|
| |
S.
| S. Deze letter, te dikwils herhaald, geeft een onaangenaam geluid. I. 361. (159.) |
| 'S voor is, een onberispelyke vryheid. Ten onrechte getwyfeld, of Vondel die gebruikt hebbe. III. 110. (491.) |
| S en En, Genitivi, in den grond byvoeglyke Naamwoorden. III. 168. Aant. |
| Saam. zie Zaam. |
| Saden. zie Onverzadig. |
| Samenmaren. zie Maren. |
| Sanus. Lat. zie Gezond. |
| Sat. zie Onverzadig. |
| Saudenier. zie Soudenier. |
| Scala. B.L. Een Drinkschaal van ons Schaal, in goed Lat. een Ladder. II. 269. (324.) |
| Scandeleren. zie Schandaal. |
| |
| |
| Scanderen van verzen, wat zy. I. 421. Aant. |
| Scech. F.D. zie Zygen. |
| Scerde voor Screde. II. 103. (253.) |
| Schaal. zie Scala. |
| Schaamteloos, niet Schameloos. I. 18. (7.) |
| Schaap, wordt gegrepen by de Vacht. zie Vacht. |
| Schachen, Cachinnari, gerijmd op Lachen. II. 114. Aant. |
| Schadig. zie Ig. |
| Schaffelen. zie Schuiffelen. |
| Schaloos. Misschien van Schaal (niet Schaa) en Loos. I. 18. Aant. |
| Schamen zich, niet enkel Schamen, ik Schaame. Misschien door Vondel by verkiezing geschreven, ik Schame voor ik Schaamme, dat is, ik Schaam my. III. 230. (538.) |
| Schamen. Beter met een Genitivus dan met een Accusativus der zaak. II. 124. (260.) |
| Schand. zie Verwandelen. |
| Schandaal. By Vondel gebruikt is even als Schandalisatie en Scandeleren, een Basterdwoord. I. 388. (172. 173.) |
| Schandalisatie. zie Schandaal. |
| Schande. Twyfelachtig of van Schenden, dan of dit van Schande kome. I. 176. Aant. |
| Schandig. zie Verwandelen. |
| Schapenvacht. zie Vacht. |
| Schapenvel. zie Vacht. |
| Schat. (Zee van) zie Zee. |
| Schaven. Den stroomen niet onaartig toegeschreven. II. 106. en Aant. (254.) |
| Scheepken. I. 37. (12.) |
| Scheflein. H.D. zie Schiflen. |
| Scheijstaal. zie Taal. |
| Schel. Hier van 't verb. Schellen. I. 159. Aant. |
| Schel en Schil verwisseld. I. 475. (210.) |
| Schel. zie Squilla. |
| Schelde voor Schold. I. 466. (626.) |
| Schelden Kwijt. zie Kwijt. |
| Schellen. Verb. van Schel. I. 159. Aant. |
| Schemelen en Schemeren verwisseld. II. 471. (412.) |
| Schemeren. zie Schemelen. |
| Schenden, Schond, Geschonden. Schijnt beter dan Schendde, Geschend. I. 175-181. (70-74.) Vergel. 181. en 182. Aant. Twyfelachtig of dit woord van Schande, dan of Schande van 't zelve kome. 176. Aant. |
| |
| |
| Schendig, Schende van Schand. III. 345. 346. (643.) |
| Schenkerin. zie In. Termin. |
| Schennis. Vrouwlijk, kwalijk Onzydig gebruikt. I. 305. (135.) |
| Schepen. Verb. van Schip, Schepen. I. 158. (63.) |
| Schepen, Scheepte, Gescheept. I. 158. (63.) |
| Schepseling voor Schepsel, een woord, tweemaal voorkomende, niet natevolgen. III. 16. en ald. Aant. (457.) |
| Scherssery. zie Ry. |
| Schetteren, van 't geluid des donders gebruikt. III. 143. (504.) |
| Scheuren en Scheuring, zijn 't gevolg der onverzettelijkheid. Deze woorden, dus fraai, in 't beschryven derzelve gebruikt. II. 362. (363.) |
| Scheuring. zie Scheuren. |
| Scheutig. zie Leevend. |
| Schieten, het Schietspoel. Letterspeling. I. 106. (40.) |
| Schietende. zie Leevend. |
| Schietspoel, het Schietspoelschieten. Letterspeling. I. 106. (40.) |
| Schiflin. F.D. Schiflein. H.D. Navicula. I. 38. (13.) |
| Schynen. zie Infinitivus Obliquus. |
| Schikgodinnen zijn Spinsters, geen Tapsters noch Toveressen, doen iemand sterven, door den draad met de schaar afteknippen. I. 367. (163.) |
| Schil. zie Schel. |
| Schild, op dat van Agamemnon was een Leeuwenkop geschilderd. II. 238. (306.) |
| Schilderen met de pen. II. 297. |
| Schilderen voor de ooren, van fraai muzijk of gezang gebruikt. II. 295. Dit Schilderen eigenlijk 't werk der Dichters, en waarin besta. 295. en 296. |
| Schildery, die de Dichter maakt, moet hy wel in 't ooge houden. I. 303. (134.) |
| Schildery, de Poëzy een sprekende. I. 226. (98.) |
| Schildknapin. zie Bodin. |
| Schip, op Schepen ryden. zie Varen. |
| Schip mennen. zie Mennen. |
| Schip. (Oul. Schep.) Meerv. Schepen, 't verb. Schepen. I. 158. (63.) |
| Schitteren. zie Blikkeren. |
| Schitteren. Frequentat. II. 472. (412.) |
| |
| |
| Schmetterling. zie Vijfwouter. |
| Schnur. H.D. zie Snaar. |
| Schoen. (sleten, versleten, oude) zie Sleter. |
| Schoenzool. zie Zool. |
| Schoffelen en Schuiffelen, een gedurig Schuiven. II. 470. (411.) |
| Schommelen. Frequentat. II. 471. (412.) |
| Schond, Geschonden. I. 175. (70.) |
| Schooien. zie Verschooien. |
| Schooier. zie Verschooien. |
| Schooister. zie Verschooien. |
| Schooner (het) hebben. zie Schoonstaan. |
| Schoonheid, onbekeken, zo goed als Leelijkheid. II. 34. (228.) |
| Schoonigheid voor Schoonheid. I. 58. (22.) |
| Schoonst (zijn) zien. zie Schoonstaan. |
| Schoonstaan is Bloot-, Vlakstaan, Schoon, hier in een vereischte gestalte. De gelegenheid staat Schoon. III. 204. 205. (528.) die gelegenheid heet men Vogelkansse, ook Vogel, de kans staat Schoon, ook het Schooner hebben, zijn Schoonst zien. 205. Aant. |
| Schoot. Het touw, waarmede men de zeilen of viert of aanhaalt. Komt van Schieten, den Schoot vieren is het touw laten schieten. Overdrachtig gebruikt, geloste Schoot, van buskruid onherhaalbaar, gevierde Schoot, weder herhaalbaar. III. 94. 95. (484.) |
| Schoot vieren. zie Vieren. |
| Schop. Geven een Schop met den voet. zie Voet. |
| Schoppen met de voet. zie Voet. |
| Schors. Deze naam dikwils aan 't menschelyke lichaam gegeven. II. 441. 442. (398.) |
| Schoud is Schuld. I. 28. (125.) |
| Schouwburg. (Amsterdamsche) Niet nuttig Fransche Toneelspelen op denzelven te brengen. I. 146. (57.) is van vele misbruiken gezuiverd, ald. (57.) |
| Schouwen Kwijt. zie Kwijt. |
| Schoven. Werkwoord. zie Korenschoof. |
| Schrede, door Letterverzetting Scerde. II. 103. (253.) |
| Schreien is tranen storten. I. 357. (157.) |
| Schreien. Schreeuwen, nu alleen voor Weenen gebruikt, de eerste beteekenis nog overig in Veldgeschrei, Vogelgeschrei,
|
| |
| |
|
Vreugdengeschrei, Moordgeschrei enz. I. 147. (58.) |
| Schryvers. Het aanwyzen hunner misslagen heeft zijn nuttigheid. II. 443-445. (398.) Voorbeelden van dezelven. 445-451. (398-401.) |
| Schryvers. By de oude Vlaamsche moet het zuiverste Nederduitsch worden gezocht. II. 440. (396.) |
| Schryvers, niet op gezag van anderen aantehalen. II. 349. Aant. |
| Schrikken in een werkelyken zin. III. 57. Aant. |
| Schuifelen, den Slangen toegeschreven, ook Piepen en Sissen, Piepen ook aan 't Gras toegeëigend. II. 330. (347.) |
| Schuiffelen en Schoffelen. Frequentat. van Schuiven. II. 470. (411.) |
| Schuiflen. zie Sissen. |
| Schuilwinkel. Zie Winkel. |
| Schuiven, zie Schuiffelen. |
| Schuld Kwyten. zie Kwijt. |
| Schurfdigheid voor Schurfdheid. I. 58. (22.) |
| Schutting verschilt van Hegge, Tuin, Muur. I. 112. Aant. |
| Scouwene (komen te) is onbepaald, of in een dadelyken dan lydelyken zin te nemen zy. III. 60. Aant. |
| Se of Ze. zie Hy. |
| Seare. By de Ouden een Kromzwaard, by ons Seissen. I. 24. Aant. |
| Sectio. zie Rust. |
| Seem. zie Honigzeem. |
| Seim. H.D. zie Honigzeem. |
| Seissen. zie Seare. |
| Sel. Terminatie. Zelfstandige Naamwoorden van dezen uitgang, komen in de beteekenis eenigszins overeen met de Werkwoorden in Elen, en bepalen niet het wezen en gedaante, maar een aanhoudend einde der zaken. II. 472. (412.) |
| Serpent. zie Slang. |
| Sibijlle is Waarzegster. III. 237. (541.) |
| Sidus. (glomerabile) zie Zeilstar. |
| Sieghen. F.D. zie Zygen. |
| Sigen. F.D. zie Zygen. |
| Signum. zie Liverei. |
| Syen voor Zien. II. 189. (287.) |
| Simboli. zie Liverei. |
| Simpel. zie Verwandelen. |
| Simpel, is Slecht, gemeen Simpel Soldaat, gemeen Soldaat, zo ook Simpel Ridder, Simpele
|
| |
| |
|
Woorden, zijn gemeene enkele. III. 131. (500.) |
| Simplex. Lat. zie Verwandelen. |
| Sinden. Imperf. Sinde, Zenden. II. 373. Aant. (k.) |
| Singnet. zie Zegel. |
| Sinken. F.D. zie Zygen. |
| Sissen. zie Soezen. |
| Sissen. zie Kissen. |
| Sissen. zie Schuifelen. |
| Sissen en Kissen verschillen weinig; in de beteekenis niet veel. III. 141. en 142. (504.) Sissen in de beteekenis van Kissen, ald. Sissen van 't piepen der Slangen gebruikt. 141. Aant. 142. (504.) kwalijk van 't geluid eens Kogels, ald. beter Gonzen, ald. en 143. (504. 505.) Sissen meermaal van bloed gebruikt, Schuiflen en Sissen by een gevoegd. Van 't geluid der Vledermuizen gebruikt. 141. Aant. Overgebrachte beteekenis Tsissen en Toetsissen. 142. Aant. |
| Siton. zie Arne. |
| Slaaf voor Slavin. zie Bodin. |
| Slaaf. zie Verwandelen. |
| Slaafken voor Slavinneken. zie Bodin. |
| Slaan in 't lijf. Wordt gezegd van 't eten van onbehoorlyke dingen. II. 282. (330.) |
| Slaan heeft tweederlei zin in Donderslag. zie Donderslag. |
| Slaan. Hier voor Slag. I. 163. (66.) |
| Slaan in den tas. zie Tas. |
| Slag. Komt van Slaan, van Slag, 't verb. Slagen. I. 163. (66.) |
| Slag van Woeringen. zie Woeringen. |
| Slagen, Slaagde, Geslaagd. I. 164. (66.) |
| Slagen, verb. komt van Slag. I. 163. (66.) |
| Slang, Waterslang, Serpent, Slangedrager, Gesternte beschreven. I. 435-438. (194-196.) 't laatste Eskulaap of Herkules. 437. 438. (195. 196.) |
| Slang. Schuifelen, Piepen, Sissen, aan dit dier toegeschreven. II. 330. (347.) |
| Slang, eene dikwils kwalijk Slangen genoemd. II. 51. (234.) Het omhelzen en vatten om den hals, die dieren niet wel toegeschreven. 52. (235.) |
| Slangedrager. zie Slang. |
| |
| |
| Slapende. zie Leevend. |
| Slaper. Iemand die slaapt, eigenlijk gewoon is te slapen. III. 19. (458.) zie ook Er. Termin. |
| Slaperig. zie Leevend. |
| Slave voor Slavin. zie In. Termin. |
| Slave. zie Bodin. |
| Slaven. zie Afgeslaafd. |
| Slaven vertoonden zich duikende voor hunne meesters. III. 132. (500.) |
| Slavery. zie Slaverny. |
| Slaverny. Wat en hoe van Slavery te onderscheiden. I. 239. (104.) |
| Slavin. zie Bodin. |
| Slechten. zie Slissen. |
| Slechts, is Alleenelijk: anders Maar. Slechts en Maar worden niet wel samen gebruikt. II. 519. (434.) |
| Slet. zie Sleter. |
| Sleten, Boel en Schoen. zie Sleter. |
| Sleter. Slet, Slets, Slette, Sletser, komen van Slyten, of wel van Gesleten; en eigenlijk 't geen van ouderdom is Gesleten, Gescheurd; ook Beklad, Bemorst; ook de lappen van iets gescheurd. Slater overdrachtelijk en eigenlijk gebruikt. II. 367. (365.) Slet in den zin van een Beklad en Bemorst ding. 368. (365.) Hiervan de Vrouwennaam Dronke, walgelyke Slet. Kladde, Kladdeken. Sleter 't zelfde als Slet: dat is Arm, Gering, Slecht Vrouwspersoon, ald. zo ook Sletvink. 369. (366.) De naam van Slet eerst gegeven aan Vrouwen, die schandelijk leefden, en is 't zelfde als een versleten Boel, ald. ook Jufferslet, en overdrachtelijk Sleten, Versleten, en oude Schoen genoemd. 370-376. (366.) |
| Slets. zie Sleter. |
| Sletser. zie Sleter. |
| Sletvink. zie Sleter. |
| Slichten. zie Slissen. |
| Slijt. Wortelwoord van Slissen en Slechten. II. 313. (340.) |
| Slyten. zie Sleter. |
| Slissen, Lesschen. II. 310. (338.) Iemands lust Slissen, is 't vuur in iemand uitblusschen. Slissen wordt by Taalkenners alleen door Slechten, Vereffenen, verklaard. Twyfelachtig tot welke dezer twee
|
| |
| |
|
beteekenissen 't geschil Slissen behoore. Waarschynelijkst tot de eerste. De laatste niet gevonden. 311. (339.) Oorlog, Krijg, Brand Slissen, is 't vuur des Oorlogs enz. uîtdooven. 312. (339.) Hair Slissen, 't zelfde als Kemmen, ald. (340.) Overdrachtelijk Gelijk maken. Slissen ook Slichten genoemd. Slissen en Slechten komen beide van Slijt. 313. (340.) Honger Slissen luid vreemd, maar niet kwalijk, is zo veel als Slyten. Naturelyker echter Dorst Slissen, dezelve dikwils een Brand of Hitte genoemd, ald. |
| Slotelijn. I. 38. (13.) |
| Sluier. De Dierenriem, die der Natuur. I. 228. (99.) |
| Sluikbed, overspelig bed. I. 166. (67.) |
| Sluikdienst, koppelary. I. 166. (67.) |
| Sluiken. Wat eigenlijk is, niemand onbekend, oneigenlijk Overspel plegen. I. 165. 166. (66. 67.) |
| Sluiker. Overspeler. I. 165. 166. (66. 67.) |
| Sluikery, oneigenlijk Overspel. I. 165. 166. (66. 67.) |
| Sluimerzoet. zie Zoet. |
| Smaad. zie Smalen. |
| Smaad. Hiervan Smaden, Versmaden, Versmadig, dat is Versmadelijk. II. 174. Aant. zie ook Ig. |
| Smaal. zie Smal. |
| Smadel. zie Smal. |
| Smadelen. zie Smalen. |
| Smadelijk. zie Smalen. |
| Smaden. zie Smaad en Smalen. |
| Smaden op. zie Smalen. |
| Smal, waarvoor ook Smaal, Smale Steden, kleine steden, Civitates minores, hiervan Smalen, verkeerdelijk afgeleid van Smal; want dit zoude moeten beteekenen Smal maken, in den zin van Verkleinen, dat is Verongelyken. Doch van Smal komt het Vrouwelyke Smalle, en Werkwoord Smallen, Versmallen. Men zou dan moeten zeggen: Iemand, niet op iemand Smalen. In Smal, by Plural altijd de l verdubbeld, Smalle, Smalligheid, Smallen enz. Smalle, echter later woord dan Smale. Smale en Smalen, misschien beide van Smaden, Smadelen, Smaden, Smelen. III. 230. 231.
|
| |
| |
|
(539.) en ald. Aant. zie ook Smalen. |
| Smale. zie Smal. |
| Smalen op iemand, al te ruim vertaald, door detrahere alicui. Is niet anders dan Smadelijk spreken, hiervan Smaden op voor Smalen op. Smaad, waarvan Smaden ouder dan Smalen, 't Frequentativum van Smaden, Smadelen. Smalen, een verkorting van Smadelen, gelijk blijkt uit de verkorting van Smadelijk, Smalijk of Smalik, Smalen, een gedurig Smaden. III. 230. (539.) zie ook Smal. |
| Smalen op iemand. zie Smal. |
| Smalen. zie Smal. |
| Smalijk. zie Smalen. |
| Smalik. zie Smalen. |
| Smalle. zie Smal. |
| Smallen. zie Smal. |
| Smalligheid. zie Smal. |
| Smeden, Smeedde, Gesmeed. I. 158. (63.) |
| Smeersel. zie Sel. Termin. |
| Smelten en Smilten, liquescere, beide in gebruik en even oud. I. 474. en 475. (209. 210.) |
| Smid, (oul. Smed) Meerv. Smeden. Hier van 't verb. Smeden. I. 158. (63.) |
| Smilten. zie Smelten. |
| Snaar, is Schoondochter, H.D. Schnur, A.S. Snore. Van 't Lat. nurus, S er voorgesteld. II. 141. en Aant. (267.) |
| Snarenspel, fraaie gelykenis van Gezang, Snarenspel en Dans. III. 70. (475.) |
| Snede in de hand of in den vinger, belachelijk, als kunnende een oorzaak des doods zijn, beschreven. II. 450. (401.) |
| Snede. De geschiktheid om te Snyden, de daad van Snyden, en 't Gesnedene; dus dadelijk en lydelijk. III. 61. Aant. |
| Snede. zie Rust. |
| Snede, Caesura, hoe van Rust verschille. I. 397. |
| Snede of Snyding, 't geen dat de Latynen Caesura, Incisum of Incisio, noemen. Wat dezelve, zo by de Latynen als ons, zy. I. 323. (141. 142.) en ald. Aant. vergelek. 330. (146.) en Aant. Hoe van Rust verschille, ald. en 324. (141. 142.) met malkander verward, ald. en volgg. (142.) Snede en Rust kunnen noit op eene plaats komen. 328. (144.)
|
| |
| |
|
Noodzakelijkheid en nuttigheid der Snede. 329. 330-331. (145. 146.) Hoe veel Sneden 'er in een zesvoetig vers kunnen zijn. 331. (146.) en ald. Aant. Op hoe vele plaatsen gebezigd kunnen worden. 332. en 333. (146.) Hoe vele en waar te gebruiken. 333-336. (147. 148.) Komen niet altijd en overal te pas, en dit door voorbeelden aangetoond. 336-339. (148-150.) Middelen, om 't gebrek der Snydingen te verhelpen. 340-342. (151. 152.) |
| Snel als een bliksem. II. 395. 396. (375. 676.) |
| Sneuvelen. zie Sneven. |
| Snevel. zie Sneven. |
| Snevelen. zie Sneven. |
| Snevelval. zie Sneven. |
| Sneven is Vallen. Geen onderscheid gemaakt tusschen Sneuvelen, Snevelen en Sneven. 1.) Ook Sneuvelen gebruikt by misbruik voor Snevelen, als Leunen voor Lenen, en Speulen, Beuzem, Deuze voor Spelen, Bezem, Deze enz. 2.) Sneevelen, 't Frequentativum van Sneven is dikwils Vallen, of velen die teffens Vallen, ook voor enkel Vallen gebruikt. III. 137. 138. (503.) Overdrachtig, caussa cadere, ald. Aant. 3.) 't Oudste Vallen, by oude Dichters oneigenlijk kwaad doen, eigenlijk van de Wet afvallen. Hier van Misdoen, Snevel of Sneuvel, Misdaad, ook Ongeluk. Hier van vergaan van een vloot. Snevelval, geen goed woord. 139. en Aant. Alle nu alleen voor omkomen, perire gebruikt, vooral van hun die in den krijg blyven, onverschillig gezegd Vallen, Sneven, Blyven. 139. en 140. (503. 504.) |
| Snyding. zie Rust. |
| Snyding. zie Snede. |
| Snik. zie Snikken. |
| Snikken. zie Nikken. |
| Snikkend weenen. zie Nikken. |
| Snippelen en Snipperen verwisseld. II. 471. (412.) |
| Snipperen. zie Snippelen. |
| Snodelic ghecleedt tegen ghecroond met eere en glorien. zie Snood. |
| Snoeper. zie Er. Termin. |
| Snoepery. zie Ry. |
| Snokken. zie Nikken. |
| Snoo voor Snood. I. 87. (33.) |
| |
| |
| Snood Mensch tegen redenloos Dier gesteld. zie Snood. |
| Snood. Door wegwerping der d Snoo. I. 87. (33.) |
| Snood. Nu gebruikt voor Boos, Schelmsch, eigenlijk Verachtelijk, Slecht, Arm. Arm en Snood zeer wel te samen gevoegd, ook Armoede en Snoodheid. Snoodheid en Grootheid tegen een gesteld, Snoode clederen, Arme genoemd, Snood tegen Dierbaar en Kostelijk. Snood mensch vergeleken by een redenloos Dier, Snodelic ghecleedt tegen ghecroont met eren en glorien. III. 201-203. (526. 527.) en Aant. |
| Snoodheid en Grootheid tegen een gesteld, zie Snood. |
| Snore. A.S. zie Snaar. |
| Snorren, dikwils Vliegen, Active gebruikt, voor doen Vliegen. Gesnor, een iedel Geraas, ook de Persoon, die 't zelve veroorzaakt. II. 88-90. (249.) Omsnorren, fraai gebruikt. 89. Aant. |
| Socrates. Door 't Orakel voor den wijsten verklaard, vindt de wijsheid niet by de Dichters. I. 69. (26. 27.) |
| Socrates voor den wijsten der Grieken verklaard, gaat Wyzen zoeken. I. 69. (26.) Vindt ze niet onder de Dichters, ald. (27.) |
| Soezen of Zoezen bootst den klank na van eene sterke vlam. II. 483. (417.) Soezen en Kissen by een gevoegd, ald. 't zelfde als Sissen en Kissen, ald. Soezen van 't geluid der zee gebruikt. 484. (417.) by Broezen gevoegd. Waarvoor misschien Suizen en Bruizen. Bruisschen, Briesschen, Broezen, Proesten enz. Woorden, goed om een overeenkomstig geluid uittedrukken, ald. |
| Sold. (Handvol) zie Handvol. |
| Soldaat. Soldaten van Alexander den Grooten, hoe hunne dapperheid beloond wierd. II. 245. en 246. (310.) |
| Soldaat. zie Soudenier. |
| Soldaat. (Simpel) zie Simpel. |
| Soldanier. zie Soudenier. |
| Soldeknecht. zie Soudenier. |
| Soldenaar. zie Soudenier. |
| Soldener. zie Soudenier. |
| Soldenier. zie Soudenier. |
| Solea. Lat. zie Zool. |
| |
| |
| Solliciteren. B.W. zie Verwandelen. |
| Sols. Fr. uitgesproken Sous. I. 182. (125.) |
| Solum. Lat. zie Verwandelen. |
| Solum. Lat. zie Zool. |
| Sommervogel. H.D. zie Vijfwouter. |
| Sommig doet de E achter een byvoeglijk Naamwoord wegwerpen. I. 432. (192.) |
| Sondarin. zie Bodin. |
| Soudaan, nu Sultan. I. 281. (125.) |
| Soudaat. zie Soudenier. |
| Soudeersel is Soldeersel. I. 281. (125.) |
| Soudenaar. zie Soudenier. |
| Soudenier is Soldaat. I. 281. (125.) |
| Soudenier. Een die om Sold of Soudye dient, een woord, by nieuwen en ouden te vinden. III. 104-106. (488. 489.) Men vindt ook Soudenyer en Saudenier, dit woord verscheidenlijk gespeld als Soldenier, Soldanier, Soudaat, Soldeknecht, Soldener, Soldaat, Soudenaar, Soldenaar, Zoudaat. 105. 106. (489.) |
| Soudenyer. zie Soudenier. |
| Spaceren. zie Spanseren. |
| Spacieren. zie Spanseren. |
| Spanje. zie Hesperye. |
| Spannen den boog. Vondel zegt Opspannen. I. 126. (49.) |
| Spanseren. B.W. By de Ouden beter Spaceren, van 't Lat. Spatiari. I. 350. (155.) ook Spacieren. 351. (135.) Overdrachtelijk gebruikt, Germ. Spatzieren, Ital. Passeggiare, Spatiare, Hisp. Passear, Espaciar, ald. Aant. (s). |
| Spartaan, om 't rijm, in Spartane veranderd. II. 174. (279.) |
| Spartane. zie Spartaan. |
| Spatiare. Ital. zie Spanseren. |
| Spatten in duigen, en Spatten alleen Laborare. I. 100. (38.) |
| Spatzieren. Germ. zie Spanseren. |
| Speculari, 't woord Loeren dwazelijk daarvan afgelegd. I. 188. (77.) Hiervan ons Spektakel en Spekuleren, de e in dit woord veranderd in i, in Adspicio, Conspicio, dit by ons waargenomen in Spiegel, Bespiegelen en Spikkeleren. Ibid. (77.) |
| Speelen de beest. zie Beest. |
| |
| |
| Speelen in Speulen veranderd. zie Lenen. |
| Speelen, uit Speelen, of Speelen varen. zie Varen. |
| Speelen in de oogen, is Schitteren, Tintelen, Flikkeren; wordt gezegd van al 't geen dat eigenlijk of oneigenlijk een tintelend of bewegelijk licht in zich heeft. Ook het geen door een windjen wordt bewogen. Het Speelen ziet op de beweging, hiervan 't speelen en flikkeren der zonne. stralen Beven genoemd. II. 338-340. en Aant. (352. 353.) |
| Speelen. zie Sneven. |
| Speeler. zie Er. Termin. |
| Speelgenoot. zie Speelnoot. |
| Speelnoot of Speelgenoot, wat deze naam beteekene en 't werk van een Speelnoot zy, kan niet wel in 't Lat. Pronuba genoemd worden. II. 182. 183. (283. 284.) |
| Speeten. zie Spitten. |
| Speeten. Verb. zie Spit. |
| Spektakel. zie Speculari. |
| Spekuleren. zie Speculari. |
| Spel. Meerv. Spelen. Hier van 't verb. Spelen. I. 158. (63.) |
| Spel. In de Spelen der 16de eeuw zijn de Zinnekens gewoone Personaadjen. II. 285. (331.) |
| Spellen. Duidelijk Aanwyzen, Verklaaren, ook Verhaalen, Vertellen. Waarvan Voorspellen, Voorzeggen. De eerste beteekenis niet buiten gebruik. Waarvan die van Voorzeggen, is ook Beteekenen en Beduiden, Besluiten, Afneemen. I. 364-366. (161-163.) en ald. Aant. |
| Spelling om de fraaiheid des druks bedurven. I. 287. (128.) |
| Spelling hangt af van den oorsprong der woorden. I. 459. (205.) |
| Spet. zie Spit. |
| Speulen. zie Sneven. |
| Speulen voor Speelen. zie Lenen. |
| Spiegel. zie Speculari. |
| Spiegelaar, Narcissus fraai dus genaamd. III. 19. (458.) zie ook Aar. Termin. |
| Spielgelen. zie Verwandelen. |
| Spies, lange met klimopbladeren versierd, by de Bacchanten in de hand gedragen. II. 228. (300.) |
| Spiets. zie Spits. |
| |
| |
| Spiets en Sabelen zie Spits. |
| Spijs. Alles wat iets, al is 't zelf leevenloos, doet groeien, ook overdrachtelijk het geen den honger verdrijft, en den mensch doet afneemen. I. 369. (164.) |
| Spijt, komt van Spit. I. 162. (65.) |
| Spytig, komt van Spit. I. 162. (65.) |
| Spyzen. zie Zogen. |
| Spikkeleren. zie Speculari. |
| Spit. (Oul. Spet.) Meervoud Speten. I. 158. (63.) Hier van de Werkwoorden Spitten en Speeten. Spetten, nu eigenlijk Graaven. Spit, alles wat Scherp, Puntig is. Hiervan Spitten, Steeken, nu Graaven. Spits, Spitsig, Spitsen, exacuere. Het Spit in den rug hebben. Spet, nu Spit, Braadspit, ook Spijt, Spytig. Speeten, is aan 't Spit steeken, iemand aan den wand Speeten, Spitten en Speeten met malkander verward. 160. en volgg. (64.) |
| Spits voor Pijl. III. 191. (522.) Voor Spits en Zwaarden, moet men leezen Spiets en Zwaerden, by voorbeeld, Spits, eigenlijk Heirspits, ald. Spiets en Zwaard, allerlei Krijgsgeweer, door Sweert of Spits of Wapens, waar Wapens niet wel is bygevoegd, Spiets en Sabelen. 192. (523.) |
| Spits, komt van Spit. I. 162. (65) |
| Spitsen. Verb. komt van Spit. I. 162. (65.) |
| Spitsig, komt van Spit. I. 162. (65.) |
| Spitten. Verb. zie Spit. |
| Spitten. Alle Steken met een Punt; Speeten, aan 't Spit steeken. I. 441. (197.) |
| Splitternaakt. zie Moedernaakt. |
| Spoed. (met der) Oude Abl. I. 382. (169.) |
| Sponghe. zie Spongie. |
| Spongi. zie Spongie. |
| Spongie. 't Uitpersen der wolken, niet wel by dat eener Spongie vergeleken. I. 101. (38. 39.) Spongie wordt nu zelden gezegd, maar Spons, men schreef ook Spongi, Sponsie, Sponghe, Sponsy, ald. 102. en 103. (39.) |
| Spons. zie Spongie. |
| Sponsie. zie Spongie. |
| Sponsy. zie Spongie. |
| |
| |
| Spraidan. A.S. zie Spreiden. |
| Sprakeloos, niet Sprekeloos. I. 18. (7.) |
| Spreeken. (Gebruik van) zie Gebruik. |
| Spreeken met penselen. II. 297. |
| Spreeken met stomme wangen. II. 297. |
| Spreektaal. zie Taal. |
| Spreekwijs, oneigenlyke moeten ontleend worden van zaaken, die in natuur overeenkomen met die van welken men spreekt. I. 442. (198.) |
| Spreekwijs. Verzameling van fraie dichterlyke en overdrachtelyke Spreekwyzen, waardoor de woorden Drinken, Indrinken, Verdrinken, Hooren, Zien, Zwelgen, Kussen, Schilderen, Spreken, Luisteren, enz. enz. overdrachtelijk worden gebruikt. II. 290-299. zie ook op gemelde woorden. |
| Spreekwyzen. Buitengewoone moeten altijd verzeld zijn van een buitengewoone aardigheid. III. 62. (472.) |
| Spreiden het Bed, is het Bed maken. Wat anders, is het Bed met een deken Spreiden. Het Bed Spreiden, is zo veel als 't zelve Glad, Effen, Gelijk maken. Een pad Spreiden, 't zelve Gelijk, Effen maken. II. 184. 185. (285.) Spreiden, H.D. Spreiten, A.S. Spraidan, Spredan, expandere, extendere komt van Breiten, S daar voorgesteld zijnde. 185. Aant. |
| Spreiten. H.D. zie Spreiden. |
| Sprengen. zie Sprengkelen. |
| Sprengkelen. Frequentat. Gedurig Sprengen. II. 470. (411.) |
| Spring. zie Springen. |
| Springader. zie Springen. |
| Springen, aan 't water toegeschreven. Hiervan Springvloed, Springty. Hooge Vloed, Hoogty. Zoute Spring, de Zee, Spring, dat is Springty of Vloed, ook een bron van Springend water. Hiervan Springader, Spring, nog in een anderen zin van een lage gebruikt. Spring op het touw brengen. Sprong, 't zelfde. II. 42-49. (231.-234.) |
| Springty. zie Springen. |
| Springvloed. zie Springen. |
| Sprong. zie Springen. |
| Spuitje. zie Wolkje. |
| Squilla. B.L. Van ons Schel
|
| |
| |
|
eerst veranderd in Skella, in goed Latijn zeker Kruid of Vischken. II. 269. (324.) |
| Staal. Specimen. zie Digma. |
| Staan. (Schoon en Schooner) zie Schoon. |
| Staan op de Wip. zie Wippen |
| Staande. zie Abl. Abs. |
| Staaren is Staroogen, zien met een onverdraaid gezicht. II. 452. (402.) Staarende oogen, waarvan Staaroogen. 453. (402. 403.) beter schrijft men Starren of Sterren, ald. Waarvan Staroogen, dat is zien naar den Hemel of naar de Sterren. Starren en Staaroogen ook zo gebruikt. Adverb. Sterlinks of Staarlinks. 454. (303.) Starren en Staroogen zou kunnen worden genomen voor zien in de Sterren. 455. (403. 404.) en ald. Aant. |
| Staaren. zie Halstarrig. |
| Staarlinks. zie Staaren. |
| Staaroogen. zie Staaren. |
| Staartrijm, wat zy. II. 27. (125.) niet altijd kwaad, somtijds zelfs deftig. 28. (226.) |
| Stabulari. Lat. zie Verwandelen. |
| Stalen is van Staal. II. 332. (349.) |
| Stam. (geboren uit iemands) Verschilt van geboren uit iemands Zaad. Stam, overdrachtelijk Geslacht. I. 233. (102.) |
| Stamelen en Stameren verwisseld. II. 471. (412.) |
| Stameren. zie Stamelen. |
| Standaarden. Strobossen, by de Romeinen eertijds voor dezelven gebruikt. I. 443. (199.) |
| Stapelen, 't Gebergte op een, te flaauw, veel krachtiger, Berg op Berg. I. 49. en 50. (19.) Zoo ook Glos op Glos, Kwaad op Kwaad. 50. (20.) II. 73. (242.) |
| Staroogen. zie Staaren. |
| Starren. zie Halstarrig. |
| Starren. zie Staaren. |
| Starrig. zie Halstarrig. |
| Steeken. De walg Steeken. zie Walgen. |
| Steen. De Steenen Stenen. zie Stenen. |
| Steen. Een Drinken, aan Steenen toegeschreven. zie Drinken. |
| Steen. Altijd Manlijk, echter fraai door Vondel Vrouwelijk gebruikt, van de Steenen
|
| |
| |
|
by Pirre geworpen, die in Vrouwen veranderden. I. 124-126. (48. 49.) |
| Steen in Stien veranderd. zie Lenen. |
| Steenachtig, met den toon op de eerste greep, dat Steen schijnt. II. 151 Aant. |
| Steenen. De Steenen Steenen, is de gemeenste van alle Letterspelingen. II. 485. 486. (418.) Verklaaring derzelve. 486. 487. (418. 419.) |
| Steenrots, een Drinken aan de Steenrotsen toegeschreven. zie Drinken. |
| Steigeren voor. Iemand doen Steigeren. III. 62. 63. (471. 472.) |
| Stellen de Pypen. zie Pijp. |
| Stellen op de Wip. zie Wip. pen. |
| Stellen. Zich Gelaten, Gelatig. zie Gelaten. |
| Stelsel. zie Sel. Termin. |
| Stem. Vernemen door de oogen. II. 297. |
| Stemma. Lat. zie Insigne. |
| Stemme. (met luider) zie Naamval. |
| Sterfbaar. zie Reisbaar. |
| Sterhalzig. zie Halstarrig. |
| Sterlinks. zie Staren. |
| Steroogen. zie Halstarrig. |
| Steropé, eene der Pleiades. III. 185. (519.) Ook genomen voor de geheele Zevenstar. 188. (521.) |
| Sterrefdag, om de maat, voor Sterfdag. II. 83. Aant. |
| Sterren. zie Halstarrig. |
| Sterren onder de Goden gerekend. I. 26. (9.) |
| Sterren. zie Staren. |
| Sterren. Waarom gezegd in keer te staan, om den midnacht uittedrukken. III. 38. Aant. kunnen eigenlijk niet gezegd worden te keeren. 38. en 39. Aant. |
| Sterrende Oogen. zie Halstarrig. |
| Sterrig. zie Halstarrig. |
| Sterrigheid. zie Halstarrig. |
| Sterven. Imperfect. Eertijds Sturf, Storf en Sterf, noit Stierf, gelijk tegenwoordig. II. 76. en 77. en ald. Aant. (243.) |
| Stervende voor Sterver of Sterveling. III. 18. Aant. |
| Sterver voor Stervende. III. 18. (458.) eigenlijk iemand die gewoon is te Sterven. 19 (458.) zie ook Er. Termin. |
| Steunsel. zie Sel. Termin. |
| |
| |
| Stien voor Steen. zie Lenen. |
| Stier. Wordt gegrepen by de Hoornen. zie Vacht. |
| Stierevacht. zie Vacht. |
| Stierf voor Storf. II. 76. (243.) |
| Stijfhoofdig verschilt van Hoofdstijf. II. 169. (277.) |
| Stijfsel. zie Sel. Termin. |
| Stygen te Wagen, te Koets. I. 249. (110.) |
| Stijl. (beknoptheid en bondigheid van) Een deugd in alle schriften, zo in rijm als onrijm. III. 51. (469.) |
| Styven. De wind Stijft krak op krak. zie Krak. |
| Stijx. Waarom Schrik en God der Goden genoemd. I. 70. Aant. |
| Stilligheid voor Stilheid. I. 58. (22) en Aant. |
| Stimulare. Lat. zie Verwandelen. |
| Stipulari. Lat. zie Verwandelen. |
| Stof (in 't) heeft een eigenlyke, meer oneigenlyke beteekenissen. Vooral die van een vrywillige en allerdiepste verneedering, waarin 't grootste bewijs, dat men zich voor iemand ter Aarde of in 't Stof werpt, welke laatste uitdrukking nadrukkelyker is dan de eerste, III. 224. (536.) De uitdrukking verneederen zich in 't Stof, ten onrechte bedild. 225. (536.) Ook zegt men in die beteekenis, kruipen in 't Stof, kruipen langs de Aarde, en kruipen in 't Stof langs de Aarde. In 't Stof kruipen, en langs de Aarde kruipen, ook in andere beteekenissen onverschillig gebruikt, ald. en Aant. 226. (537.) |
| Stoïschen stelden twee beginselen, een Werkend, dat is God, een Lydend, dat is de Stoffe. I. 19. (7.) |
| Stommelen. Frequentat. II. 471. (412.) |
| Stookery. zie Ry. |
| Stop. Hier van 't verb. Stoppelen. I. 159. Aant. |
| Stoppelen. Verb. van Stop. I. 159. Aant. |
| Stopwoorden om 't rijm te vinden, een groot misstal. Voorbeelden derzelven. I. 478. 479 (212.) |
| Storremwind, om de maat voor Stormwind. II. 83. Aant. |
| Stotteren, dikwils Stooten. Frequentat. II. 472. (412.) |
| |
| |
| Straffe, ter Straffe vorderen. I. 67. (26.) |
| Strand, aan Strand op de zee. zie Zee. |
| Strandgevogelt. (Teelt van) zie Teelte. |
| Strandsibille, ook Strandwaarzegster, Waterprofetin en Zeesibil genoemd. III. 237. (541.) |
| Strandwaarzegster. zie Strandsibille. |
| Strangulare. Lat. zie Verwandelen. |
| Streelen. (en Kwispelen) zie Kwispelstaarten. |
| Strengelen. zie Huwen. |
| ΣΤΠ´ΦΕΙΝ. Gr. zie Verwandelen. |
| Striderinne. zie In. Termin. |
| Strijd. Hiervan Stryden, Gestreden. zie Zwymen. |
| Strijd. Waarom de Lacedemoners in het purper, en met kransen of kronen op het hoofd ten stryde trokken. II. 246. en 247. (310. en 311.) |
| Stryderin. II. 306. (336.) |
| Strobosschen, eertijds by de Romeinen voor Standaarden gebruikt. I. 443. (199.) |
| Stroom. zie Varen. |
| Stroom, wordt niet onaartig gezegd de landen te Schaven. II. 106. (254.) |
| Stroomgodinnen, Naïdes verkeerdelijk Boomgodinnen genoemd. I. 472. (209.) |
| Stroomliverei. zie Liverei. |
| Stroopen. Woord van de jacht, eigenlijk de huid afhalen. I. 135. en 136. (53. 54.) |
| Stroot. zie Strot. |
| Strot. zie Lot. |
| Strot, Stroot en Strote, is Storte. Men moet dus zeggen ten Strote, niet ten Strotte uit. II. 442. (397.) |
| Strote. zie Strot. |
| Stuckelkijn. I. 35. (12.) |
| Stutsel. zie Sel. Termin. |
| Stuurboord, de rechter zyde van 't Schip, dus genoemd, omdat de Stuurman altijd het Stuur aan die zyde heeft. III. 97. 98. (485.) |
| Subjunctivus, in plaats van denzelven, met dat somtijds een Infinitivus gebruikt. II. 309. (337. 338.) |
| Substantivum, een Werkwoord, van 't zelfde afkomende, houdt in het al of niet verdubbelen van den Medeklinker denzelfden voet als 't zelfde in 't Meervoud.
|
| |
| |
|
I. 156. en volgg. (62. 63.) vergeleken met 159. Aant. |
| Suculae. Lat. zie Zeilstar. |
| Suehor. Fr. T. zie Sweer. |
| Suizen. zie Soezen. |
| Sultan, noemden de Ouden Soudaan. I. 281. (125.) |
| Sultane, beter dan Sultanin. zie In. Termin. |
| Sultanin. zie Sultane. |
| Suonere. F.D. Zoener is Verzoener, Christus. III. 33. (464.) |
| Superlativus, wat kracht het woordtjen Aller denzelven by zette. I. 202-204. (85-87.) |
| Suus. Lat. Door ons Zijn, Haar en Hun uitgedrukt. II. 509. (431.) |
| Swaithra. Goth. zie Sweer. |
| Sweer, is Schoonvader, Socer, ook Zwager, Behuuwdbroeder; is een verkorting van Zwager, of Zweger; komt van Wogan, nubere. Al wie aanbehuuwd is, is Zwager, Zwegher, Zweer, Goth. Swaithra, A.S. Sweor, Fr. T. Suehor. I. 496. Aant. |
| Sweor. A.S. zie Sweer. |
|
|
Auteursrechtvrij