Afstand en verbintenis

verantwoording

gebruikt exemplaar

exemplaar universiteitsbibliotheek Leiden, signatuur: 1177 D 15

 

algemene opmerkingen

Dit bestand biedt een diplomatische weergave van de tweede druk van Afstand en verbintenis. Elisabeth Eybers in Amsterdam van Ena Jansen uit 1998. De eerste druk dateert uit 1996. De eindnoten op pagina 323-338 zijn opgenomen in de lopende tekst; de betreffende pagina's zijn daardoor komen te vervallen.

 

redactionele ingrepen

p. 349: (1997) → (1997), VERBRUIKERSVERSE/CONSUMER'S VERSE (1997).

p. 359: illustraties → illustraties., ‘Vetgedrukte paginacijfers verwijzen naar illustraties.’

 

Bij de omzetting van de gebruikte bron naar deze publicatie in de dbnl is een aantal delen van de tekst niet overgenomen. Hieronder volgen de tekstgedeelten die wel in het origineel voorkomen maar hier uit de lopende tekst zijn weggelaten. Ook de blanco pagina's (p. 1, 2, 6, 34, 104, 170, 254, 298, 358, 367 en 368) zijn niet opgenomen in de lopende tekst.

 

[pagina ongenummerd (p. 3)]

Afstand en verbintenis Elisabeth Eybers in Amsterdam Ena Jansen

vertaald uit het Afrikaans door Riet de Jong-Goossens

Amsterdam University Press

 

[pagina ongenummerd (p. 4)]

Deze publicatie kwam mede tot stand dankzij bijdragen van het Zuid-Afrikaanse Departement van Kuns, Kultuur, Wetenskap en Tegnologie en het Fonds Neerlandistiek Suider-Afrika

 

Oospronkelijke titel: Afstand en verbintenis. Elisabeth Eybers in Amsterdam. Hatfield, Pretoria: J.L. van Schaik Uitgewers, 1996

In dit boek wordt met toestemming van de oorspronkelijke uitgevers geciteerd uit de volgende publicaties:

Elisabeth Eybers: Versamelde gedigte. Kaapstad: Human & Rousseau en Tafelberg, 1995

Elisabeth Eybers: Nuweling. Kaapstad: Human & Rousseau, 1994

Tydverdryf/Pastime, Kaapstad: Human & Rousseau, 1996

Verbruikersverse/Consumer's Verse, Kaapstad: Human & Rousseau, 1997

W.E.G. Louw: Vensters op die vrees. Kaapstad: Tafelberg, 1976

 

Vertaaladviezen: Anneke Geluk

Omslagontwerp: H.M. Sjerps, Amsterdam

Eybers-foto omslag: Wim Ruigrok, Amsterdam

Vondelpark-foto: Ena Jansen

Typografie: Adriaan de Jonge, Amsterdam

 

nugi 952

isbn 90 5356 310 5

 

© Amsterdam University Press, Amsterdam, 1998

 

Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

 

Voor zover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16B Auteurswet 1912 j^o het Besluit van 20 juni 1974, St.b. 351, zoals gewijzigd bij het Besluit van 23 augustus 1985, St.b. 471 en artikel 17 Auteurswet 1912, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht (Postbus 882, 1180 AW Amstelveen). Voor her overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16 Auteurswet 1912) dient men zich tot de uitgever te wenden.

 

[pagina ongenummerd (p. 7)]

Inhoud

Dankwoord 11

Voorwoord 13

1 Inleiding 17

Woorden die emigreren 18

Een nieuwe zintuiglijkheid 21

Een nieuwe taal 24

Het poëtische belang van de tegenstelling Afrika/Europa 28

2 Eybers, de vreemde eend 35

‘Stevige loopplank’ 35

De Petrus-eend 36

De immigrant is aangekomen 43

3 De positie van de Afrikaanse laai en letterkunde in Nederland 45

Vóór 1939 45

De situatie ná 1945 48

Barometer voor de verstaanbaarheid van het Afrikaans 52

4 Elisabeth Eybers' intrede in de Nederlandse literaire wereld 57

Uitgeverij G.A. van Oorschot 60

Em. Querido's Uitgeverij B.V. 65

 

[pagina ongenummerd (p. 8)]

De Amsterdamse bundels van Eybers bekroond 67

Ontvangst van het werk van Elisabeth Eybers 74

Ontvangst van het werk van N.P. van Wyk Louw, D.J. Opperman en Breyten Breytenbach 79

Conclusie 84

5 Eybers - een dichter in ballingschap 85

De invloed van Eybers' verhuizing naar Nederland op haar poëzie 85

Exil-literatuur 90

Het concept van een nationale letterkunde 99

6 Eybers over Eybers: de dichteres in gesprek met lezers 105

De levensloop van Elisabeth Eybers 109

Interviews 116

Over haar ouders en haar jeugd in Schweizer-Reneke 118

Over Eybers' universiteitsjaren in Johannesburg en haar eerste gedichten 123

Over haar godsdienstige achtergrond 130

Over de invloed van het Engels 132

Over andere dichters 135

Waarom Elisabeth Eybers naar Nederland verhuisde 137

Over aanpassing in Nederland en de invloed daarvan op haar poëzie 138

Over het Nederlands 140

Over de waarschijnlijke invloed van Nederlands op het Afrikaans van Eybers en een vergelijking tussen de twee talen 141

Over Nederland en de Nederlanders 144

Over eenzaamheid, buitenstaanderschap en heimwee 145

Over de politieke situatie in Zuid-Afrika 148

Over haar poëzie en de liefde 152

Over ouderdom en de dood en gedichten daarover 164

7 Opvallende taalverschijnselen in de bundels van Elisabeth Eybers 171

Reacties van Nederlandse en Zuid-Afrikaanse recensenten 172

Verschillen tussen het Afrikaans en het Nederlands 174

Spelling 174

Morfologie 176

 

[pagina ongenummerd (p. 9)]

Woordenschat 187

Idiomatische uitdrukkingen 204

Syntaxis 206

Tweetalige dichrbundels 211

Conclusie 214

8 Referentiële verwijzingen in de Amsterdamse bundels 215

Algemene kennis-verwijzingen in de Eybers-bundels 219

Nederlandse en Zuid-Afrikaanse verwijzingen 220

Specifiek vernoemde Zuid-Afrikaanse en Nederlandse plaatsen 221

‘Gewone’ verwijzingen 225

Interpretatieproblemen in verband met hier/daar 227

Interpretatieproblemen in verband met hulle/ons 233

Interpretatieproblemen in verband met de seizoenen 234

Verwijzingen naar Zuid-Afrikaanse culturele verschijnselen 239

Verwijzingen naar Nederlandse culturele verschijnselen 242

Interpretatieproblemen in verband met noord/zuid 246

Verwijzingen naar specifieke personen 249

Conclusie 253

9 De ‘dubbele poëticiteit’ van Elisabeth Eybers - lezersgerichte verklaringen daarvoor 255

Voortdurende positieve waardering voor Eybers in Zuid-Afrika en Nederland 255

Russische Formalisten over het vervreemdende effect van poëtisch taalgebruik 257

Receptie-esthetici over de esthetische ervaring van teksten 259

Semiotische verklaringen voor het effect van de poëzie van Eybers 265

De theorieën van Culler, Riffaterre en Eco 269

Iconiciteit in de bundels van Eybers 273

10 Het poëtische taalgebruik van Elisabeth Eybers 277

De metaforen van Elisabeth Eybers 277

Syntaxis, versregel en strofe 284

Klank 285

Ritme en metrum 286

 

[pagina ongenummerd (p. 10)]

Afwijkende syntaxis 287

Analyses van een aantal Amsterdamse gedichten 289

Conclusie 295

11 Eybers' onderdak: uitzicht op oneindigheid 299

Het problematiseren van tegenstellingen 299

Balans 300

Loslaten 305

‘Uitsig op die kade’ 311

Noten 323

Bibliografie 339

Register van persoonsnamen 359

Register van titels van Eybers-bundels en -gedichten 3365