Logo DBNL
De Oude Kerk te Amsterdam (2004)

De Oude Kerk te Amsterdam

(2004)–Herman Janse–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Bouwgeschiedenis en restauratie


Vorige Volgende

Bijlagen

Bijlage 1
Rekeningen, bestekken en andere bronnen

In chronologische volgorde.

1512: Hamburger Broederschap[57-1]

Rekenboek Evangelisch Lutherse Gemeente Amsterdam (GGA).

Ithem noch hebbe de older lude van sunte peter und pawel gegeven den kerckmesters to hulppe to dat heyen en de sütsyde van de olde kercke 1 dach den arbesluden lont koste de sunte pawel xviij koppen guld. dyt müste wij den kerkmesters to will doon umme frunsschopp wylle mer wy wylle yt ok nycht mer doen.

1537: schilderen deuren hoogaltaar[63:35]

Archief Huydecoper, Rijksarchief Utrecht.

In Novembry anno xvc xxxvij hebben Peter Cantert, Symon Martsz. ende Florys Floryszoon, kerckmeesteren1 van Sinter Nicolaes prochiekercke binnen der stede van Aemstelredamme bestaedt ende Meester Martyn Jacobsz. schilder van Heemskerck heeft anghenoomen te schilderen die vier zijden van de twee binnenste deuren vant hooghe altair in de voirsz. kercke, voir de somme van twee hondert ende tzeventich gouden karolusguldens. The betalen dertich derzelver guldenen ghereet ende de rest binnen twee jaren mettertyt ende zoo vrouch twerck gelevert zal wesen. Welverstaende dat de voirsz. Meester Martijn gehouden zal weesen de twee binnenste zyden te maken voir kersmisse anno xxxviij. Ende zullen de voirsz. kerckmeesteren heur keurre hebben, off zy de twee buytenzyden mede gemaict willen hebben ift nyet, ende dat zullen zy gehouden wesen den voorn. Meester Martijn Jacobszoon te zegghen, zoo vrouch hy de twee binnenste zyden kenlycken ende merckelycken beghost zal hebben te maken. Ende indien de kerckmeesteren de twee buytenzyden mede begheeren gemaict te hebben, zoo zal Meester Martyn gehouden wesen die meede te maken ende te leveren voor kersmisse anno xvc xxxix, ende indien zy die nyet en begheren, zullen zy voir de twee binnenste zyden nyet meer betalen dan de helfte van de voors. tweehondert lxx gulden bekopende hondert vyf ende dertich gouden karolusguldenen, en de kerckmeesteren in der tyt wesende, zullen mede (zoo wanneer de voorsz. vier zyden gemakt zyn) hoore keure hebben off zy de twee binnenzyden van de buytenste deuren mede gemaict willen hebben, ende indien hen dat belieft, zal Meester Martijn gehouden wesen die mede te maken ende te leveren binnen anderhalf jaren na kersmisse anno xxxix ende dat om hondert vyf ende dertich karolusguldenen, te betalen binnen de tyt van tmaken ende oick zoo vrouch als die gelevert zullen wesen. Sonder arch ende list. Hier zyn by an ende over geweest als zegsluyden Eersamen ende wysen Meester Claes Boelen2, provisor, Claes Gherit Matheuszoon3, Gelys Janszoon[61-1:92] ende Burchman Wouterszoon4. Toorconde van dien deser cedullen twee alleensluydende vuyt malcander gesneeden per ABCDEF.

Martyen Jacopz. Hemskerick.

De laatste zin betekent dat er op één stuk papier twee gelijke teksten waren geschreven en van elkaar gescheurd nadat er op de strook tussen de twee teksten letters waren geschreven. Over de authenticiteit van de beide teksten kon naderhand aldus geen discussie ontstaan.

 

Op de achterkant van het contract staan de volgende notities:

Ic Marten hebbe ontfangen van die buttenste duoerren die somme van wieftich caerlsgulden, actum die viiden febryuarie anomdxli. Ith. hijer op heeft m. Marten noch ontvangen net hondert gulden den 20 decembris ano 41.

Hijr ken ic ontvangen te hebben vijef pont goet flaems.

It. noch hijer op ontfangen vijef pont groet ano mvc en xxxix iij januariis.

Ith. noch hijer op ontvangen hondert gulden den 3 februario ano veertich.

Ic Martijnus kenne betaelt te wesen van dije bynnenste duoerren van heet hoege outaer van D. Nicolaes proghijkercke byne de stede van Aemsterdam.

1539: wenteltrap[b12,21]

bet. die kerck voer een stuck hartsteen op die wyndeltrap vi st. Bet mr harman steenhouwer ende metzeler voer syn arbeytsloen ende mit die opperknacht ij guld.

1552-1556: Mariakapel[39:156]

Item dit sijn die ongkosten die die Olde Kerck ghelydt heft van den 25 April 1552 tot den 18 Maert Anno 1553.

In den eerste die kandelaren die daer staen op die lijste ... 41 gl. 8 st. 12 png.

Item soe hebben die lijsten ghekost van maken en het hout ... 73 gl. 11 st. 4 png.

Item an het niewe vrouwen koer vertimmert tot dien dach toe als boven ghescr. staet ... 311 gl. 12 st. 8 png.

Er wordt ook nog gewag gemaakt van een betaling aan ‘die steede over 17 voet blancke steen ... 5 gl. 19 st. -., waarmee zandsteen bedoeld zal zijn. Verder is er ‘Noch betaelt 17 voet blauwe steen’.

In 1553 was er uitverkoop van bouwmaterialen[b14:39].

Ith. noch op den 27 augusti ano 53 ontfanghen van floris floris zoen onsse mede broeder van die ouwe plancken die coemen van dat ouwe vack f. 7.-.-.

Ith. noch de 29 novembris ano 1553 ontfanghen van een rowe balck deser stede fabriekmiester Jan van Hoern vercoft den 4 novembris voor f. 9.-.-.

De pastoor verkoopt enige pruijse delen en ses noortse delen. In 1556 blijken de kerkmeesters nog een schuld te hebben aan Gerrit Heijn wegens ‘ij (2) quartiier heijdelen’[62-1:54] In datzelfde jaar leverden Coenraad van Neurenburg en Jacob

Pierson de Lambillon van Namen zeven dubbele en twee enkele grafzerken ‘int nuwe vrouwenkoer’[54-1; 62-2:56]. Er is een brief bewaard gebleven van Hans van Maeseick, waard in de herberg ‘Gorcum’ te Nijmegen, waarin hij de kerkmeesters kennis geeft dat Coen van Nuerenborch ‘twee schepen uyt namsche steenen’ zendt[b14:44].

1559: verhoging koor e.d., rekening smid[39:157] (iets ingekort)

Muntwaarden: 1 gulden = 20 stuivers, 1 schelling = 6 stuivers, 1 stoter = 2½ stuiver; 1 groot = 11\2 stuiver.

Item dye ouwe kerck. Lest gerekent met die kerckmeesters den 27 October anno 1559.

Ten eersten gemaect VIII houdevasten opt nuwe werck/ daer die goten op leggen XVIII st.

Noch verdient an die roe vant vrouwen outer I st.

Noch verdient an III breeckizers vier st.

Noch gescharpt III hondert isers / an verdient XVIII st.

Noch gemaect 76 glaeseroen (brugijzers, in werkelijkheid 74) / an verdient IIIgl. XVI st.

Noch gemaect twe nuwe hensselen an die kist daer die boecken in leggen VIII st.

Noch verdient ant slot an die selfte kiste vier st.

Noch gemaect V paer cruis hensselen boven int nuwe werck an die veinsters / an verdient II gl.

Noch gemaect XXIIII haecken en crammen an die veinsters / an verdient VI st.

Noch gemaect vier paer duimhensselen an die veinsters / an verdient XX st.

Noch gescharpt V hondert isers / an verdient V schelling

Noch gescharpt II saechen / an verdient II st.

Noch gemaect X houdevasten an die gevel / an verdient X st.

Noch een slot ofgehaelt van die kas / II slotels toegemaect III st.

Noch een slot ofgehalt / een slotel toegemaect III groot

Noch gemaect een haeck ant block / an verdient III st.

Noch gemaect een breeckiser / an verdient V st.

Noch verdient ant slot van die hout loos III groot

Noch gemaect een avegeer voor die kerck / an verdient VIII st.

Noch verdient an twe breeckisers een stoter

Noch verdient een stoter an een saech

Noch verdient an een sloopnagel (toogijzer) V st.

Noch verdient an II breeckisers I st.

Noch verdient an een slotel I st.

Noch verdient an twee sluitnagels (toogijzers) II st.

Noch verdient an een breeckhamer een st.

Noch gescharpt VI hondert isers / an verdient XXXVI st.

Noch gemaect VI houdevast / an verdient VIII st.

Noch verdient an VI bouts int coor 50 st.

Noch verdient an vier anckers int coor III gl.

Noch verdient an dye lamp int coor III groot

Noch gemaect een slotel voor die gravemaecker / an verdient een st.

Noch verdient ant iser van die funt (doopvont) X st.

Noch verdient an die Paescaers III gl.

Noch verdient ant iser van die croon XIIII st.

Noch gemaect vier houdevasten an die apostelen / an verdient XIIII st.

Noch gemaect II duimen met twee ogen an die apostelen / an verdient VIII st.

Noch gemaect vier dubbele ogen an die pilers van die apostelen / an verdient X st.

Noch geschaprt V hondert isers / an verdient V st.

Noch verstaelt XXVII isers / an verdient XXVII st.

Noch gemaect twee houdevasten an die gevels wegende 44 pondt. / an verdient XXXVI st.

Noch een slot afgehalt van die syelkerck / twe slotels toegemaect / an verdient V st.

Noch een slot afgehalt van die torendoor / een slotel toegemaect / an verdient een stoter

Noch gemaect II houdevasten ant outer / an verdient IIII st.

Noch gemaect VII duims met ogen an die apostelen / an verdient X st.

Noch verdient an die roen an die apostelen V st.

Noch verdient an dye isers daer die vaenen opstaan VI st.

Noch gemaect IIII plaeten met een pen / an verdient VI st.

Noch verdient ant iser daer die lantaren an hand vier st.

Noch gemaect twe stekers voort Sakerment daer die keerssen opstaen / an verdient vier st.

Noch gemaect vier spilitveren an die kraen (de bouwkraan) / an verdient vier st.

Noch gemaect een boor voor die koster / an verdient VI st.

Noch verstalt VII isers / an verdient VII st.

Noch gescharpt XXV isers / an verdient III groot

Noch verdient an die gordinroe vant Vrouwenouter II st.

Noch gemaect IIII schiven an boutesarsch opt nuwe werck vier st.

Noch gemaect VII splitveren an die blaesballegen vant orgel an verdient IIII st.

Noch verdient ant vijlen van die anckers XX st.

Noch verdient ant iserwerck van die clockken V schelling

Noch gemaect een bogel daer die vanen op staen II st.

(Na de slag bij Westbroek in 1481 tegen de Utrechtsen schonken Maximiliaan en zijn stadhouder Joost van Lalaing de stad de banier en de schutterswimpel van Utrecht, die in de Oude Kerk werden gehangen[39:27].)

1560-61: tapijten in Hoge Koor[63:49]

Archief Huydecoper, Rijksarchief Utrecht.

In manieren ende op conditiën hier nae verclaert, hebben de kerckmeesteren van doude Kercke hier onder geschreven besteet ende besteen mits desen Willem Andriesz. de Raet, tapessier woenende tot Leyden, vier tstuckken tapesserye om te hanghen int hoge chopir van de vorsz. kercke.

In den eersten sal de vorsz. meester Willem Andriesz. de vorsz. stuckken maken elck lanck omtrent xi ellen ende diep drie ellen min een half vierendeel, sulx dat die wel ende bequamelyck passen sullen over wedersyden vant vorsz. choir.

Voorts sullen de vorsz. kercentimetereesteren ghehouden zyn den vorsz. meester Willem te leveren het vidimus van tghene hem gelieven sal in deselve tapeyten gemaect te hebben tot horen costen. Maer die patroonen die nae het vorsz. vidimus gemaeckt sullen werden, sal de vorsz. meester Willem bevestighen ende sierlyck doen maken, volgende het vidimus hem daeraf by den vorsz. kercentimetereesteren ghelevert.

Welverstaende dat de vorsz. meester Willem ghehouden sal zyn de vorsz. gemaeckte patroonen van stuck tot stuck den kercentimetereesteren weder te verthoenen voor ende alleer hij de vorsz. tapeyten beginnen sal te maken.

Noch znt vorwaerden dat dese vorsz. stuckken ghewrocht sullen werden op goet vlassen garen ende den inslach van goet wollen garen ende saye gestoffeert met goede zijde keeten ende niet argher als de tapeyten in de Niewe kercke ende het tapeyt bij meester Cornelis Dobbesz. in de Oude kercke ghegeven, al na den eysche ende proportie vant werck.

Voort sullen de vorsz. kercentimetereesteren den vorsz. meester Willem ghelooft te gheven ten tijde van de volleveringe tot een scenck twe ponden vlaems. Ende dit bij soe ware men alsdan bevint dat hij tselve daeran verdient sal hebben.

Es noch gecontractueert dat de vorsz. meester ghegeven sal zyn dese vorsz. vier stuckken tapeyts te vollenden Sacramenty5 xvc lxij een maent ofte twee onbegrepen.

Ten laetsten ist noch ondersproken dat de vorsz.

kercentimetereesteren den vorsz meester op dit werck tevoren op de hant gheven sullen ten tijde als zij hem hoer vidimus leveren: tien pondt groot vlaems, welcke penninghen men corten sal in de levrencie van de laetste stuckken, om elx vijf pondt groot.

In oirconde dat het tgene vorsz. waer is, soo hebben wij kercentimetereesteren ter eenre ende Willem Andriesz., vorsz. ter andere zijden ons ghewoentlyck hantscrift hieronder gestelt, in Amsterdam, desen negende novembris xvc sestich.

 

Gerrit Janz. Coesvelt

Henrik jansz. Croock

Henrik Jacobszoen6 Pieter Bicker Willemsz.

Willem Andriess. de Raet

Op dit contract is betaelt de ixe Novembris ao xvc lx in handen van meester Willem voirsz. xij gl.

den xxviije Novembris noch betaelt Magdalene die dochter van Willem voirsz. iij gl.

den xxiiije Januarij ao Lxj noch Willem Andrysszoen vorsz. neffens het eerste vidimus gesonden xlv gulden.

 

Opten xxvije dach marty ao xvc een en tsestich es gecommuniceert bij den kerckmrs van St. Nicolaesprochie binnen Amsterdamme in der tyt zynde, an mr. Willem Andriesz. de Raet, tapessier binnen Leyden woonachtich, te moegen ontfangen bij Elysabeth Bruntendr. de somme van hondert kar. guld. ende heeft noch ontfangen van de kerckmeesters voorn, net veertich kr. gl. boven de bovengeschrevene tsestich gulden bij hem ontfangen, maeckende tesamen tweehondert karolus gl., omme met dieselffen penninghen te moeghen coopen alle zyne stoffen ende andere ghereetschappen hem dienende tot de taepeete voorsz. ende dat op zyn erbaer, ende beloeft de voorn. mr. Willem Andriesz. bij deesen, dat hij die twee eerste stuckken sal opleveren op Lichtmis7 eerstkoemende, waernae men cortten sal an elcke stick vyftich ka. gl., ende sal vorts zyn contract vorn. in allen menieren onderhouden ende die tappeten op die prefixen dach leveren, sonder eenich excusatie te moegen maken vant patroon dat hem laeter soude moegen gelevert zyn alst geseyt was. Ende tot waerborghe ende vorsekeringhe van dien soo heeft mr. Willem Andriesz. voorn. ghestelt in handen van die kercentimetereesteren voorn. sekere quytscheldinge van zijn huysen ende erve die hij binnen Leyden heeft staende, daer hij nu ter tyt inn woonende es ende oeck te huere ghaen; verbindende denselffte zyn persoen ende alle zyne goedenen onder 't verbandt van heerlycken ende reale executie van den Hove van Hollandt ende alle andere voern. In kennisse der waerheijt zoo heeft mr. Willem Andriesz. de Raet dit also ghel. en onderteyckent,

Willem Andriessen de Raet.

 

Noch es (gecontractueert?) op de 25 septembris ao xvc een ende tsestich, dat Willem Andriesz. voorn. alle die chieragiën die in de voorn. tappeeten zouden moegen zyn, sal verderen met gout, sulver ende met syde, alsoe dat werck eyschen sal, 't welck hem sal betrout wordden by zyn conschientie ende doen alsoo dat eyschen sal. Waervoor hy hebben sal hondert gulden corent, waerop hy ontfangen heeft vyftich gulden corent, te weten 25 gl. by Lysbet Brunte & 25 gl. by de kerckmeesters voorn. ende ander gl. sal hy hebben als dat eeste stuck sal gelevert werden.

Willem Andriessen de Raet.

1564: bestek van de trans van de toren[39:170]

Contract cedul van de trans van den thoorn ende zijn ancleven. Augusto Ao 1564.

Op huyden den XIen Augusti Ao. XVc vier ende tsestich hebben de kerkmrs. van Sunte Nicolaes parochi binnen Amsterdam besteet te maecken bij tusken spreecken vande eersame perzoon hieronder gescr. ende Pierson van Namen vervanghende zijn medebroeder Meester Koen, heeft anghenomen te leveren hartsteen werck van de thoorn derselven kerck voor May eerstcoomende. Zoo hier nae volcht van zeer goede Naemze arduyn vanden alderbesten steen. Wat stucke ofte steen enich ghebreck heeft, salmen nyet int werck setten noch betaelen, maer zij zullen dat sulven an hoer houden ende ander goet steen leeveren.

Inden eersten zullen zij maecken de blinde velden mit blawe steen ofgheschoten. Alzoo hoor luyden het bort hier of ghelevert is. Het neder schieten vande wellemgaten (galmgaten), sal zijn vijff voeten breet. Vijff voeten hooch. Eenen halven voet dick. Dat bovenste een voet int viercant. Alzoo hier gheteykent steef. Die pylaeren int midden anderhalve voet breet. Vier voeten drie duym lanck. Ende sestien voeten hooch.

Een lijste onder de Korthoyzen (kardoezen, consoles) een halve voet dick welghestart. Naet patroen, henluyden hier of ghelevert. Ende zal van dat voorn. stienwerck naet patroen henluyden ghetoont .... hondert voet ende ses en twyntich van XL grooten de guld. te weeten watmen zien mach. De Corthoyzen zullen twee voeten hooch zijn, thien duym breet ende vierdalve (3½) voeten lanck. Vier dubbele, op elcke hoeck een. Ende acht int midden. Voort vier en veertich enkelen. Des zoo zullen de voorn. hoekkorthoyzen elx voor vier enkele gherekent worden. Het stick voor een gulden seeven thien stuvers. Op dueze korthoyzen sal legghen een lijst, naet bort henluyden hier of ghelevert zal dick zijn een voet ende vier voet diep. Vant borduer voor of ghemeeten. De lenckte van dueze lijststucken zal zijn. Dat elck velt sal hebben vijff sticken ende sal dueze lijst ghemeeten worden in de lenckte een ende nyet meer. De voet voor twee gul. dertich stuvers.

Op dueze lijst sullen coomen de pylaers vande ffoy (torentrans), zullen lanck zijn vier voeten acht duym het naeckt. Te muerwart thien duym. De dubbele twalef duym het stick voor een gulden XVII st. De vier hoeckpylaers elx op vier enckelen gherekent. Daer op een lijst van acht duym hooch, de lencte op elcke syde, an ses stucken naet patroen henluyden ghelevrt, de voet twaleff stuvers. Te meeten in de lenckte eender als vooren. Welverstaende, dat dueze ffoy zoo van binnen als van buyten slecht ghehouden zal zijn. Ende voorts al dat werck te keveren suver ende reyn, nae winckelhaeck ende ryghe ghehouden, zoe dat behoort, alk dinkc sonder arch of list in kennisse der waerheyt hier of ghemaeckt ende twee cedullen vuyt malcander ghesneden alleens luydende A., B., C. Ende alles verteykent op datum als vooren.

 

A. Brouwer

Moy Pirsson Lambillon

Jan v. Hoppen

Frans Andrieszn.

Reyer Cornelisz

Claes gerretszn.

Jan Rijser Janszn.

1565: betalingen steenhouwwerk toren[39:171]

8 juni: Koen van Nuereberch verklaart ontvangen te hebben dye somme van vierhondert gl, cr. voor blauwe steen die hij dye kercke gehouet heeft ende noch houenen zall.

27 september: Pirçon Lambillon verklaart van de kerkmeesters ontvangen te hebben voor geleverde steen pour edifier leur eglis la çomme de VI cent et XXIIII flourin et XIX patart. Tevens verklaart hij geen geld meer te vorderen te hebben.

22 oktober: laatste betalingen aan Koen van Nuereberch vande halffen werck blouwen steyn vanden torne.

1568: banken en betimmeringen in Buitenlandvaarderskoor en kooromgang

In het Buitenlandvaarderskoor moesten tegen de zuidelijke muur over de twee oostelijke traveeën twee rijen banken en een beschieting tegen de muur gemaakt worden.

Het contract luidt:

Ick Hendrick Jansz kistemaker heb aengenomen van die goede Heeren die kerckmeesters van die oude kercke twee vaecke bancx, twee bancken hooch tot die glasen, after beschoten tot die glasen toe met meester Sijmons stoel daerin met een latryn (lezenaar), vore die somme van dit voersz. werck voer twee ende twintich pont, ende wanneer hy 't nyet en maect als dat patroon vuytwijst, zoe sal ick nyet meer hebben dan twintich pont, ende ist dat ick dit vaerscreven werck nyet en leverde voir paesschen, zoe sal ick Hendrick voirnoemt een pont verbueren, alle siecten oft ongeval vuytgeseyt. Alle arghelist wtgeseyt, ende salt maken dat hij dair eer an begaen zal. In kennisse der wairheyt zoe sijn hieroff gemaect twee cedulle wt malcanderen gesneden all eensluydende op A b c d ende vuyt malcanderen gesneden, de xxen dach Novembris ao 1568[b9:14].

 

Een tweede bestek handelt over banken voor de zangers en een beschieting tegen de muur van de twee zuidelijke traveeën van de kooromgang.

Ick Hendrick Jansz kistemaker heb angenomen van mijne Heeren die Kerckmeesters dat werck after 't choor, die lange latrijn thien voets lanck, dat schodt tot die afterlijste hooch, meester Lucas een stoel ende dat schodt tot die waterlijst hooch, een latrijn voor meester Lucas'stoel, dat schodt van die bierdragers liever Vrou (tot die waterlijst hooch totter aerden toe) streckende totter butenlantsvaerders outare; daerin gewracht die trapdoor ende die memoriemeestersdoor; datselver werck sal ik Hendrick Jansz leveren op myn eygen costen met hout met al, voor de somme van neghentien pont groot vlaems, ende dat te leveren drie weeken voor paeschen, of een pont vlaems te verbueren, alle sieckte en ongheval vuytgeseyt. Des t'oorconde zijn hierof gemaeck twee cedullen vuyt malcanderen gesneden, alleens ludende op a b c d e ende van ons partyen onderteykent[75-1:25].

Dit bestek is niet gedateerd maar aangenomen kan worden dat het ook hier de periode november 1568 tot Pasen 1569 betreft.

1594: schilderen teksten[b18:61]

11 januari:... betaelt an cornelis Dirricksz schilder van de ordinansy teges de onsturichh. 12 gl. en voor ant Choor buyten en binnen mit vergulde Letteren gesch. daer an verdient 28 gul. facit. f 40.-.

1594: reparatie balk (Uitgiftboek)[75-1:26]

betaelt an Beniamin (de doodgraver) voor een balck ende hout tot een carbeel ende sleutel, noch voor 4 masten, slopen van hout, is tsamen f 52.16.8.

1599: schilderen teksten e.d.[b18:62]

De 23 september betaelt an Cornelis Dircksz van die gouden letteren te scryven in die kerck en de tapete na luit syn Rekening f 50.-.-.

1611: Huiszittenkantoor (B. Bijtelaar, Uittreksels p. 38)

Den 5 Jully an de Coster getelt om de oosten vant huyssitten cantoor te betaellen f. 115.-.-

Den 5 July de steenhouwer pieter ariaensz gegeven op Rekening f. 200.-.

Den 19 Jully an de tymmerman ariaen Jansz arbeytsloon betaelt f. 49.4.-.

Den 19 July an de metselaer arbeytsloon betaelt f. 70.18-,

Den 19 July door de coster ant huyssittencantoor betaelt na luyt syn Rekening f. 522.2.-.

Den 26 July door de coster van 2 balck sleepen / puyn dragen / hout sagen / steen opdragen / tsamen betaelt f. 22.6.-.

Den 26 July betaelt an auke syverts syn frou 2½ balck samen f. 30.-.-.

Den 2e (Aug.) voor searchge vant huyssitten cantoor f. 4.6.-.

Den 16 augusto op Rekening beta(elt) an die steenhouwer pieter ariaensz f. 171.11.-.

Den 23 augusto noch pieter arentsz steenhouwer betaelt op Rekening f. 100.-.-.

Den 23 augusto die coster betaelt van sant / calck op draghen f. 26.8.-.

Den 27e an de metselaer Jan vybartsz betaelt door de graeffemaecker ant hyussittencantoor f. 63.14.-.

Den 25 ochtober die steenhouwer betaelt die rest van die groote Reken. f. 83.7.8.

Den 1 november dirck heindrichsz van steen betaelt na syn Rekening f. 62.16.4.

Den 1 november barent van hoorn van plancke beta(elt) opt huissitten coor f. 79.12.8.

Den 29e (nov.) an de lotgietter voor loot getelt op rekening vant huyssitten cantoor f. 225.-.-.

Den 29e betaelt an de glaesmaecker voor arbeytsloon ant huyssitten cantoor ende voor anders f. 42.4.-.

Den 20e an de leydecker betaelt op Rekening vant Huyssittencantoor f. 120.-.-.

1614: gebrandschilderde glazen

den 4 febrewari Jan arieaensz glaesmaker voor wapens en anders na syn Rekening beta f 20.-.-.

1620: herstel muurstijlen en korbeels (uitgiftboek)

Den 24 mert door de coster voor 3 bakken Jacob cornelisz betã om in die kerck eenige stylen ende carbiels te voorsten f 102.10.-.

1642-1644: preekstoel en kronen[75-1:30] (uitgiftboek)

1642, 4 febr.: Aen Jan Pieters kistemaker volgens reec. en de op reec. vn de nieuwe preecstoel hem aenbesteedt voor iiijc guld., daerboven Lg. tot discretie van kerckmrn indien hij ze curieus opmaect, f 100.-.

26 aug.: ditto aen Jan Pieters kistemaker op reec. van de preecstoel f 300.-.

2 sept.: ditto getelt aenJoost Gerritsz geelgieter in minderinge ende op reeck. van de coopere nieuwe croonen die hij leveren sal f 2500.-.

28 okt: Dito betaelt aen Jan Jansz draijer voor 64 knopen à 15 st. 'tstuk f 48.-.

9 dec: Dito aen Adriaen Jansz schilder over arbeytsloon en 't vergulden van de knoopen boven de cronen f 66.3.-.

1643, 20 jan.: dito betaelt aen Nicasius van Eyckelbeeck beeltsnijder voor een en sestich knoppen aen de ijsers, daer de cronen aan hangen à 18 st. 't stuck f 54.18.-.

Dito betaelt aan Joost Gerritsz geelgieter op rekeninge van de croonen die gemaeckt en gemaeckt sullen worden f 1000.-.

14 april: Dito aen Joost Gerrits noch in minderinge van de nieuwe croonen en het ander gemaeckt werck f 1500.-.

8 dec.: Dito betaelt aan Adriaen Jansz schilder voor afwassen van de knopen, ende verwen van de ijsers van de groote cronen f 13.4..

1644, 9 febr,: Dito aen Joost Gerrits geelgieter tot rest syneder reec. hebbende octob. 1643 ontvangen f 1000.-.

Is daer goet van xvj oude croonen die huyden op den ontvange brengen f 340.-.

synde hem nu in gereet gelt voorts getelt, daermede hij tevreden is geweest en kerckmrn bedanct heeft f 700.-. (totaal) f 2040.-. en aen syn knechts vereert f 15.-.

1634-1649: glazen[b15:40] (uitgiftboek)

1634: den 3 ochtober Jan frerycksz voor glas van hoppen van verloden ende schoon maken na syn rekeninge betâ f 248.10.-.

Den 12 Desember Willem Dircksz glaesscryver na syn rekening betaalt f 41.2.-.

1635: Dito aan Jan frerciksz glaesemaker is den 20 Marty 1635 op rekening vant verlooden van de twee groote glaese int Vrouwe koor betaelt f 50.-.-.

ende op dato de resto wegens syn rekening betaelt f 249.15-

18.10.1639: ditto betaelt aen pieter Jans voor 't glas int Vrouwe Choor te schrijven mitsgaders voor 18 stucken int smits en cuijpers glas alles an luit synder reeck. f 154.-.-

Voor sijn afteyckeningh f 8.-.-

18 ochtober betaelt aen Hendrick Gerritsz Velthoen glasemaker voor de vermakinge van de voorsz. glasen ende syn werck tot nu toe tsame f 213.8.-

9.10.1640: ditto betaelt aen Pieter de Keyser over arbeytsloon ende steen gelevert ter verbeteringe der glasen volgens syn rekeningh f 405.-.-

dito aen de glaese schryver piter Jansz van reparaties van glaesen kolen en teer volgens syn rekeningh f 54.10.-

8.10.1641: aen piter Jansz glaseschryver van gebacken glasen ... f 38.6.-

8.6.1649: Dito betaelt aen Pieter Jansz voor glase schryven vant Jaer 1642 tot op dato aen de kerck verdient volgens syn rekeningh f 88.5.-

1653-1657: Glazen kooromgang en Burgemeestersglas

Uytgift-Boeck:

17.3.1653: Dito betaelt aan Holsteyn voor de teeckeningh van een glas f 30.-.-.

noch aen Velthoen voort vernis f 3.6.-.

4.11.1653: 7 printen om de glasen daer nae te schilderen f 2.26.-

20.1.1654: Dito pieter Jansz glase schryver voor verscheyde dingen in de glasen laten backen en gemaeckt f 28.18.-

17.3.1654: Den 17 dito betaelt aen pieter Jansz glaeseschryver voor 9 panden gebacken van de 7 probintus f 72.-.- (wellicht kerkmeesterskamer)

12.1.1655: dito betaelt aan Mr. Hendrick glasemaker voor Mr. Pieter Jansz glaseschryver op rekening van het verdient en noch te verdienen arbeytsloon van glasen aen de kerck gemaeckt f 200.-.-.

25.3.1655: dito betaelt aen Mr. Pieter Jansz glasescryver, daer op hy voor desen f 100 op ontvangen heeft, rest op dese rekeningh f 208.-.-.

15.6.1655: dito betaelt aen Mr. Hendrick Velthoen volgens syn rekening daer hij voor desen 100 gl. op ontvangen heeft f 160.-.-.

4.7.1656: Diti betaelt aen Pieter Jansz glasescryver f 400, aen Hendrick Velthoen f 200 op rekening vant maecken van de glasen die noch onderhanden syn, sal door Velthoen behandelt worden f 600.-.-.

6.2.1657: Dito betaelt aen Jan van bronckhorst de somma van ses hondert vijf ende seventich gulden voor de helft van de beloofde somma dattet glas beloopt dat hy onderhanden heeft.

5.6.1657: dito getelt aen Pieter Jansz voor rest van tgeene comt voort sch. van een groot glas f 550.-.-.

noch eenighe wapens van d'Hrn Borgermeesteren f 8.-.-.

18.12.1657: betaelt aen Jan van Bronckhorst de somma van ses hondert vyf en seventich gl synde de ander helft van de bedonge somme voort maecken van een nieu glas waer van de eerste paert op 6 february 1657 betaelt is f 675.-.-.

1669-1671: Glazen

3.9.1669: do aen Gerrit van Holt (Gerard van Houten) voor schilderen van glasen f 62.-.-.

3.2.1671: aen Gerrit van Holte glase schryver f 37.-.-.

17.9.1671: aen Gerrit van Holte glas schryver f 81.7.-.

9.2.1672: aen Gerrit van Holt wegens ‘ schryven van glasen f 81.7.-.

1681-1692: Vredesglas[48-2]

Rekeningen van Gerard van Houten, glasschilder

18.11.1681: In pieter Jansens glas een troonij f 5.-.-.

id. noch geschildert een hant f 3.-.-.

id. noch een beenstuck met de voet f 3.-.-.

1683: In Pieter Jansens glas 6 stucken f 6. ende een root kleet opgeschildert daer aen verdient f 5.

21.10.1684: In Pieter Jansens glas een kintje levensgroot f 4.-.-.

20.7.1692: int glas daer de koonink van Spanje syn reght afstaat door pieter jansen geschildert ses beenstucken 't stuck twee gul. f 12.-.-.

een stuck van een hooft f 2.-.-.

1681-1692: Bronckhorstglas[48-2]

Rekeningen Gerard van Houten.

Int glas van bronckhorst daer de koningh philippus gekroont wort, gemaeckt een been van een kintje daen aen verdient 3 gul.

noch een naeckten arm met een hant daer aen verdient f 3.

noch een stuck uijt de tapijt daer aen verdient 2 gul.

18.11.1681: In bronckhorsten glas 4 stucken tot een gul. t'stuck f 4.

12.10.1683: In bronckhorsten glas geschildert een been van een kintje levensgroot f 3.

noch twee stucken daer aen verdient f 3.10.-.

21.10.1684: In Bronckhorsten glas een stuck in de tapijt f 3.

een been van een kintje levensgroot 3.

een stuck uit pasis (?) kleet op gekoluert glas 3.

noch twee stucken van twee gul t'stuck 4.

noch vier stucken van een gul. t'stuck 4.

9.4.1688: geschildert int glas van Bronckhorst

een voedt daen aen verdient f 3.3.-

twee stucken uijt den aertsbisschop sijn kleet 4.-.-

noch een stuck daer voor 1.10.-

een kapiteel stuck daer voo 2.10.-

drij stucken uijt het gebouw t'stuck een gul. 3.-.-

20.6.1692: in de krooning van de kooninck van Spanje door bronckhorst beschildert, heb ik op glas geschildert een licham van een kint daarvoor f 4.

vier beenstucken t'stuck twee gul. tien stuijvers 10.

twee voeten 4.

ses stucken in de tapijt 12.

twee stucken geborduert in de passes (?) broeck 4.

twee stucken van hoofde 5.

1682-1684: glazen Mariakapel

1682: de groetenis noch een naeckt kintje geschildert, daer aen verdient 5 gul.

1684: een groot stuck in de Bootschap van Maria f 2.10.-.

Glas geboorte van Jezus, rekeningen Gerard van Houten

18.11.1681: ende ter sijden 't koor daer verheelt wort de geboorte, 4 stucken f 4.-.-.

noch 2 stucken gekluert in de beelden, 't stuck voor 2 gul.

10 stuijvers f 5.-.-.

Int glas ter sijden 't koor daer verheelt wort e geboorte Christi gemaeckt een naeckten arm van een Engel, daer aen verdient f3.-.-.

21.10.1684: In de geboorte tersijden 't koor geschildert een troonij lvensgroot f 5.-.-.

noch een stuck gekoluert glas in een Bisschopsrock f3.-.-.

noch een stuck gekoluert glas int kleet van Maria f3.-.-.

noch de poot van een leeuw leevensgroot f 2.-.-.

noch aght stucken 't stuck een gul. f 8.-.-.

10.12.1688: heb ick terseyden het koor op glas geschildert int glas van de geboorte Christi, een poot van den leeuw, daen aen verdient f 1.10.-

een groot stuck in een kolom daer voor f 1.10-

een groot kapiteel stuck daer voor f 2.10-

1702: Noch heb ik geschildert de naam van S.Nicolaas f 0.12-

Noch 2 dubbelde stucken ter seijden het koor 't stuck twee gulden f 4.-.-

Glas Sterfbed van Maria, rekeningen Gerard van Houten

18.11.1681: Int Sterfbed van Marija een stuck f 1.-.-

Int Sterfbed van Marija de wijpot f 3.3.-

21.10.1684: Int Sterfbed van Marija twee tronies levensgroot f 10.-.-

Noch een naeckt kintje voor dry gul.

12.12.1687: Int Sterfbed van Marija een naeckte voedt meer dan leevensgroote, daer aen verdient f 4.-.-

Een been van een kientje f 3.-.-.

Noch een grooten aerm met een groot wit kleet f 4.-.-.

Noch twee stucken van twee gul. 't stuck f 4.-.-.

1680-1681 werkzaamheden koor

Rekening Adriaen Cuyper, meester beeldsnijder:

1680 16 Juny ½ dach getekent f 0.15.0

1 Julij ¾ dach getekent f 1.2.8

6 augustie een dach getekent f 1.10.-

1681 6 maij een model tot het kooperwerck f 60.-.-

 

1680-1681: rekening van Gillis Wybrants, geelgieter.

D'Heeren Kerckmeesteren van de Oude kerck zyn debet

1680 6 November Aan de sleper betaalt voort halen van 't out koper f -.18.-

1681 18 April Aan twe kopere traliën weg. 917 pond à 22 st. f 1008.14.-

6 September Aan een dito tralij 471 pond à 22 st. f 518. 2.-

Aan de slepers betaalt in twe parteyen f -.12 .-

23 December Aan twe uijtgewerkte traliën met holle pijlaaren weg. 880 pond à 24 st. f 1056.-.-

Aan de sleper f -.8.-

25 dito Arbytsloon van ses knegs om 't werk in te setten en schoongemaakt f 10.-.-

1682 16 Maart Aan 16 koperen plaaten met 20 stucx dito lysten wegende 352 pond à 18 st. f 316.16.-

Aan een geslage plaat 25¾ pond met 8 pont koperdraat à 16 st. 't pond f 27.-.-

Aan 81 dagen arbytsloon van myn knegs à 24 st. daags f 97.4.-

[Totaal] f 3035.14.-

U.E. dw. dr. Gillis Wybrants

 

De Heeren Kerckmeesteren van de Oude kerck syn credit

1680: 6 November Per out koper f 730. 9.-

1681: 9 October Per cassa aan gelt ontf.1260.-.-

1682: 16 Januarij Per cassa aan geit ontf. 315.-9.-

Rest mij per slot van reek. f 730.5.-

Somma f 3035.14.-

U. Ed. d. dr. Gillis Wybrants

 

Bekenne by myn onderget. - bekenne van de bovenstaande somma van sevenhondert dartigh

guld. voldaan te syn waarmede dese reekeningh is voldaan den 2 Juny 1682 Gillis Wybrants

(Volgens het Uijtgift-Boeck is op 2 juni 1682 f 686.10-

betaald, zodat van f 730.5.- een

bedrag van f 43.15.- is gekort)

 

augustus 1681: rekening van Johannes Lutma jr.

Voor de E. Heeren Regenten van de Oude Kerk een teeckeningh vant koor van de Oude kerck gemaeckt op de voetmaat daar voor comt f 18.-.-

den inhout deeses ten danck ontfangen. UE ten dienst Joannes Lutma.

1683: opmeting door Justus Vingboons (archief Herv. Gemeente, Oude Kerk 37)

Augustus: wegens het meeten, affteeckenen, en opstellen van verscheyde modellen, en daar uyt te formeeren de volgende gronden en opstel bij forme van parspectief van gemelte kerck. Te weeten een teeckeningh van de gront met alle huysingen, camers en vertrecken rontom mitsgaders de graeven en vordere particulariteyten. Item noch een dito met alle de nombers der graven, ende eijntelijck, den opstal bij forme van een parspectieff te samen .. f 240.-8.

(Timmerman Barent Gelthouwer en een knecht hielpen Vingboons van 25 januari 1682 tot 30 januari 1683 bij het opnemen van de maten.)

1684: Kerkmeesterskamer

12 augustus: Voor d'Oude kerck gemaeckt int cantoor van d'E. Heren kerckmeesteren gelevert een vergulde verlackte lijst om out Amsterdam, 21 voet à 8 stuijvers f 8.8.-; d'oude raam wat vermaackt en opgespannen f -.6.-; het statswapen op de lijst f 1.15.-; 2 ijsere ogen f -.6.-; Debet somma f 10.15.-.

1684 den 8 november betaelt aan Pieter Heromans in de Calverstr[69-1:41].

1695: huizen noordoostzijde[b14:42]

Ende noch een woningtie wat verder na de fluwele burgwall, geteeckent no. 13.

Ende eyndelyck heeft de kerck tegen de Noordelycke muyr achter het Choor een peerdestall daer in yff plaatsen die door de Kerkmeesteren begeven werden.

1697: fundering kleine orgel[59-1:29]

14 november: Door order van de Ed. Groodt Achtb. Heren Tresorieren aen de graefmaker betaelt voor soo veel verstaen is de kerck te raecken, het ruijmen van de graven, versetten van de lycken rontsom de pijlaer vant cleyne orgel, boven & behalve tgene de Stadt heeft betaelt, de somma van f 80.-.-

Als boven voor drinckgelt van de Stadsmetselaers 31 aug. f 12.-.-

Noch aen deselve doen (se) gedaen hadden f 8.9-

1702-1709: Vredesglas[1895]

8.4.1702: int glas van pieter jansen geschildert vier ruijten 't stuck een gulden f 4.-.-.

14.5.1703: 1 stuck int glas boven de klijne deur

1708, 1709: De Heeren Kerkmrn van de Oude kerk Debent Aan Isaac Voegman glas schil.

voor 't Reepareeren van 't Groote geschilderde glas, daerin verheelt wert, de Afstant van Konink Philippus van de nederlanden, daeraan verdient als mede voor 2 wapens f 300

14.12.1708: Op Reeck. van verdiende arbijtsloon vant schilderen & verbacken vant glas achter het Koor ... f 25.-

6.3.1709: in d'kerck boven d'klijne deur 60 geschilderde glaasen en loot houde 1020 voet daar toe gedaen in't geheel 201 stucken f 202.5.-

in 't winket (klein draaiend deel) 6 glaasen gemaekt 9. -.-

Den inhoudt ten Danck betaalt Den 25 april 1709

Gilles van Ruijtenburg

25.4.1709: Betaalt aan Isaack Voegman mr glasschilder, voor schilderen van 201 ruyten int verniewde glas alsmede voor 2 wapens f 300.-.-

1716: Kerkmeesterskamer

Rekening van Hendrik Knoop, meester steenhouwer:

September 1716 geleevert een breemer steen schorsten mantel met holle hoekke stande in haar Ed.e Comtoor in de oude kerck f 37.-.-; een slepwage van dieto f -.8.-; october 4 stuckke wiete mormer tot de legende hartbant (liggende haardband) voor dieto mantel f 11.10.-; en een knegt dar bey 2¼ daage 36 st. dags 1/4 4.1.-.

1724: orgelkas

Contract tussen Thesaurieren en Jurrian Westerman (GGA). Op huifden den 14 September 1724 hebbe de Edele Achtbaarre Heerre thesauriere ordinaris der Stat Amsterdam, besteet an Jurrian Westerman, Mr. Steen- en beelthouwer, het arrebeijtsloon van de steenhouwerij van al het geen dat tot de voet van 't orggel in de oude kerck, volgges de tekening, die de Edele Heere besteders hebbe voor goet gekeurdt, so van lof als beeldtwerck, ent sage van de marmer, hetgeen dat tot de voorschreve voet moet gemaackt worde, mits dat de Edele Heere besteeders de steen ant werck moete leveren. Nog sal de aenneemer moete make alt houte beeldt en sierraatwerck, dat tot het heele orggel volgges de voorschreve tekening moet gemaackt werde, so van arrebijsloon en het houdt te leveren dat tot de voorschreve beeldt en sierraade moet gebruijkdt werde, en helpe anpasse. Al dit voorschreven sal den aenneemer net en ordentelijk moete make, en oock de groote tekening, daar al het werck na gemaackt moet werde, dat voor de somma [van] vijfduijsent guldens, en als het voorschreve werck is opgenome tot genoegge van de Edele Heerre besteeders, sal den aennemer genieten een vereering van drie hondert gulden bove het bedongge kapitaal.

So den aenneemer, als de marmerme voet is gemaackt, eennig gelt tot afrekening van node hadt, sulle de Edele Heerre besteeders hem so veel geven als haar Edele belieft; de aennemer moet make dat na syn werck niet gewagdt wert.

Aldus hiervan gemaakdt twe eensluijdende bestecken, soo voor de Edele Heerre besteders, als voor den aenneemer. Al dit bovestaande beken ik ondergetekent aangename te hebbe en te volvoere....

Jurrian Westerman

1731-1735: toren (transcripties drs. G. van Tussenbroek)

1731. Meting van de scheefstand van de toren.

GAA, Archief van de Burgemeesters, inv.nr. 555, portefeuille K 1. Stukken betreft reparatie (rechtzetten) van de toren van de Oude Kerk met tekeningen (1731-1735).

Eede Groot - Achtb. Heeren Burgemeesteren en Regeerders der Stad Amsterdam

Wij ondergeschrevenen geven Eerbiedig aan UEed. Groot-Achtb. Heeren te kennen, als dat wij met alle vlijd hebben nagezien na de grond en de opstal van de Tooren aan de Oude Kerk en bevonden als dat de drumpel van den ingang, aan de Pielaster aan de Noordzij uit een steenen plint daar een Eizere hek op staat, voor een huis daar over staande, 9¼ duym lager leit; dat de bovenkante van de Bazementen onder de Pielasters, naast de ingang van de toorendeur, die aan de Zuid-zijde 1¾ duym hoger staat, als die aan de noord-zijde; de binnen zark onder het orgel leid 65/8 duim hoger als de buiten zark aan de ingang van de straat onder het hek; de grond voor de portaal deuren in 't portaal, leid van 't Zuide na het noorde Paralel, anders waterpas; de grond van binnen in de kerk zijnde de zarken waar op de marmere Pilasters van het orgel staan, leid aan de Buitenste Cornis hoek van de Pielaster aan de noord-zij circa ½ duim hoger, als aan de buitenste Cornis hoek van de buitenste pielaster aan de zuid-zijde, en de grond van die buitenste Cornis hoek, leid 29 3/8 duym lager als de bovekant van de blaawe plint, waar op het marmere Bazement van de Pielaster aan de Zuid-zijde staat, van het Graave koor [= doopkapel]; De marmere Pielasteren onder het orgel naas de doorgang of deur, held die, die aan de noordzijde staat, circa ½ duym over na de zuidzijde, en die, die aan de zuid-zijde staat, sleept aan de kant van de noord-zijde 3/8 duym; en die zelve pielaster, aan de zuid-zijde, hangt na de westzij ¼ duym over, of sleept zo veel aan de zijde inde kerk; en boven inde middel kap van de kerk, staat de muur van de tooren, vlak tegen de kap van de kerk aan.

Het welke UEed. Groot Achtb. Heeren Burgemeesteren dient tot berigt. Gedaan de Eerste decemb. 1731.

Dirck Borsman, stadsmeestermetselaar

Willem van Diede, Stadstimman [sic]

Jacobus Boelen, Meestertimmerman

Dirk Treur, Meester metselaere

 

1735. Ontwerpbestek van Sibout Bollard voor het rechtvijzelen van de Oudekerkstoren.

GAA, Archief van de Burgemeesters, inv.nr. 555, portefeuille K 1. Stukken betreft reparatie (rechtzetten) van de toren van de Oude Kerk met tekeningen (1731-1735).

I. Memorie om de toren vande Oude kerk door een goed fondement te bevrijden voor sakken, en deselve daer op regt te setten sonder het alderminste gevaer, of schrik.

Voor eerst het orgel cirka 25 voet op een stelling daer toe te maken bij provisie van de Toren afte brengen, om te kunnen schoren leyen etc.

Een goede vaste beddingh te maken daer de buijtenste steek vijsels op komen 't staen sirka op de helft van t metzelwerk van de Toren, dat de lij daer onder door kan die de toren rontsom sullen ondersteune, dat deselve gekist by heen kan werden gegraven, op een voet end soo diep als de eerste laag van de Toren, en dieper voor eerst niet.

Aldaer moet de tweede beddingh werde geleyt om de langste schoor vijsels op te stellen welke de toren onbeweegelijk ondersteune sullen, soo dat het heijen sonder het alderminste gevaer, alsdan kan geschieden.

Rontsom de Toren 3 a 4 regels masten te heijen, inde langste paal tegen paal, van binnen in de Toren. 4 regels insgelijk paal tegen paal in de lengte, alsoo de kespen daar op komen, welks kespen voor de fondemens plank daar het muerwerk op rust moet diennen alsoo de gront niet als voor een klijn gedeelte telkens mag los gemaakt werden en weer op de kesp aan werden gestopt, eer de andere of naast staende maste gekapt werden.

Het fondement aan de hooge of Zuytzijde van de Toren, 2 voet dieper te leggen als aan de noort zij, en onder het fondement met dikke kalk te ondermetzelen, soo dat nootwendig moet treden. Vervolgens die 2 voet hoogte nieuwe muer bij vakken daer weer uijt, en met een laag minder in dikke kalk weer onderstopt Twelk de 3 sijden van de Toren soo dikwijls moet werden gedaen ider rijs een laag minder dat genoeg is, en sol dan ook op zulk een fondement nooit meer kunnen treden en onbeweeglijk staen.

Vervolgens het nieuwe fondement breder op het buytenstaende hijwerk uijtgeset en scheppent opgemetselt als de voet van 't stathuys, tot de hoogte van sirka 50 voet krijgende alsoo sterkte en steun daer deselfver het swaks is, en te gelijk een nieuwe Rok waer door alle de klijne bogte inde mueren van de Toren sullen weg gewerkt werden, welke snijding boven door een dekplint van harsteen, waar aan een hol gewerkt is, gelijk als aan de wester

Toren, gedekt moet werden.

Laatstelijk het bovenwerk boven de eerste galderij of hervijsers, alsoo dat op zijn selfs zuijt west overhangt, te welk aen de laage zij door vijsels wat kan werden opgeligt tot regt boven sijn voetstuk komt te staen. Wijl her selve maer hout is met loot bekleet en rondsom voort geluyt van de klokken open en zulks van geen over grote swaerten en kan door steekvijsels ook wat geschrankt werde. Als alles alsoo regt is gestelt moet inde Toren dieverse kruys schore werde gebracht om deselve te versterken voornamentlijk Zuyden en Noorden.

 

1735. Bestek van Willem van Diede voor het stabiliseren van de Oudekerkstoren.

GAA, Archief van de Burgemeesters, inv.nr. 555, portefeuille K 1. Stukken betreft reparatie (rechtzetten) van de toren van de Oude Kerk met tekeningen (1731-1735).

Memorie aan de Edele Groot Agtbaare Heeren Burgemeesteren wegens het herstellen van de Oude Kerks Tooren. En op wat wijze, als volgt,

1. Voor eerst, aan wederzijde de Huysjens 9 à 10 voeten weg te nemen, en zover tot door de opgaande Muur in de kerk, want die vernieuwt moeten worden en dan te graven, van binnen en van buyten, tot op 't rooster werk.

2. En dan van buyten te zetten op de eenen zijde 4 à 5 stutten, onder, ofte tot de eerste verdieping onder de Balken, die door de Muur komen te leggen en die stutten wel aan te remmen met vijzels, zo veel daar bij nodig zijn.

3. Nog van binnen te slaan 6 à 8 paalen ofte masten om daar op te leggen balken, om op te stutten onder de eerste verdieping en boven op die verdieping weer stutten, en vijzels, die daartoe nodig zijn, deze moeten vrijstaan omte haajen.

4. En dan zo kort aan 't werk te haaijen als 't doenlijk is en volgens de bijgaande schets en dan die zijde zo ver gehaajt zijnde, zal eerst leggen een raam van balken voor 't uytbreeken van de Muuren om die daar op ten eersten weer te stoppen onder dit raam te leggen Balken, daar dat Raam opleyd, om te dienen voor de vijzels en stutten.

5. Dit dan, zo ver gebrooken zijnde, als doenlijk is, ofte genoegzaam tussen de pinanten int geheel weg, dan weder voorts te haajen zo ver, als men daar bij kan, ofte wel zo ver als nodig is, deze Masten, gehaajt zijn daar over te leggen, Balken of Kepsen en die wel op de Masten te keepen na den Eijs van het Werk, en deze moeten zo lang wezen, dat se ruym half door de Tooren komen, te leggen om aan de andere zijde die daar tegen komt aan malkanderen te sluyten.

6. Deze balken te dekken met Planken van 5 à 6 duym dik, tussen deze planken te leggen in de midden van de Muur een Balk ofte een Strijkbout voor Spatie van 't afschuyven, dit strijkhout op de Balken te keepen met voorloeven zo dat behoord, alles te voorzien van houten nagels en spijkers na de Eijs van 't Werk.

7. Binnen aan 't Orgel aan weder zijde van de Pinanten, te haajen tot in de kerk van agteren, om daar van agteren wel uyt te breeken zo veel als 't doenlijk is. En dan verder tot zo hoog boven de grond als men ziet, dat nodig zal vinden, ofte als de bijgaande schets;

8. de binnenste pinanten dan die daar tegen komen te staan ook uijt te breeken, en te haajen volgens de schets, om het orgel te houden staan, om dat niet van de plaats te doen want dat veel ombrasie zou geven in de kerk, ende veel schaden konnen veroorsaaken. En dit werk voor eerst aan de eene zijde geheel klaar zijnde, er dat men aan de andere zijde gaat beginnen.

9. Nu, om de tooren regt te zetten zoude wel konnen geschieden, maar het orgel zoude dan als het zo blijft staan, wel wat last lijden maar met veel moeiten om de Tooren regt te krijgen, want hij twee hingers heeft, en zoude van verdieping tot verdieping moeten gedaan worden want die scheuren die daarin gemaakt worden, ofte die ontzetting noijt zo goed weer gekregen worden als hij nu is, ofte hij zoude vrij wat uijtgebrooken moeten worden zo dat na mijn verstand, voor haar Edele Groot Agtbaare Heeren Burgemeesteren niet raadsaam zoude zijn.

10. Dit alles wel te voorzien van goede vlakke klinkers, sement en kalk, zo dat behoord na den Eys van 't Werk, en zonder zwaarigheijd ofte eenige perijkel van 't Werk.

 

UEde Onderdanige dinaar Willem van Diede.

1756: Vredesglas Memoriaal van Thesaurieren[482]

7.1.1756: Aan Angelis Glasschilder voor Rijskosten f 42.-.-

9 Juni (175.??): aen Joost Sickes voor de Angelis & Broeder (moet zijn: zoon), voor verschot van Vragten & Regten in het heen en weer brengen na Brussel op hier, voort verschilderde Glas, voor de Oude kerk. Volgens rekening f 55.12.-.

1761-'62: portaal kooromgang Uitgiftboek[b10:10]

6.10.1761: Aan Wynand van Leeuwen voor het heyen van 31 Juffers & 5 masten, tot de Nieuwe Kerkdeur en woning daar benevens f 54.-

31.1.1762: Aan (Jacobus) Bootsma Beeldhouwer, volgens reek. f 64.-

24.2.1762: Aen Jurriaan Noltmeyer voor het Graven van het Fondament & Regenbak agter de Kerk f 128.-

1767: Oudekerksplein 25 Uitgiftboek

5 november 1767: Aan Pieter Jespers voor het graven van het huijssie op het pleyn & adsistentie bij het opdelven & transporteeren van de doodsbeenderen in het Fondament f 144.19-

Aan Wynand van Leeuwen voor het Heijen van 20 Masten tot het Huijssie op het pleyn f 68.-.-

1769-1771: Kerkmeesterskamer

1769: De Wel Edle Heeren Kerkmeesteren van de Gereformeerde Oude Kerk Debent Aan L. Viervant, Mr. Steenhouwer, voor het volgende gekeverd in de kerk: October 11 Een blauwe steene schoorsteenlegger lang 6 ¼d. f 5.-.-; October 11 Cruijloon f -.6.-; October 11 Lucas in de kerk 2 dagen 33 st. f 3.6.-; October 14 Vier emmers witte slijk 8 st. f 1.12.-; October 21 Lucas 6 dagen in de kerk f 9.18.-; October 21 Een Bardiglio Marmere schoorsteen mantel in de kamer van de Edle Heeren Kerkmeesteren, met holle stijlen en een ornament in het midden zeer cierlijk gemaakt met dekstuk en brandplaate f 180.-.-; Novemb. 11 Lucas 6 dagen in de kerk, sleep, vragd f 10.6.-; Novemb. 18 Lucas 2 dagen f 3.6.-; Twee bardiglio marmere paneelen op de zijde van de schoorsteen, met steen en arbijdsloon en polijste f 24.-.-; Novemb. 25 Conne 3 dagen in de kerk 31 st. f 4.13.-; Decemb. 9 Lucas 2 dage. Decemb. 16 Lucas 1½ dag in de kerk 4½ dag. Decemb 23 Lucas 1 dag f 6.29.8; Somma f 249.6.8; Voldaan den 20 desemb 1770 L. Viervant.

 

1769: De Ed. Heeren Kerkmeesteren van de Oude Kerk alhier, debent aan Jacob en Hendrik Husly voor het bestucadooren van 't Wulf in de Ede Heeren Kerkmeesters Comptoir, 16 Octobr Al de wulften en de schinkels gerepareert, de witsel afgenoomen, en op noeiuw overraapt en vevolgens met lijsten en ;ofwerk versiert; de schoorsteen met lijsten, lof- en bloemwerk gestucadoort, en een basrelief van speelende kindertjes, met wapens van de Ed. Heeren Regenten, in de midden gemaakt, alles zeer cierlijk uitgevoert, en daarbij gelevert plijster, bloem van stuyfkalk, quasten penceelen en ingredienten f 475.-.-. Ao 1770 26 Meij Al het voorgemelde werk, de wulften en de schoorsteen afgestoft, afgewassen en gerepareert, met de matriaalen van kalk, plijster, quaten enzovoort f 22.16.-.

1770: De Edl. Heere Kerkmeesteren van de Oude Kerk debent aan Adr. Mol (meester beeldsnijder),

3 Januarij Voor het snijde van 2 stukke booven de duiren van eekenhout f 32.-.-; 6 dito Voor het snijde van een Minnike kap van eekenhout met het steeke van de sponninge voor spiegel f 42.-.-; 6 diti voor het snijde van een palmet over de capitate leijst met zijn vistonne en het klaarmaake aan een Poefetkast saamen f 48.10.-; 6 dito 8 holle pilasterstukken op duiren met het klaarmaaken f 42.-.-; 6 dito Voor 2 klauwen en 4 cardoeseen en 2 vaasen, saamen f 68.12.-; 6 dito Voor het snijde van een damlijst met linte en een lijst daarbooven met zijn vistonne en het klaarm. f 147.4.-; 6 dito Voor het besnijde van een groote lijst met linte, en 4 waapens en een schilt met de keijserskroon, saamen f 66.15.-; 447.1.-; Hout f 32.-.-; (totaal) f 479.-.-; Voldaan den 20 desemb. 1770 Adr. Mol. 1771: 6 febr. Voor hout en klaarmaaken van een ljst f 6.-.-; Voor het snijde van een antieke lijst (om) een kaart f 75.-.-; Totaal f 81.-.-. Voldaan 18 december 1771 Adr. Mol.

 

1770: D'Heer Abeleven debet aan Jan van Diemen: 30 janua. het wapenstuk schoongemaakt en gefernist f 7.-.-; het stuk Faro in de see schoongemaakt en gefernist f 3.-.-; een spieraam gemaakt en het stuk opgespanne f 3.-.-; 2 stukken van de Wit schoongemaakt gefernist f 6.-.-; een kerkkie van Streek schoongemaakt gefernist f 1.-.-; 3 feb. een spiegel lijst paneel en oog f 4.-.-; een holle lijst 8 voet, 8 st.

de voet, en oog f 3.6.-; 14 mij 2 holle lijste saame 43 voet, 8 st. de voet f 17.4.-; een stuk op een doek geplakt en spieraam f 15.-.-; het stuk schoongemaakt en late verhelpen f 5.-.-; 15 sep. 2 dueren van het orgel schoongemaakt en gefernist f 12.-.-.; Soma f 76.10.-; De 20 desem, voldaan jan van Diemen.

 

1770 koperslager Pieter van 's-Herenberg: 20 aug. Een groot koperen fontyn met zijn bak f 28.-.-; 24 dito

Een koopere kruk met een wervel aan 1 bovet kast f 0.10.-.

 

18 januari 1771: De Heeren Kerkmeesteren van de Ouwde Kerk debet aan Dirk Langeraat, Voor twee gekeverde spiegelglass dienende tot een damspiegel, groot te saamen 98 duijm, breet 20, te saamen f 175.-.-; Nog agt glaasen dienende tot een perspecttief- fkas in de ondescheijde grootens, door malkanderen à 3 f 24.-.-; Nog 20 stuks voor de kas, 13½ bij 11½ à 2.6 f 46.-.-; 2 Febru. Een spiegel het glas verfoeliet en gep. (opijst) f 6.-.-; Totaal f 251.-.-; Voldaan, 20 xb. 1770 Pr ordre Abeleven. (koster Jan Arent Abeleven).

1770: zuiderportaal-librije

Uittreksel van de rekeningen van Leendert Viervant:

29 augustus: Twee blaauwe steene neute lang zame 2½ vt. aan de Nieuwe Zuyderdeur f 6.17.8.

een blok Bremersteen tot twee opgaande pylasters aan dito deur, lang 7 voet 6 d., yder houden zame in maat 30 vt. cubiq f 54.-. Twee blokken Bremersteen tot het middenstuk en twee cromme stukken in maat 48½ voet cubiq.

Oct. 3. Een bremer steene schinkel lang 31.10.10, met arbeyd f 4.15.-.

Oct. 6. Een blauwe steen ligdrumpel in de Aanneemskamer met steen en arbijd, lang 7 voet 7 dm f 14.4.8.

Oct. 13. Twee stukken benthemer steen tot style onder het cosijn van de aanneemkamer, houd in maat 6 voet, met lijsten met steen en arbijd f 12.6.-.

Twee blaauwe steenen neuten tegen de poort.

Oct. 23. een blauwe steene drumpel tussen de neuten van de Poort ingekeept lang 7 vt. 8 dm., dik 5 dm, met steen en arbydsloon f 18.-.-.

een stuk benthemer steen in maat 6 voet met een lijst f 9.12.-. een blaauw basement 2 voet f 5.10.8, houd 4½ voet met arbeyd 24 st. en cruyloon f -.6.-.

 

Rekening van loodgieter Joost Crammer:

1770, dec. 8. Aan de Zuyderdeur 10 ogen en 12 dooken van loot gegooten 50 pond f 7.10.-.

2 schuyraamlooden gegooten 53 pond f 6.12.4.

nog de oogen en dooken aan de schoorsteen vastgegooten f 17.7.10. dec. 15. Suyder Deur gegooten nog 60 pond smeltlood f 5.14.-.

2 oogen van loot gegooten f 1.5.8.

een mand coolen f -.15.-.

dec. 31 aan de Suyderdeur 2 oogen van loot gegooten f 1.5.8.

de cramme, dooken, en lantaare vastgegooten f 9.2.6.


9
10
11
12
13
14


Vorige Volgende

Over het gehele werk

plaatsen