Latijnse gedichten 1607-1620

74 ±31 12 1610 Ged., dl. 1 p. 31

Toelichting

Het eerste van een lange reeks gedichten die Huygens ter gelegenheid van nieuwjaarsdag zou schrijven (zie de opsomming bij Van Strien, Constantijn Huygens, Mengelingh, p. 274 n. 1).

In vss. 13-14 zegt Huygens dat overal nieuwjaarsgeschenken (strenae) worden gegeven. Over de geschiedenis van de gewoonte elkaar ter gelegenheid van 1 januari een geschenk aan te bieden, handelt Lipenius' Integra strenarum civilium historia uit 1670, dat ook nog in het artikel ‘strena’ in re iva kol. 351-353 als standaardwerk wordt genoemd. Lipenius verwijst onder meer naar Symmachus (4e eeuw n.C.), die het ontstaan van het gebruik plaatst in de tijd van de Sabijnse koning Tatius, kort na de stichting van Rome (Lipenius, Integra strenarum civilium historia, p. 19; Symmachus, Relationes 15,1). Op de bedoelde passage uit Symmachus grijpt Hadrianus Junius terug in de opdracht van zijn Batavia (postuum gepubliceerd in 1588), dat hij als nieuwjaarsgeschenk aanbiedt aan de Staten van Holland. Hij vertelt dat het aanbieden van een strena na die allervroegste fase een wijd en zijd verspreide gewoonte is geworden en ook ‘bij ons’ is doorgedrongen (Junius, De voorwoorden van Hadrianus Junius' Batavia ed. Van Miert, p. 34/35).

Metrum

Dactylische hexameter + jambische dimeter.

[p. 279]

Datering

Uit de vermelde leeftijd en de inhoud van het gedicht is een datering rond de jaarwisseling 1610/1611 af te leiden. Mogelijk is het nog in 1610 geschreven, aangezien onderaan het blad het getal 10 staat.

Overlevering

H	K.A. XLIIIa-1, 1611/9r.

Commentaar

1-10	de vergelijking is wellicht geïnspireerd op de gangbare voorstelling van het jaar als een cirkel en het vermeende verband tussen annus en anu(lu)s (zie bijv. Varro l.l. 6,8).
5	licet - magna: Verg. Georg. 4,176: ..., si parva licet componere magnis.
15-16	Dat Huygens een Latijns gedicht als dit kan schrijven, heeft hij te danken aan de huisleraar Dedel, die daarom stellig recht heeft op een strena.