Verzamelde werken. Deel 6. Biografie

[p. 499]

In memoriam W. de Sitter
1872-1934^*

Zoo als Sluyters hem geschilderd heeft, kenden hem de meesten, die nu het ledig voelen, dat zijn heengaan liet: vroeg grijs, maar oud noch van geest noch van hart. De teerheid van zijn uiterlijk liet niet vermoeden, hoe onvermoeid hij zich gaf aan zijn wetenschap, aan zijn vele plichten en aan hen, die hem lief waren.

Nu hij niet meer met ons is, rijst voor mij telkens het beeld op van De Sitter, zooals wij zijn vrienden hem gekend hebben veertig jaar geleden. Dat beeld zal door geen wetenschappelijke herdenking, hem gewijd, worden vastgelegd, en toch is het, voor de kennis van den man, van gewicht, te kunnen zien, wat de jonge man beloofde. Is niet deze Studentenalmanak de plaats, waar ik mag beproeven, het beeld van dien jongen Willem de Sitter met enkele lijnen naast dat hiernevens te zetten?

Een lange, slanke figuur, met een fijn gezicht, toen al vrij bleek, onder blond haar, dat nog de krul uit den jongenstijd niet geheel verloren had. Aan zijn welgemaakt postuur deed het ietwat linksche van zijn bewegingen even afbreuk. Hij was een goed ruiter en een uitstekend schaatsenrijder. In alles wat hij deed kenmerkte hem een zekere nonchalante onverschrokkenheid, misschien verwant aan de ongeschokte zelfstandigheid, die in hem den telg van een patricisch geslacht verried.

Het overheerschende in zijn uiterlijke verschijning waren zijn oogen: groote, donkerblauwe oogen, vast en rustig van blik, met niets van zelfbehagen erin, niets verholens of gejaagds. Hij sprak weinig, maar nam levendig deel aan wat anderen zeiden, zijn pijp rookende, tot hij opeens over een punt, dat hem ter harte ging, zelf ijverig het woord nam.

De roep van zijn mathematische gaven ging hem al, toen hij als student aankwam, vooruit. De brandende geestdrift voor de wetenschap verliet hem geen oogenblik. Hij sprak er gaarne met zijn vrienden over, en wist hen, zoo niet te doen begrijpen dan toch te doen vermoeden, wat hem bezighield. Het waren steeds de grondvragen, waarover hij sprak. Hij las Newton in het Latijn.

Zijn diepe vereering voor den grooten Kapteyn heeft ongetwijfeld den bodem bereid voor den overgang van de zuiver mathematische richting zijner studiën tot de sterrekunde, dien de omstandigheden tegen het laatst van zijn studietijd meebrachten.

* Almanak van het Leidsche Studenten Corps, 121e Jrg., 1935. S.C. van Doesburgh, Leiden 1934.

[p. 500]

De onverpoosde, zeer zelfstandige studie belette hem niet, zich met lust te wijden aan de genoegens van het studentenleven. Hij had een gave voor vriendschap, een vriendschap, die voor velen openstond, maar waarin hij, als in concentrische cirkels, in het engste verband slechts enkelen besloot. Hun schonk hij een trouw en een toegewijdheid zonder voorwaarde. Hen liet hij deelen in wat naast de wetenschap zijn liefde had, dat was de Veluwe. Wat de wijdheid en de eenzaamheid van de Veluwe in het weefsel van zijn wezen beteekend hebben, weten zij, die vaak zijn groote passen trachtten bij te houden, wanneer hij, op lange tochten over de heide en door de bosschen, als opgaande in een kosmische vervoering, de krachten voor zijn geest scheen in te drinken. Onverbrekelijk blijft voor hen de geur en het licht van dat eenvoudig-groote landschap verbonden aan hun besef van zijn edele en onvergankelijke trouw.