|
| |
Inden name Goets ons Heren
[1306]
Inden name goets ons heren: Wi Willaem Graue van Henegouwen, van Hollant, van Zelant, ende Here van Vrieslant: Maken cont allen luden, dat vvi onzen lieuen ende ghetrouwen poerters in Leyden,] die houders zijn dezer tieghenwoerdigher letteren: Ontfanghen hebben, ende nemen in onzer zonderlangher bescermenesse tieghens alle manne: ende vernuwen hem, ende belouen voer ons ende voer onze nacomelinghe vvit]telike ende trouwelike alle hare oude vriheden ende hantuesten te houdene, ende te starkene, elke ende alle die hem ghegheuen zijn ende verleent van onzen voer-
| |
Inden name Gods ons Heren
[1315]
Inden name gods ons heren: Wi Willem Graue van Henegouwen, van Holland, van Zeeland, ende Here van Vriesland, maken kond allen luden dat vvi onen lieuen ende ghetrouwen] porters in Leyden, die houders zijn dezer tieghenwordigher lettren: Ontfanghen hebben, ende nemen in onze zonderlanghe bescermenesse tieghens alle manne: ende vernuwen hem ende belouen vor ons, ende vor] onze nacomelinghe vvittelike ende trouwelike alle haere oude vriheden ende hantuesten te houdene ende te starkene, elke ende alle die hem ghegheuen zijn, ende verliend van onzen
| |
| |
| |
[1306]
vorders Grauen van Hollant, alsoe varre als si hier na bescreuen staen.] Ende oec om dat si ons wel ende trouwelike ghedient hebben, ende noch doen sullen. Ende om liefte die vvi tot onzer poerte voerseyt hebben, soe hebbe vvi bi rade onzer edelrelude, ende onzer huusghenoeten, enige pointe die] haer oude hantuesten houden, ende hier na niet bescreuen en staen, of ghelaten ende quite ghescouden, om dat si hem niet oerbaerlic en vvaren, ende ander pointe ende vriheden te gheuene die hem nutte ende oerbaerlike sijn, in der manieren] alst hier na bescreuen staet.
Int eerste poerters in Leyden diene sullen noch ons, noch anders niemende, ghenen, beden, chinse, of enich onghelt, hoe dat ghenoemt moghe vvorden, sonder bottinghe, dat sal men gheuen van den dorden jare int dor]de: Ende dat sal vvezen drie pont ende vijf scellinghe, ende niet daer bouen.
Ende gheuielt dat vvi voeren, ende gheroepen vvorden tote des Keysers Houe, of vvaert dat vvi, of onze zone, ofte onze broeder Ridder vvorden, of vvaert dat vvi, ofte] onze zone, ofte onze broeder vvijf namen, of vvaert dat vvi onzer dochter, of onzer suster manne ghauen, soe sijn si ons scoudich in elken pointe of sticke voerghenoemt, tien pont Hollants.
Voert soe sullen si ons in onzen oerloghen, ende tot onzer hereuaert,] ende des meens lants, alse tgemeenne lant vaert, dienen, ende helpen met viue ende twintich mannen, ende in der poerte cost, tote der tijt dat si comen zien tot ons, of daer onze Maerscalk es van den Here, ende van dien voerwaert, soe sullen si vvezen] in onzen coste alsoe langhe alse die heren-uaert duert, ons vvakende omtrent ons,
| |
[1315]
vorders Grauen van Holland, also verre] als zi hier na bescreuen staen, Ende oec om dat zi ons vvel ende trouwelike ghediend hebben, ende noch doen zullen. Ende om liefte die vvi tot onzer porte vorseid hebben, So hebben vvi bi rade onzer edelre lude, ende onzer huusghenote] enighe pointe die hare oude handuesten houden, ende hier na niet bescreuen en staen, ofghelaten ende quite ghescouden, om dat zi hem niet orbaerlic ene vvaren, ende andre pointe ende vriheden te gheuene die hem nutte ende orbairlic zijn,] indere manieren alst hier na bescreuen staet.
Int eerste porters in Leyden diene zullen noch ons, noch anders niemene, gheuen beden, thinse, noch enigh ongheld, hoe dat ghenoemd moghe vvorden, zonder] bottinghe, die zal men gheuen van den dorden jare int dorde, ende dat zal vvesen drie pond ende vijf scellinghe, ende niet daer bouen.
Ende gheuield dat vvi voeren, ende gheroepen vvorden tote des Keysers Houe, of vvaert dat] vvi, of onze zone of onze broeder, Ridder vvorden, of vvaerd dat vvi, of onze zone, of onze broeder vvijf namen, of vvaerd dat vvi onzer dochter, of onzer zuster manne gauen, so zijn zij ons scoudich in elken pointe of sticke vorghenoemd], tien pond Hollands.
Vord zo sullen zij ons in onzen orloghen, ende tot onzer Herevaerd, ende des meens lands alze tghemene land vaerd, dienen, ende helpen met viue ende twintigh mannen, ende in der porte cost tote diere tijd dat zij] comen zien tot ons, of daer onze Marscalc es vanden Here, ende van dien vordwaerd, so zullen zij vvesen in onzen coste also langhe als die Hereuaerd duerd, ons vvakende ommetrent ons,
| |
| |
| |
[1306]
in onzer tinte alle nachte.
Voert soe sullen si vrilike varen ende keren met al haerre coepmanscepe ende goede, sonder tollen, te gheuene ouer al in onzer Graefscep ende] heerscep.
Voert soe vvien men enen vrede vermaent bi des Grauen bode, of bi des Burchgrauen rechtere, ofte bi Scepene der voerseyder Stede, ende dien vrede niet en ghaue, vvorde hi verwonnen met tueen Scepenen, soe vervoerde hi tien pont.
Die den anderen bi den hare treckede, of metter vuste sloeghe, vvort hi verwonnen met tueen Scepenen, die verboerd tien scellinghe.
Ende die dan anderen slaet met enen staue, of met enen stocke, die verboerd viertich scellinghe, ende men sal den] ghequetsten ghenoech doen by rade der Scepene: ende en droeghen Sijs niet ouer een, soe soudet bliuen daer die viue vvilden: ende en mochten zijs niet ouer een draghen, soe soudemen den ghequetsten ghenoech doen si sGrauen raet, ende des Borch]grauen.
Die den anderen enen vingher of slaet, die verboerd tuee pont, ende tuee scellinghe: ende is hi van buten, die salt beteren na den ghemeenen rechte des Lants.
Soe vvie van den poerteren vochte in de poerte, dien en sal men nerghent leeden,] of voeren buten der poerte jeghens sinen vville, noch binnen der poerte legghen, of houden jeghens sinen vville, alse verre als hi binnen der poerte heeft daer hi of ghenoech doen moghe, of borchtochte, of andere sekerhede doen mach den Graue ende den] ghequetsten van ghenoech te doene.
Die den anderen ofslaet ene hant, voet,
| |
[1315]
in onzer tinte alle nachte.
Vord zo zullen zij vrie]like varen ende keren met al haerre copmanscepe ende goede, zonder tollen te gheuene ouer al in onze Graefscep ende Herscep.
Vord zo vvien men ene vreide vermaend bi des Grauen bode, of bi des Borghgrauen rechtre, ofte bi Scepenen der vor]seider Stede, ende dien vreide niet en ghaue,vvorde hi verwonnen met tuen Scepenen, zo verboerde hi tien pond.
Die den andren biden hare treckede, of, metter vuste sloeghe, vvord hi verwonnen met tueen Scepenen, die verboerd tien scel]linghe.
Ende die den andren slaed met enen staue, of met enen stocke, die verboert viertigh scellinghe, ende men zal den ghequetsten ghenoegh doen bi rade der Scepenen: ende en droeghen zijs niet ouer een, zo zoudet] bliuen daer die viue vvilden: ende en moghten zijs niet ouer een draghen, zo zoudemen den ghequetsten ghenoegh doen bi sGrauen raed, ende des Borghgrauen.
Die den andren enen vingher of slaet, die verboerd tuie pond, ende tuie] scellinghe: ende is hi van buten, die zalt betren na den ghemenen rechte des Lands.
So vvie van den portren vochte in die porte, dien en zal men nerghend leeden of voeren buten der porten ieghens zinen vville, noch binnen der porte] legghen of houden ieghens zinen vville, also verre als hi binnen der porte heuet daer hi of ghenoegh doen moghe, of boreghtughte, of ander zekerhede doen, magh den Graue ende den ghequetsten van ghenoegh te doene.
Die den] andren ofslaet ene hand, voet,
| |
| |
| |
[1306]
ofte enen arm, ofte oghe vte steket, die verboert tien pont, ende vvi sullen dien ghequetsten beteringhe doen hebben, alse redelic es, bi Scepenen ende bi] den Raet.
Voert waert dat die achte Scepene, of enich van dien achten, om recht ofte om oerdeel, dat si te rechte ghewijst hadden jeghens yemende, quamen in viantscepen ofte in veeten, vvi, ende die Burchgraue, sullense in dezer sake trouwe]like bescermen, ende dat of nemen.
Soe vvie huusurede breket, alse aneuechtende yements huus, die verboerd vijf pont.
Soe vvie vvie, ende begheert poerter te vvorden te Leyden, die sal vvorden ontfanghen, ende poerter ghemaect bi den Borchgraue, of bi] den Scepenen der voerseyder Stede, ende hi sal gheuen viertich penninghe Hollants, ende niet meer, in den teekene Sire ontfanghenesse: ende die ene helft sal hebben die Borchgraue, ende die ander heeft die Scepene: ende die ontfanghen poerter sal bliuen vvoen-nachtich] in der voerseyder Stede alse ander poerters.
Voert soe ne sal gheen poerter van Leyden, die in de poerte vvoent, ende daer hout huis na sinen vvezen, alse den vvonen toe behoert, voerwaert meer verbonden vvezen, of scoudich te gheuene enich scot van sinen] lande, of van sinen goede, soe vvaer dat hijt legghende heeft buten der poerte van Leyden, noch men selse, noch en mach daer toe yet duinghen dat te gheuen.
Voert vvaert dat yement die vvoent buten der poerte van Leyden, het vvaer een, ofte meer], enen poerter van der Stede binnen der voerseyder poerte vvonende, aneworde of ane-
| |
[1315]
ofte enen arm, ofte oghe vute steket, die verboerd tien pond: ende vvi zullen den ghequetsten beteringhe doen hebben, alse redenlec es by Scepenen ende bi den Raed.
Vord vvaerd dat die achte Scepenen,] of enigh vanden achten, omme recht ofte om ordeel dat zy te rechte gewijst hadden, iegens yemende quamen in viantscepen, ofte in veten, vvi, ende die Borghgraue sullenze in deser zaken trouwelike bescermen, ende dat of nemen.]
So vvie huusureide breket alse van aneuechtende yements huus, die verboerd vijf pond.
So vvie vvil, ende begherd portre te vvorden te Leyden, die zal vverden ontfanghen, ende portre ghemaket bi den Borghgraue, of bi den] Scepenen vander vorseider stede, ende hi zal gheuen viertigh penninghe Hollants, ende niet meer, inden tekene zire ontfangnessen, ende deene helft sal hebben die Borghgraue, ende dandre helft die Scepenen: Ende die ontfanghen portre zal] bliuen vvoenaghtigh inder vorseider Stede als ander porters.
Vord zo en sal gheen portre van Leyden, die in die porte vvoend, ende daer houd huus na zinen vvesen, alse den vvoenen toe behord, vorword meer verbonden vvesen, of scoudich te] gheuene enigh scot van zinen lande, of van zinen goede, zo vvaer dat hiet legghende heeft buten der porte van Leyden: noch men selse noch en magh daer toe yet duinghen dat te gheuen.
Vord vvaert dat yement die vvoend buten der porte van] Leyden, het vvare een, ofte meer, enen portre vander Stede binnen der vorseyder porte vvoenende aneworde, of ane-
| |
| |
| |
[1306]
uochte met ghewelde, of met onrechte, ende dat tueen Scepenen, of anders tueen vvittachtighen, mannen vter seluer poerte kenlic vvare, of orconden dat alsoe te vvezen, soe verleene] vvi onzen ghemeennen poerters voerseyt, dat si dien poerter die anegheuochten es, of anegheworden is, sullen moghen bi staen, ende met hem vechten, alse dat onrecht ende die cracht te vvederstane, sonder onzen torn ende beteringhe.
Voert vvaert dat yement van] den poerteren beseit vvorde met doetslaghe, van roeue, van dieften, of van enighen anderen suaren berofte, ofte valscheden, ende hi daer of verwonnen vvorde van den Scepenen van der poerte, of dat hi in dier misdaet begrepen vvorde, die sal ontliuet vvor]den na dien dat die misdaet es, die hi ghedaen heeft: ende anders soe sal hi staen tote fire onscoude.
Ende men sal ghenen poerter van Leyden moghen campen.
Ende es yement van den Scepenen der poerte onnutte int Scependoem, dien sal men of] doen sonder vvedersegghen, ende enen anderen vveder setten in sine stede, die nutter ende oerbaerliker es.
Soe vvie enen poerter van Leyden bescultichte van enigherande sake, daer en sal, niement of hebben moghen anders dan Scepene vonnesse.
Soe vvie enen poerter van Leyden ghelt] scoudich es, daer die dach of gheleden es, of vvare, in vvies Ambocht hi vvoent, die tghelt scoudich es binnen der Baeliouscep van Rijnlant, daer soe ombiede vvi den Ambochts Here of sinen Scoute, ende vvillen dat hi den poertere zijn ghelt inpande, ofte die pennin]ghe doe hebben alsoe groed alse drie Scepene, ofte meer kennen: vvaert oec
| |
[1315]
uochte met ghewelde, of met onrechte, ende dat tueen Scepenen, of anders tueen vvittaghtighen mannen vter seluer] porte kenlic vvare, of orconden dat also te vvesen, so verlienen vvj onzen ghemenen porters vorzeid, dat zi dien portre die anegheuochten es, of anegheworden es, sullen moghen bi staen, ende met hem vechten, also dat onrecht ende die] craght te vvederstane zonder torn ende beteringhe.
Vord vvaerd dat yement van den portren bezeghet vvorde met doodslaghe, van roue, van dieften, of van enighen andren zuaren berofte, ofte valscheden, ende hi daer of verwonnen vvor]de van den Scepenen vander porte, of dat hi in dier misdaet begrepen vvorde, die zal ontliuet vvorden na dien dat die misdaet es die hi ghedaen heft, ende anders zo zal hi staen tote zire onscoude.
Ende men zal ghenen portre] van Leyden moghen campen.
Ende es yement vanden Scepenen der porte onnutte int Scependom, dien zal men of doen zonder vvederzegghen, ende enen andren vveder zetten in zine stede, die nutter ende orbaerliker es.
So] vvie enen portre van Leyden beschultighte van enigherhande zake, daer en zal niement of hebben moghen anders danne Scepenen vonnesse.
So vvie enen portre van Leyden gheld scoudich es, daer die dach of gheleden es, of vvare,] in vvies Ambochte hi vvoend, die tgeld scoudich es binnen der Bailliuscap van Rijnland, daer zo ombieden vvj den Ambochtshere, of zinen Scoute, ende vvillen dat hi dien portre zijn gheld in pande, of die penninghe doe hebben also groot alse] tuee Scepenen, of meer kennen: vvaer oec
| |
| |
| |
[1306]
dat hijt met Scepenen niet betoeghen en mochte, soe hebbe vvi hem verleent, ende vvillen dat die Ambochts Here, of sijn Rechter, dien porter doe hebben penninghe, ofte pande, ofte onscou]de ouer duersnachts na fire vermaninghe, sonder langer te vertrecken: Waert oec dat die Ambochts Here ofte sijn Scoute dies niet en dade, ende dat Scepenen kenlic vvare, soe ghebiede vvi
Dees plaetse is hier gelaten, alzo in een van beyden schijnt gedoolt te zijn, ende om voorts de regelen van beyde de Privilegien jegens malcander over te vougen.
onzen Baeliuwen, ende haren Boden, ende vvillent dat si onzen porteren van Leyden] die scout innen alst hier voerscreuen staet: ende hier bi soe vville vvi dat elk mensche van buten recht hebbe binnen der poerte van sire scout ouer duers nachts.
Voert soe vvat bi achte Scepenen, ende bi den Rechter ghecoert ende ghemaect vvord, ter oerbaer] ende ter vorderinghe der poerte voerseyt, dat sal gheloeft vvezen, ende vaste ghehouden van ons, ende van elken man.
Voert vvant de ghifte vander Kerke van Leyden ons toe behoert met volle rechte, ende onze lieue neue de Graue Florens, daer God die] ziele of hebbe, beloeft hadde met goeder trouwe, soe vvanneer meester Gherards van Leyden ghebrake berechter der voerseyder Kerke, of dat hi doet bleue, dat hise dan tueen vvittachtighen Papen gheuen soude, die dat verual ende die renten euen ghelike ] deelen mochten ende souden, alse andere prochipapen in anders onzen poerten, daer tuee waerlicke prochipapen eene Kerke berechten, ende euen ghelike deelen ende kure houden: ende soe vvanneer dat daer of eene storue, dat hi enen anderen vvitteliken Pape na
| |
[1315]
dat hiet met Scepenen niet betoghen en mochte, so hebben vvi hem verliend, ende vvillen dat die Ambochtshere, of zijn Rechtre, doe hebben dien portre penninghe, ofte pande, ofte onscoude ouer ] duers naghts na zire vermaninghe, zonder langher te vertreckene: Waer oec dat die Ambochtshere, ofte zijn Scoute dis niet en dade, ende dat Scepenen kenlic vvare, dat die porters van dien een recht nemen moghen vvanner hi comt binder vrihede] van Leyden, zonder al arghelist. Ende vvi ombieden onzen Bailliuwen ende haren Boden, ende vvillent dat zij onzen portren van Leyden die scoud jnnen alst hier vorgheschreuen staet: ende hier bi zo vvillen vvj dat elc mensche van buten recht hebbe binnen] der porte van zire scoud ouer duers naghts.
Vord zo vvat by achte Scepenen, ende bi den Rechtre ghecord ende ghemaket vvord, ter orbaere ende ter vorderinghe der porte vorseid, dat zal gheloeft vvesen ende vaste ghehouden van ons, ende van elken man.]
Vord vvant die ghifte van der Kerken van Leyden ons toe behord met vollen rechte, ende onze lieue neue die Graue Florens, daer God die ziele of hebbe, beloefd hadde met goeder trouwe, zo wanneer dat meester Gherards van Leiden gebrake] berechter der vorseider Kerken, of dat hi dood bleue, dat hize dan tueen vvittaghtighen Papen gheuen zoude, die dat verual ende die renten euen ghelike deelen mochten, ende zouden als andre prochipapen in anders onzen porten daer tuee vvaerellike] prochipapen ene Kerke berechten, ende euen ghelike deelen ende kure houden: ende zo vvanneer daer of eene sturue, dat hi enen andren vvitteliken Pape na
| |
| |
| |
[1306]
hem] met dien deele versien soude, ende alsoe voerwaert meer te houden te Goeds eren ende ter prochien salichede te berechten.
Ende om dat vvi Willaem Graue voerseyt, onzen voernoemden poerters van Leyden altoes haer beloefte van onzen vorders niet cranken] en vvillen, noch breken, soe beloue vvi hem, mede in goeden trouwen, dat vvi hem al die beloefte van der Kerke, metten vriheden voerseyt, voldoen sullen ende houden. Ende belonen hem oec al alsulke vriheden ende ghewoenten van marctrechten te houden, als si] hier voermaels ghehadt hebben, ende betoeghen moghen.
Ende soe vvanneer deze voerghenoemde vriheden vernuwet sullen worden van onzen erfnamen of nacomelinghen, Grauen van Hollant, soe sullen si gheuen, ons, of onzen nacomelinghen, Grauen van Hollant,] een heel vat vvijns, ouermids de vernieuwinghe der hantueste, ende der vrihede voerghenoemt, van den nuwen erfnamen.
Ende om dat vvi Willaem Graue van Henegouwen, van Hollant, van Zelant, ende Here van Vrieslant voernoemt, voer ons, ende voer] onze nacomelinghe, vvillen dat onzen poerters voerseyt, deze voerscreuene vrihede vaste ende vvel vvorde ghehouden, soe hebbe vvi hem deze lettere doen bezeghelen met onzen zeghele vtehanghende. Hier ouer vvaren onze lieue ende ghetrouwe ] haer Gheraerd Here van Voerne, Borchgraue van Zelant, Haer Niclays Here van Pitte ende van Striene, Haer Heinric Borchgraue van Leyden, Haer Gherard van Eemskerke, Haer Kerstans van Raporst, Haer Gheraerd van Raporst, Haer Jan] de Moelnare, Haer Heinric Splinter van Rey-
| |
[1315]
hem met dien deele verzien zoude, ende also vorwaerd meer te houdene te Gods eren, ende ter] prochien zalighede te berechten.
Ende om dat vvi Willem Graue vornoemd onzen vornoemden porters van Leyden altoes haere beloefte van onzen vorders niet cranken en vvillen noch breken, So belouen vvi hem mede in goeden trouwen] dat vvi hem al die beloefte vander Kerken, metten vriheden vornoemd, voldoen zullen ende houden. ende belouen hem oec al alsulke vriheden ende ghewoenten van marct rechten te houden, als zi hier vormaels ghehadt hebben, ende betoghen moghen.]
Ende zo wanneer dese vorghenoemde vriheden vernuwet zullen vvesen van onzen erfnamen of nacomelinghen, Grauen van Holland, so zullen zi gheuen ons, of onzen nacomelinghen, Grauen van Holland, een heel vat vvijns, ouermits die] vernieuwinghe der handuesten ende der vriheden vorghenoemd, van den nuwen erfnamen.
Ende om dat vvj Willem Graue van Henegouwen, van Holland, van Zeeland ende Here van Vriesland vornoemd vor ons ende vor onze nacomelinghe vvillen dat onze] porters vorseid, dese vorscreuene vrihede vast ende vvel vvorde ghehouden, zo hebben vvi hem dese lettre doen beseghelen met onzen zeghele vuthanghende. Hier ouer vvaren onze lieue Here ende Oem Haer Ghy bider ghenaden Gods Biscop tot] Vtrecht, onze lieue ende ghetrouwe Haer Gherard Here van Vorne, Borghgraue van Zeeland, Haer Ghisebrecht Here van Ysselsteyne, Haer Henric Borghgraue van Leyden, Haer Symon van Benthem, Haer Jan van Duuenvorde, Ridders, ende] anderswerf
| |
| |
| |
[1306]
merswale Ridders, ende anders vele goeder liede, bi vvilker lude rade vvi doe te tide vvrochten, ende ons berieden.
Ghedaen in de Haghe in Meye-daghe, int Jaer ons Heren dusent drie hondert ende sesse.
| |
[1315]
vele onzer trouwer manne ende lude, bi vvilker lude rade vvi doe te tiden vvrochten, ende ons berieden.
Ghegheuen inden Haghe des zonendaghes in dortien auonde, jnt Jaer ons Heren dusent driehonderd ende vijftiene.
|
|
Auteursrechtvrij