Nederlants treur-spel
(1616)–Jan Sijwertsz Kolm–
AuteursrechtvrijTweede Handelingh.
Madame de Parma, Sittende met al heuren Rade en aenhanck, verwachtende den Nederlantschen Adel.
Heer van Barlaymont.
TOntsich des volck heyls staet in wet als onderhout,
G'lijck deur den teughel bit den steygheraer hoe stout
Wert overmeestert, jae ghedwonghen kleyn te buyghen:
Of schoon dit peupel raest, waer sy hun voedtsel suyghen
'T onreed'lijck ghejach van goylien wert ghelooft
Bijt Borgher volck gheviert en vierens boven t'hooft:
Ghemerckt van langher hant den Coninck te bewesen.
Doch selden salt gemeent door liefds aenminningh vreesen,
| |
[Folio B iij v]
| |
Of lijden met ghedult 't uytheems strafwaerd ghewelt,
'T geen noodich 't nederlandt in teughel is ghestelt:
'T versachten dient alst eens is uytgheroeyt ter wapen,
En onder't gheestlick ampt weer op een nieu gheschapen:
'T is Inquisitie, dees scheent woet u hart en gheest,
Dat die u broeder was, u vyandt werdt ghevreest,
Een heylgiers vredich hart dees vrees is overcomen,
Dat heylighst dient voor 't rijck, dus qualijckst werdt ghenomen,
Soo dwaelt u duyster oogh, van d'oude eer ontrast,
Die op het geestlijck min, als op het weerlijck past.
Siet hoogh achtbare Vrou Vorstinne die hebt binnen
Een vrouwelijck meedooch, 't is waer, doch wat sout winnen
Haer is ten troost ghestelt soo menigh Prins vertreck,
Som 't Bisschops staet ontset, de mensch is vol ghebreck,
Boosaerdigh: waerde glants laet door u wonder stralen
Sijn Majesteyt de Crans by nae versturven halen
Eens wijse voetster speen, borst-ader, die u hart
Doet steygren teghent Oost, dat die een Gheessel wart
Van trouwloos koppel-geus, een swerm van lichte vlieghen.
G. van Megen.
Dat haer Alteze 't hart doch nummer laet bedrieghen
Int wederoepen t'geen uyt s'Conincx hoogste woort
Wel noodich in dees tijt dit Nederlandt behoort:
Sout moedich spits ghedeelt haer wens bet connen praten
Als s'lants ruwijn 't versacht der noodighe Placcaten?
Soo wos der Leeuwen stam en ons te leyde schae.
M. de Parma.
Sou icks t'ondanck verspreen int voeghen van ghenae
En minderen door de vrees de cracht van 't hooch bevolen?
Jae laten deur't verblus de gheestel-rijcken dolen?
Hoe over hoogh Princes, ghesproten uyt de stam
Wiens telgren overtocht den Ottoman benam
'T roemsuchtich, beyt 'tvertreck den Franck, en Tarter woedigh
Des Weerelts dwinghelandt, by alle volcken spoedigh,
Roomsch senaets opper heyl deed schricken veurt onstaen
Venetia ontseyd ons, als die van Milaen,
'T aenvaerden vant behoeftich werck der Inquisitie,
Op't welck u overcoemt Gods dienaers justitie,
Vyt naem vant hooghste recht hier rechters op de aert
Om bruycken by tijts noot 't deurvierde Godtlijck swaert.
O wrevelmoedigh volck, de cleynste mijnder scharen!
Wat bouwt ghy hier op't sant, en met u graf altaren!
In blinde ijver raest, om 't hebben in u handt.
Alleen ghewelt den stuer, en zijn soo Heer van't landt:
Te cleyn acht ghy dien stam, wiens Crans u socht te vrijen.
Ondanckbaer voor die deughd, eyscht swaerder slavernijen.
| |
[Folio B iiij r]
| |
Gheen maght sou dan de Vorst Europa wien ghy vreest
En 't Christen deel omarmt u overbueren meest,
Die strant zijn groot ghewelt, wiens Donder sal verschricken,
Selfs als een aertsche Godt, zijn vyerghe stralen blicken.
Sou dan dees trots Monarch aertsche blixem niet,
Daert slaefs Westindien buycht, wanneer hy op haer siet,
Nu nederdeyssen dees rebellen, met verachten
Niet konnen onder treen u voedeloose krachten?
Doch heur is toeghestemt, ghegunt achtbare raet,
Door dees mijn Hartooghs stoel, als't laest geliefde staet,
'tSchijnt alle liefd' des Vrouw can noch niet op behaghen
Van't schoon verleeckert weer, en soete somer-daghen:
Neemt dan ten goeden aen de langh-gheterchde strick
Vws Ballinghschaps, soo licht als in een ooghenblick
't Omcrolde swerck betreckt, der suyvre Sonnens stralen,
En doet een vochten slach ter liever Lenten dalen,
Soo ylich jae veel eer werdt van u afghewendt
De glorie u te hoogh, wiens waerd ghy niet en kent.
Tot noch is al 'tjaveyl verhoopt der welstandt teecken
Ter liever bee vergunt ghedaelt, doch laetse spreecken.
En hooren watse nieus by brenghen.
G. van Megen.
't Out versoeck
Nu wilment met ghewelt toch halen uyt de hoeck,
Van alle canten zijn haer met-broers ons verschenen,
Men siet doch 'tuytschot lichts in muytery vereenen:
Ons hooghe sael vervult: Ick heb een stercke gaerdt
Gheschickt rontom het Hof, de Poorten zijn bewaert,
Men sal te mets de grondt vant roernest wel beleven,
Ons vroom Inquisiteurs, by volle last verheven,
Sijn vyerich inde saeck, en vrijen ons de vloer:
Ay beeldestormers, noch u schrickel tijts rumoer,
Vlieght om de lichte vlam tot dat u wiecken senghen.
Van Barlaymont.
Gavere dat ghy mocht u hier met ondermenghen,
Ist minste wel gheraen, versoetingh sonder straf,
Soo werdt u vant ghedrocht, als ons, u danck u graf:
Tis al te veel besocht met slissen 't moet eens ghelden.
B. Ghewelt.
Den Adel, hooghe Vrou, comt herwaerts, en 't beschelden
Des woesten volcks vermeert, 't saem vier en vieren al,
En maecken onder een, s'oock sie een groot ghetal,
Veel volcken zijn rontom de straten haerder volghen.
M. de Parma.
Let wel op elck ghemeent, die tieren onverbolghen,
| |
[Folio B iiij v]
| |
En maeckt u aende poort, 't wert-waerlijck wederleyt
Wast niet so bondigh u van gist'ren toegheseyt.
Den Nederlantschen Adel comt op de Sael in ordinantie die t'samen waeren, uyt welcker aller naem Heer Brederoode 't woort doet voor Madame.
Heer Henrick van Brederoode.
D'algloririjckste God geef d'Hartoginne 't geen
Heur welghediensten wil kan salichlijck besteen,
Lanck leven, tot grootmaeckingh der o[n]sterflijckheden
Van eersuchts gierich ampt, waer vrome Vorsten treden
Vol sorghs nae vaste daet, niet op een yedel waen
Wy voor ons b'eedicht Prins in Gods getuygen staen,
En nu met suyvre siel en 's Hemels hoogh Santinne,
Sijn Majesteyt te dienst vrymoedich treden binnen,
Verhopend' dat ons Vrouw sal Voester-moeder zijn
Vant Vaderloos ghekerm, becommert droef van sinnen
En weduwen die t'haer berooft in sware pijn
Nu daghelijckx vervalt een rechte Medecijn
Beweegh'lijck uyt 's Harts tocht, uw's borst ader mocht spijsen;
Naest Godt ghy een'ghe troost laet deur een lieven schijn,
De landen weer ghesalft uw's soetsel soo sal rijsen
V Hemels dienstich licht en winnen op een dagh
Met een gheseghent woort meer als de grootste slagh,
Ons Moeder Kercke recht de meeste welstandt wijsen,
't Versoeck uyt kracht des Ziels van d'Adel die ghy siet
Ootmoedich voor de voet van haer Alteze prijsen,
Den hoogh gheboghen wil ghelieft t'aenhooren yet
Ons eysch der landen noot 't geen dus vervalt tot niet
Madame de parme.
Spreeckt reden u zy plaets.
Brederode
Madame Gouvernande
In alder dienstbaerheyt uyt sorghe veur 't verdriet
Slants Adel heftich jaecht uyt liefde tot de lande
En eer 't vyer grooter wert, te blusschen sulck een brande
Welcks vonck noch letten sou, tot overijcken schae,
Vyt vaderlijck toesicht en eyghen hoeders vande
Behoud'nis onses woordts beghevend' in ghe
Voor Godt ons Coninck teer: Soo rechtlijck segh ick jae
Van d'eersucht onbeheerst gheschaeckelt aende peessen
By recklijckheyt, voor sorch, dat deur de noot so drae,
De ziel weer aen me Vrou versoeckt 't request te lesen,
Van die uyt loutre gunst Godt tuycht of straft nae desen,
Sijn Majesteyt in als ghehoorsaem zijn ter vlijt,
| |
[Folio C i r]
| |
Als 't out Catholijcke trou, uyt gront des harts en wesen
Behoeders vande Kerck, als by voorleden tijdt.
Dan dat de wreedtheyt dus uyt gheesteloose nijdt
Ontspringht de aders, maeckt de sachte stilt te woelen,
Sal leeren Nederlandt ghy tijdes treurspel zijt;
By dien ons aerts Santin noch dwinght by sulck ghevoelen
Ist menschlijck hooghste liefd', doet dese brandt vercoelen,
Laet slissen t'wreet ghebodt, O Coninck die te meer
Wy oyt trou swoeren t'rijck tot vredeheyl, en doelen
Nae t'wit dijns rechte Croons, groot maeck en hoogher eer,
Al wert ons naegheschelt, self-soeckers, Hooft en Heer
Met dees Rebellen, neen!, ghelooft Me-Vrou, het bondich
Dat wy Vyanden zijn der Roomscher Kercken leer
Gheensints: dus wat beweegh wy voeren open-mondich
Tuycht d'eysch vant jammer dat den grooten al is condich
Noot roept tot welstandt, op hun out eer Vrijer staet,
Dus soo wie t'leven sal door dien strickt gruwel sondich
Tijt leeren: hoet t'verderf vant bloedighe Placcaet
Den Coninck druckt, besucht, alst eenmael sy te laet
V verder buyten d'oogh, by ons door vrees verslindert,
Deurtrilt de grijse Leen van aenghedeelt saet:
Biddend' d'Althese doch deur moederliefd verhindert
Ons zy de bloed'ghe schaed, deur erfgront aenghekindert
Den stoel en leden van Belgica, swaer belast,
Die aen Gods rechter stoel den roep sy dat vermindert
De bittre Volckren twist onnoosel overrast,
Dat soo onreedlijck wert buyten ghebiedt ghepast,
Vernielt, berooft, ghevaen, ghetercht deur wreven bloedich,
Die niet ontsien de storm die daeghlijcx vreesich wast
By t'overgheven volck, int wreecken dubbel moedich:
Dus o Rechtdoenster! zijt de goeden weder goedich,
En salft t'ghetoetste seer, t'ontspronghen dat ghetercht
Is deur t'groot onverstant nochtans t'ghetal verwoedich
By veel die roepen wee, haer wert te seer ghevercht:
Gheluckich is het Landt, waer dat de wijsheyt berght
In haer gheseghent hof, de kleynen, en wil draghen
Heur sterckt, de swacke mensch, soo sticht, wint, anders ercht
Deur waensucht opghehits, tijdts onvermoede daghen:
T'hart van haer die ghy siet, die goet en leven waghen,
Zijn Majesteyt in als ghedienstich bey ghetrouw,
Tijts denckwaerd u de croon van d'onverwonnen slaghen
V alles wel bekent, ontsienelijcke Vrouw;
Derhalven met op merck, slaen wy de handen nou
Aen dees de swaere saeck, niet met een hert volqueten
Den Coninck eewich vrient: Siet dan voor ooghen rou
Ons al verderffenis, deur rijpen raets wel weten
| |
[Folio C i v]
| |
Vyt 't woelendt volck besicht soo seecker afghemeten:
Oploop, ruw, schennis, moort, Diefs-hantslach, Kercken-roof,
Tierend uyt dolle brant mocht mind'ren, en ghesleten
Wert niet alleen deurt vry toelaten huns geloof
Als sachtingh des Placcaets, zijn dus de ooren doof?
Herkaut rechtvaerdich hooft, en moghende Vorstinne
De saecken over een, wy laten u ten Hoof
't Request, uyt naem den gront ghevreesde Hartoginne
Voor al ontschuldicht dees wiens een ghesmolte sinnen
Versoecken s'Conincks eer te houden in ghestalt:
Gheeft dijn weemoedich volck eens troost, als heyl-Godinne,
Dat daeghlijcks in verdruck u stoel te voetbanck valt:
In Godes tuych siet wy van harten onvergalt
Bidden Me-Vrou ghedenckt de reden hier besloten.
Met oorlof, dat ghelieft by haer Alteze alt
Bewiste zy te eer, eerbiedigh u ghenoten:
Slants medeleden uyt de braefste stam ghesproten
Wenschen de Hartogin veel heyls in alle spoet
M. de Parma.
't Goet 't best rijcks vormingh heeft de Siele noyt verdroten
Als wil en 't Landt tot dienst den Coninck zy en moet
Ghedulden aent verdragh, men sal op d'oude voet
V menichwerf verhael noch eens verstaen deur't schrijven
Dus 't saem vertreckt
Heer Brederode.
Verstaet ghy Rechters, en soo doet
Dit 't saem gheschaeckelt rijck mocht Goddelijck beclijven,
Soo niet, de Cregel wast, dat wy ontschuldigh blijven,
Veur Godt, als met verdrach hebbent 't ghemeen voldaen:
Wy trecken neder met ghebied ons vrouws
d'Adel in.
B. Gewelt.
Verdrijven.
Heur schriften zijn te swart om rechts meed' deur te gaen
En ist 't ghetal gheen endt. Ick neemt vrymoedich aen
Hout ghijs al onder dwanck, Sy moeten voort, dees roerders,
't Sijn vlagghe-draghers, wat! com reycktse toe de vaen
Hoe raest de wilde stadt, hoe wasschen dees rumoerders
Van binnen gheroep.
Vive le Geus, Vive le Geus, Vive le Geus. Triumpheert jou Rabbauwen! Ha Basiliscus voerders!
Al sacht siet ylich om, en volleght dit gheluyt,
Dus starckt haer 't nieu verpoos int soet hier zijn beloerders
Tiert, huppelt om de vlam, ghy zijt de doot te buyt.
Voort voort, zijt ghy de quant? daer comt den schelm uyt:
Ras brenght hem inde handt, die hier toe zijn te straffen
Gemeent.
Daer zijnder meer met my
| |
[Folio C ij r]
| |
B. Gevvelt.
Wy maecken gheen besluyt
Ghelijck alst u bequam, moet ghy ons bet verschaffen
Men sal u doen verstaen dit onmanierich blaffen.
Ghemeent.
't Gemoet roept wraeck, en 't hart is overvierich
B. Gewelt.
Jae
Ghy doet Romeynsche daet, vertelt u metbroers nae
Hoet u int stuck verginck, ter lacchen of te roemen
Ghy wilt u vroom alleen en't gheestelijck verdoemen.
Gaen met de ghevangen in.
Bestelt hem vast van handt, en schicken dient bekracht
't Versien stadts Officiers tot starckt als borgher wacht.
Onse wittebrootjens by gantsch kracht set nu in dese tijden.
Al Adels, want dat volck kant met de mont bestrijden:
Dits recht een werck dat dient, en wert veur al ghelooft:
Al isser dies te mets een goet hart oft slecht hooft
Van Hoddebeckx volck, liefhebbers van de wapen met loos cruyt,
Die meest wel ter Marckt comen en steecken haer uyt,
Deur de vingheren.
Dat dus ghesien borsten, 't was Lant te waerden schat
Die met leghe arbeyt ghedient zijn, beste van de stadt,
Jonghe bloeme van mannen dier toch sonderlingh befeemlen,
Maer hoe souwense Roose stroyen sachmender altemets een Heemlen:
T'gaet hier nu wat hiet van de Rooster by in ander steen,
En valter een frontier te besetten daer stueren wy ons binne-vaendels heen
Soo dat wijs-beleyt veel doet, an eer en waere deughden // kleven
En voorsichtighe stant, de Landen doen in vreuchden // leven.
Dus dan, als noodt vereyscht moetment nae noot te werck.
T'machtich Antwerpia, ghebout soo grof en sterck,
Heeft veel aenstoots gheleen: Ghy kloecke Steden g'lijcklijck,
Wie heeft u oyt ghevrijt? siet op den Scepter rijcklijck,
Die Oost en West ghebiet, neemt u voor helden aen,
Soo acht u trouwe Vorst die voor u is ghegaen
Blijft by t'ghesproocken woort dees ketters uyt te royen,
Maeckt om gheen Conincks Soon u een verdorven Troyen:
Kap op, ons is het Roer. Wy stueren nae ons sin
De vruchten nae de tijdt 't Madrilsche Haven in,
Waer dat ghy hoogh Santin zijt Borght-Vrou vast verbonden,
Vergheefster offer viel opt buyten pat der sonden,
Deurt ruw' en woest beloop, te mets een stootjen toe,
Ick gae besien hoe mijn ghevanghen is te moe.
Gemeent.
| |
[Folio C ij v]
| |
Grave van Egmont, Lodewyck en Kvylenbvrch comende van't Hof.
Kvylenbvrch.
G'lijck vyer en water is verscheyden van natuer.
G'lijck vreucht en ongheluck niet comt tot eender uur.
G'lijck liefd en bittre haet, nae schijn recht can beheeren
Een borst en met de wint can sweyen en verkeeren;
Te min niet, 't vroom ghemoet blijft 't Godes eer gheplaest
Veur zijn te waerden schat, soo is ons 't salichst naest,
Ghy die uyt Nassouws bloet zijt trouwe bontghenooten,
Welckx last uyt siel Soogh, noyt u siele heeft verdroten
Belanghent ons bescheyt, is duyster van ons Vrouw,
G. Lodewyck.
Hoe slagh aer opghebult, verwildert, onghetrouw,
Onreed'lijck, teghen reen, van soo veel rechte Prinssen
Die anders niet Godt weet, als sulcke glorie winssen:
Van welck zijn Majesteyt sou voor verdriet en pijn
Op't welck ghy voren lecht, sal recht verandert zijn
Eer erven inde pracht vant harts volcoom behaghen
En bloeyen inde Crans, zijn Croone eeuwigh draghen.
Ong'luckich zijdy volck die smeltet in u druck
En d'alderlaechsten tuyl of spot vant wreet geluck,
Die daeghlijck in ghetraent, als vloeden schijnt te smooren,
Wat moet een trouwe Prins om u te schermen hooren:
Dat ons wert nagheduyt oorsaeck int feyt van dees,
En trachten veur ons buyt en jaghen deur de vrees
Ons middel inde hant, Ach ongherechte tijdingh!
gaettet dus hier in swanck? ghedenckt de cleyn verblijdingh
Van Bergh en Montigni, gheeft u de Spaensche vaert,
Daer togh Granvelle, al te laster heeft beswaert
De Nederlantsche Raet, de Hemel wil u spoeden
En brenghen voor de last de saken eens ten goeden.
G. van Egmont.
't Kilt deurt Krijsch-hartigh hart, en slaet de moeden neer
Vrucht van onheylich loon, ja soo verscheyden weer
Verscheyden en ghedeelt 't request in sijn coemt nader
In volle hoop te heyl, ons, en de Landen quader,
De Borgher staet te wreet, noch maer onlijd'lijck woort
Een snoode Barleymonts, die met u snater voort,
Wtvoert te schelms en wout, u Prachtich onderwinden
Die ghy gheen d'minst verwaert, de schoenen te ontbinden
En met u laster-tongh voor Bedel-volcken schelt.
| |
[Folio C iij r]
| |
G. Lodewyck.
Comt cloecke Amuraths soo laet ons over 't Veldt
Gaen treden int vergaer, en meer vant stuck ghenieten
Tot claerder voor de moet: Soo wy Heer Breed'rood lieten
Met mijn Heer broeder. Door begheert noch beyde 't saem
Cvylenbvrch.
Dat niemant onder u derhalven wrickt noch schaem
Voor d'al te varde wegh, of steyle top der berghen
Of vreesigh om voor 't recht, den stouten af te verghen
Waer ist beloofde Vorst? als ghy ter seven jaer
Niet seven, maer 't van noot sout eysschen dat ghy daer
V Conincklijcke stem, Sout voort ghemeene bieden
En hooren rechte clach, der rusteloose lieden
Dat gheen rechtvaerdich hooft, met anpraet zy te vreen
Van schadelijcke baet, of schijn-bebloemde reen
En blijft, en druckt, en moort van langher handt soo grover
Met nieu inquisiteurs, Placcaeten harwaerts over
't Sal op een ander endt, vervallen deur de stoot
G. Egmont.
Wat wreeckter met meer forts, als d'opghedronghen noot?
G. Cvylenbvrch.
Wat ontsiet min't ghewelt? der God-verlaten Sielen
Als dit, wanneer ghy hert soo deerlijck siet vernielen
De naeste van u tijdt, en rucken van gheslacht
Die ghy ter werelt sont, of u heeft voortghebracht
Hier op met dubbel reen, weerstaet der boose dranghen
Maer, over macht die heerscht u middel is ghevanghen:
Karole groote Vorst, dit voor besluyt sal nu,
In schrift dus afghemaelt, voor alle eeuwen u
Verg'lijcken byt ghetal, der wreeste van ons tijden
Ghy alder wreeden hooft, die nae u doot sult strijden
G. Egmont.
Den ijvre vliecht te hoogh, comt wijcken wy van kant
G. Cvylenbvrch.
't Is liefd' die'ck hevich stuer, en hart voort Vaderlandt
Soo laet ons dan ter sy vertrecken weer na binnen
Verpoosen voor een wijl, ons staegh bedruckte sinnen.
Heer Giisbert Baender-Heere van Batenborch, uytcomende buyten Brussel, op bestemde plaets, verwachtende den ghemeenen Adel.
Hoe wrevel, ban! Soo wickt d'onwickelijcke rotsen
En temt der Leeuwen moet, leert daer Lantsaten trotsen,
De eyghen Princen vant lofruchtich Belgi schadt
Die Landen seventhien, soo liefdigh trou bevadt,
| |
[Folio C iij v]
| |
t'Staet swaerlijck schoone bruyt, ist ducht ick met Oraengien,
O Godloos overtolch vant Eedloos moordich Spaengien
Bloet-dorstich raetsvolck uws ongheestelijcke staet,
Invoerders tot dees schae, wat uytcomst of wat raet
Salt ondersaets ghedweegh toeneyghen hun Tyrannen?
Waer onder macht, eer, goet, ons vryheyt leyt ghespannen?
Vruchtloos daer vreesich meer d'ghewelden haet op schort,
Oneyndlijck, nu dan ons nacomelinghen wort,
t'Gherechte Vaders naeghelaten rijckx Juweelen,
Van vaste Heerlijckheen, van sloten en Casteelen,
Ontworstelt, alst te diep leyt aent gheketent block?
Hier leytmen u voort eerst al speelende om t'jock:
V vroom voor-Ouders diet soo swaer op t'hart quam drucken
In fout van eenicheyt zijn meest van d'onghelucken
Santin ghevelt, en ghy onwetend nimmer sult
Wraecks-tocht recht vord'ren, alst benevelt onverdult
Deur d'uytheems, soot van nu dus deerlijck is gheschapen.
Wat ingheseten! hoe? is u t'verstaelde wapen
Niet radigher van noot als inbreuck van dien stam?
Die uyt t'bloet Radimant ons hier of nader quam
Opsteygheren? dat voor t'vry ruste, Neerlants Lauwer,
Van ons en ons gheslacht, van soo een Spaenschen grauwer
Gherooft sou blijven, en ghedolven in der as,
Daer voor ghestrevelt comt de noort en suyder plas.
Sijt seker, Belgi volck, daer voor wel op u hoeden,
G'lijck haest een nevel schiet, salt dwingh rot der ghemoeden
V landen op de strand, naer Brabant in, om daer
Haer Goddeloos besluyt te maecken openbaer.
Doch waer van dat ick spreeck, en strick meer varsse swaerheyt
Is g'heymnis in Gods weet, de mensch verholen sacht,
Dat t'Eelharts louter gront, tuycht soms der dinghen klaerheyt
Dat d'Hemel stelt, in 't licht, deur teyckens van de nacht.
Voorsichtich in de saeck b'siet Heerscheloose Staten
Niet goets beteycknen ons, de bloedighe Placcaten
Wt d'Hove Brussel aengheslaghen van ons Vrouw
De Gouvernante, waer op als wy die ghetrouw
De oude Heerlijckheen, slants vryheyts voor te spreecken
Int raden met de Prins, werden snoot vergheleecken
t'Oproer gheboeft, niet waert soo hooghen eeldom, dan
Dees Geusen eerster naem t'versoeck te vaeten an:
d'Adel uyt.
Schoon Brabant wast soo verr', hant teghen hant dorst roeren,
T'was nutter en dees ziel, helpt u de camp uytvoeren
Voor't alghemeene best. Hier comt Heer Breedroodt uyt.
| |
[Folio C iiij r]
| |
Heer Henrick van Brederoode, met den Adel. D'antwoort Baroenen mocht wel klaerder sijn gheduyt,
En of ghy deur d'onschult dyn selfs u wilt verschoonen,
Ghy sit int midden, die 't Lant helsche lichten toonen:
Hoe menichmael heeft u gevleyde tongh vergunt
Loos Adam-tocht, tot moort 'tgeen ghy niet soenen kundt:
Hae! laster Barlaymoors, siet nu van heden blincken
Goude Madalie met het Beeldt des Conincks.
Dees teeckens u tot troost, welcks trots ghy sult gedincken
Met lett'ren ront omringt, dit monstren voor u Vrouw,
Dat tot den Bedelsack ons Coninck zijn ghetrouw
Wy, en ontschuldigh des gemeents verwoeste vlaghen,
't Versoeck is voor een quade, wy't garen vredich saghen,
Alst eer wel plecht ghedenckt u nieuwe vonden part
Sal zijn een suerdeegh 't geen u eeuwich druckt op 't hart
En mat u rijcken of
G. Lodewyck.
Om d'incoemst te vermijen
Gheschiet den afcoop van der Brabantscher Abdijen:
De Bisschoppen zijn veel gheweyghert soo ick hoor,
Antwerpen heeft gheleen beelt stormingh: dies niet voor
De vryheydt van u staet begonnen arme dwasen
Daer zijnder diet op 't quaetst in s'Conincks ooren blasen.
G. van Hooghstraten.
Ghemerckt nu lacht ja veyl, de Cregle Vrou verwaent,
Die met vervalschter Mom, al lacchend' schijnt betraent:
Hoe menichmael is ons verhael ten dienst gheweyghert
Van die uyt s'Coninckx naem te hoogh in eer ghesteyghert
Verdelghen 'twel, 't van noot. Ha! gantsch verloren hoop,
Verstorven rust des tijts; Siet ghy niet dat de Coop
Van dees doortrapte bruyt u valschlijck soeckt te liegen?
Tot dat u overcoemt 't ghewelt, wilt ghy bedrieghen
De altewisse weet? ist niet in goet verdrach
Gheweest alsmen den staet uyt Brussel trecken sach
Elck nae zijn heerlijckheen, daer deur een liefd wel seecker
Gheweest de lichte storms, vergeldingh en een wreecker
Vant ongheteughelt volck, voor wijl 't ghebit ontdaen.
Heeftmen niet corts nae dees door vrienden schrift verstaen,
Hoet ons ghebieden heersch in Spaengien was bewesen
In breucken, om alsoo te dwinghen onder desen
De Landen, jae dat meer aftrecken vande Croon.
Ghemaeckt de sterckten, om 't Hof tot een camp te noon,
Dan gafmen u den troost wanneer ghy quaemt verdaghen
De snoode logen-tijngh: Nu arm verachte Raden,
Siet daeghlijcks werdt verwacht ontset van over Zee
Waer toe? ghedenckt
| |
[Folio C iiij v]
| |
P. van Orangien.
Daer toe ghenootsaeckt dat ick mee
De Reden uyt, hier sijnd in vryheyt by malcander
Den stant, waer in niet licht mijn sinnen ick verander
Is tot ghetrouwich merck vant hevich Spaensche Hof,
Waer alle dienst, hoe vroom, wert haets ghenomen of.
Granvelle dat ghy trockt uyt ons weerstreefde handen,
Beclaecht dien Raetsman vry verdruckte Nederlanden,
T'schijn-goet t'gheen u verliefd, en set u stil op t'drooghst,
Wacht met opmercken in, tot dat ghy zijt aen t'hooghst,
Als ghy Groot Keyser wout, u Soon Philippum laten
So waerden Heersingh, die tot landen dienst by Staeten
Aenvaerden de Vooghdy, beloofde met zijn woort,
Soo trou, soo goedertier, soo lief zijn gift-deel voort
Te voorstaen, dat in als heur vryheyt sou bevatten,
En eeren boven dien met veel begraven schatten:
T'al houden by't gherecht, waer uyt elcks hart hem loech,
Hy soud haer metter daet aenwijsen wat hy droegh.
T'lant-gunste, dit, en meer int breeder voor hem taelde
d'Atrechsen Bisschop, die als s'Conincx liefd verhaelde:
Ga naar margenoot+Maes sprack uyt Staten naem verwondert Ouden vorst,
Die nae t'welvarens heyl van t'schoone Neerlant dorst,
T'verwondert elck ghy laet u welgheseghent strijden,
En scheyt o Scherm-Heer in dees twistelijcke tijden:
Maer nae't zijn Majesteyt gheliefd' eyscht sonderlingh,
Stellen wy 't rijck ghedweegh u Soone onderlingh
Als Vader inde arm, die van zijn vreughd deed' teecken,
Midts als de Coningin Maria b'gost te spreecken,
De vijfentwintich jaer 't soet Belgi deur ghebodt
Des Keysers heeft ghedient voor al den hooghsten Godt,
Welck met eerbiedicheyt haer broeder heeft bewesen,
Haer loffelick voldaen, en scheyden soo van desen:
Doen voort u waerdigh Rif tradt vande gulden Throon
En stelder daedlijck op Philippo uwen soon
't Saem opgedraghen tal, u selfs van d'eed ontlaste,
Die weynich inden dienst nae Spaignen trock verraste
Ons, die als trou Vassael? de Landen swoeren by,
Om daer 't borgonsch besluyt te stroyen vayl en vry
Tot Gent ontboon den staet, en gaeft dijn wil te kennen,
V suster d'Hartogin sout morrich-rijck in mennen
Als Gouvernante, die noch heden sidt vergult,
Doen Philibert te voor zijns vooghdschaps wert onthult.
Best waert ghy hooghe-Vrou van Lottring ons met eeren
Van eyghenschap: Wat wast den Coninck deet begheeren,
s'Lants raet in dry ghedeelt, met stem zijns wils verkies
Begifticht met de eer en naem des gulden Vlies
| |
[Folio D i r]
| |
Vertrockt naer Spaignen in't jaer vijftich ende neghen,
Als heden acht verleen, zijn veel verscheyden weghen
Tot wildernis verwart, deur gul onnoosel bloet,
En wachten meer gheen gunst vant Spaensch onred'lick goet.
O neen heersloose, niet is ons vant rijck te wachten,
Die deur 't uyt heemsch ghewelt de Monsters sal vercrachten,
Soeckt ernstlick met de Prins uyt ziel-sorgh 't best ghemeen,
Versocht doen 't landt dier tijdt in rust was wel te vreen,
Ontlast mocht werden vande vreemde spaensche knechten,
Maer neen! Als 't heylich hooft huns wreetheyts uyt te rechten
Verstonden gheen gheraen: Soo sy haer lantvolck niet
Inhielden voor een dwanck, soo soudmen qualick yet
Invoeren 't heylich van dees Inquisitie: Voorder
't Gans Vranckrijck deur, dien tijt, by alder rusten moorder
Gheblixemt overlast, gheknelt werdt Schotlandt, 't stont
In roer: Soomen te mets 't invoeren herwaerts vondt
Der spaensche Raet, om zijn der landen Gouverneuren,
Wt Conincklick belast vol macht Inquisiteuren, i
't Deet eerslingh deyssen en bedencken 't noodich, 't gheen
Dus heyloos staet voor handt en 't zittert deur de leen:
't Waerschou was my niet vreemts, uyt een der spaensche leden
Als Egmont, ghy en ick, tot Gent een kaetspel deden:
Egmont.
O cloecke Prins te recht sich schijn-jonst openbaert
En brenght een Legher op de havens van u rijcken
't Ghevreest is voor de man en deucht van cleynder waert
O Nederlantsche Maecht wien sal u staet verg'lijcken?
P. van Orangien.
Vrou Maria ghy waert ons nutter tot behoet,
Die d'Inquisitie hebt ter broeder-bee versoet,
Soomen uyt aller raet socht onder heylich strijden
Dees Landen inden toom de vrijheyt te besnijden,
Daer Phlips de goede met zijn soon om was te baen,
Soo't oock den Keyser niet welluckten Maxmiljaen:
Op't welck de bitter Gheest Granvelle langh op hoede
Sijn opgheblasen borst, noch onversaet van 't bloede,
Die by veel duyssenden gheoffert zijn vermoort,
Deur 't kennen huns ghemoets nae't licht van Godes woort.
Machtighe Keyser doen u swacke borst betradt
De Vorstelicke Sael tot Brussel dese Stadt,
Als ick u stramme leen, my daer toe waert te kennen
Deurt schouderbladt herhieft om lichte t'onderwennen,
En bynae Ademloos tradt midden totten Raedt
Van wijt vergaerde t'saem, de uytghesochte staet
Waer onder doen ter tijt ten hoof ick selfs beschoude
Ghecroonde vier en dry, die rijcken Scepters houden
Als Hertoghen, daer by veel Princen Graven met
| |
[Folio D i v]
| |
De voorste uyt 's lants rey van Adel wel beset
Ghelust door yvers dwanck, den Vorst by grijse jaeren
't Anschouwen zijns ontlast, 'om over zee te varen
't Herdencken druckt de Geest by 't geen hier van ontstont.
G. Lodewyck.
Mijn broeder, dat verleen men nae veel quader vont,
Wie sout ghelooven dat de grootste Princen moedigh
Soo kleyn betrachten 't hoogst hun glorys overvloedigh
De voorgebaende deughd, wiens honich adem lust
Den vromen nae Gods wil op Siel heyls bodem kust:
Sooght niet meer 't oude speen van't dier tgeen so veel zielen
Deurt ingedroncken sap deed' deerlijck datter vielen
Vws waens begeerich hooft, te buyt bestrickt van var,
Dijns aengheheven strijt, en met de morgen star
Vervarst weerbarsse borst vant kreegel tot medooghen,
Nieu baeckert met de lust der onvervaeckter oogen,
En siet hier voor de wal, jae naeder voor de deur,
't Gheen 't hart van menich jaer droegh d'wiste sorge veur
Bedeckt: helaes! vermomt by't geesteloos verdelghen
Te royen uyt den staet veel wel-geen te telghen:
Niet by lijdtsaem verdragh tot 't best te onderstaen,
Als strenger naet ghebodt des Coninckx voort te gaen.
H. Bre.
Het schijn-goet vleyt u grootse borst beduchte braven,
En slooft u moeden of de trouw blijff maeckt u slaven,
Veur goeden dienst quaet loon: de Vrock laed op de Man,
Alst weerloos hooft ghestrickt sich recht noch roeren kan:
Tijt ist te overslaen dus int eensaem vergaeren,
Hoe 't saem wy vroom ghemant noot de gheschelde waeren
Die 'sConinckx lant in roer herstellen met die naem
Meynedigh als ons tijdt, en als de gulde faem
Door d'omgecrolde cloot der aerden vlieght de breeden
Als som gerecht des saeckx voor d'onghetrouwicheden
Belangende 'tbeloop, soot veel som ydel waent.
P. van Orangien.
Dien wegh is nimmer by't besluyt des harts gebaent.
G. van Hoog.
Oorsaeckt dit onbekent werck buyten de gedachten
Vant opgeworpen rot, deur veel verloren klachten
Ghesteyghert oppet hooghst tot snoode schelmery
Aen ons: Ach vreemde quel vertrout den Coninck vry!
Deurt aenghekittelt aes van aengename Reden,
Doet tot verkeerde wraeck Vulcano wapens smeden:
Voort misvertrouwen, die u waere hooft een Croon
Bereycken naet beroep der diensten aengeboon:
Hier zijn wy int besteck vant strengel aengetekent
| |
[Folio D ij r]
| |
Besloten vol gevaers (de gis te wis) en wetent
deur d'afgemeten roem: hoe ons gesloten wert,
Slants noodigh raets vermijt den sleutel van u hart
O Koppel rechts verkies, sluyt bintsel voort rechtvaerdigh
Geschaeckelt ziels wel eens de croone wederwaerdigh
Tuyl, die nu grimt dan lacht: O doolhof mijns gemoet
Wat levent wars, geterch, salt groots eersuchtich bloet
Doen braden inde borst vervreemt van alle wetten
Des waere vryheyts Crans, soo onder voet te pletten.
H. Bre.
Gedweegh al sacht, nae twoort ons vrouws neemt toch vertoef
En luystert naet vervolgh: soo doet ter laester proef
Verwachten 't vol besluyt zijns Majesteyt deurt schrijven,
Niet langher soot misluckt verwitticht my te blijven:
't schijnt dat geen middel ons gewaeghde heerlijck deucht,
Als recht te vordren 'tgeen 't volnoechde leven heucht,
Geen middel veurt belet, ghy die op platte landen
V ruym ghethoorent hof stelt inde woeste handen
Van't onbesuysde volck ontschuldich zijt gedreycht
In schamp gedichten, dat de harten toegheneycht
Soo vruchtloos zijn int werck, onweerbaer, ongheraden,
Ons zy niet min 't beroers gheschaeckte bruyt, wy laden
Alleen 't mistrouwen voor ons Coningh te verstaen
Als Capiteynen die dit roernest parssen aen:
De Eeden afghesneen, het vroomst ghemoet te pletter:
Dermonde by dees reen, hervadt dit nae de letter
In vrijheyt ons vergunt, te raeden hier alleen,
Dat yeder Prins vertreckt, zijns woninghs telcken een
Verscheyden en ghedeelt, Godt weet hoe graegh wy saghen
De middel, endt, der last des gruwels aengheslaghen.
Den Nederlantschen Adel wijckt vescheyden weghen na de Stadt.
Vals Hyp.
Valencijn zijt ghy soo hartneckich int besteck,
Siet Camericx belooft, acht ghy de woorden gheck
't Geen ons beroemde Vrouw' ghebiet in als te laten?
Wilt ghy u Rechters zijn wat steldy ons hier staten?
Al van't gheschaeckelt rot den swerm? Fy! lichte geus
Opt volgende gheblaes comt bloetdorstich ghewelt aentrecken met 't regiment nieuwe waellen buyten Brussel.
Het moedigh koppel, 't schijnt elck lidtmaet is een Reus:
Neen, wacht, eer langh beknelt u stap diet wel beooghden,
En d'hoofden, 't bit aenparst verwachtende ghedooghden,
Doch met een hart verteert deurt 't smaden van u tongh,
Hoort ghy wat clach-ghesangh de Suijd-Syrena songh.
't Is licht te vlieghen werck, ghy teghen 't Roomsch belegghen?
| |
[Folio D ij v]
| |
V Armen zijn te swack, ten leyter by gheen segghen:
Gheseghent Spaensch Monarch, die nimmer vaecks ontsijcht
De Sleutel van u roem, noch selden mat ghecrijcht
Gheblaes.
Hoort! waert gherucht vermeert tot ons bewiste palen
T'nieu Graven Regiment, ons hart ghebeckte Walen.
Gra. van Meghen.
Gheweldich steunsel vant belaste rijckx verniel,
Vertroude sorgh, die voert de wimpel van de ziel
En d'alder Glorie vaen, ick maeck u int beheeren
T'nieu Regiment en past
Hier blijft tot ick bestel u meerder vant bescheyt,
En doet niet buyten last, t'geen haer Alteze seyt,
Van langher handt, mijn borcht sult ghy ons sien ontmoeten
De eervergheten staet, en buyghen voor de voeten,
Int wijt van over comt ons hulpe met verdrach,
Wy zijns nu lief en reet te passen op den slagh:
Spaensch keertmen u met cracht, ghy swijghert van Orangien,
Die vreed u int gheloof, maer geensints mede t'Spaengien
By S. Iohannes in wiens naem ick heb ghesticht
Een Kercke teghen d'Oost, sal dit mijn Blixem licht
Met Donder Storm de val u drucken met verwonder,
En keer dit Nederlant van 't bovenst tottet onder:
Ha! leert noch Spaensch in tijdt oft t'wert te laet ghebromt,
Wy soeckent by verdragh tot dat Toledo comt
Bestelt dit.
Bloetdorstich Ghevvelt.
Twijffelt niet t'sal alles wel ghelucken.
G. van Meghen.
Ick treck ten Hoof.
B. Ghewelt.
Ick wacht.
Valsche Hypocrisie.
Soo gaer ick dan de stucken
Hou Frater watser nieuws, waer rustmen tot den strijdt?
Salve Heer overste, hoe!
B. Ghevvelt.
Al veel te laegh ghewijt
T'is my te hoogh verboon, en ghy zijt soo verbeten
T'schat swijghen is u cunst dus dient ghy niet te weten,
S'poort ghy ons t'wilt slechts op daer sijdy toe bequaem
Val. Hypocrisie.
V doen is sonder my gantsch ydel al te saem
T'geestlijck besluyt, ho man! dient alles voor te weten
T'is nieu be-eedight volck, dit was my haest vergheten
B. Ghevvelt.
Daer hebt ghy't Padre, nu vaert wel, t'is dan voldaen.
| |
[Folio D iij r]
| |
Val. Hypocrisie.
Hou sacht, haestich is quaet, versust ghy my t'ontstaen
O soete Cappellaen, de munt wert hier gheslaghen
Dan, Non omnia possumus omnes.
B. Ghevvelt.
Wat hoeft ghijt dan te vraghen
K'weet Frater altemets, soo winje wonder kaets.
V. Hypocrisie.
Sufficit. Laet dat daer wy blijven beste maets
Ick sy u quade moet, toch staedich hooft en trooster
B. Ghe.
Vaert wel Heer.
V. Hip.
u also, t'kost hier ooc na het Clooster.
Meest Elck Een.
Verhonghert Spaensch ghedroght, scherptandich te verslinden
Gheslepen clau, bevat wat onder schadu linden
Onnoosel tierich graest, met recht t'wreet schijnsel vreest
Vws Wolf aerts, oyt het dier hun erfvyandt gheweest
De seghe sinnen cluys, schat der gheneychde ooren,
Ghy doet deur't hitsich bloet vernielen en verstooren!
Soo dat u grim ghelach gheen Nederlant vermaeckt
Wiens over Eelens kint ghy Godloos hebt gheschaeckt,
Op t'welck men daeghlijckx roept by veel u dienst begheven,
Goet Catholijckx, maer niet goet Spaensch, den dach ons leven.
d'Ovder.
Dees Prophecy ghemerckt door deerlijckheen vervult,
Soo oyt gherechte plaegh quam op der sonden schult
Vws moorts aen dien bevlijt uyt Siel-sorgh Godes haven
Nae waerd te kiesen
Nu siend' van langher handt dijn bloet-lust onverdult,
Verlaet de rechte liefd des lants, waer op ghehult
V heerlijck hooft ontfinckt de costelijcke gaven
Licht kont verliesen
Vws eer-vergheten last, noch jonst gantsch onwaert bloot
Vytmercht 't gheringh des volckx, die tot u Croone slaven
De Peerlen tack int top voor alle Eeuwen groot
Bevesten wouden dat bewilghen tot de doot
Ist loon des trou vassaels, ghy vrome dienst cunt haten,
En maeckt de dorre stronck veel swaerder als het loot,
Siet meest elck een beroert om t'wil des Hofs Placcaten,
Die d'outste breeckt hun erf des lants ghesware staten.
Meest Elck Een.
Niet nieus ist woels beloop u voorschichts toeghemalt
Gheluckich rijck by dient gheen tienmael quader valt.
d'Ovder.
Gheweldich Monarchael, die herwaerts over t'velt,
By twintich Croonen roem in dijn lof-tijtel telt
Beswerckt dees Belgi vloer die voor den Coninck booghen
| |
[Folio D iij v]
| |
Ten dienst ghetroulijck
Wiens Diamanten throon deur faems basuyn gheschelt
Europa overgalmt: Siet noodigh hoet ghestelt
V suyvel cas verteert uyt s'hartsen brandt ghetoghen
Vol duchten rouwlijck:
Wat, Basiliscus tongh blies op dijn wrevel dat
Ghy 't rust-rijck volck die voor de stemme nederbooghen
Soo wreet bestrickt den loop, diet gulle hart bevadt:
Ay nieu verdorven standt! 't verderf van menigh stadt:
Siet! 't vlucht al heymlick wegh naer Hollant u verlaten
Tot Enghelandt, Vranck, wiens gheest is levendloos vermat
Om t'Martelaren bloet, lust voor dees nieu Prelaten
Beweent noch spaengien 't roest uws bloedighe Placcaten.
M. Elck E.
Ay my! Godt keer de stoot soud' ick mijn landt ontvlien
Nochtans wat lijdtsaem hardt can langher 't leydt aensien?
d'Ovd.
Als u deur 't g'rechtigh swaerdt des Hemels werdt beledt
V schreden afghecort, en dolle moet besedt;
Sal dan zijn Majesteyt erkennen op tijdts schaerden
Wient dus verbrenghen
Vervolghent die int stil beleden Godes Wet,
Nu deur 't godlooste van dees inquisitie bet
Soo dood'lijck wert belast o gruwel op der aerden
Cant Godt ghehenghen:
Ontmoet u rasernij, diefs hantslagh wilde schaed,
Ontmoet u prophecy diet moortwerck noot verwaerden
In hoop ons ghevend Heer alleen in dijn ghenaed:
't Treurt al in teghenspoet, siet op dit Vorstlijck saet
Wien elck s'landts vryheyt biet, de leden troost t'aenvaten
Dit menichwerf vertoef vrees voor een quader quaet,
Van die langh eedeloos, met loghetael ompraten,
En voeren g'weldich in dees bloedighe Placcaten.
M. Elck E.
Alst al verwesen is van menschen al ghelijck
Deur dijn voorsichticheyt wijst ons een heerlijck rijck.
d'Ovd.
O Princelijcke deughd, die nae soo heerlijck Croont
Selfs met u eyghen cier de Christen hoeder loont,
Siet neder int ghemoet van die hier zijn versmadich
Ghy kent de gronden.
Hoe noode t'hart sou zijn daer schremsacht onder woont.
Ondanckbaer minder haets ons g'weten Vrou betoont:
T'gheheym gront uyt ziels born en reyne gheest weldadich
Oyt trou bevonden
Leert doch in lijdtsaem t'woest der Leeuwen t'ondergaen,
| |
[Folio D iiij r]
| |
Als eeuwich blinckt den lof uws heerlijckx onversadich,
Int sterflijck commer daer meed veel zijn overlaen:
Ist ons dus toegheleyt, siet met ontfarmen aen
Die soo ong'rechtich in dees swaerheyt zijn tomvaten,
Tot licht, o Glory Son, verlicht de silver maen,
Die t'bleecke aenghesicht treckt onder dese straten
Vlucht met Electra voor dees bloedighe Placcaten.
M. Elck E.
Wat tijdt ist, soo men schout, gheterght uyt waen en gis,
De waerheyt werdt verjaecht, vlucht in een wildernis.
d'Ovd.
Becinghelt in de vlam der Godt-vergheten zielen,
Die dwingers g'lijck die voor, uyt t'weeldich Babel vielen
Daer noch bewijs noch reen noch s'Hemels dreygh en ghelt,
En moort u Borgherij, dit werdt u voorghespelt:
Siet daeghlijckx van de Wal ghemist u heymlijck laten,
D'inwoonders neemt ghemerck op dees gheleeghde straten,
De wreetheyt veel te wreet, t'geen ghy veur t'heylichst weert
En hebt dees Belgi Vrou, dus gruwelijck verneert;
Die eer door mildtheyts born besadicht overvloedich,
Was voester Moeder milt, en deur ghenaden spoedich
Ghedruckt der tijden Croon, breeckt u der weelden strijdt,
En laet de gheessel ons der landen dieren tijdt:
Die rooft de tierghe Stam zijn seghen-gifs ontluycken
Jaecht ander rijcken t'gheen ghy selver mocht ghebruycken:
Is dan u luck op t'hooghst, nae hooghmoets ydle top,
Ghemeent uyt.
Vianden van de rust, en drijft de harten op
T'verderven Brabants lot, ooghschijnlijck voor te spelden,
T'schijnt s'vorsten quade wil, de kleyne altoos ghelden.
D'opr. Gh.
Onlijdelijck beroer, barst damp der volle moet
Opt kitteloorich Volck, en treetse onder voet
Die duysent dooden lijdt, ick ben te sterven vaerdich
Veur d'ongherechten loon en diensten weder waerdich,
Onmenschelijck betoont, k'had liever veur de daet
Te lijden dat de moort en t'grouwelijckste quaet
My ruckten van de vloer des werelts, en ghy ouders
Sijn nu u crachten doodt? of sinje gheen vasthouders?
En neycht der quaden quaet.
d'Ovd.
O lasterlijcke mondt
En schender van de deughd, de ziel is tot de gront,
Tot in der doodt bedroeft, mijn ouden dienst met schromen
Ghehanthaeft is ten hooff van langh den staet benomen,
De tranen syn 't verpoos, mijn staegh ghemoet bestreen,
| |
[Folio D iiij v]
| |
Waer sal dit kale hooft en machteloose leen
Vertrecken veur de val?
d'Oproerighe Ghemeent.
Sien veur my tijdt ghebonden,
Een al te trouwen vrient, die alleen is bevonden
Ghebeden oppet mael, waer Maechschap volle dis,
Een tijdts Na-neven eer't schijnt openhartich is
In handel nae de reens vereyschte saecken vallen,
Soo isser vande schaer een Judas onder allen:
En gheeft de woorden aen, die g'rechtigh zijn vertaelt,
Oock als ten nausten quam hem uyt de crop ghehaelt,
Dus is hy t'sanderdaeghs op't bed soo voort ghevanghen:
Nu sweer ick soo'ck maer rechts, wel nae mijn groot verlanghen
Rack achter sulcken schelm, verclicker van't gheslacht,
En dat ickt seecker gae, soo sulje onverwacht
Ter aerden storten dees mijn handen niet ontdringhen
D'ovder.
Seer qualijck, jae verkeert wat weet ghy dien hem vinghen
Van ouder saecken yets aenporden tot belast
D'oproerighe Ghemeent.
Prater niet of, ho neen, daer is al in vertast,
De gruwel werdt u leedt, diet oyt godloos begosten
D'ovders.
Oproerich volck besint, dit souder halsen costen.
D'oproerighe Ghemeent.
Gheen commer wel ghetroost te sterven met ghedult,
Als daeghlijcx 't laeste endt te wachten sonder schult:
Wat! hoe! zijn d'anghelijft van outs wethouders vredigh
Gheslachten tot gheslacht der Borgherschap onledigh,
Vertrout gheen minste Raet, noch vordeel, daet of schijn,
Soo mocht de nicker, wy gheen Spaingaerts eyghen zijn:
En weetje nau een woort te spreecken onbegrepen
Van't Gheestelick verdruck, te listich en gheslepen?
V vooghschap als ontvoocht, die eyghen Vaders waert,
De Princen selfs ghenoech vyandelick verclaert,
Van haer die't goeder stant de Landen souden spijsen,
Die kussen tot haer loon eens 't gat van Alligijsen
D'ovders.
Besadight, tot vernoegh van u verwildert hooft,
De Godt van Abraham, wiens woorden ghy ghelooft,
Die alle herten kent, en staet, besiet hoe deerlick
Tot zijnder tijt verghelt, in winste dubbel heerlick
De boose laghen sal den vromen nimmer schaen.
d'Oproerighe Ghemeent.
Maer Vader die voor dees soo bloedigh wert verraen
| |
[Folio E i r]
| |
d'Ovders.
Licht onvermoet sy u de hulpe en 't behouwen,
Ghedenckt 't verdient, hoe wy door sonden vallen souwen:
Des dees toelatingh Gods tot straf de landen vil,
Soo langh o Vader als u alvernielde wil,
Ghenadigh hebt medoogh, u heerlijckheyt te loven
De goede gaven zijn ons dalende van boven:
De Nederlantsche vloeck verhart en overheert
Sal spieghel zijn waer by ghy tijtghenooten leert,
Als namels nae verdriet vervalt een vayle haven,
En dat deurt vry gheniet, de slommer leyt begraven,
En dat u zy een landt te leven onder al,
Dat Godt u heeft ghejont die u beschermen sal:
't Volleden nae dees tijdt, in Godt, te recht ghedulden
Croont met een eeuwich rijck.
d'Op. Ghemeent.
Maer sonder eysch van schulden
De Landen oyt betoont, den Hemel dubbelfout.
d'Ovder.
Hier rustet, om dees saeck mensch dat ghy u vertrout,
Verdient, en by ghebreck des boets, soo laet u moorden,
En opghesteghen vloeck, wiens snoode gruwel woorden
Den gouden Hemel tart, besadight dijn ghewin,
En gaet met my gherust ter Stadtwaerts weder in.
G. Egmont.
Saech-haftich volck u schrick deurknabbelt 't hartste deel,
Soo tot belet dijns voedts, niet weynich maer te veel,
Wat reutelt u int hooft? wat soudy dorven segghen?
't Ghedenck waer al te veel, en 't is niet weer te legghen:
't Is waer ick stem de saeck voor waerdich afgheschaft
Sijn Majesteyt ten goen: Sou dan ons loon ghestraft,
En 't weldoen afghesneen gheen grooter Siel beweghen,
Dat wil Godt nummermeer, daer heeft den Hemel teghen.
't Onsuyver doet de schreum, uws grimghelach verquaet
O Parma Vrou, als ghy laestleden by den Raet
Te duystre antwoort gaeft u al te trou Vassalen,
En sluyt de borst ghelijck 't Hofs afghegraven Salen:
De morringh dieder wast hoe langs hoe meerder doet,
Ghy vreest, wy thienwerf meer, jae willent met ootmoet
G'lijck als de minste knaep, u bidden te bevreden,
De Cancker van't ghemeen ons aenghesteken Steden.
Noch loopt de lichte vlam uws bloetraets die van lanck
s'Lants Staten-raet verset, en dwincktse uyt de banck,
Die meer gheen plaets een Hoof vergunt wert te vergadren,
En tercht het ongheval de opgheswollen Adren:
| |
[Folio E i v]
| |
Als Heer van Stralen deur den President Vergas
By dryer stem, de lust eens Helscher aert ghenas.
Ay! Wetrijck Borger volck wat helpt ons d'vry outheden,
Hollants vasthouders, wy die menichmael ghetreden,
Met een deurviert ghemoet hebben ghesocht den keer
Van d'al te strenghe eysch, wien seyt ons Coninck Heer,
Gheen menichwerf berou bedocht yets sou bedaren
Int suffen als ghy trockt, en liet u croons welvaren,
Niet op trou-sorgh alleen rechtvordren maer in d'waegh,
Van Spaensche die de voorst, die selver wel te graegh,
Wtputten 't soete graen, en sullen deurt vererghen,
V offren elck beducht veel opghepuynde berghen.
Dus Hollant waert ghy outs rijck in der vrijheen standt
Ga naar margenoot+Huns Graefschap soo't verviel tot erf een Vrou in handt,
Gheensints mocht trouwen als by wil toelaet van Staten,
Dien Raet oft Rechters Godes Amptlien theurder baten
Worden bedient van gheen als d'ingheboren self
Dees vooghden generael, 't zy onder wat ghewelf,
Vergadren nae den eysch der saecken eens verdraghen
Sonder den last van dien haer over Prins te vraghen.
Vertrouwent dat ghespreeck om beters wil gheschiet,
Hier van heeft dan de Croon te weynich eer of niet.
Gheen tollen steltmer noch vermindert als met wil
Der Staten, en soo nijdts scherptandigh nest vervil,
Gheen Prins aennemen mocht strijt teghens andre rijcken,
Als by d'eenstemmingh s'lants, daer vaste trou moet blijcken,
Om deur gherechte saeck te vorderen den strijt,
Doch overheers gheslacht, 't verandert met der tijt
Wijs Hollants volck, diet wel mijn rijpen raet besetten,
Die Coninghen braveert in dijn gheheyde Wetten,
Daer dick een dwase Vorst, of opghehiste Prins
Sijn Creghel is zijn val, 't roest uyt een dolle wins,
Waer uyt d'onnosel veel van goet en bloet verscheyden,
Der Princen wil is soms een eeuwich Clach-bereyden
Aent droevighe bancket, alst een Beltzazar quam,
Doen Cyrus Croone 't hoogh van Babel over nam:
Te laet ist afghewent als straffe heeft het swaert:
Dus overheerlijck volck Monarchen tros bedaert,
Soo boven 't Graefvolck heerst met recht eenstimmingh wijsser,
Als een Neronis macht: O hart g'lijck of stael ijser,
Sijn Roma in een brant deur dolle moet ontstack.
Grave van Hoorn uyt.
G. van Hoorn.
Ghegroet zijt edel Prins, ick heb soo even strack
In een gheleghen plaets dees brief rechts voor de voeten
Ghevonden, die ons spelt wat sonders noch t'ontmoeten,
Dus luydend'
| |
[Folio E ij r]
| |
Pasquil gestroyt tot waerschouwingh aenden ghemeenen Adel.
Siet wacker uyt, ghevleyde staet,
Ghedenckt eens aen mijn boersche praet:
V schoon belooft zijn sachte veeren,
Die op de lichte winden keeren,
T'Afgunstich vyer vant geestloos soch,
Dat doet u roepen wee en och!
De overgroote waere trouwen,
Soud' u ten quaetsten moghen rouwen.
Wat sult ghy Brabant dies verstaen,
Veel zijnder t'Spaingien t'Scheep ghegaen,
Waer van veel tonghen wonder spelden
Wijckt soeckers oft dit mocht u ghelden.
G. Egmont.
Wat dwaesse beussellery
G. van Hoorn.
T'is al niet dwaes mijn Prins.
Egmont.
Spelt ghy de ramp de Post.
Hoorn.
Gaveere dat gheensints
T'is over rijp ghestelt, en met ghemack doorlesen,
Doch vant ghescheepte volck, soud ons dit seker wesen,
Kan niet te goen, noch recht versachten t'woest der tijt
Waer aen ghy Nederlant soo fel ghehalsbant zijt.
Egmont.
T'veeltongich g'ruch blaest uyt heur weyfel rasernijen,
De dinghen hoogh en laegh, waer leyt ons te vermijen,
Tot weldoen in een saeck, die voor den beste vrient.
H. Gysb. van Bat.
Dat die soo grondich trou schijnt, trouwloos wert ghedient,
Van dees wiens grootse gheest van bedight lasts verkiesen,
Dat sonder weyflary soo noode t'haer verliesen,
Als ghy o groot Monarch die over Nijls beringht,
Beyd slaefs onchristlijck volck, ghebiet, nu dus verginckt:
Ons waert ghy aenghenaem, ghy deed u Gheest ghelaten
Vol yvers opghepronckt, wiens mom ghy hebt der Staten
Bewesen deur een gift vol schants, te nau beset,
En rooft de vryheen meer, schent ons te waerden bet:
Wat uytcomst tot de saeck? ist daechlijckx by't verdeelen
In Godt ghetroost, gaet uyt ghy knaecherresse spelen,
En stort de damp des borst van waensucht overlaen
Int midden van de Zee: Wast voor een vrient gheraen,
T'schijnt dat u Spaensch ghemoet verhit my doen yets deerde,
Of eerder soo ick deurt becommer profiteerde
De wisse teyckens merck beduydnis.
| |
[Folio E ij v]
| |
Egmont.
T'mister meer
Doch dat ghelaten
Sabyna van B.
Lief, ick toefde u mijn Heer
Wat strick des vry ghemoet, soo over trou ghedraghen,
Breeckt dus de fleur van die opt voorhooft plach te draghen
Den gouden helm, en soo veel eeren aen de Croon
Gheoffert druckt nu vrees van een onheylich loon:
Ach grootsheyts aenghelijft uyt soo veel ouder stammen,
Hoe schaedlijck! hoe belast mickt d'eer verghete grammen
Opt boven hevich hooft den top des wils ghereckt:
Dat in de ruyme lucht zijn blauwe daecken streckt:
Gavere Ay mijn Heer, daelt bid ick met ghedooghen
Van d'oversteghen trots dit mannelijck vermoghen
Ten deert u grootste ziel niet in de minste schae.
Egmont.
Edele Voesteres! O Vroulijcke ghenae.
Melijdtster! sachte borst, daers al te veel besloten
Doch Graeve Admirael, en trouwste bontghenooten
Treet met my voorder tot believen van de Vrouw,
Mijn lief te weynich dacht, dat haer vergasten souw
De Baenderheere, als Graef Hoorn te verlusten
Ons afghemande gheests die al te weynich rusten.
Lan-Man.
Jae wel ick weetter niet of, hy is hier niet beter als een slechte slorf,
Wy waghen t'lijf, borsten, ghelijck een Vliegh in de keers korf:
Daer een deel verbrilde onduytsen soudent wel doen verstijven.
Jae jae: moy weer, de Heydenen willen de Karstenen verdrijven,
Altemets vliechter een queeck heen, t'ghebodt is by de vles // vaeck
Waerse achter komen, elcke hant is soo goet als mes // haeck:
En dan komender onse devote Spaengaerden om preselen mettet Paternoster
De een houtet met de Pater en d'ander met de Koster,
En dien't hooft te vrient het, mach somtijdts wel een potke breecken
T'sinne gien gulsighe dronckaerts, maer dat hebbense voor treecken,
sy maeckender weynich sond af al stoppense in de Vasten vleys in;
K'hadder lestent een soo benuwt hoe wel dat ick nou weer peys bin,
Even wel vry vol sorgh, want haer aert is moordadich,
En nou hoor uyt Spaengien t'gantsch heyr onversadich
Hier herwaerts ghescheept wordt, dies t'volck willich ban // staen,
Roepen, soo dien Capiteyn comt, so wilter eerst an // gaen,
T'is soo paslijck wel, Mannen ick sachter wel beter.
Val. Hypoc.
Wat mach Romp-slomp toch sorghen; hoe ist smul den eter?
Weetje wel dattet midts vasten is, sie ghy wel watje doet?
| |
[Folio E iij r]
| |
Lant-m.
Wel hey Domine hoe soo? een mensch maeckt wat moet,
Daer heb ick t'leste beetjen, dat moet ick noch schepen,
En dat sel ickje uytbiechten, isser dus an vergrepen,
Ghy meucht mijn een weeck te langher versien met penitentie.
V. Hyp.
Ghy slaetet met een quack of schuylter me dees nieu Inventie
Dat sulgy my uytsnappen
Lant-m.
Soo wat entre deux
Ghy sout ons de Spaengiarts quijt schaffen niet te paeps noch te geus
Selment beste deegh hebben, die tusschent mal en vroet binnen,
Sullen op de werelt t'salichst endt, beste goet winnen
Maer my dunckt Heer Pastoor, ghy valt de menschen wat te hart.
V. Hypo.
Jae schentsel van wonder, wacht nu comter van vart
Een ander Regent, die bet u sal doen pijpen.
Lant-M.
Alle dinghen buyten dat, ghy moeter mijn niet in begrijpen,
Ick snack op den ontbijt wat.
Val. Hyp.
Wy verstaen ons dat snacken wel,
'k Hebber veel soo gheteeckent, diet mackelick kacken sel
Onvermoet ontruckt zijn te wil mijns Confrater
Hier stout dus staen vleesch eten!
Lantman.
Hoort Domine Pater
Ick selge mijn gront segghen
Val. Hyp.
Nouder g'noegh van ghegheten is
Jou gront veugel wed ick met gheen mastboom te meten is.
Lantm.
Jae wel ghy meught mienen ofge all' snelle sienders siet,
Ghy en hebt hier gheen geus veur, noch 't sinne vande mienders niet,
Maer met meest elck een roepen vlytigh vol ghetraens
Dat wy goet Catholijcks zijn, maer nummer goet spaensch:
En daer ist volck veur vermaert de archste Godts fielen // ja
Hoort Domine onse Lijsbet warense soo hit by de hielen // nae,
Datse t'al gheluck volck by de wegh quam t'ontmoeten,
Dit lijen! by d'elementen! ick maecktense voeten,
Al quamen noch duysent, wats dat voor nickers aes?
Vals. Hypo.
Ghy sout dapper de man wesen op een wiecke kaes
Men sou u wel swijghen doen
| |
[Folio E iij v]
| |
Lant.
Die my so langhs de straet porden
Inde vrijheyt al kuyrende maer ghy moetmen niet quaet worden,
Boere zijn toch Boere Heer, ay laetse wat inde wint snappen,
En gaet me tot Claes Moutjes, ick sel een vaentje laten tappen,
Ofter so passelick of mach om dat ghy sulcken rechtschapen lanst bint
V. Hip.
Van sulcken onreynen vat niet
Lant.
Maer datje oock mient datje so veel mans sint
Een boer doen te swijghen, ghy waert beter een trooster,
Ick wou met mijn twien u jaghen uyt alje Clooster,
Wat wilje al opgeven, waermen noyt eenich wonder // sach
Ghy volck maeckt te licht toch van een veest een donder // slach,
En niet quaet te nemen Heer, dat mijn geest souw geen bloet // vresen,
Sulcke boerse Romeynen souden noch 't rijck mogen goet // wesen:
Altijdt ein siet voor thien die nu herwaerts comen trecken
Halfdoot, eerse 't lant ruycken, wieck gebacke Specken,
Doch voor de sorghen en naem moet soms wat zijn te zien:
Hoe raest dit woeligh landt daer duysenden vervlien
Dus vreesich voor de slach, by 't nieuwe recht gheslaghen,
Domine Ay int goet, ick moetge dan wat Vraghen,
Hebje dat uyt de schrift, soo strengh nae Godes wil,
Wie menschlijck in de swackt zijns moets verandren vil,
Daerom met swaerder doot soo daetlijck te kastijen.
V. Hip.
Dats nou ghevraeght niet waer, wat salder noch gedijen,
Al waert ghy tienmael vrient, ghy zijt ghenoech bevleckt,
Die dus de dolle Geest tot uyt mijn toonen treckt:
En deedtment uyt geen recht, hoe sout dan kunnen schieden?
't Is uyt des Coninckx naem, 't out Keyserlijck gebieden,
Belast wel scharp en vast besloten daer by't Hof.
Lant.
Als groote dwalen Heer, soo dwalense wel grof
Ick ducht het wil dit Neerlandt neeringhloos verderven
V. Hip.
Gantsch niet 't waer beter, maer de hoofden moeten sterven,
Diet werck des woesten loops aen parssen sonder reen.
Hoort Lantman siet voort toe, en hout u wel te vreen
Was hier mijn Frater g'wis hy is diet stuck soo fel // wreeckt
Ghy waert ghevanghen.
Lant-Man.
Ghy vint d'goest die inje vel // steeckt,
Met jou is te praten, en met jou canmen over wech // raecken,
Doch soo niet, van te vooren wel scharp en goet verlech // maecken,
Ick spreeck gaern met geestlijckheyt die sinnen toch sachtmoedich
| |
[Folio E iiij r]
| |
Ay comt drinckt een paertje mee, zijt toch soo goedich,
Wy sullen wat voort praten.
V. Hpp.
Neen van dit niet een woort
Ghy most hier van swijghen al waerje vermoort
En datje geen out vrient waert, ick souje strackx an // geven.
Lantman.
Dat loof ick wel, ghy en ick zijn die niet nauw op een kan // schreven
Com, com, dit vleys moet deur, ick bin veur jou niet bevreest,
'k Had een dagh twee dry Heer soo laf veur mijn hart geweest,
Mijn docht ic most wat moets maken, comt laet ons yets gaen spoelen.
V. Hipp.
Gaet in ick volgh, een man van wonderlijck gevoelen,
Mijn leven niet gedocht, ontloopt u dus de peeckel,
Waer binje nou Provoost dees moetje op de heeckel:
Dus gaen ick vast en merck by hoogh en laegh op slach,
Besien dan offer meer te voorschijn komen mach,
De weeld dick openbaert, doet van verholen buyt // mallen,
G'lick kinders en droncke luyden sullen altoos 'thart vry uyt // kallen.
Lantman.
Heer comje by werck
V. Hipp.
Wat luyster vinck is dat
Al haest, daer's juyst een vos recht met een vos ghehadt.
|