, ik heb zo'n recyclebak gezien bij de supermarkt. Ik wist niet dat zoveel mensen bezig waren met ons milieu.

S: Eigenlijk moet iedereen erop letten dat ons milieu gezond en netjes blijft. Weet je trouwens dat afval ook heel nuttig kan zijn?

N: Hoe bedoel je?

S: Nou, alle afval van groente en fruit kan je verzamelen om mest mee te maken. Dat noemen ze compost. Dat is goed voor je plantjes.

Waarom kom je in het weekend niet bij me. Otto maakt compost, want hij heeft een moestuintje waar hij tomaten en pepers plant. Dan kan hij je wijzen hoe hij het doet.

N: Ja dat lijkt mij leuk. Ik wilde allang ook een moestuintje maken bij ons.

S: Ik ben blij dat we geen ruzie meer hebben.

N: En ik ben blij dat ik nu weet dat ik wat zorgvuldiger met afval om moet gaan. (Ze gooit haar lege chocoladeverpakking in een ton. De bacoveschil doet ze in een tissue en geeft die aan Sandy.) Kijk, dit is om in de compostbak van Otto te doen. In het weekend wil ik zien wat hij ermee gedaan heeft.