Reyze van Iacop Kreynck un Deryck Vogel van Zutphen toe Ierusalem na den heylighen Grave Christi Anno MCCCCLXXIX

De overtocht

Item dit is die wech te varen van Ffenedien tot Iaff, want die Geleiden aver al an varen, mer de Gelatzen und ander groote scheppe holden de zee al dat si mogen, ⁺ dat daer de geleiden die roygen under dat lant, und ander scheppe moeten des wyndes gebruken. Item in den eirsten so vaert men van Ffenedien to Parens of anders geheiten Poleyge ⁺, dat is van Ffenedien I myle. Item van Parens to Zarydas geheyten Zack is C ende LXX mylen. Unde daer licht Simon, die onsen lieven Heere ontfanc in den tempel. ⁺ Item van Zack to Lesyna is C ende XXX mylen. Item van Lesyna toe Korsula is L mylen. Item van daer hent to Argus is XC mylen, daer vintmen vele lichter wine, meer van daer niet meer, und die Stat licht in Ongeryen, ⁺ und daer is Sunte Blasius arm mit der hant. Item van Argus toe Duraes is C ende XX mylen. Item van daer hent to Korssul is C ende XL mylen. ⁺ Item XVIII mylen an des syt Korssul ⁺ steyt een Stat die is al verdestrueert om eyns draken willen, die daer plach te comen, und dat volck van dan verdreeff, ende die Stat het

+ De lange, smalle galei had twee masten en 200 à 300 roeiers; de veel grotere galeas (it. galeazza; hdu. galeatze) was een driemaster met 2 x 32 roeibanken.

+ Ten onrechte zijn hier de landstreek Apulië en de stad Parenzo met elkaar vereenzelvigd.

+ Lucas 2: 25-35.

+ Onjuist: Ragusa behoorde niet tot het koninkrijk Hongarije, maar was een zelfstandige, zij het op Venetië georiënteerde stad. Ze werd bestuurd door een Maggior Consiglio, bestaande uit 100 man, en een Minor Consiglio. Deze Kleine Raad van 12 leden, de zogeheten Signoria, had de uitvoerende macht.

+ De hier opgegeven afstanden tussen Parenzo in Apulië, Zara of Zadar, Hvar of Lesina, Korčula of Curzola, Dubrovnik of Ragusa, Dürres of Durazzo, en Korfoe zijn over het algemeen correct.

+ Lees hier, evenals in de voorafgaande zin, op grond van de contekst: Korffum (Korfoe).

[fol. 3v]

Kasup. ⁺ Item buten der Stat steit eyn kercke die kleyn is, daer altoes eyne lampe inne brent by mirakel van onser liever vrouwen. ⁺ Item van Korffum tot Mo[d]don is iiiC mylen und dat is half wech tusschen Ffenedien und Iaff ant hillige lant. Item Moddon ligt in Romeneyen und hoert den van Ffenedien ⁺ toe und daer her comt de Romeneyen. ⁺ Item wacht u vort an van stercke wyne sunder water, und water sonder wyn, unde vor dat broet, dat ghy van dar vort vinden sult, und etet dat als ghy minst moget. Und ummer wacht u vor den vrouwen van den lande. ⁺ Item van Moddon to Kandy is CCC mylen, unde van daer comet die Malvesey. ⁺ Item van Kandy to Rodes is CCC mylen. Item to Rodys is vele hillichdoems, dat laet u wysen: daer suldy sien den rechter arm van sunte Iohan Baptisten und eyn arm van sunte Katherinen, und eyn vat, daer unse lieve Heer mit synen jongheren uit at, und eyn kruse van den becken, dar onse lieve Heere synen jongheren die voete uyt wesch, und eyn stucke van den hilligen kruse in silver beslagen. Und eyn van den XXX penningen daer Godt omme vercoft wert, und eyn dorn van unses lieven Heeren kroone. ⁺ Item buten Rodys daer steit eyne Greyxe kercke, daer wert sunte Iohannes hoevet gevonden, unde daer stiet noch een sprincborn. Unde niet ver van daer stiet eyn boemgert, unde hoert den

+ In werkelijkheid is de stad Kassiopi verwoest door de Turken, zoals ook Van Ghistele meedeelt (Tvoyage, 61).

+ De kapel van O.L.V. van Kassiopi.

+ Versta: de Heren van Venetië. Een vergelijkbare constructie leest men ook in de Zutphense stadsrekening van 1441/42: ‘(…) dat hij hier comen wolde om der brieve wille die de van Ruermonde [= die van R.] hier gesant hadden (…)’. Vgl. Leloux, ‘Kenmerken’, 127.

+ De Peloponnesos (‘Romenyen’) werd in 1460 veroverd door Mohammed II; de vesting Modon (Methoni) op de westelijke landtong viel echter pas in handen van zijn opvolger Bajazid II (r. 1481-1526) in 1499. De zoete Griekse wijn romenije genoot vooral in de 15^e en 16^e eeuw grote bekendheid.

+ Misschien zijn hier niet zo zeer de Griekse vrouwen –van wie volgens Van Ghistele het veelvuldig overspel bekend was- als wel de zigeunerinnen bedoeld; ook Van Ghistele bericht over de grote menigte zigeuners rond Modon op de Peloponnesos (Tvoyage, 32, resp. 389).

+ De geurige, zoete wijn malvezy, genoemd naar de stad Malvasia of Monembasia op het schiereiland Morea, werd inderdaad niet alleen op de Pelopenosses maar ook op Kreta (Candia) verbouwd; de allerbeste malvezy zou volgens Van Ghistele afkomstig zijn van de stad Rethimos op de noordkust van dat eiland (Tvoyage, 385).

+ Bij Van Ghistele (366-67) staan nog meer Rhodonese relieken genoemd, maar de etenskom van Jesus en zijn leerlingen ontbreekt aldaar (Tvoyage, 366-67).

[fol. 4r]

Heren van Rodys toe, unde het dat Paradys. Item van Rodys to Buffa ⁺ in Sypers of tot Lymassum is CCC mylen. Item Lymassum is eyn sloet gemaket. ⁺

Item van Baffa to Baruit is CCC mylen, daer komet men eerst an heydenisse, ende daer is die stede, daer sunte Iorgien den drake stack, und is twie dach vaert van Damascoe over lant. Und van Baruth to Iaff is iiC mylen, daer gaen alle die Pelgrims opt lant. Item Iaff is eyn vervallen Stat daer niemant en woont, noch geene huyse en staet, dan drie kercken, daer die Pelgrims inne liggen des nachtes, und die syne matras niet mede en nympt die moet op die erde liggen alle die tyt dat hi op dat hillige lant is omtrynt XV dage. ⁺ Item so wie toe allen dessen Steden an faert, so ist van Ffenedien hen to Iaff XXIV^C und XL mylen. Meer die nergent an en vaert dan tot Moddon und to Kandy und van daer tot Iaff, so ist omtrint XXII^C mylen en dertegh.

+ Lees: Baffa (Paphos).

+ De reizigers zullen waarschijnlijk de vuurtoren van Limasol op het oog gehad hebben. Deze oude stad, die indertijd door Richard Leeuwenhard verwoest zou zijn geweest, was ca. 1480 gereduceerd tot een dorpje van 30 à 40 huizen. Van een kasteel wordt in de reisliteratuur niet gesproken.

+ Het waren natuurlijk geen kerken maar wel drie door alle reizigers als bijzonder smerig omschreven kerkers of krochten, genaamd Cellaria S. Petri.