|
| |
[Tprivilegie hier voren inneghelijft]
Tprivilegie hier voren inneghelijft, is het alder outste twelck onder de stucken vande Stadt wert bevonden: daer inne niet alleen van den Burchgrave, onder den naem Castellanus vermaent: maer oock onderscheyt ghemaect wert vande verscheydenheyt der Rechteren, zo vanden Burchgrave, als vanden Grave: Ende schijnt wel dat de Grave zodanighe privilegien niet verstaen en heeft te gheven, dan mit des Burchgraven bewillighen, ten opsicht men hier claerlicken ziet dat Heere Willem van Egmont voor den Burchgrave, als zijn schoon-vader wezende, heeft bewillicht. Ende hoe wel het zelf eygen, of originele privilegie, nu ter tijt onder des Stadts stucken niet gevonden, mer mede gemist wert: zo hebbe ick nochtans goet geacht tzelve hier inne te vougen, ende is genomen uyt het oude privilegie-bouck, ter Se-
| |
| |
cretarye alhier berustende, twelck gheacht ende gehouden wert voor gheloofwaerdich: beginnende aldaer aen d'eerste zijde van het eenentwintichste bladt, ende geschreven mit een zeer oude handt, de welcke aldaer meest doorgaende bevonden wert, tot het zessendertichste bladt toe, ende tzelve mede ghetelt: Zonder dat de zelve hant vorder in tvoorgheroerde privilegie-bouck wert bevonden: In voughen dat gissinge maeckende op de daten der brieven aldaer, mitsgaders opt geschrift vande zelve handt int oude Stede-bouck, schijnt wel dat tzelve gheschreven moet zijn voor den jare veerthien-hondert.
In tvorder alhier ter loop mit eenen woort angeroert hebbende, dat de Bottinge, daer van tvoorgaende privilegie vermaent, ende die boven drie ponden vijf schellingen niet en zouden comen te bedragen, van dezer Stede wegen aen de Graeflicheyt van drie jaren, te drie jaren betaelt is, tot inden jare vijftien-hondert drie ende tachtich: In welcken tijde de Stadt de zelve bottinge jegens de gecommitteerden vande Ritterschap, Eedelen, ende Steden, de Staten van Hollant ende West-vrieslant representerende, ende de Graeflicheyt ende hooge Overheyt der zelver landen in handen hebbende, af ghecocht, ende de Stadt daer van bevrijt is, volgende de brieven ghegeven den laetsten Decembris vijftien-hondert drie ende tachtich: zullen gaen tot het tweede privilegie, daer inne van gelijcken vanden Burchgraef ende zijn gerechticheyt, vermaent wert, twelck mede vermist zijnde ooc uyt tvoorgaende franchijnen privilegie-bouck, beginnende aen de tweede zijde van het dertichste bladt, genomen, ende van innehouden is als hier volcht.
| |
[Florencivs Comes Hollandiae]
Florencivs Comes Hollandiae, vniuersis presentes literas inspecturis, Salutem, & noscere veritatem: Cupientes dilectos nostros opidanos de Leyden, propter grata ipsorum obsequia, quae nobis & nostris antecessoribus frequencius impenderunt, & adhuc impendere conabuntur, fauore & gratia prosequi speciali, ipsis tenore praesencium duximus concedendum; quod quilibet homo ab hinc deinceps, qui velit & petat recipi in opidanum dictae villae de Leyden, idem per Burchgrauium & Scabinos prefatae ville, ad hoc recipi debet, & admitti: & dare debet in signum receptionis suae predictae, quadraginta denarios Hollandiae, & non plures: quorum pars media succedet Burchgrauio, & residuum cedet Scabinis memoratis: & dictus receptus permanebit in dicta villa sicut ceteri, opidani
| |
| |
moraturus. In cuius rei testimonium, & munimen praesens scriptum, sigillo nostro fecimus communiri. Datum & actum apud Leyden, feria tercia post octauas purificationis Mariae virginis, Anno Domini M. cclxxiiii.
| |
[Wat gherechticheyt de Burchgraven]
Wat gherechticheyt de Burchgraven, nopende tontfanghen vande poorteren, alhier vercreghen hebben, brengt tvoorgaende privilegie ghenouch claerlicken mede: Waer inne schijnt verandert te zijn tvoorgaende privilegie van den jare twaelf hondert zessentzestich, van gheen poorteren te ontfanghen, dan al voren verworven hebbende tbewillighen beneffens den acht Schepenen, vande Grave, of sGraven Rechter, ende dat de Burchgrave alhier, in plaetse van dien ghenomen ende ghestelt is.
Belangende de twisten ende gheschillen die van outs tusschen den Burchgraven ende dezer Stede zijn gherezen, vinde ick voor teerste eenen brief vanden innehouden hier naer volghende.
Wi Willaem Graue van Henegouvven, van Holland, van Zeland, ende Here van Vrieseland, maken cont allen luden] dat onse lieue ende ghetrouvve Ridder, Hair Dieric Borchgraue van Leyden, enen tvvi hadde jeghens onsen Scoute, Sce]pene, ende Raed, ende ghemene poirte van Leyden, Alze omme thoppene bier datmen dair brouvvede, dair him dochte] dat hi in verminderen vvas van zire gruyte, Des zi ane beyden ziden an ons bleuen: Waer of vvi vvel beraden] med goeder voirzienichede onze zegghen vten in deser manieren: Dat zoe vvie voirdvvaerd meer die gruyte te Leyden] houden zel, die zel houden, beyde hoppe ende gruyte. Alzoe dat hi den goeden luden berechten moghe: Ende zoe vvie] hoppen bier brouvvet, die zel alzoe vele ghelds zenden omme hoppe te hebben zijn bier mede te gruyten, als hi zenden] zoude van evenvele biers omme gruyte zijn bier mede te gruyten. Ende dair bi zelmen hun hoppe leueren, gelike] datmen hun gruyte leueren zoude. Ende dair mede zoe zegghen vvize onderlinghe gheeffend ende ghesceyden.
In] oirkonde desen brieue bezegheld, med onsen zeghele. Ghegheuen in die Haghe des satersdaghes voir sente Jans] dach te middezomer int Jaer ons Heren dusent driehondert zes ende tvvintich.
| |
| |
Den voorschreven brief bestaende, volghende de afdeelinghen hier voren ghedaen tusschen dezer gelijcke ] ] text haecken van twaelf reghelen, was gheschreven op een stuck franschijns, lang zes duymen, vijf greynen, hooch toegevouwen ij. d. v. gr. ende de vouwe breet vijf greynen, maer en hadde gheen zeghel, hoe wel uyt de double franchijnen staerten daer noch inne stekende, zo onder als boven te zien was, dat die bezegelt was gheweest mit een groen wassen zeghele, in zijn dwers-linie groot omtrent elf greynen.
Al voren nu te gaen tot de vordere privilegien, de voor-ghenomen zaecke, te weten, den Burchgraven aengaende, diende alhier wel yet vermaent, belanghende de voorgaende twy, mitsgaders de gherechticheyt vande gruyte, wat tzelve van outs gheweest zy, daer inne ick my, om de waerheyt te bekennen, bedwelmpt vinde, ende blijde steerken. Tschijnt wel dat gruyte van outs gheweest is eenige stoffe of behouften diemen tot het brouwen van bieren van bederf hadde: ghestaen, of gheweest hebbende in handen vanden Burchgrave, of vanden genen des van hem last hebbende: die ten opsichte van dien eenighe innecomen, of profijten trocken: Ende dat de wetenschap gevonden, ende in twerck gestelt zijnde van tbier te brouwen mit hoppe, de Brouwers van dien tijt (haer eyghen profijt zouckende) het halen van gruyte, om daer mede te brouwen, naer latende, tverminderen, of onthouden van des Burchgraven gherechticheyt, oorzaeck van dees twy ghegheven zoude hebben. Wat nu eyghentlicken gruyte was, bekenne rondelicken, dat ick zo lange aen tbrouwen niet en zy gheweest, om zulx te connen verclaren: maer om mijn ghevoelen daer van te zegghen, ende naerder lettende op twoort gruyte, twelc waerschijnlicken heercoemt van grueyen, bedunckt my (behoudens eens yegelix beter ghevoelen,) tzelve gheweest te zijn de const ofte practijck van mout-maecken: te weten, van tgreyn al voren geweect zijnde, te doen spruyten of grueyen: ende dat zulx de gene des last van de Burchgraven hebbende, ghewoon was den goeden luyden diet van noode hadden, voor hunnen penning, ter gezetter mate toe, te berechten: Ende dat tzelve berechten mitter tijt verandert zy opten voet alsnoch lopende: te weten, dat alle Brouwers niet alleen ten behouve van den huyze van Wassenaer voor het recht vande gruyte, als aenhang ende ghevolch vant Burchgraefschap, betaelt hebben, ende noch betalen, van elcke broute biers, lang drie ende dertich vaten, drie grooten vlaenis: ende van elc vat over-brouwers daer en boven, een penning payments, te weten, het zestiende-deel van een stuver: maer oock dat gelijc recht ghenoten wert van wegen de Graeflicheyt, Ende hier mede in tvorder zwijgende vande gruyte, zal voorts gaen ende spreecken van
| |
| |
het tweede by my gevonden geschille mitten Burchgrave, waer toe voor teerste zal dienen het privilegie hier inne-ghelijft.
| |
Willem Graue van Heynegouwen, van Holland, van Zeland, ende Here van Vriesland maken cond allen luden dat die vvile] dat die Burchgrauescip van Leyden onse vvas eer vvise Philips van Wassenare vercosten omme grote croeninghe] die ons liefs oems lude, Heren Jans van Heynegouwen. Here van Byaumond, van Nortich, ende anders onse lude vyr onsen] lande jeghens die van Zattevvic hadden omme die viscmarct te Zattevvic te houden, ende omme die boeten daer] die van Zattevvic die lude mede duinghen vvilden die viscmarct dair te houden. vvi met onsen lieuen Oem] Heren Janne van Heynegouwen, Here van Byaumond voersseyt ouer een droeghen ende setten lude dair toe van onser bey] der vveghen, diere ene vvayride of besochten na der Crone van beyden pertyen: ende omme dat die vvayride be]socht vvas eer vvi Philips voersseyt die Burchgrauescip vercoften. Soe hebben vvi ons besproken mitten goeden] luden van onsen lande, ende met onsen Rade, ende zien ouer een ghedraghen, dat vvijt na der vvayride sculdich] sien te sceyden: ende hebben met onsen goeden luden van onsen Lande, ende met onsen Rade, ende sien ouer een] ghedraghen, dat vvijt na dier vvayride sculich sien te sceyden, ende hebben met onsen goeden luden voer]screuen die vvayride ghehoert, ende onse lude die die vvayride bezaten, ende na dier vvayriden, Soe hebben vvi] ghevonden dat die viscmarct van outs gheleghen heuet te Zattevvic, mar datmer van rechte nie]ment toe duingen en mach met enighen boeten die viscmarct te houden: ende also ghebieden vvijt voer] waert mere te hantieren. Ghegheuen in die Haghe des dinxendaghes na Jaers dach, int jair ons Heren mo. ccco ende viertich.
Onder den voorgaenden brief staet gheschreven ende gheteyckent aldus:
Per Dom pñb9 Dñis de Arkle, VVillielmo de Duuoirde, & Theodorico Moelner.
G. Alevv.
St Do9 Florentius de Hamest.
| |
| |
| |
[De voorschreven brief bestaende]
De voorschreven brief bestaende, volghende de afdeelinghen hier voren van vijftien reghelen, ende omtrent een derdepaert, was gheschreven op een stuc franchijns, lang vj. d. iiijz. gr. ende hooch in als drie duy, negen gr. uyt welcke hoochde een enckelen staert ghesneden zijnde ter breede van omtrent vijf greynen, was daer aen ghezegelt mit een bleyc groen wasschen zegel, daer op af ghedruct was eenen enckelen of eenhoofdigen vlieghenden Aernt, hebbende de borst verwapent mit eenen schilt, bezet mit vier climmende Leeuwen. Ende hoe wel den ommeloop tot twee verscheyden plaetsen was ghebroocken, zo waren daer inne noch zienbaer ende leesbaer de volgende letteren, niet van dezen, maer van een heel oudt maecsel.
S. GVIL . . . . . AYN : HOLL . . . . . N : AC DÑI FRIZIE.
Tvoorgaende zegel was groot in zijn dwerslie, omtrent elfte-halve greynen: te weten, een duym, mit een half greyn: Ende hebbe hier beneffens, naer de groote van dien, ledighe plaetse ghelaten, omme de afbeeldinghe van tzelve zeghel hier by te moghen werden ghevoucht: ten welcken eynde ick de afconterfeytinghe van dien voor teerste hebbe doen maken, eer, ende al voren tzeghel vorder come te veronghelucken. Ghelijck ick oock ten opsicht vande volghende privilegien voor-ghenomen hebbe te doen, ende in tvervolch van desen ghezien zal werden.
De gheleghentheyt alhier vereyscht mijnen Heeren te dienen tot onderrechtinge waeromme in tvoorgaende privilegie ghebruyct zijn tweederleye letteren, namelicken zo wel de gheschreven als de lettre corsiive vermengt mit romeyn, twelck oock tot verscheyden plaetsen in tvervolch van dezen, zal werden ghevonden: te weten, dat mijn voornemen gheweest zijnde in alle de innelijvinghen die uyt de zaeckweldighe, of principale ghenomen zijn, of zullen werden, van letter tot letter te volghen de zelve maniere van spellen, zonder eenighe veranderinghe: Ende tzelve niet hebbende connen te weghe brenghen, by ghebreck dat de letteren die ick in dezen ghebruycke, zodanighe vercortinghen, of abbreviaturen alsmen van outs in tschrijven ghewoon was te gebruycken, niet en hebben, hebbe ter noot dezen wech genomen van de plaetse der vercorte, ende niet uyt-gedructe letteren, te vervollen mit een ander soorte, op dat elck een door het uytsteecken, of uytmuyten van dien, berecht mach zijn dat tgunt alhier zulx in tlanghe staet, aldaer vercort, ende in minder letteren gestelt, ende vervatet is. Welc-
| |
| |
ke onderrechtinghe eens voor al ghedaen zijnde, zullen de voor-ghenomen zaecke hernemen, ende voort gaen.
Wt tvoorgaende privilegie is claerlicken te verstaen, hoe, van wien, ende wanneer thuys van Wassenaer by tijtel van coope aen de Burchgraefschap van Leyden ghecomen is. In voughen dat ick voorgaende niet verre buyten redene in twijfel gestelt hebbe, of tBurchgraefschap van Leyden van outs altijt (zo men ons te kennen gheeft) aen den huyze van Wassenaer zoude zijn gheweest: Want of wel langhe voor henen Burchgraven van Leyden zijn gheweest, zo en hebbe icse tot noch toe nieuwers ghevonden mitten tijtel van Heer van Wassenaer: te weten, noch in tprivilegie van Grave Florens van den jare twaelf hondert zes ende tzestich hier voren inne ghelijft, aldaer Heer Willem van Egmonde als des Burchgraven schoon-vader genomt wert: noch ooc in het tweede privilegie hier voren van Grave Florens van tjaer twaelf hondert vierentzeventich. En wert oock mitten naem van Wassenaer niet genoemt in de twee privilegien van Grave Willem, d'een vanden jare 1306. d'ander van den jare 1315. de welcke beyde ghenoech van eenen innehouden wezende, goet gevonden zijn hier by gevoucht te werden: niet alleen tot bewijs van tvoorgaende, mer omme in tvorder te mogen strecken, ende gebruyct werden, daer, ende zulx bevonden zal werden te behooren. Ende zijn de zelve privilegien alhier beneffens den anderen ghestelt, omme het onderlinge verschil, dat, ende indien daer eenich is, tusschen beyden te beter te werden ondervonden, zijnde van den volghenden innehouden.
|
|
Auteursrechtvrij