Sonnetten. Reden vande waerdicheit der poesie

[p. 79]

Aantekeningen bij de sonnetten

1-22 Sonnetten uit het eerste rijmkladboek en uit de vroege spelen.

1   In vs. 2 naast schersend als variant schersich.

2   Wie A.J. van Blijdensinne was, is nog niet bekend. Het kan een bewonderaar van Publius Ovidius Naso zijn geweest, zoals Alexander Homerus bewonderde, en hij moet dan als begunstiger hebben kunnen optreden van de in dat opzicht gelijk bezielde poëet die een vertaling en navolging van Ovidius maakte, waarschijnlijk over of in verband met Achilles en derhalve misschien in ‘Ayax en Vlisses Redenstrydt’, die als 5e Handelinge opgenomen is in Achilles en Polyxena.

3   In vs. 10 naast harte als variant selve. In vs. 5 staat Aerdichst als interlineaire correctie met een hoofdletter. Dit sonnet komt met een aantal zinswendingen en de twee laatste regels overeen met vs. 831-842 in Achilles en Polyxena. Achilles spreekt daar over Polyxena.

4   Dit sonnet is vs. 1043-1056 in Achilles en Polyxena. De tekst is genomen uit het zg. Berlijnse handschrift daarvan, waarin er boven staat Sonnet. Achilles spreekt tot Polyxena. In het handschrift is in vs. 1-8 de metrische caesuur aangegeven met een streepje in vs. 1 na alleen, in vs. 2 na ziel, in vs. 3 na glans, in vs. 4 na strick, in vs. 5 na aensiet, in vs. 6 na voor, in vs. 7 na niet en in vs. 8 in melijdeloose tussen loo en se.

5   Dit sonnet is vs. 337-350 in Theseus en Ariadne en

[p. 80]

vormt daarin een onderdeel van een monoloog van Ariadne. De tekst is genomen uit de Amsterdamse autograaf daarvan. Het begint daarin bovenaan blz. 146 en is afgescheiden van het volgende door twee regels wit. In het zg. Berlijnse handschrift staat er in de marge Sonnet bij. Het is afzonderlijk gedrukt in de Emblemata van 1611 en 1618. Vs. 12 komt nog eens afzonderlijk voor in het Amsterdamse handschrift als vertaling van Ariosto: zie Hoofts Gedichten in de editie Leendertz-Stoett, dl. 1, p. 14.

6   Dit sonnet is opgenomen in Theseus en Ariadne als vs. 1357-1370. Daar spreekt t' Gerucht. In het eerste rijmkladboek staat er onder: Emblema. Geschildert int boeck van SLW. Daaronder staat: Julietta. In vs. 12 naast coosse als variant coos haer.

7   In vs. 5 naast knoop als variant bol. Onderschrift: SMVS. Daaronder: Chariclea.

8   Onderschrift: DMVS. Daaronder: Chariclea.

9   Van het laatste woord in vs. 10 staat nog slechts clacht, in vs. 13 nog slechts part in het handschrift.

10   Onderschrift: JWB. Daaronder: Diana

11   Onderschrift: DWB. Daaronder: Diana. In vs. 3 staat Jck als interlineaire correctie met een hoofdletter.

12   In vs. 1 naast Charife als variant Me vrouwe. Onderschrift: MBS. Daaronder: Charifa.

13   In vs. 9 naast Charifa' als variant Me vrouwe. Onderschrift: Charifa.

14   In vs. 5 naast schrander óóch als variant Rosemont. Onderschrift: 25-8-1605 Dond. en Electra.

15   Bij Felicia in vs. 3 de aantekening: Siet de vondtbare

[p. 81]

Montemaijor. In vs. 8 naast hant aen, elck als variant handen aen. Onderschrift: 1-9-1605 Dond. en Electra.

16   In vs. 4 naast en lieffelijck besprongen als variant van allen oort besprongen. In vs. 5 naast schier ten hemel hooch gesprongen als variant door de wolken heen gedrongen. In vs. 8 naast Sijn als variant De. Onderschrift: 13-3 Maend. 1606 en MV.AIS. met daaronder Electra.

17   In vs. 1 naast vlam als variant jonst. Onderschrift: Satd. 4-11-1606 Leiden en Electra. In de editie is In bij Leiden toegevoegd.

18   Bij het octaaf staat de datering 3-12 Sond., bij het sextet 3-12 s'avonts. Onderschrift: Leiden. 1606 en ELECTRA. Van het laatste woord in vs. 14 staat nog slechts kun in het handschrift.

19   Onderschrift: 25-12-1606. Maend. en ELECTRA.

20   In vs. 14 staat abusievelijk t in plaats van te. Onderschrift: Aen ARV. In de editie is de naam voluit gegeven zoals die boven nr. 37 en 38 voorkomt.

21   Onderschrift: 19-1-1608 Satrd. In 1608 kwam Willem Janszoon Blaeu's zeekaartenboek Het licht der zee-vaert uit met Hoofts sonnet als lofdicht voorin onder een afbeelding van de Hollandse Leeuw in de ‘Tuin van Holland’.

22   Bij het octaaf staat de datering 1-8 Vrijdach, bij het sextet 2-8 Saterd., daaronder toegevoegd 1608. Onderschrift: DIA. In het handschrift staat boven het sonnet Voor Granida, maar dit behoort waarschijnlijk bij het er boven staande gedicht. In vs. 6 staat abusievelijk dit in plaats van die en frisshe in plaats van frissche.

[p. 82]

23-29 Sonnetten uit 1610, voor Christina van Erp.

23   Onderschrift: 2. Januario. Maendach. 1610. en MITHRA GRANIDA. Onder de anagrammen zette Hooft het monogram voor Prijs van Harten, als variant van zijn eigen monogram .

24   Onderschrift: 20 Januario. Woonsdach. 1610. en Mithra Granida.

25   In vs. 4 staat de apostrof van 'ck buiten het later toegevoegde ronde haakje. Onderschrift: 23 Januario Saturdach. 1610. en Mithra Granida.

26   Onderschrift: 17 feb. 1610 Woonsd. Op huis te Muiden. en Mithra Granida.

27   Onderschrift: H.t.Muiden. 9 Martio. 1610. dinxd. en Mithra Granida.

28   Onderschrift: H.t.Muiden. 1610. 28 Martio. Sondach. en Mithra granida.

29   Onderschrift: 24 April. Saterd. Amsterdam. 1610. en Mithra granida.

30-55 Sonnetten 1615-1630.

30   Onderschrift: Viij (= 8) Augusto. 1615.

31   Onderschrift: 3 Sep. 1616.

32   Onderschrift: 13 Apr. 1620. In vs. 8 staat storm met een kleine letter.

34   Onderschrift: Januario. 1621. en Omnibus Jdem.

35   Onderschrift: 11 Januario 1621. In vs. 12 staat gewaeght met een kleine letter. Huygens had het voorafgaande sonnet beantwoord met een sonnet met dezelfde rijm-

[p. 83]

woorden, waarin hij Hoofts vergelijking van hem met Achilles terugwees en verklaarde ‘geen reden’ te vinden in Hoofts dicht. Op Hoofts wederantwoord reageerde Huygens tot besluit nogmaals met een sonnet met dezelfde rijmwoorden. Deze dichterlijke vriendschapssluiting gaf vrienden van beiden en vrienden van Huygens stof eveneens een sonnet met dezelfde rijmwoorden te schrijven. Later werd dit door anderen nagevolgd. Veertien van deze sonnetten vindt men bijeen bij Heijting op p. 114-120. Behalve de vier van Hooft en Huygens samen, twee van Anna Roemers Visser, één van Maria Tesselschade, Brosterhuysen en Doublet, en vervolgens twee van Johan van Someren, één van Van Michiels en van Johannes Beuken en als laatste nog één van Nicolaas Beets.

36   In vs. 10 staat Arjon met j in plaats van i gespeld, doordat Hooft voor het herstellen van een aanvankelijke verschrijving een gestaarte letter nodig had. Ook dit sonnet beantwoordde Huygens met een sonnet met dezelfde rijmwoorden.

37   Van het laatste woord in vs. 7 is in de binnenrand van het handschrift slechts tog, in vs. 8 slechts lip, in vs. 13 slechts scho en in vs. 14 slechts lee zichtbaar.

39   In vs. 3 staat jdeê in pujkjdeê misschien met J gespeld.

40   Huygens' Otia of Ledige uren verschenen in 1625.

41   In vs. 8 staat En als interlineaire correctie met een hoofdletter.

43   In vs. 8 staat abusievelijk geleshte in plaats van geleschte.

45   Naar de eerste druk in de uitgave van Hoofts Gedichten van 1636.

[p. 84]

48   Tussen octaaf en sextet is een regel wit opengelaten in het handschrift.

51   In vs. 8 is het achtervoegsel -heidt afgekort; in vs. 9 staat bestaet waarschijnlijk met een kleine letter.

52   Naar de eerste druk in de uitgave van Vondels Verovering van Grol, door Frederick Henrick, t'Amsterdam 1627.

53   Naar de eerste druk in de uitgave van Vondels Verovering van Grol, door Frederick Henrick, t'Amsterdam 1627.

54   Naar de eerste druk in de uitgave van Vondels Verovering van Grol, door Frederick Henrick, t'Amsterdam 1627.

55   Naar de eerste druk in de uitgave van Hoofts Gedichten van 1636.