Reyze van Iacop Kreynck un Deryck Vogel van Zutphen toe Ierusalem na den heylighen Grave Christi Anno MCCCCLXXIX

De reizigers

Over de reizigers zelf is buiten hun pelgrimage naar het H. Land maar bitter weinig bekend.

Van Jacob Kreynck kan op goede gronden geconstateerd worden dat hij –zoals Gimberg al heeft opgemerkt ⁺– tot een bekende Zutphense bestuursfamilie heeft behoord. Volgens de lijsten der magistratuur die in het Oud Archief van Zutphen ondergebracht zijn, ⁺ heeft al vanaf 1435 een zekere Johan Kreynck nagenoeg elk jaar van het Zutphense bestuurscollege deel uitgemaakt. Vanaf 1452 zit ook Rensse Kreynck in het stadsbestuur en sinds 1457 bovendien nog Henric Kreynck. Dit driemanschap blijft zo enkele decennia in de registers opduiken, afwisselend als schepen of als raadslid. En zo heeft dit drietal ook in 1479, het jaar waarin Jacob Kreynck en Derk Vogel op bedevaart togen, deel uitgemaakt van het Zutphense schepencollege. Maar, helaas, de naam Jacob Kreynck als stadsbestuurder is niet terug te vinden in dit register, althans niet voor de jaren 1435 tot 1500 die daarop zijn nagekeken.

Gelukkig echter biedt een geheel andere bron wellicht enige uitkomst. In de stadsrekeningen van het jaar 1441/42 staat genoteerd hoe de neomist Jacob Kreyng een eredrank krijgt aangeboden van het stadsbestuur ter gelegenheid van zijn eerste H. Mis op Passiezondag: ⁺

Sondagh op Judica doe her Jacob Kreyng sijn ierste misse sanc in der Nyerstat hem geschenct van der stat wegen 4 quarten, die quart 4 leuwen. ⁺

Het is dus mogelijk dat het déze Jacob Kreyng is, die bijna veertig jaar later op tamelijk hoge leeftijd – maar dat kwam wel vaker voor – op bedevaart naar het H. Land is getrokken. Maar zekerheid daaromtrent is niet te geven omdat na onderzoek blijkt dat nergens in het Oud Archief van Zutphen deze pelgrimage van Kreynck vermeld is, noch zijn vertrek, noch zijn terugkeer. ⁺

Over Derk Vogel bevat het Oud Archief van Zutphen weinig meer, namelijk slechts een tweetal beknopte gegevens, vooropgesteld trouwens dat het in beide gevallen niet slechts om een naamgenoot handelt. De overrentmeestersrekening van 1466 bevat onder meer een lijst met 48 namen van personen aan wie een bepaald bedrag werd uitgekeerd. Eén van deze begunstigden is een zekere derick voegel, die 1 grote kreeg uitbetaald, maar elke nadere bijzonderheid over hem en de 47 anderen ontbreekt. ⁺ De tweede vermelding, uit 1470, is maar nauwelijks uitvoeriger en gedateerd op 26 december van dat jaar:

Op sunte stephans dach gescreven den joncker van bronckhorst xij groten van vj scilden op den seluen dach gegolden vor derick vogel 1 grote. ⁺

Maar ook voor Derk Vogel geldt dat hij inzake zijn pelgrimage naar Palestina niet genoemd is in het Oud Archief van Zutphen, zoals dat bewaard is gebleven. Per saldo weten we van hem ternauwernood iets meer dan van zijn reisgenoot. ⁺

+ Gimberg, ‘Zutphensche opschriften’, pag. 283, noot 1.

+ OAZ, Inv. nr. 650.

+ Passiezondag (wanneer het Introitus van de H. Mis begint met de woorden: Judica me, Deus) viel in het jaar 1441 op 2 april.

+ R. Wartena (ed.), De stadsrekeningen van Zutphen 1364-1445/46. III (Zutphen 1977) 558. Uiteraard was de geldwaarde onderhevig aan fluctuatie. In dat jaar 1441/42 werd 1 pond gelijkgesteld aan 17 leeuwen; 1 leeuw gold 16 groten. Zie Wartena, De stadsrekeningen, 556. Het was blijkbaar niet de duurste wijn die voor Jacob Kreyng was bovengehaald, want even tevoren hadden de gezanten uit Nijmegen, Roermond en Arnhem geschonken gekregen: 15 quarten die quart 4 ½ leuwe. Zie Wartena, De stadsrekeningen, 557-558.

+ Zie OAZ, Inv. nr. 1063. Ook kan worden vastgesteld dat zijn voornaam Jacob meer dan eens in de keten van generaties terugkeert. Het OAZ vermeldt immers voor de jaren 1387/88 en 1388/89 een Jacob Kreynck of Kreyng als Zutphense ingezetene, en een naamgenoot uit 1544 als erfgenaam van Johan Kreynck die in 1508/09 als financieel ambtenaar was opgetreden. Zie Wartena, De stadsrekeningen. I, 42 en 49, resp. AOZ, Inv. nr. 1084.

+ OAZ, Inv. nr. 1051, 56r^b.

+ OAZ, Inv. nr. 1055, 19va.

+ De namen Kreynck en Vogel lijken, enigmatisch vormgegeven, voor te komen in de Librije te Zutphen. Zie Gaspar (2013).