Gedichten. Deel 2

(1900)–P.C. Hooft– rechtenstatus


Tweede bedrijf. medea. voester. medea. 'k Ben doodt. Het brujloftdicht mijn' ooren heeft getroffen. Ick self, jck self geloof noch nauw zoo groot een' snootheit. Moght Jason dit van 't hart? nae dat jck heb verwaerloostGa naar voetnoot143) Mijn vader, vaderlandt, en kroon, om zijnent wille, 145[regelnummer] Mij dus voor schoveling onwaerdelijk verstooten,Ga naar voetnoot145) In vreemden land', alleen alleen te laeten zitten? Kond' hij mij zoo versmaên, die wreedaert, die bevonden Heeft, dat mijn oeveldaedt kon vier en water dwingen?Ga naar voetnoot148) Wat waent hij, dat jck heel ben door mijn gruwlijkheden?Ga naar voetnoot149) 150[regelnummer] 'K en weet niet wat jk wil. 'K word zinneloos gedreven En, met een los verstandt, nu hier, nu daer gesmeeten,Ga naar voetnoot151) Daer de geleghenheit mij dienstigh schijnt ter wraeke. Had hij een broeder doch! Hij heeft een vrouw; op deeze Trek het geweer; aen haer kan zich mijn wreeksucht boeten.Ga naar voetnoot154) 155[regelnummer] Heeft Griek oft Ongriek oyt vernoomen schelmerije Die van uw' handen ging het kloek verstandt te boven,Ga naar voetnoot156) Zij staet u nu te doen. Laet u een prikkel wezenGa naar voetnoot157) Uw eighen' oeveldaên. Laet alles u vernieuwen;Ga naar voetnoot158)
[pagina 442]
Denk hoe ghij roof begingt, aen 't achtbaer overheerlijkGa naar voetnoot159) 160[regelnummer] Sieraedt des koninkrijx; hoe dat ghij oevle maeghetGa naar voetnoot160) Uw' kleenen metgezel gekapt hebt met den swaerde, Zoo dat de vader niet en wist waer dat hij zoeken Zoud 't lijk, en leên gestrojt door al het landt van Pontus, Denk hoe ghij 't ouwde vlees van Pelias deedt ziedenGa naar voetnoot164) 165[regelnummer] In kooper over 't vier. Wat heb jck goddelooslijk Moorddaedigh bloeds gestort? Maer jck heb geenen grouwel In grammen moed gewrocht. Mislukte min wil woeden. Maer evenwel wat schuldt kan jk Iäson geeven Nu staende tot gesagh, en heerschappij van andren?Ga naar voetnoot169) 170[regelnummer] Hij moest zijn reede borst den dolk ten beste geeven.Ga naar voetnoot170) O smart van raserij, wilt beter woorden spreeken. Zoo 't moglijk is, aen mij verbonden Jason leeve Gelijk hij plagh; zoo niet, dat hij gedachtigh mijner, Gelijkwel houd' en spaer' het leven mijn schenkaedje.Ga naar voetnoot174) 175[regelnummer] All' is het Creons schuldt: die 't hoogh geluk van 't heerschen Niet draeghen kunnende, zich onderwindt te scheiden Den vasten huwlijxbandt, te scheiden moedr' en kindren En trouwe die verknocht is door zoo diere panden. Leg op hem toe alleen, laet hem zijn misdaedt boeten. 180[regelnummer] Ik zal van zijnen hujs' een hooghen ashoop maeken. De kaep van Malea die met haer swaey den scheepenGa naar voetnoot181) Een lange reise maekt, zal d'wtgelaete vlammen Zien plondren 't hooghe dak.Ga naar voetnoot183) voester. Swijgh, en steek op uw klaghten In 't harte, bid jck, bij uw smart. De geen die draghen 185[regelnummer] Kan met een effen moedt, en zonder zich t'ontstellen,Ga naar voetnoot185) Het leedt dat hem geschiedt, is 't maghtigh te vergelden. Verborghe gramschap is 't die kan den vyandt schaeden. Verklaerde vyandschap verkijkt haer' kans ter wraeke. medea. Licht is het leedt, dat zich nae raedt weet aen te stellen,Ga naar voetnoot189) 190[regelnummer] En dujken kan. Groot quaet en is niet in te kroppen. Ick moet' er tegens aen. voester. Zóóghdochter stujt die bujen Van raserij: hoe stil gh'u houdt, nauw zijt ghij veiligh.Ga naar voetnoot192)
[pagina 443]
medea. De vroomen vreest het Luk, en onderdrukt de blooden.Ga naar voetnoot193) voester. 'T luk te versoeken staet, daer vroomheit plaets magh hebben.Ga naar voetnoot194) medea. 195[regelnummer] Tot allen tijde kan de vroomheit hebben plaetse. voester. D'ellenden zijn te groot; geen hoop en kan daer doorsien. medea. Die geen ding hoopen magh, wanhoop van geene dingen. voester. Ghij vindt u zonder sleep, uw' eegae zonder trouwe,Ga naar voetnoot198) En van zoo groot een' schat en schiet u gansch niet over. medea. 200[regelnummer] Ick heb Medea noch. Hier siet ghij landt en water, Hier yser, en hier vier, hier goden ende blixem. voester. Een koning dient gevreest.Ga naar voetnoot202) medea. Mijn vaeder was een koning. voester. En vreest ghij 't wapen niet? medea. Al sproot het wt der aerde.Ga naar voetnoot203) voester. Men zal u doôn.
[pagina 444]
medea. Ick wil 't. voester. Gaet vliên. medea. Mij roud' het vlieden.Ga naar voetnoot204) 205[regelnummer] Medea zoudse vliên? voester. Gh' hebt kindren. medea. Van dien vaeder. voester. Hoe? twijfelt gh' oft ghij hebt te vluchten? medea. Vluchten zal jck, Maer wreeken eerst. voester. U zal de wederwreker volghen. medea. Misschien dat jck hem sal doen marren. voester. Schort het spreken. O zinnelooz' en spaert het dreighen; uwen hoomoedtGa naar voetnoot209) 210[regelnummer] Laet vallen; nae den tijdt is 't reden zich te voeghen. medea. De middlen kan fortujn, maer niet den moed ontdraeghen. Maer wie doet daer de deur van 's koninx hof gelujt slaen? 'T is Creo self verwaent door d'heerschappij der Grieken. creo. medea. creon. Dat schaedelijke pandt de dochter van AEetesGa naar voetnoot214) 215[regelnummer] Medea, zetse noch haer voet niet t' mijnen rijk wt?
[pagina 445]
Zij brouwt yet, ken jck recht haer handel ende listen. Wien zoud zij schoonen? Wien doch zonder zorghe laeten?Ga naar voetnoot217) Ick dacht de snoode plaegh ter ijl, door 't swaert, te dempen. 'T en waer mijn schoonsoon mij verbeeden had. Het leeven 220[regelnummer] Is haer gegunt. Dat zij mijn landt van vreez verlosse, En willighlijk vertrek. De forsse komt hier aentreênGa naar voetnoot221) En dreighend van gelaet, schijnt mij te willen spreeken. Trauwanten keert haer af, dat zij mij raek nocht bijkoom, Gebiedt haer 't swijghen, laet zij eens ten laesten leeren 225[regelnummer] Gehoorsaem zijn den vorst. Wegh spoejt u op het snelste, Ghij ondier, en vertrekt met uwe schriklijkheden. medea. Wat misdaedt oft wat schult verdient de straf van bannen? creon. D'onnoosle vraeght waer meê zij heeft verdient het vlieden.Ga naar voetnoot228) medea. Draeght kennis, oordeelt ghij, gebiedt, indien ghij dwang brujkt.Ga naar voetnoot229) creon. 230[regelnummer] Doet dat een Coning heet 't zij billijk oft onbillijk.Ga naar voetnoot230) medea. Onbillijk Coninkrijk nojt eeuwelijk en dujrde. creon. Nae Colchos toe. medea. Zeer wel. Maer dat hij mij daer voere Die 'r mij heeft wtgevoert.Ga naar voetnoot233) creon. Als 't raedslot is voltoghen Zoo spreektmen te vergeefs daer tegens. medea. Die een vonnis 235[regelnummer] Geeft, en alleen gehoort heeft d' eene der parthijen, Toont zijn onbillijkheit al waer het vonnis billijk.
[pagina 446]
creon. Hoe hadt ghij Pelias gehoort, dien ghij deedt sterven? Doch spreek. Men hoor u in uw kostele verwering.Ga naar voetnoot238) medea. Hoe swaer het zij, den moedt, door gramschap aan het hollen,Ga naar voetnoot239) 240[regelnummer] Te schorten, en hoe schoon' hoe koninklijke saeke Niet wt den wegh te gaen die eens is ingetreeden, In 't oogh is van de geen', die d'heerschappij gewent zijn, Dat weet jck wel, en heb 't in eighen hof ervaeren. Want alhoewel jck ben ten droeven val gekoomen, 245[regelnummer] Verdreven, en verneêrt, verlaeten, zonder vrienden, Bekommert omendom, jck heb eertijds geblonkenGa naar voetnoot246) Als Coninx dochter, en mijn afkoomst van de ZonneGa naar voetnoot247) Gerekent; en al 't geen de stroom van Phasis vochtigt Met maklijk swieren; al het geen de zee der SchittenGa naar voetnoot249) 250[regelnummer] Ziet achter haeren rug, daer van het poeligh waeterGa naar voetnoot250) Het zoute wordt versoet; al wat de strijbre schaerenGa naar voetnoot251) Van vrouwen zonder mans voor akkers bouwen, binnenGa naar voetnoot252) De kanten Thermodons: al dat is d'heerschappieGa naar voetnoot253) En 't opperste gebiedt mijns vaeders onderworpen: 255[regelnummer] Welboorenheit, geluk, en koninklijk vermoghen Voltoyden mijnen glans. En nae mijn huwlijk stonden De mannen, daermen nu wel nae ziet staen van andre. Het schendighe geluk lichtvaerdelijken heeftmeGa naar voetnoot258) Ten rijk wt, op een bot, in ballingschap verstooten.Ga naar voetnoot259) 260[regelnummer] Verlaet u op uw staet; daer een geringe toeval De maght u maekt t'onbrujk. Een Coning heeft dit heerlijksGa naar voetnoot261) En braefs, van 't wellek hem geen tijdt en kan berooven, Dat hij ellendighen te baete koom, verneerdeGa naar voetnoot263) Getrouwelijken hoof. Niet heb jck weghgedraeghenGa naar voetnoot264) 265[regelnummer] Wt Colchos als de eer, en lof die niet kan sterven, Dat jck behouden heb die wijdvermaerde helden, Dien bloem van Griekenlandt, het heyl van all' Achyven, Dat goddelijk geslacht. Mij heeftmen dank te weeten Voor Orpheus, die de steen met zange kan vermorwen, 270[regelnummer] En bossen sleepen nae. Men heeft van mij ontfangen Het dubbele geschenk van Castor en van Pollux. Doodt waeren, zonder mij, den noordenwint zijn zoonen:Ga naar voetnoot272)
[pagina 447]
En Linceus, wiens gezicht aen geen' zijd' ook van Pontus, Kan in het binnenst der verborghe dingen dringen: 275[regelnummer] En all de Mjnyaes. Den vorst der vorsten swijgh ik.Ga naar voetnoot275) Ick reken, niemandt aen, hem daer mij niet voor toekomt.Ga naar voetnoot276) De rest u lujden, hem berghd' jck mij te gevalle. Schobbeert mij nu, en wijt mij hoope schellemstukken.Ga naar voetnoot278) 'K sal niet ontkennen. Al 't geen dat jk heb bedreven 280[regelnummer] Is dat jck Argo 't schip holp aen behoude rejse. Indien mij maeghd de schaemt behaeght had, en haer vaeder,Ga naar voetnoot281) Heel Grieken zal ten val met al zijn hopliên raeken. En dees uw swaegher zal voor eerst om hals geraeken Door den verwoeden stier zijn ijsselijke tanden. 285[regelnummer] 'T geluk vrij, nae zijn lust, mijn recht tot onrecht maeke, Mij rouwt het berghen niet van 't pujk van zoo veel vorsten. Al 't loon dat jck voor all mijn misdaên heb bekoomen Dat is in uwer handt. Indien ghij de misdoenster Verwijsen wilt; het schiê: maer stelt haer weêr in 't onglijk,Ga naar voetnoot289) 290[regelnummer] En in haer' handen 't geen daer z'haer aen heeft vergreepen. Misdaedigh, Creo, ben jck; jck beken 't. Ghij wist het, Doen jk aenvaette uw' knie, en wel ootmoedigh uwe Vorstlijke rechterhandt, om trouw en voorstant smeekte.Ga naar voetnoot293) Ick bid om eenen hoek alleen in deesen lande 295[regelnummer] Daer mijn ellende schujl', om een gering verblijven. Wilt ghij mij niet in stadt gedooghen, gunt ten minste Mij ergens vander handt, een plaets in uwen rijke.Ga naar voetnoot297) creon. Dat jk de geen niet ben, die mijnen rijxstaf voere Als een geweldenaer, oft wt hoovaerdt, met voeten 300[regelnummer] D'ellendighen vertreê, dat heb jck wel doen blijken Bescheidlijk, zoo mij dunckt, met kiesen van een ballingGa naar voetnoot301) Vernedert en verdrukt met swaeren anxt, tot swaegher.Ga naar voetnoot302) Acastus naemelijk, die de Thessalisch' akkersGa naar voetnoot303) Heeft onder zijn gebiedt, die vordert u ter straffe 305[regelnummer] En spreekt u aen den hals. Hij klaeght hoe dat zijn vaederGa naar voetnoot305) Van hooghen ouderdoom, en tzidderende jaeren, Is omgebraght, en hoe den ouden man zijn leden Gesneên zijn in zijn doodt, wanneer de vroome sustersGa naar voetnoot308) Door uw bedrogh verlejdt, het onvroom stuk bestonden. 310[regelnummer] Iäson kan zijn saek met reden staende houden Zich scheidende van d'uw'. Hij heeft sich noyt bezoedelt Met het onnosel bloedt. Hij hield hand vande dagge;Ga naar voetnoot312) En van uw' maetschappij gansch zujver is gebleven.Ga naar voetnoot313)
[pagina 448]
Maer ghij o brouwster van vervloekt' en oevle daeden, 315[regelnummer] Die met een wijvenlist, en mannenstoutheit, alles U onderwinden dart, en zijt gansch eervergeeten,Ga naar voetnoot316) Gae door; en reinigh 't rijk; de doodelijke krujden Neem teffens meê; verlicht de burgherij van vreeze. Zet u aen ander' oord, om daer de goôn te moeyen.Ga naar voetnoot319) medea. 320[regelnummer] Gebiedt ghij 't vlieden? geeft mij 't schip dan, om te vlieden, Oft mijn gesel weêrom. Wat heet ghij mij alleene Te vlieden? Ick en ben alleene niet gekoomen. Indien ghij oorlogh vreest, zoo drijft ons bej' ten rijk wt. Wat lejdt u aen de twee misdaedighen te schejden?Ga naar voetnoot324) 325[regelnummer] Niet mij is Pelias, maer hem te nut, gestorven.Ga naar voetnoot325) Mijn doorgaen, rooverij, 't verlaeten van mijn vaeder,Ga naar voetnoot326) 'T verscheuren van mijn broêr, en alles wat de mannen Haer bedgenooten in 't begin des huwlijx leeren, Mijn werk en is het niet. Ick heb zoo meenigh schelmstuk 330[regelnummer] Begaen, maer nojt voor mij. creon. Ghij moest nu lang al wegh zijn. Wat zoekt ghij 't marren, en met praet mij op te houden? medea. Ootmoedigh bid jck u, nu op het punt der rejse, En voor de laeste mael, en laet de schult der moeder Doch mijne kindren, die onnosel zijn, niet wijten.Ga naar voetnoot334) creon. 335[regelnummer] Gaet heen, als vaeder zal jcks' in mijn schoot ontfangen.Ga naar voetnoot335)	voetnoot143) verwaerloost, trouweloos verlaten. voetnoot145) schoveling, verschoveling. voetnoot148) zij had de vuurspuwende stieren te Colchis bedwongen door toovenarij, en de zee door haren broeder in stukken te snijden. voetnoot149) dat jck heel ben door mijn gruwlijkheden, dat mijne gruwelijkheden zijn uitgeput. voetnoot151) met een los verstandt, lat. mente vesana, dus onzinnig, razend. voetnoot154) geweer, wapen, zwaard. voetnoot156) die van uw' handen ging het kloek verstandt te boven, lat. quod tuae ignorant manus. voetnoot157) laet u een prikkel wezen, enz. herinner u uwe vroegere misdaden en neem daar een voorbeeld aan voor die, welke gij nog wilt plegen. voetnoot158) laet alles u vernieuwen, roep alles voor uwen geest terug. voetnoot159) achtbaer overheerlijk, lat. inclytum, beroemd. voetnoot160) oevle, goddelooze. voetnoot164) Pelias, zie bl. 370. voetnoot169) nu staende tot, die nu hiertoe door Creon is gedwongen. voetnoot170) moest, had moeten; reede, gereede. voetnoot174) gelijkwel, evenwel. voetnoot181) Malea, een kaap die 5000 voet in zee steekt. voetnoot183) steek op, verberg; lat. manda voetnoot185) met een effen moedt, gelijkmoedig; lat. aequo animo. voetnoot189) dat zich nae raedt weet aen te stellen, qui capere consilium potest, dat luisteren kan naar raad. voetnoot192) nauw, nauwelijks. voetnoot193) de vroomen vreest het Luk, het geluk dient de dapperen. voetnoot194) de fortuin is te beproeven, waar dapperheid kan worden betoond, en niet bij list en toovenarij. voetnoot198) zonder sleep, zonder aanhang, gevolg; lat. abiere Colchi, de Colchiërs zijn weggegaan. voetnoot202) mijn vaeder was een koning, en dien heb ik ook niet gevreesd, toen ik mij terwille van Jason tegen hem verzette. voetnoot203) al sproot het wt der aerde, al kwamen gewapende mannen uit de aarde, zooals dit geschiedde uit de in den grond gezaaide drakentanden, die door Jason met mijne hulp overwonnen zijn. voetnoot204) vlieden, met Jason. voetnoot209) hoomoedt, hardnekkigheid. voetnoot214) schaedelijke pandt, lat. noxium genus; pandt, een gewoon scheldwoord in de 17e eeuw. voetnoot217) schoonen, verschoonen. voetnoot221) forsse, wreede, lat ferox. voetnoot228) onnoosle, onschuldige (ironisch gebruikt). voetnoot229) draeght kennis, onderzoek wat ik misdaan heb. voetnoot230) heet, beveelt. voetnoot233) als 't raedslot is voltoghen, als 't besluit is vastgesteld. voetnoot238) uw kostele verwering, uwe kostelijke verdediging. voetnoot239) den moedt schorten, den hartstocht te bedwingen; lat. animum flectere. voetnoot246) bekommert omendom, aan alle kanten bezwaard, rampzalig, ellendig; lat. undique afflicta. voetnoot247) mijn afkoomst van de Zonne gerekent, zie vs. 36. voetnoot249) met maklijk swieren, lat. placidis flectibus; de zee der Schitten, de Pontus Euxinus. voetnoot250) van, door; door de vele rivieren, die er in uitstroomen, wordt het water van die zee minder zout; poeligh water, het water dat veel slib aanvoert. voetnoot251) de strijbre schaeren van vrouwen, de Amazonen. voetnoot252) bouwen, bebouwen, lat. exercet; andere tekst: exterret. voetnoot253) binnen de kanten Thermodons, binnen de oevers van de rivier de Thermodon. voetnoot258) het schendighe geluk, lat. rapida fortuna et levis, dus: de lichte fortuin. voetnoot259) op een bot, eensklaps. voetnoot261) heerlijks en braefs, lat. magnificum et ingens. voetnoot263) verneerde getrouwelijken hoof, lat. supplices fido lare protegere: smeekelingen opneme in zijn veilig hof. voetnoot264) niet, niets. voetnoot272) den noordenwint zijn zoonen, Calaïs en Zetes, zonen van Boreas. voetnoot275) de Mjnyaes, de Minyers, een oud-grieksche volksstam, die de kern uitmaakten van de Argonauten; den vorst der vorsten, Jason. voetnoot276) lat. pro quo nihil debetur. hunc nulli imputo. voetnoot278) schobbeert, lat. incesse, smaad, scheld uit. voetnoot281) indien ik meer gegeven had om de schaamte en mijnen vader. voetnoot289) stelt haer weêr in 't onglijk enz. lat. sed redde crimen, geef haar weder, wat zij door hare misdaad verkregen heeft, nl. Jason. voetnoot293) trouw, lat. fides, hulp; voorstant, bescherming. voetnoot297) vander handt, verwijderd. voetnoot301) bescheidlijk, duidelijk. voetnoot302) Jason was beangst wegens de misdaad die Medea aan Pelias bedreven had. voetnoot303) Acastus, zoon van Pelias. voetnoot305) spreekt u aen den hals, eischt uw leven. voetnoot308) zie vs. 164. voetnoot312) dagge, dolk. voetnoot313) maetschappij, bondgenootschap. voetnoot316) u onderwinden dart, durft ondernemen. voetnoot319) te moeyen, lastig te vallen. voetnoot324) wat lejdt u aen, wat leidt er u toe. voetnoot325) hem, Jason, om hem te wreken. voetnoot326) doorgaen, vlucht. voetnoot334) onnosel, onschuldig. voetnoot335) de vertaling is niet verder voortgezet.

Vorige Volgende

Tweede bedrijf.