Volledige werken. Deel 5

Aanteekeningen.

Van het graaflijk slot van Strijen?
(Bladz. 123.)

Ziehier wat wij in Butkens (trophées de Brabant, 1^e boekd., blz. 14) aantreffen:

‘Strijen was eertijds eene aanzienlijke plaats en de hoofdstad van het geheele graafschap van Strijen. Het was gelegen op eene rivier van denzelfden naam, welke de waters der Schelde met die der Maas, te Strijnemonde, ging vereenigen. Het rechtgebied dezer heerlijkheid was redelijk uitgestrekt: het begreep al wat nog heden land van Strijen genoemd wordt, verder de Baronnye van Breda, het markgraafschap van Bergen-op-Zoom, Geertruidenberge, Sevenberge en al wat zich tusschen het Graafschap van Antwerpen en den loop der oude Maze bevindt. Strijen hoorde eertijds met een groot gedeelte van het graafschap van Teysterbant toe aan Hilsonde, vrouw van Ansfried, graaf van Leuven, hetzij als erfgoed of wel als weduwgift van haren genoemden man. Wat er ook van zij, het is zeker dat de graven van Leuven en de prinsen van Brabant er achtervolgens het beheer over gehad hebben; alsook over al het land, welk zich hierlangs de Maze bevond. Want schoon de heeren van Strijen, Sevenberge en eenige anderen onmiddellijk van de graven van Holland afhingen, hadden deze laatsten nogtans al wat zich aan deze zijde der Maze bevond in leen van de prinsen van Brabant. De overstroomingen en wel bijzonder die, welke in 1421 voorvielen, hebben dusdanig den staat dier landstreek veranderd, dat er nu niets meer van de rivier Strijene, alsook van sommige andere plaatsen des Graafschaps meer overblijft.’

Zooals men ziet, was het graafschap Strijen van oudtijds zeer uitgestrekt; later nogtans werd het merkelijk verminderd, en de heerlijkheid bestond slechts uit het Slot van Strijen (in Oosterhout), waar ons verhaal plaats grijpt, met de omliggende onderhoorige, kleine leenen, zooals die van Dorste, Ulvenhoute, Dongene, Weerenhoute, Steelo, Oosterhout, Sundert, enz.

[p. 145]

Ziehier wat Leroy, in zijn grand théatre profane, bladz. 46, er over zegt: ‘Stryen, ou comme on le lit dans les anciens registres du lieu, het huys van Stryen in Oosterhout, a été autrefois un grand et célèbre château, à present caché sous ses ruines, que ceux, qui se plaisent aux antiquités de Brabant, verront avec plaisir. Autrefois, c'était la demeure des comtes de Stryen, et longtemps après celle des Seigneurs du Duvenvoorde.’

Het was Willem van Duvenvoorde, welke in 1324 het leen van Stryen in Oosterhout met de toebehoorten verkreeg van Gwyde van Vlaanderen, heere van Richebourg, en van dezes gemalin Beatrix, vrouwe van Putte en van Stryen, op voorwaarde dat Willem en zijne nakomelingen jaarlijks te Sint Martin, zouden betalen: honderd pond noirs tournois, het groot aan XVI deniers.

Nu tegenwoordig nog is Stryen een zeer merkwaardig dorp in Noord-Brabant, dat door 2070 inwoonderen bewoond wordt.

Klarijne was reeds vroeg bestemd
Om Godes bruid te zijn.
(bladz. 126.)

Die voorbeelden van bestemming tot het kloosterleven waren niet zeer zeldzaam in de middeleeuwen. Abten en abtdissen waren meest altijd van edel geslachte en niet raar is het dat zij zelfs nog hunne tijdelijke beheerschingen aanhielden en de wereldlijke macht bij de geestelijke vervoegden. De grootste reden dier gewoonte was voorzeker om de heerlijke bezittingen ongekrenkt te bewaren en het vaderlijke erfdeel niet te verminderen of door verdeelingen het bestaan van het adellijk huis te vernietigen. Het is die gewoonte en het recht van eerstgeboorte, welke schuld zijn geweest dat de adelstammen toen ten tijde zoo lang bestaan telden en hunne macht en rijkdom altijd ongeschonden bewaarden.

Sloeg zij het boek in 't midden op,
Verbleekte, daar zij las.
(Bladz. 128.)

Dit is eene oude bijgeloovigheid, welke toen in zwang was en nog heden bestaat. Wanneer men in zwaren druk was of eenig ongeluk vreesde, nam men een boek, gelijk het welk, en men opende hetzelve toevallig of nog wel met eene spelde, welke men tusschen de bladen indrong, en in het woord of den volzin, welke zich alsdan het eerst aan het oog opdeed, zocht men eene goede of kwade voorspelling te lezen.