Reyze van Iacop Kreynck un Deryck Vogel van Zutphen toe Ierusalem na den heylighen Grave Christi Anno MCCCCLXXIX

De berg Sion

Item dan gietmen op den berch van Syon, daer is eyn schoon clooster, dar gietmen op in de kercke mit VIIII trappen, daer woonen mintebroeders. ⁺ Und in dat clooster vintmen eyn schoon tafel gedecket, daer etet unde drincket elck wie wil, want daer licht broot ende wyn op. Als men gegeten unde gedroncken hevet, so doetmen daer de hoemysse. Unde als de misse gedaen is, so gaen de broeders mit den Pelgrims tot den hilligen steden, die daer sint. ⁺ Item in den eirsten voor

+ Hiermee is niet gezegd dat de hiervoor vermelde bezoeken aan de heilige plaatsen alle op één dag en in déze volgorde hadden plaatsgehad. Zie de inleiding.

+ Namelijk in en rond de cenakelzaal die onderdeel was van het franciscanerklooster op Monte Sion.

[fol. 8v]

den hogen altaer daer is die stede, daer unse lieve Heere syn nachtmael dede mit synen jungeren op den witten Donredach, unde benedide dat hillige Sacrament syns lichaems, unde syn dierbaer bloet. ⁺ Daer is aflaet van allen sonden. Item an der rechter hant in den choer daer stiet eyn altaer, dar wosch unse lieve Heere synen jongeren die voete. Daer is VII jaer aflaet, VII carenen, ende XL daghe. Item binnen dat choer is eyn viercant plasse mit eynen altaer, daer sende unse lieve Heere den hilligen geest op den Pinxteren daghe synen jongeren. Daer is aflaet van alle sonden. Item daerna gietmen in eyn kruysgan[c] in dat Zadoesten ⁺, daer stiet eyne Capelle, dat is de stede, daer unse lieve Heere hem apenbaerde in besloeten doeren synen jongeren, unde dar stack sinte Thomas syne vingeren in ons lieven Heeren wonde. Daer is VII jaer aflaet, VII karenen, ende XL daghe. Item daer gietmen buten dat cloester achter dat choer, daer is de stede, daer dat Paeschlam bereyt wert. Daer is aflaet VII jaer, VII karenen, ende XL daghe. Item niet veer van daer wert sunte Steffen eirst begraven ⁺, daer is VII jaer aflaet, VII karenen, ende XL daghe. Item niet veer van daer makede David de VII Salmen ⁺, daer is VII jaer aflaets, [VII karenen] ende

+ Het sacrament van het altaar.

+ Lees: Zudoesten.

+ Volgens Legenda aurea, cap. 112 zou het lichaam van St. Stefanus later zijn overgebracht naar Constantinopel en nog weer later naar Rome.

+ Dit onjuiste getal –aan David worden 150 psalmen toegeschreven- is misschien te wijten aan het feit dat het getal 7 zo’n prominente rol in dit relaas speelt.

[fol. 9r]

XL daghe. Item niet veer van daer sint twe ysere doeren daer binnen synt .II. graven van David, unde syne gerechtigen [hoyren]. ⁺ Laet u daer leyden und nemet een stucke van den klompe ⁺, daer unse lieve Heere an gegeyselt wert. Und niet veer van daer is een holten tralye, daer henct voer een root kleyt, tot elck van desen is VII jaer aflaet, VII karenen unde XL daghe. Item buten vor de yseren doere niet veer licht een steyn, daer unse lieve Heere synen jongeren plach te prediken, daer is VII jaer aflaets, VII carenen unde XL daghe. Daer is vort niet veer van daer die stede, daer onse lieve vrouwe oer gebet plach te lesen. Daer is VII jaer aflaets, VII karenen, und XL daghe. Item niet veer van daer plach onse lieve vrouwe te wonen .XXXIV. jaer na unses lieven Heeren doet. Dat is de stede daer unse lieve vrouwe sterf. ⁺ Daer is aflaet van allen sunden, pyne unde schult quyt.

Item niet veer van daer is die stede, daer sunte Iohan misse plach te doen voer unser liever vrouwen, daer is VII jaer aflaet, VII carenen, unde XL daghe. Item niet veer van daer koren die Apostelen sunte Matheus voer enen Apostel in Iudas stede. Item niet veer van daer beschreyde sunte Peter syn sunde hie misdaen hadde mitten versaecken unses lieven Heeren Iesu Christi. Daer is VII jaer aflaet, VII karenen, unde XL

+ Deze toevoeging van het woord hoyren op grond van het feit dat zich schuin onder de cenakelzaal twee grafkamers bevonden met daarin de graven van David en van een aantal van zijn rechtmatige opvolgers als koningen van Juda, na de scheiding van de rijken Juda en Israel. Van Ghistele noemt o.a.: Salomon, Roboam, Abias en Asa (Tvoyage, 85).

+ Een merkwaardige wijziging van de termen columna/columne/columpne die in andere reisverhalen te vinden zijn. Ook de aansporing om een souvenir los te kappen en mee te nemen is opmerkelijk; zoiets werd de pelgrims streng verboden bij het begin van hun verblijf in Palestina. Zie: Röhricht, Deutsche Pilgerreisen, 26. Maar wellicht zorgden de franciscanen er op enigerlei wijze voor dat er altijd losse steentjes klaar lagen.

+ Legenda aurea, cap. 119.

[fol. 9v]

dage. Item niet veer van daer sloegen die Ioden die handen an die bare, doe die Apostelen onse lieve vrouwe toe grave droegen, unde sie en konden oer handen niet weder af trecken, eer si Gode unde unse lieve vrouwe an riepen ende geloevich werden. ⁺ Item niet veer van daer stiet ene kercke, unde plach Annas huys te wesen, dair unse lieve Heere wert ingeleyt, doe hi gevangen was. Daer is VII jaer aflaet, VII karenen und XL dage. Item daer gietmen van Syon toe Iherusalem, in den weghe an der rechter hant stiet een huys, eyn Grecsche kercke, mit eynen viercanten plasse, dar plach te staen Kayphas huys, dar unse Heere in gebracht war van Annas huys, want dat was dat eirste huys, daer unse lieve Heere in g[eley]t wert. Daer is VII jaer aflaets, VII karenen, und XL dage. Item an die Zuytsyde van der kercke stiet eyn duyster Capelleken, und daer stiet een stiene klumpne ⁺, daer waert unse lieve Heere up gebunden also langhe als sie em berieden, wat dode dat sie em an doen wolden, dat hey[t] noch die kercker of die venckenisse Gods. Daer is VII jaer aflaets, VII karenen, un XL daghe. Item so gietmen uit der kercker Gods op den plas. Under der muiren is eyn hol, dar yn licht eyn stien, daer die hane op stont, unde kre[y]de, als God gesproken hadde. ⁺ Item daerna gietmen

+ Legenda aurea, cap. 119.

+ Cf. aant. 133. Een gedeelte van deze kolom waaraan Christus vastgebonden was geweest, is naderhand overgebracht naar de Carcer Christi in de Grafkerk; zie aant. 145.

+ Deze zonderlinge herdenkingsplaats treft men maar zelden in de reisverhalen aan; veertig jaar later, in 1519, zal de pelgrim Jan Want uit ’s-Hertogenbosch er eveneens gewag van maken. Zie: A.F. van Beurden (ed.), ‘Dit is die viagie oft reijse, geschiet by brueder Jan Want van der Prekaren Oorden in ‘tzertoghenbosch. Anno 1519’ in Limburg’s Jaarboek III (1896) 29.

[fol. 10r]

toe Iherusalem wert, toe der luchter hant steyt een schone Grexse kercke, daer waert sunte Iacob onthovedet. Daer is VII jaer aflaet, VII karenen un XL daghe. Item niet veer van daer is die stede, daer die III Marien vor sonnen opganck unsen lieven Heere in den Grave sochten. ⁺ Daer is VII jaer aflaet, VII karenen, un XL daghe.

+ Bedoeld zijn Jesus’ moeder Maria, Maria Magdalena en Maria van Bethanië.