Oeuvres complètes. Tome VIII. Correspondance 1676-1684

[p. 386]

N^o 2276.
E.W. von Tschirnhaus à Christiaan Huygens.
11 septembre 1682.

La lettre se trouve à Amsterdam.
Elle fait suite au No. 2274.

Mon tres cher & tres honoré Amy.

Non possum exprimere quâ laetitiâ affectus fuerim cum nobilissimum Virum in optima Sanitate constitutum Hagae non ita pridem offenderim, praesertim cum observarem, quod probè adhuc in memoria ipsi essent, tam generosa officia quibus olim me Parisijs cumulatus est¹⁾ et quod similia in futurum, quae meis studijs continuandis inservire possent, liberrime mihi promitteret; Nunquam mihi aliud promiseram, â Tanto Viro, quem singulari semper prosecutus fui aestimio, nec possunt alia a Generosis Mentibus expectare, Veritatis Solidae Cultores; Quo vero innotescere possit Dominationi Vestrae, num aeque ac alius merear ut mihi succurratur ne studia mea penitus intermittere coactus sim, idque ob solas Vanitates hujus mundi a quibus Ego quidem hactenus me feliciori successu, quam unquam speraveram, liberavi. Utque videat, si mihi procuret Parisijs ut Pensio de qua nondum absolute securus honorabilis assignetur, num ea aeque dignus ac alius aut num haec Recomendatio mei in sui honorem in futurum cadet, Ipsi hac vice transmitto scriptum de Sanitate conservanda, quod Te apprimè desiderare praesens indicasti, et quod ea intentione quoque communico ut possis hinc colligere, quod non solum studia mathematica hactenus excoluerim, hoc ipsum qualecunque est (circa materiam, quae mihi videtur satis difficilis esse, ut aliquid certum determinetur) Tuae censurae subjicio; Alius fortè hoc statim typis mandaret²⁾; sed Ego admodum caute et lento pede soleo circa similia versari, et postquam cum Amicis hac de re consilia habui; Aliquando vero hoc Dn: Colbert, si ita Tibi visum, sed necdum impressum, communicabo; quando nimirum Tractatum mathematicum de quo coram et quem Regi destinavi publici juris faciam; si haec Dominationi Vestrae grata esse scio alio Tempore, quaedam communicabo circa tractatum quem conscripsi de Emendatione Intellectus, qui si non me admodum fallit opinio, Ipsi non displicebit, jam saltem contenta breviter hic indicabo, con-

1) Voir la Lettre N^o. 2199, note 2.

2) Ce ne fut qu'en 1686 que von Tschirnhaus fit paraître l'ouvrage:
Medicina Corporis, seu cogitationes admodum probabiles de conservandâ sanitate, Amsterodami apud Albertum Magnum & Johannum Rieuwertz. Juniorem. 1686. in-4^o,
suivi bientôt par:
Medicina mentis, sive tentamen genuinae Logicae, in quâ disseritur de Methodo detegendi incognitas veritates. Amstelaedami, Apud Albertum Magnum, & Joannem Rieuwerts Juniorem. 1687. Cum privilegio. in-4^o.

[p. 387]

sistit autem in hisce tribus partibus: 1 Qua occasione et Methodo in viam inciderim quam praestantissimam judico, ad quam in hac vita aspirare licet, quaeque est Inventio Veritatis per nos ipsos 2 Artis inveniendi generalia praecepta quibus adjuti, non solum impossibile erit, ut unquam in falsa incidamus; sed potius certo semper Veritatem simus cognituri; quod infallibiliter semper his medijs ulterius progrediemur, nova ac nova continue detegendo, modo nos ad talia applicare animus nobis sit, idque exiguo labore: 3 In quo praecipue subjecto perscrutando vitam suaviter et cum oblectamento consumere liceat. Haecce omnia si vidisset Illustrissimus Vir et sciret quo in statu et honore inter Meos vivam, quibus impedimentis hactenus vexatus, miraretur forte, quod mens mea sub tanto onere, et tot vanitatibus circumdata et involuta caput erigere adhuc voluit; sed jam quia receptus sum in Academiam Regiam (de quo poterit videre, quid impressum Parisijs dans le mercure Galant³⁾ du Moy Juillet Anno 1682 pag: 308) Res haec tantae difficultatis non erit, modo de pensione annua, mille imperialium magis securam spem haberem; Ego interim Tanto Amico confisus Omnia mea sic disponam, quasi ejusdem tute certus essem et aliquos coadjutores mihi procurabo, ut aliquid singulare praestare valeam, si spe excidam; fateor equidem si respiciam itineris hujus impensus, quod solum eo fine in me versi, nec non quod in adjutores impendere opus habeo, ac praeterea, quod hic declinem omnia officia licet honore et divitijs non destituta, prae ijs quae nondum absolute possideo, fateor ubique me damnum tunc non singulare reportaturum, sed satis mihi tunc erit quod pro viribus conatus fuerim publico sic prodesse et intellectum meum quantum possibile excolere; si vero prout firmissime spero, Tanti Mediatoris ope, et qui in tanto aestimio apud Dn. Colbert, obtineam ut studia mea continuare licet, penitus omnibus dignitatibus et officijs in Patria renunciabo (prout hactenus magno conamine feci, licet id rarum admodum esse reputem in meae conditionis hominibus) quo colligant et alij num indigne sint in me haec officia collata; Caeterum sequenti die Lunae hinc abiturus sum in Patriam, si mihi aliquod responsi dare placeat aut alia occasione, quaeso literas inscribas:

A Mr. Ehrenfried Walther de Tschirnhaus, Seigneur de Kieslingswalda et Stoltzenberg Present à Amsterdam op de Warmerstraat in de Kloeck bij mijn Heer Ameldong Bloeck.

3) Ce journal fut publié à Paris de 1673 à 1674 et de 1677 à 1744. Il en parut plusieurs contrefaçons. Le titre du premier volume est le suivant:
Le Mercure Galant, contenant plusieurs histoires véritables, Et tout ce qui s'est passé depuis le premier Janvier 1672. jusques au Départ du Roy. Tome I. Suivant la Copie Imprimée a Paris, chez Claude Barbin, au Palais m.dc.lxxiii. in-12^o.
Duhamel, dans son ‘Historia Academiae’, rapporte sous l'année 1682:
Die 22 Julii D. Tschirnhause nobilis Germanus inter Academicos est cooptatus.

[p. 388]

De reliquo latinitatem meam excuset; cum hoc rarum fit, inter nostrates in Nobili Viro, cum essem in Academijs ea utcunque tinctus eram, sed tot annorum itinera et negotia effecêre, ut jam non omnia tam congruenter hujus linguae genio exprimam. Sed tam levia absque dubio non respiciet; locutus fui cum Bibliopola mihi nominato in signo capitis Ciceronis et ipsi librum de Remedio Anglico circa Febres⁴⁾ Tibi transmittendum dedi, quod jam receptum erit. Hisce me Tibi Recommendo utpote qui sum omni affectu et studio

Monsieur

Vostre treshumble et tresobeissant serviteur Eh. de Tschirnhaus.

Amsterdam d. 11 Sept: Anno 1682.

Aan den WelEdelen Heer d'Heer Christiaan Hugens Heer van Zulichem Gravenhage.

β 3

4) Le Remede Anglois pour la Guerison des Fiévres avec les observations de Mr. le premier Medecin de S.M. sur la composition, les vertus & l'usage de ce Remede, par N. de B. (Nic. de Blegny) chirurgien ordinaire du Corps de Monsieur. A Paris chez l'Auteur. 1682. in-12^o.