Simsons treurspel
(1618)–Abraham de Koning–
AuteursrechtvrijI. Handelingh. 5. Uytkomst.
Simson, Delila.
CRodus wat port uw tongh, veroorsaeckt sonder sorgen
Te segghen dat in zee, hoe wijt en veer men wielt,
So veel ghediert of visch en grimmelt noch en krielt,
Alsser in't Vrouwen hert wel listen sijn verborghen.
De list, de valsche list, die in 't verborghen kruypt,
Die achter de Gardijn van soete flatternye
| |
[Folio C2r]
| |
'tMom-aensicht van bedrogh veynst door verraderye:
Jst moogh'lijck dats' in't hert van mijn vriendinne sluypt?
Soud' die my hert'lijck lieft my soecken te bedrieghen,
Valschertich en gheveynst, ghewickelt en gheswackt?
So 'n isser snooder Vrouw in d'aerden kreits bedackt!
So 'n isser valscher proy, of slimmer Hoer int lieghen!
Delila, uyt wat re'en of oorsaeck smeet u tongh,
Dees reden? Liefste lief, ey waertste boven vrinden!
Seght my eens al uw kracht, en hoe men u kan binden?
Op dat ick sie de gheen die uwe krachten dwongh
Waer in, waer door, of hoe zijn d'aldwinghende handen,
De sterckte van uw leen, so senuw-taey en grof,
Dat ghy eer Herclum lijckt, een Milo-zone, oft
Een temmer van 'tghedrocht, de geessel aller Landen,
De zelen, 'tstael of strick verbreeckty als een draet,
De waep'nen zijn voor u te scheuren als pampieren,
Vw arm en wordt niet moe, de Goon moeten u stieren,
Dees wonderlijcke kracht die't al te boven gaet,
'tBlijckt als door uwe handt wel duyst hun leven gaven,
En dat als ghy verhit na 'tkoele water dorst,
Sach men door Godes gunst dat 'tEzels-kaecxbeen borst
Waer uyt een klaer fonteyn uw drooghe ziel quam laven.
Seght my, O braven helt! 'tis wil, begheert en sin,
'tJs wensch-bekeurde lust uws Delilaes om weten
So 'k anders lief, u lief ben waerdichlijck te heten,
Waer in leyt uwe kracht, ey waer bestaetse in?
Maer wat wil dese vraegh, ey wat doet u so graghen,
Gheliefde lichte Vrouw om weten myne kracht,
Wt wat reen hebdy dit nieusgierichlijck bedacht,
Jst door versochte beed' van bloet-vrienden of maghen?
Nu 'tis of 'tis so niet, gh'en sult 'tgheheym hier van
Niet weten, door uw list, of dor uw yv'rich smeken
Verrasschen uyt mijn re'en, mijn mondt moet nimmer spreken
De waerheydt van mijn kracht. Hola hier komtse an.
Delila.
Sal ick nimmer dan verwerven
Voor mijn sterven,
O myn waerde! dese beé:
Waer in dat uw stercke krachten
Sijn te achten?
So moet ick van liever leé
| |
[Folio C2v]
| |
Al mijn soete wens verbreken
En vry spreken
Laes een Simson mint my niet.
Weer-liefd mach my niet gebeuren,
Dies ick treuren
Moet, voor die myn ziel gebiet.
Schijn van liefde doet my minnen,
Daer zijn sinnen
Noch zyn harte niet en rust,
Of hy schoon de Gazareensche
Philisteensche
Na zyn vrije lusten kust.
Simson, waeromme veynst u herte doch voor my,
Daer ick u soo bemin, ick ben maer alte vry,
Jck ben maer al te sot, de Vrouwen minnen meerder
Als 't man-volck, dus met schae, en schand werd ick gheleerder.
'k Hebt alles in 't begin met u gemeyn ghehadt,
Maer nu ick 't overlegh 't is wel een schoonen wat.
Ghy nadert met u mont, 't hert gady my ontrecken,
Dewijl gh'uw wederhelft dit niet en wilt ontdecken,
Waer in dat uwe cracht voorneemelijck bestaet,
Simso.
Mijn overschoone Son, u minnelijck gelaet,
Waer mee dat uwe mont my noyt vergheefs en porden,
Eer onderlingh om u de sinnen 'tsamen knorden,
Vermach so veel op my (hoewel 'k my oyt bedwongh)
Dat ick om uwent will 't verborghen door mijn tongh
V heuscheyt toevertrou, vrypostich t' openbaren.
Delil.
Door 't weten sal mijn ziel, eerst met u ziele paren.
Door 't weten, lief, hier van,
O ongetrouwde Man!
Weet ick dat met ons beyen
Gheen dinghen zyn verscheyen.
Geen wonder groot of kleen
Wy weten 't onder een,
Hierom mooghdy vertrouwen
Dijn Echteloose vrouwe,
Die gh'al haer vreucht ontreckt,
Als ghy yets voor haer deckt.
| |
[Folio C3r]
| |
Simson
Delila dat's u kundt, ach sal ick 't dan niet helen!
Wanneer my yemandt bandt met zeven stercke zelen
Van onverdorde bast, ghesponnen stijf en strangh,
So werdt ick swack, en bleeft myn vliedend leven langh:
De liefde die vermocht u schoone t'openbaren
't Verborghen mynes ziels, en voor u te verklaren
'tBegraven diep gheheym van d'onbedwonghen kracht,
Hoe, en door wat middel 'k werdt een ander gh'lijck gh'acht,
Noyt sterflijck mensch vermocht so veel op my verwerven
Als liefd' op my verkreegh.
Del.
'kWil een-mael voor mijn sterven
Versoecken na mijn lust, tot hoon van 'tblinde kindt,
Of liefd sterckheydt, of dat de sterckheydt liefd verwint.Ga naar margenoot+
Simson
Versoecket als 't u lust, 'tversoecken is geraden.
Delil.
'tVersoecken 'tgae hoe't wil, en kan voor al niet schaden.
Simson
Besoeckende so werdt de Maeght heur Maeghdom quijt,
En ick verlies myn kracht.
Del.
'kBlijf u Getrouw altijt,
En of ick al volbrocht 'tgheen my lust te besoecken,
Noch bleeft ghy sterck genoech.
Sim.
De uur sou ick vervloecken,
En wenschen alle ramp de liefste die 'kverkoor,
Dat ick myn groote kracht door hare lust verloor.
Delil.
Hoe toets ick uwe min, niet sekerst' aen uw woorden.
Simson
So ver niet dat men my na lusten vingh of moorden.
Delil.
Vertrouwdy my 'tverraet, dat ick u leveren sou?
So waer ick waerdt verdoemt voor d'alderbooste Vrouw.
Simson
Neen, nimmer niet mijn Son, uw liefde zy onzondigh
Vermoed ick van uw trouw, 'ken maeckte u niet kondigh
Mijn kracht: Maer hierom ist ick schertz met u verstandt,
Mijn leen hebdy ghenoegh met uwen soeten bandt
En onverdort ghestrickt, ghebonden en gheseelt // siet,
Jck leef door uwe min, Delila lief, ten scheelt // niet
Als yet, of niet, 'ken wil, of kan myn sterckt by na
Vergh'lijcken by de cracht eens ted're Delila,
V swacke kracht, daer is myn sterckte door bestaende,
Ontbindy door uw lust, so gaet het gh'lijck men waende
Den gheen die syne schim sach in een klare vloet,
Wiens schaeuw-lust al te sot zijn lijf ontzielen doet,
Also suldy u lust versoeckende bevinden,
Bedroghen en ontlieft, ontsterckt die u beminden.
Delil.
De schaerse vrecke tijdt vergun my nimmer d'uur,
Dat ick uw min verlies door 'twanck'le avontuur.
Simson
Nieuwplichticheyt doet dick door lust 'tgheval verkiesen,
Delil.
Wie lust met re'en uyt min, hoe kan die min verliesen?
Vertooninge, waer de Vorsten Delila de zeven zelen brenghen.
| |
[Folio C3v]
| |
Verschooninghe.
Simson wort vertoont gebonden, met (doch losse) zelen, de Philistynen aen weder-zyden, loerende oft tijdt is, Delila hun wenckende
Delil.
Hy slaept, kom, kom.
Th.
Dat denc ic.
So.
Ja der Hasen slaep.
Rehob.
Sus, sus, sus.
Ah
Hy roert hem.
Ph.
Wech van hier groven knaep.
Voort Boer.
Th.
Vertreckt.
Boer.
Jck docht of jem niet allien dorst // vaen:
O veughel, veughel! hoe wil ick ick jou noch een worst // braen,
'tWaer me nouw wel leet, was ick songer wraeck ghestorven:
Heerschop, die schelm het me wel een hiel half stuck lants bedorven,
Doen de Vossen 'tloopende vuyr aen hun swans // droeghen,
Thoy.
Wy sullen met de wraeck van d'wreker des Lants // noeghen,
Ha Simson!
Bo.
O dickert.
Sob
Voort.
Phi.
Delila sal't tijt // zijn?
Delil.
Simson.
Boer.
Ja treckt je wanten an, daer me selje me quijt // zijn.
Delil.
Simson.
Boer.
Doremus aers vangje de negel in jou Clapmus.
Delil.
Simson, op, de Philistynen over u.
Sims.
Sus,
Mijn lieve beeldt, wie wreckt my?
De.
Ach 'tzijn d'Phylistynen.
Simso.
Waer zijnse? ha verraers! 'kverleer hyn my te bynen:
V liefd' is schijn van liefd, die ghy uw Simson swoert.
Delil.
V min is schijn van min, d'wijl ghy uw lief beboert
En tuyld met hare beed, ja droelt met kackerlacken
Heur vriendelijck versoeck.
Sim.
De ichteloose hacken
Vws broers, mijn Delila, wat zijnse gau en vlugh,
Men groet my in den slaep, maer vaeck keert men de rugh
d'Ontwakende Hebree, ha Hemel wat ten loosheyt
Bedocht oyt Vrouwen hert, en wat cruelle boosheyt
Drijft spijt uyt lust tot wraeck, op d'onbetemde Jood.
Om dat na re'en en recht 'khun vrienden heb ghedoodt.
Verraders kondt ghy niet dan met verraderyen,
En boose nucken steets, een eenich man bestryen?
Fy schande! dat ghy met mijn kalve ploegen moet
En soeckt door Wyven list 'tverspillen van mijn bloet,
Neen, seker, also langh deez' borst sal reden uyten,
Denk ick myn 'sherts gheheym voor geene Vrouw t'ontsluyten.
Delila.
Gaet henen, gaet, ghy sult
Noch door uw eyghen schult
| |
[Folio C4r]
| |
Bedroghen en verraden
My vinden, die ick ben,
Een die uw krachten schen,
En d'oorsaeck uwer quaden.
Hoe vriendelijck en veel
Ick mynen vyand streel,
En kus hem duysent-werven,
'kNoem hem myns herten trouw,
Siels-siele van dees Vrouw,
En 'ksoeck niet dan sijn sterven.
Mijn valsche minne quist,
Doch nimmer voor de list
Heeft wraeck-lust eens ghevonden
Dat's dat ick Simsons kracht
Bedwonghen en veracht
Voor ooghen sie ghebonden.
O Philistijnsche staet!
Uw ziel-ghenoot die gaet
Uw vyandt we'er besmeken,
Syn riem werdt ne'er gheruckt
Ist eerst-mael niet gheluckt,
Wy latent so niet steken.
Geen stadt bouwt m'op een dach,
Gheen eyck in d'eerste slach
Men neder en sach vellen,
Boert hy met myn versoeck
Ick ben hem veel te kloeck
Door 'tminneloose quellen.
Simson uyt.
Simson mijn waerde Heldt, mijn lief, mijn ziel, mijn vreucht,
Dit hadd' ick noyt ghedacht, dat ghy u liefste meught
Bespotten op haer beed, in boerdelijcke boerde,
Jck waende dat gh'uw hart steets op u tonghe voerde,
| |
[Folio C4v]
| |
Jck waende dat u ziel was met myn ziel vereent,
Maer nu 'k sie 't is gewaent, bedrogen ist gemeent,
De harten onderlingh vertrouwend ond'r ons beyen,
Wan-trouwen, nochtans zyn d'lichamen niet verscheyen,
Jck houd u voor myn vriend, ghy houd my voor u lief,
En ghy bercht't g'heym uws cracht gelijck als voor een dief.
Jck smeeck u sinlijckheyt, liefd woont by my recht midden
Jn't middel-punt myns harts, daer s'offert staegh met bidden
Al heur almachticheyt, aen u vertroude trou,
Hoe wel 'k u trou en liefd voor enkel veynsingh hou.
Simson
Die veynst in min bemint is waert te zyn bedroghen.
Delila
Recht tegendeel bevind ick, laes voor myne ooghen.
Simson
Hoe soo?
Del.
D'wijl ick u min, en ghy veynst my u min,
Al waer ick niet u lief, maer uwe vyandin,
Dewijl g'u Delila (onkundigh uws vermogen)
Door 't veynsen vind bespot.
Sim.
Waer door?
De.
Maer door u logen.
Simson.
V weet-zuchts quel die quelt myn ziele met gequel,
V weet-zucht is m'een last. Myn vreuchd is u een hel.
Ghy wilt, en ick wil niet, ghy wilt myn starckte weten,
En ick vrees dat g'u selfs, en myn liefd sult vergheten.
Wat 's dat u wil soo port te yvren om dees lust?
Delila
Wist ick 't geen dat ghy weet, soo waer myn ziel gerust.
Simson
Zijt even wel gerust, steldt dit g'heel uyt u zinnen.
Delila
Zo kan ick noch en wil u nimmermeer beminnen.
Simson
Ha soete Vyandin! Beheerster vrou uws Heer!
Al-dwingster van myn kracht! Siet, Delila 'k begeer
Myn sterckte voor d'al-liefste schoone niet te heelen:
Wanneer my yemant band (niet met geen seven zeelen)
Maer d'onverstrickte kracht myns leden, lief, die ick
Op offer tot u dienst, die mosten door 't gestrick
Van stricken zijn gestrickt, stricken daer noyt bevonden
Van is, dat eenigh Vee of dier med was gebonden,
Noch daer geen dinck meed is bearbeyt of geschiet.
Delila
Dien vond is beuslery, myn Heer, dat g'loof ick niet.
Simson
Gelooft het hoe ghy wilt, ghy sult het so bevinden,
Ghy weet myn 's herten raet wildyt u onderwinden,
't Besoecken of ghy kond berooven myne kracht.
Delila ick ben u, ghy bindt my door u macht,
Ghy bind my door u min, dies heb ick niet te vreesen,
'k En kan niet buyten bant van liefdens stricken wesen.
| |
[Folio D1r]
| |
Verschooninghe.
Knech.
Mijn Heer.
Sim.
Jst tijdt?
Kne.
Ja Heer.
Sims.
So gaen wy nae de Jacht.
D'Honden?
Kn.
Die zijn binnen.
Si.
Hoe veel isser?
Kn.
Maer acht:
Al 'tJaghers tuygh is reed, 'tRos bruyst en meent t'ontsinnen,
'tWas garen inde Locht.
Sim.
Gaet heen 'kvolgh u na binnen.
Vaert wel myn schoonste Wilt, ick soecke wilt na 'tWilt:
Maer Sorex edel Vrouw den wilden Jagher stilt.
Delil.
Nu gaet, rijt, jaecht, en draeft,
V sterckt die't al verbraeft,
En niet en is te binnen,
Die sal een teere Vrouw
Die veynst te zijn ghetrouw,
V rooven door uw minnen.
Nu langher niet vertoeft, uyt-stel verliest dick voordeel,
En dralen in een werck, is naer goedtdunckens oordeel
Een vruchteloose scha, verselt met spa berouw.
Hilla, Hilla, wel waer blijftse? hoordy niet?
Hil.
Vrouw,
'kWas binnen besig.
Del.
Ja met Leeutje wat te speulen.
Weety waer Heyndrick woont, gins noorder aende meulen
By naest Lammen ghelt-sack, achter de swarte vliet?
Hilla.
Me-vrouw ick ken daer een die Heyntje stort-bier hiet,
Delil.
Ja die is't denck ick, gaet en seght hy my beschicken
Strack moet vers en nieu van d'alderbeste stricken,
Die hy weet daer gheen dinck, noch Vee, noch dier me is
Ghebonden noch ghestrickt, sijn moeyt, hy zijt ghewis
Sal ick te danck vergoen: gaet ick vertoef u keeren.
Hilla.
Ha wisty waerden Helt! ontsichlijck Vorst en Heere,
Hoe dat me-Vrouw u haet, hoewel s'u vriend'lijck vleyt,
Wisty hoe dat s'u ziel verstrickte laghen leydt,
Ghy soudt u voor 't bedroch, arch-wanende wel wachten.
Gheveynst is haer ghekus, gheveynst zijn al haer klachten,
Haer tranen zijn gheveynst, gheveynst is al haer schijn,
Hoe iaechtse naer u val, en yvert na u pijn.
Arch-dubbel is haer hert, ghepropt vol boerteryen,
Sy lieft u met den mondt, maer haer liefkoseryen,
Ducht ick suldy te laet bevinden helsch bedrogh.
Hier komt ons Heyntjen aen.
| |
[Folio D1v]
| |
Boer Heyntie Stort-bier.
Wel wat nou doch?
Wasser noch een Roch in zee die sou m'aen boort komen.
Ja hey, 'k acht gien Juffers. liever ein Boerin ghenomen?
Die het moye dicke kluyten, hard vleys, hanghden en voeten.
Deuse Juffer pimpelmeesies, die sou m'altydt dienen moeten.
Neen, se diene me niet, 'k prijs soo een boerinnetje mit heur klier,
Die wil lustigh uyt een rul hart met de vryers te bier.
En se zijn so onbeschreumt al worter mee wat esnoept,
Datmer 's arendaeghs luyd, en leelyck, maer bruyloft om roept.
Nou deze steedtse Jufferties die vryen mee wel sterck,
Maer die gaender soo invinsijbel mee te werck.
Jck weter wel soo veul, dan ick wil niet luyt roopen,
'k Souse, sie daer, wel met een natte vingher beloopen.
Hilla.
Onheusaert wel hoe dus? hier is een die u kent.
Boer.
Ja, ick denck dat je beter as je vrou bent.
Die al was s'een hoer, soo gaetser voor ein Juffrouw roemen.
Maer bygut je meucht een degelijcke Juffer gien hoer noemen.
Hilla.
Wat seghdy.
Boer.
Niet Hilletje, dan datje moy en schoon bint.
Hilla.
En dat ghy Heyntje 't schempen wel ghewoon sint.
'kHeb een bootschap aen u.
Bo.
Segh an.
Hil.
'tVolck mach 'tniet hooren.
Boer.
So komt dan binnen Hill, en bytet safjes in myn ooren.
|