Volledige werken. Deel 5

[p. 66]

Zedeschetsen.

De Antwerpsche politieken.

Men misgrijpe zich niet omtrent de beteekenis van den hierboven staanden titel. - De Antwerpsche Politieken, dat wil niet zeggen, de mannen, die zich te Antwerpen met de staatkunde bezig houden, die zich het hoofd vermoeien en hunne harten doen uitdrogen, met voor de eene of andere partij te werken en alles te vuur en te zweerd te zetten; die de diskussiën der kamers van de zoogezegde volksvertegenwoordigers dagelijks met eenen opgewonden geest in de nieuwsbladen gaan opzoeken en de daadzaken en personen beoordeelen.. Neen, lieve lezer, de Antwerpsche Politieke is een vreedzaam mensch, die de staatkundige zaken van veel hooger beschouwt dan de ongelukkige lezers van nieuwspapieren. Hij, de Antwerpsche Politieke, hij kent geene personen; hij ziet niets dan landen; hij kent geene afgezonderde feiten; maar wel de groote daadzaken, die in Europa, Afrika, Azia en Amerika geschieden. De gansche wereld ligt voor zijnen geest open en overal weet hij de zedelijke oorzaken der gebeurtenissen op te sporen. Hij kent in ons land geene katholieken noch liberalen; maar onderscheidt slechts de mannen, die in het voordeel van het land of in deszelfs nadeel schijnen te werken - en dat is zoo slecht niet gehandeld. Hij bemoeit zich niet met in de kiezingen voor die of deze gezindheid in het strijdperk te treden; hij gaat zijnen gebuur niet

[p. 67]

bezoeken om hem een kiezingsbriefken op te dringen; hij ziet zelfs niet eens naar de kiezingen om, en zulks om eene zeer eenvoudige reden: zijn maatschappelijke toestand, ofschoon alle Belgen voor de wet gelijk zijn, laat hem niet toe kiezer te zijn.

De Antwerpsche Politieke, om dien naam waardig te zijn, moet in de verleden eeuw het eerste daglicht gezien hebben; hij moet de groote Fransche revolutie beleefd hebben en over Lodewijk XVI, Robespierre en Napoleon kunnen spreken. Zelfs is het voordeelig dat hij onder den grooten man gediend hebbe: dat geeft hem een zeker aanzien bij zijne makkers en zet zijne woorden en gevoelens een groot gewicht bij.

Voor het uiterlijke moet de Antwerpsche Politieke niets buitengewoons bezitten. Ziehier waarin zijne kleeding gewoonlijk bestaat: - Eenen hoed, die ten minste een bestaan van tien of twaalf jaren rekent, doch wiens vorm thans weder in de mode gekomen is; een' halsdoek, welke als eene koord onder de kin geknoopt is en die soms eenen groven hemdsband laat uitspringen, die zich hoogmoedig naast de ooren verheft. Een gilet of ondervest, welks kleur een raadsel geworden is, doch dat volgens de saizoenen verandert. In den zomer is het een van kemelshaar vervaardigd, met strepen doorslingerd en met koperen knoopjes bezet; in den winter is het een lakensch gilet, waarvan men de draden gemakkelijk en zonder vergrootglas kan tellen. Een lange jas, tot het midden der kuiten neêrdalende, dient voor al de saizoenen, omdat het de eenige jas is, welken de politieke in zijn bezit heeft, uitgenomen nogtans zijn zondagsch kleed, dat slechts op de hoogtijden en nu en dan eens uit de kas komt en denzelfden vorm als de dagelijksche jas bezit. De broek is en moet eene korte broek zijn, om aan eenen echten onverbasterden Antwerpschen politieke te kunnen toebehooren. Nogtans, en dit is het geval met alle menschelijke zaken, ziet men hier en daar ook al eene nieuwigheid ingevoerd, en enkelen van het eerbiedweerdig staatkundig lichaam, waarvan wij gewagen, beginnen reeds de lange broek te dragen en laten hunne kuiten, met gestreepte of peperzoutkleurige kousen overtrokken, voor het oog van het gemeen niet meer zichtbaar. - Die innovatie is waarlijk beklagensweerdig; te meer nog daar zij dikwijls met eene verkorting van den jas gepaard gaat, en mogelijk zal zulks de eerste oorzaak worden van het verval der Antwerpsche Politieken. Wie weet of met de laatste korte broek en den laatsten langen jas, ook de laatste onverbasterde Antwerpsche Politieke niet zal verdwijnen.

[p. 68]

Het eerbiedweerdig korps der Antwerpsche Politieken houdt zijne zittingen op twee verschillende plaatsen; doch immer onder den blauwen hemel, in de opene lucht, evenals de oude magistraat, wanneer er kapitale zaken moesten beslist worden. - Gedurende den zomer kan men onze staatkundigen, in het heetste des namiddags, op de Groenplaats ontmoeten. Daar rusten zij op de eene of andere bank, in de zachte schaduw der boomen, en wanneer men, iets dat nogtans zeer zelden gebeurt, in geene staatkundige redeneeringen verdiept is, houdt men zich onledig met de voorbijgangers gade te slaan en kritischer wijze te onderzoeken, ofwel de snakigste uit den hoop houden met de kindermeisjes, die voorbijzweven, een praatje, dat hen voor eenige stonden aan hunne jonge jaren doet terug denken.

Wanneer de zon lager op den gezichteinder begint te dalen, dat is te zeggen, wanneer het vijf of zes ure in den namiddag is, dan verlaat de Antwerpsche Politieke zijne eerste vergaderplaats en begeeft zich naar de Schelde. Daar is zijn echt verblijf, daar is hij te huis, daar is hij in zijn element, daar leeft en daar handelt hij, daar worden de groote dingen beslist, daar weegt men, als het ware, de belangen der gansche wereld in de hand. Alsof de politieke vijand ware der lichamelijke beweging, ziet men hem nooit op de kade heen of weêr wandelen; hij blijft voor de Boterrui, langs waar hij gekomen is, en een twintigtal stappen van de rivier verwijderd, staan, en vormt daar eenen kring, die niet kan gestoord worden. Wanneer het slecht weder is, en bijna dagelijks gedurende den winter, bevindt zich de vergadering aan eenen der hoeken van de reeds genoemde straat en dit wel aan den kant, waar men tegen den wind beschut is. Daar staat men dan met roode neuzen, de handen in de mouwen verborgen, en soms klappertandend van koude; doch de moed der politieken is groot, en niets bekwaam hen aan hunne bijeenkomsten te doen verzaken. Wanneer zij daar zoo bij elkaar geschaard staan, zou er geen vreemdeling stout genoeg durven wezen, zich in hun midden te dringen of zich zelfs tegen den kring te voegen; hij zou aanzien worden als iemand, die uit de maan is gevallen, en zeker zou zijne aankomst het sein eener algemeene stilte wezen: de oningewijde zou niets van de staatkundige betrachtingen hooren. Het eenige middel om iets van de geheimen der politieken te onderscheppen, is van in de nabijheid met den eenen of anderen vriend, zoo eenvoudig mogelijk, te staan klappen, zonder schijnbaar aandacht aan den kring te schenken, en dan de ooren goed open te

[p. 69]

houden. Meer dan eens hebben wij dit middel gebruikt, en het is daaraan te danken, dat wij ons thans in staat bevinden, eene kleine diskussie over te schrijven, welke wij, over lang, mochten afluisteren. Het was tijdens de zaken van Zwitserland. Men had reeds het getal der dooden opgenoemd, welke voor Luzerne gebleven waren, zorg hebbende dit getal vijf- of zesmaal te vermenigvuldigen, zeker om zooals gewoonlijk een vol getal te hebben.

‘Ge zegt daar zoo al iets,’ sprak eene gebrokene stem, ‘die Zwitsers zijn vieze breugels, aardige mannen, met hunne lange lansen en hellebaarden. Zij vechten als de duivels...’

‘Wat zegt ge daar van lange lansen en hellebaarden?’ sprak eene lange broek. ‘Ik geloof dat ge gek wordt. De Zwitsers hebben geene hellebaarden meer!’

‘Neen! dat zou wel wonder zijn,’ hernam de korte broek.

‘Waar hebt gij hellebaarden en lange lansen gezien bij de Zwitsers?’

‘Wel, overal! Zie ze liever maar uitgeteekend!’

‘Ah! ah!’ hernam de lange broek lachend, ‘uitgeteekend!’

‘Ja, uitgeteekend! Kom liever bij mij te huis en ik zal het u laten zien!’

‘Ge spreekt van over drie eeuwen, vriendje.’

‘Van over drie eeuwen!... Ge zijt nog te jong, kameraad,’ zegde de korte broek, ‘ge zult nog veel leeren.’

‘Maar het schijnt dat het tegen de religie is dat ze vechten.’

‘Dat ze die maar konden te niet doen, die deugnieten. Daar hebben ze het altijd op gemunt.’

‘Maar men hoort niets meer van Abd-el-Kader,’ merkte men op.

‘Dat is een vogel, die ze nog zoo haast niet bij den kop zullen hebben.’

‘Bah! dat de Franschen maar eens wilden!’

‘Willen, willen; het schijnt dat ze genoeg willen, ze zitten er eeuwig en altijd achter.’

‘Dat Napoleon nog leefde,’ zegde een oudgediende, die drie kwaart van zijnen diensttijd in de hospitalen had doorgebracht, ‘dat Napoleon eens kon terugkomen, hij zou dat boeltje al gauw opscheppen. Een detachement karabiniers, en na tien dagen wist men van Abd-el-Kader niet meer te spreken...’

‘Zoo gemakkelijk niet, kameraad, zoo gemakkelijk niet. Die dui-

[p. 70]

velsche Bedouijnen zijn geene katten om zonder handschoenen aan te pakken. Dan ziet men ze, en dan ziet men ze weêr niet. Zij reizen op kemels door de woestijn, en kunnen met hunnen kemel eene week lang bestaan op eene once gommerabik.’

‘Dat doet er niets toe,’ hernam de oude gediende, ‘in Rusland hebben wij wel drie maanden op schors van boomen geleefd, en dat nog van masteboomen. Ik verzeker u dat die termentijn-knabbeling niet aangenaam was...’

‘Maar ge kreegt toch dagelijks uwe vleeschsoep?’

‘Ai mij! vleeschsoep!... Waarvan zou men ze gemaakt hebben? Van onze ransels en schoenen mogelijk?... De marmitten, ja, die gingen mede, maar daar kwam niets in.’

‘A sa, genoeg van Rusland en van Napoleon,’ merkte de lange broek weêr aan. ‘Hoe is het met Spanje?’

‘Spanje, dat is een ongelukkig land, dat gaat ten onder, vriend; de eene samenzweering vermijdt de andere niet en het gouvernement zelf moet conspireeren om de conspiraties meester te worden.’

‘En daar kent men het om te conspireeren,’ zegde wederom de oude gediende, ‘wij hebben het ondervonden in den tijd van de Franschen. Daer heeft Napoleon eene groote zottigheid begaan.’

‘Al wederom met zijn' Napoleon.’

‘Daar kan men niet genoeg van spreken,’ hernam de eerste, ‘ik heb de zaken gezien en bijgewoond. Dat was een leven, dat was een tijd...’

‘En wat is het nu? Droevig, ellendig!...’

‘Dat is waar; slechte tijd is het; wat er zal van komen, dat weet ik niet; doch iets dat zeker gaat, is dat het zoo niet kan blijven duren en dat het moet veranderen....’

Wanneer de Antwerpsche Politieken op dien eeuwigen tekst gekomen waren, verliet ik met mijnen vriend hunne nabijheid en wandelde verder. Ik besloot alsdan dit staaltje van hooge staatkundige beschouwing te boek te stellen. Het kan, dacht ik, aan onze volksvertegenwoordigers tot inlichting verstrekken en aan het lezend publiek een slach van Antwerpsche schepsels leeren kennen, welke toch zoo origineel als onschuldig zijn.