Logo DBNL
Gedichten. Deel 2 (1900)

Gedichten. Deel 2

(1900)–P.C. Hooft–rechtenstatus Auteursrecht onbekend

Vorige Volgende

Eerste bedrijf.

penta.
 
Dus lang onwaerdelijck versmaedt, en op het schotst1)
 
Bejegent met de neck, geterght, getreên, getrotst,2)
 
Door dwang geduldich, 't leedt verkropt, met ydel pratten,3)
 
Heb jck Vinlandsche Vrouw, en Coningin der Catten:
5
Oft bromt dat niet genoegh; Ick die voor Pluto stel5)
 
De wetten die 't mij lust, vervoochster van den hel.6)
 
Nu schijnt de minst des volx mij over 't hooft te wassen.
 
Maer elx eerbiedichejt men siet met aendacht, passen8)
 
(Dies wringt de spijt het hart) op het vervloeckte paer,9)
10
Den stiefsoon haetelijck en haetelijcker snaer.10)
 
En wat jck onderwond tot baet, 't is niet bedeghen.11)
 
Dat argher is, mij self mijn konsten vielen teghen;12)
 
En stonden nae mijn hooft. Want soo mijn kaemerling,13)
 
Die van mij opgemaeckt, had toegestelt den spring14)
15
Waer onder 't was gemeent mijn vijandt te beknellen
 
Gemart had, tot de twee gevangens aen het mellen16)
 
Geraeckten door de pijn, en brachten in het licht
 
Hoe Baetoos staen nae 't rijck bij henliên was verdicht
 
Op sijn versoeck, misschien nu werden waere woorden
20
Ten hals' hem wt gereckt, en jck gedreight met koorden.20)
 
'Tis oevler noch als 't dient. Elck van mij af sich drejt,21)
 
Gluirt over dwers, en swijght: maer dat 's genoech gesejdt.22)
 
Ick leg te laegh: en vind mij (laes!) van alle syen23)
 
Verlaeten en mistrouwt. Wat sal jck dan? mij vlijen
25
Tot dujcken hangends hoofts, en met gebooghe neck,25)
 
Ten ejnd jck opgejuckt een kortswijl schoon verstreck26)26)
 
Aen d'opgeblaesenheit; neem aen, met swichten, 't drejghen,
 
En alle trots in danck, en alle schimp met nejghen?
 
't Waer best. Op dat, indien jck bij mijn' man begordt29)
30
Een' wenschelijcke vrucht tot mijnen schoot wtstort,
 
De bloem des Adels van twee Conincklijcke strujcken
 
Sich setten leer' van jonx tot dienen en tot dujcken:
 
Oft, datmen (sterft mijn man en blijf onvruchtbaer jck)
 
Mij fraeye Coningin te rug nae Vinlandt schick,34)
35
Om in een barren hoeck schier eensaem te verouwen35)
 
En sonder inkoomst vanden afkoomst hof te houwen.36)
 
Neen Rijcheldin, doen jck u vree versoecken liet,
 
Ick had wat inden sin; maer dat en was het niet.
 
Ten daegh' aenstaende sal mijn' tong de vruntschap sweeren,39)
40
Maer 't onbeëedicht hart sijn opset niet verkeeren.
 
Dewijle dat mij dan geen dienst te wachten staet41)
 
Van 't menschelijck belejdt, en maer quae toeverlaet42)
 
Hun suffe bijstandt viel slechs hangend' aen 't gelucken:
 
Soo sal jck al de list des hels te hulpe rucken,
45
En rijden soo 't geval ten honck door weghen wis:45)
 
Oft dwinghen 't Noodlot oock, jndien 'er Noodlot is.46)
 
Daerom is 't dat jck dus in eenicheit mij pijne47)
 
Wt Conincklijcke koets opstaende dees' woestijne48)
 
Te soecken barrevoets, bij ontijd en bij nacht,
50
Terwijl mijn grijse man lejdt vanden slaep verkracht
 
Door mankop in het hooft, en prevelen in d'óóren.51)51)
 
Self uenjer koom jck hier om uenjers raedt t'aenhóóren.52)
 
Want dit onsaelich dal dat is van aller tijdt
 
Den vyanden des lichts en ongoôn toegewijdt.54)
55
Van alle kanten hier versaemelen de kollen
 
En voeren slordich veer met onderaerdsche pollen56)
 
Bij 't schemeren der maen', als 't op een' fluistren gaet,57)
 
En ijder om een' hoeck van dese bossen slaet.58)
 
Hier met ontvlochten hayr, omgordt met slangekranssen,
60
Men leidt verkeerde lust en ave'rechtse danssen.60)
 
Ter dachvaert komtmen hier om in 't gemeen te raên:61)
 
Een ijder heeft sijn steê daer Icker boven aen62)
 
Sit rechter van 't beleedt in hoochverheve stoelen;63)
 
Neemt alle saecken op en ijdereens gevoelen:
65
Maer doet nae sijnen wil. Wie dat hier wordt verdaeght
 
Der konstgenoten, ('t zij dat haer het Aerdrijck draecht,66)
 
Oft dat zij door de lucht van eenen geest beschreden
 
Gevoert wordt over berch, en dal, en groote steden)
 
Is 't nodich dat terstondt den daeghenden verschijn:69)
70
Deess' handtvest' heeft de plaets, van den verbôon Juppijn.70)
 
Doch sulck' en soeck jck niet, sij sijn mij t'onervaeren,
 
(Het lijf beleeft geen eindt vande leerende jaeren)
 
Maer sulcke die besteend' haer sinnen en haer vlijt
 
In 't gronden van de konst, gescheiden wt der tijdt,74)
75
Daer 't lichaem traegh den geest te luttel laet verslimmen,
 
Op 't oevelst afgerecht sijn bij de bleecke schimmen.76)
 
Dees', en al 's afgronds hayr sijn oock gebonden met77)
 
Hier te verschijnens noot, als een' gemeene wet.
 
Komt voorts dan wt het rijck met neghen vloên beslooten,79)
80
Geen uenjers wt den hoop, van onêel bloedt gesprooten,
 
Gelijck 't geselschap dat om nooddruft konst verhujrt,
 
Wiens naemen wijder niet bekent sijn als haer' bujrt;
 
Maer sulcke, die geen eeuw den gloor haers roems sal lessen,
 
En mij gelijck van staet, Vorstlijcke toveressen.
85
Hecate self voor al, rijst wt het helsche graf,85)
 
Met uw' beswalckte kroon, en bleecken schepterstaf:
 
En ghij die levend' sworft van d'een tot d'andre stranden,
 
Prinsses van Colchos, en verschrickte liên en landen88)
 
Met uwe wetenschap: dewelk' in moede gram
90
Te trotsen oft versmaên, noyt vyandt wel bequam.90)
 
En ghij, die, met het sap van heftighe venijnen,
 
O dochter rijck des Sons, in wolven, leeuwen, swijnen,92)
 
Eertijds verschepte 't volck wt menschelijcke stal;93)
 
Kom inde derde plaets, en slujt het haylich tal.
proserpina.
95
Hier koom jck opgeprest door 't vloecken, van beneênen95)
 
Wt het swaermoedich dal, en kerker onbescheenen
 
Van 't helle licht der Zonn': wt den bedroefden kolck97)
 
Alwaer mijn Pluto streng het tzaechachtighe volck98)
 
Doet poplen met sijn' stem, jae braefstgewese riddren,99)
100
Gelijck den popelboom sijn' blaedren staen en tziddren.100)
 
Wat port u, Coningin, der Catten, onbemindt,101)
 
Om mij te steuren in het drockste van 't bewindt
 
En moeylijckheên des rijx? die besich sit met schiften
 
Der sielen wt elckaêr; die wij daer nae, bij driften,104)
105
(Alsoo tot elcke peen een óórd besonder is)105)
 
Afvaerden, ijder hóóp nae sijn verdoemenis.106)
penta.
 
Waer blijft Medea?
medea.
 
Siet mij hier. Ick, die te swichten
 
Voor hel nocht hemel plach, gehoorsaem nu uw dichten:108)
 
En stel mij aen het recht der plaetsen onderdaen.109)
110
De hemel is 't alleen die sonder wet kan staen.
 
Maer d'ysselijke vrees, het ongenaedich dwingen,
 
De peenen overwreedt hanthaeven onse dingen
 
En al den staet der hel. Hier om een ijder past113)
 
Te doen het geen dat wordt van hoogher handt belast.
penta.
115
En Circe'?
circe.
 
Hier ben ick die verleyende de vreemden
 
Aen mijne kust versejlt, door buitenweeghsche beemden116)
 
Nae mijn gemarmort hof vervult met schat en pracht,117)
 
Gedujrich met mijn sang deed galmen over nacht
 
De wouden droef van groen, en schittren door het blaecken119)
120
Der toortsen soet van reuck van onder gulde daecken.
 
Indien oyt yemand mocht ter wereld munten wt
 
In kennisse der cracht van droggen en van crujdt,122)
 
Van wortelen, van saet, van waetren, gommen, sappen;
 
En die te mengen naer hun' aerdt en eyghenschappen
125
Met steenen en met stof, met woorden en met schrift,125)
 
Met smettend slangebloedt van allerley vergift;
 
Ick ben 't. Daerom, is 't dat u yemand mach gebreecken127)
 
In wolf oft beyremujl, oft borstligh swoort te steecken,128)
 
Soo luistert nae mijn raedt, en andre gaet voorbij.
penta.
130
Helaes! 't Geluck en is soo dartel niet met mij
 
Dat het mij beuren laet om kortswijl wraeck te pleghen.131)
 
Maer hebbend' al den hoop van mijn' gemeente tegen
 
Met stiefsoon ende snaer, ist daer gecomen toe,
 
Dat, als jck mij maer wreeck, jck kreun's mij wejnich hoe.134)
135
Soo kiesch een honger niet en heeft mijn haet onmenschlijck.135)
 
Dan alle middel, die maer wis is, is mij wenschlijck,136)
 
Om te verdelghen 't paer, dat op mijn' eere gaet,137)
 
En draeyboomt mij den wech nae moghenheit en staet.138)
medea.
 
Hist op des ouwden mans gemoed om hun te hindren.139)
penta.
140
De vaeder is verdwaest, en siet geen leedt aen kindren.
proserpina.
 
Het yser en geweldt uw' vijand help 'er ujt.141)
penta.
 
Maer ope vyandschap de poort voor schaede slujt.142)
circe.
 
Sij slaet haer' meester, en schikt wederzij ter weere.143)
medea.
 
't Verraed is trouwer, dat en dient maer eenen heere.
proserpina.
145
Men leg te wercke dan de laeghen en de list.
penta.
 
't Is al geschiedt maer al te schendelijck gemist.
circe.
 
Soo sal uw vyandt dan gewaerschouwt sich wel hoeden.
penta.
 
Ick vind mij om end' om beset met quaedt vermoeden.148)
medea.
 
Geveinsde vriendschap voeghe' uw' bittren haet een' slagh.149)
penta.
150
Dit brouw jck: en heb dies doen handlen van verdragh.150)
proserpina.
 
't Wantrouwen eens verweckt is swaer in slaep te wieghen.
circe.
 
Wie ist, dien vleyerij en eeden niet bedrieghen?
medea.
 
Soo die noch niet bestaen, set hen schenkaedje bij.153)
proserpina.
 
In volle rusting treedt dus de verraederij.154)
penta.
155
Ick sie 't. De wegh is goed om in 't geloof te raecken.155)
 
Maer om mij voort dit paer behendigh quijt te maecken,156)
 
Met Hes hun' jonghen soon, alsoo dat, voor noch nae,
 
(Hier wacht jck uwen raedt) mij sulk een aenslagh schae.
proserpina.
 
Ghij wist, Medea, met verbloemde valscheids treecken
160
U op uw' vyandt door sijn' eighen handt te wreken.
 
Soo hielpen Pelias sijn' dochters in het graf,161)
 
Die haere deeghlijckheidt wt liefd den moortsteeck gaf
 
Op ydel toeverlaet van 't deisen sijner jaeren.162)
circe.
 
In schijn van pajs, en als begaen om danck te baeren,164)
165
Gingt ghij den Coning van Corinthen randen aen,165)
 
En 's Coninx dochter, soo sij soud te trouwen gaen:
 
En op een ooghenblick hebt haer bekoort door gaeven
 
Gedoodt, gebrandt, en met den val van 't slot begraeven.
penta.
 
Dat is, tot daer toe, schóón. Maer, wie 't gedaen hadt, bleeck.
medea.
170
En soud het niet? dat is mijn wit wanneer jck wreeck.170)
 
Dat 's 's harten leckernij. Geen ding en maeckt mij blijder
 
Als dat, tot spijt en schae mijns vyands, leer' een ijder,172)
 
Wie dat Medea zij. Doch soo met u de stond173)
 
En de gelegenheidt vereischen sulcken vond
175
Van schelmerij, om uw wraeckgiericheidt te koelen,
 
Dat wel uw vyand magh, van waer 't hem comt gevoelen;
 
Maer vorder niet en blijck uw onbewijsbre schuldt:
 
Soo luistert toe. Wt mij een treck ghij leeren sult
 
Van helsche schallickheit soo boos als noyt versierden179)
180
Die in een levend lijf den vorst des afgronds vierden.
 
Maer sint mijn strenge geest 't belemmerende kleedt181)
 
Der aerdsche leden lomp wtschuddende versmeet,
 
En jck noch stadich, om mijn lust ter konst te slissen,183)
 
Omwroet al wat'er is van de gehaymenissen
185
Der wonderbaere leer'; is van mij oock doorsnuft
 
De onderwindalgeest, en 't werckelijck vernuft186)
 
Van hem wiens lever door den graeghen gier verslonden,
 
Stof levert tot zijn' pijn, en aenheelt tot zijn' wonden;
 
Prometheus seg jck. Dees heeft mij geleert een vuyr
190
Soo te berejden, dat het in een kleedt, ter wr
 
Toe die men 't stellen wil, onsichbaer sich verberghe:
 
Dan blaeck', en slae door vleesch en been tot in den merghe
 
Op eenen oghenblick. Stelt ghy schenckaedjen toe193)
 
Voortreffelijck in 't oogh. En, daermen 't minst vermoe,
195
Laet sitten dese pest behendelijck gedoocken.
 
Voorts om u bujten's scheuts en t'houden onbesproken,196)
 
Dus sult ghij 't leggen aen. Soo ras als het verdragh
 
Geraemt magh wesen, doe versoecken sekren dagh198)
 
Om t selve voor 't altaer te vestighen met eeden.
200
Dan past met eenen vloeck uw' vyandt voor te treden,200)
 
Vrij roepend' op uw hooft helsch vujr en hemelsch aen,
 
Indien ghij valschlijck swoert. Het selve sij gedaen
 
Van uwe haeters oock: opdat sij nae verslaeghen203)
 
Van d'onversienen brandt, verraeders naeme draeghen,
205
Als door der goden wraeck op valscheidt achterhaelt.205)
penta.
 
Geen wegh soo duister, o Medea, daer ghij dwaelt.
 
De dagh is al gestelt. Soo ras de blancke morghen
 
Versteurt het rijck der rust, en oprecht 't rijck der sorghen,
 
Is het bestemt te gaen met onderlingen mondt,209)
210
In 't aengesicht der Goôn, becrachtighen 't verbondt
 
Der nieuwe vrundschap. Nu schort mij alleen te leeren
 
'T berejden van het vujr: en gaeven te stofferen
 
Aenminnigh, en van schijn soo schoon dat d'achterdoght
 
Mijns vyands daer door in bekooring werd gebroght.
proserpina.
215
De giften staen u licht, daer aen en sal 't niet letten.215)
circe.
 
Maer 't is Medea' uw beurt de const haer bij te setten.
 
Dus de verborgentheên ontslujt, en ons bedjedt217)
 
Te recht van als.
medea.
 
Die saeck is soo geringe niet:
 
Nocht mij hier bij der handt voorsien haer toebehooren.219)
220
De grootste Raserij in haer geterghden tooren,220)
 
Wanneer sij wraeck, en moordt, en woede wreethejt brult221)
 
De blicken openspalckt, de lippen ommekrult,
 
Soo doet met knarssen 't vujr zij wt haer' tanden springen.223)
 
Sorghvuldigh queecktmen dat in doecken die 't ontfingen;224)
225
In doecken eens gebrandt, en tonder van het kleedt225)
 
Besmet met Hydraes gift; waer mee dat ghij verdeedt226)
 
O Dejanira' uw man. Noch moetmen hebben voncken
 
Wt Sisyphs keyselsteen met Plutoos staf gecloncken:228)
 
En wt Cocyt geruckt steenkallek ongeslist:229)
230
En swaevel wt het diepst des jammerpoels gevist:230)
 
En van Megeraes toorts in Styx gedoofde koolen:231)
 
Al vyer dat veinsen kan en houden sich verhoolen.
 
Dit moetmen roeren, en vermengen op sijn maet;
 
En lerpen met een' windt die snel en scherrep slaet;234)
235
En jaeghen vlam door vlam, tot dat sij t'saemen heelen,235)
 
Door tochtigh swoeghen van kortaemde slangekeelen.236)
 
In voorraedt heb jck dit vergaedert al bij een.237)
 
Dus laet het op mij staen: 't en schort maer aen 't bereên.238)
 
Eer dat de Sonne komt het middaghpunt te naecken,
240
Sal jck 't u schicken toe, door eenen mijner draecken.240)
 
Maer op wat wre wilt ghij dat sich 't vujr verbree?
penta.
 
De Koning is gesint den ingang van de vreê242)
 
Te vieren met bancket: om door het heughlijck woelen243)
 
Het overschot des haets wt de gemoên te spoelen
245
Nae gissing die hy maeckt. Beginnen sal die feest245)
 
Wanneer soo dat de Son aen 't daelen sij geweest246)
 
Vier wren over drjen. Dus dunckt mij niet te wachten.
 
Met het ontspringen van het vujrwerck over achten.248)
 
En soo 't ons dan geluckt, te lichter sal geschiên
250
Dat het werd voor een straf der goden aengesien:250)
 
Om tegens hunne faem al 's werelds haet te stercken.251)
medea.
 
Dat neemt ghij wel. Ick sal dan op acht wren wercken.252)
proserpina.
 
Sijt ghij voldaen?
penta.
 
Ick ben 't.
circe.
 
'T is tijdt dan ons t'ontslaen.
medea.
 
Soo trecken wij ons' weeghs te saem.
penta.
 
Ick laet u gaen.
rey van joffren.
255
Ten laesten heeft het edel hóf
 
Der brave Katten hoogh van lóf
 
Geset sijn' moed verbolghen neêr.257)
 
De vaeder siet den soon niet meer258)
 
Met achterdochtighe' óóghen door.
260
De soon en ducht niet langer voor
 
Des vaeders driegende' ongenae.261)
 
'T is tijdt eens dat de neve gae262)
 
En smeeckend grootvaêrs sorghen red.263)
 
Help goôn! wat brengt het tweede bed
265
Al onrusts en al scheurings in,
 
Daer een voortreflijck hujsgesin
 
Sich vlijen moet als onderdaen
 
Van heerscheit nieuw? Gemeenlijck staen268)268)
 
Den kindren oock goê stiefmoêrs dujr.
270
Maer als zij, met een grimmend vujr,
 
Door forssen nijd aen 't woên gebracht
 
Ontsteken op haers mans geslacht:272)
 
Wen Leeuw oft Tyger leedt geschiedt273)
 
En sijn sij soo verbolghen niet.274)
275
Dus quam ten hove' aen tween gesplist,275)
 
In swang te gaen de swaere twist,
 
Die ijder zijde kiesen dee:277)
 
En afkeer nemen van de vree
 
De best' en de gemeene liên.
280
De moeders gosten om te sien,280)
 
Met deernis en verslegenheidt,
 
Naer 't wit van haer' genegenheidt.282)
 
Een ijder sagh nu coomen aen
 
Inlandschen crijgh bron aller quaên:284)
285
Bujr tegen buir; bloedt tegen bloedt:
 
Verraedt, verrassing, arremoedt,286)
 
Smaed, ballingschap, aen allen oordt
 
Verwoesting, vangenis, en moordt.
 
Wat souden menigh wees en weeûw
290
O goôn! bedroeven onsen eeuw,290)
 
Hing over 't menschlijck saet onvroedt291)
 
Uw hart niet bet, als 't eighen doet?
 
Ons levens tijdt spoejt haeren baen,293)
 
En suckelt t'geenen herbergh aen.294)
295
Sij, die wel breedt zich open doet295)
 
Wanneermen haer siet in 't gemoet,
 
Is alsmen haer van achtren siet
 
Een stip, een ooghenblick, een niet.
 
Noch pijntmen sich (o blinde keur!)329)
300
En 't moet'er af dat het ons beur,300)
 
In plaets van soete' aenminnicheidt,
 
Te soecken, met scherpsinnicheidt,
 
Tot eyghen quelling 's anders quaedt.
 
Men voert met staetigh opset haet.304)
305
'T lust, om sijn vyand eens te slaen,
 
Met onlust staegh geplaeght te gaen.
 
O dwaesheidt, segt mij doch, wanneer
 
Ist in een wrijtend hart moey weêr?308)
 
De geest bewerpende' anders crujs309)
310
Vol donders is, vol haeghelbujs.
 
Zijn stormen sonder poosen sijn.
 
Zijn nevels breeckt geen sonneschijn.
 
Noch korten wij, met sulck verdriet,313)
 
Dees stip, dit ooghenblick dit niet.
315
Gaet heen, en vrij uw wreecklust boet
 
Met stoopen van vergooten bloedt:316)
 
Indien geen sang uw ooren vlejt
 
Soo zeer als klaght en jammerheidt:
 
Indien uw neus den amber rijck
320
Verfoejt bij reuck van vyands lijck:
 
Indien uw' ooghen steeckt de walgh321)
 
Van als behalven rad en galgh;
 
En nemmermeer uw aêr en swelt,323)
 
Als daermen stroopt 't gedoste veldt324)
325
Wen 't in sijn volle rijckdoom staet;
 
En met hoefijsers maelt het saet:
 
Oft daermen vossen t'saemen bindt:327)
 
Oft, met een stoockert van een windt,328)
 
De vlammen door het kooren ‘jaeght;
330
Dat, als ghij 't van een' tooren ‘saeght,
 
Verdroncken in een zee van brandt
 
Soud leggen al het platte landt;
 
Soo brujst het vujr 'er door, en stroomt
 
Ten laesten over 't hoogh geboomt:
335
En wejdt, met eenen veegh, temael335)
 
'T gewest van dorp en daecken kael.
 
 
 
Hebt in dees' helscheidt uw vermaeck:
 
Maer vroegh oft laet wacht wederwraeck.
 
Oft nu fortuin de waepens nemt
340
Partijdigh in uw eedt: 't is vremdt340)
 
Soo eerloos als zij overloopt;
 
En licht uw eighen benden sloopt:
 
En doet u suchten nae de soen.343)
 
De leeuw die krijght de mujs van doen.344)
345
Wat schepsel heeft soo cleen gewaldt,345)
 
Dien quaedt doen groote moejte valt,
 
Wanneer 't gesteken is van spijt?347)
 
Een worrem neemt tot sijn ontbijt348)
 
Het harte van een groot Tyran.
350
Een Spaensche vliegh vermoordt een man.
 
Swight yder nu voor uw geslacht,
 
'T word eens verneert en wtgelacht.
 
En maghmen dan sijn haet verhit353)
 
Wel laeten niet, van lidt tot lidt,
355
Als heerlijck goedt ten errefdeel?
 
Oft houden een' gehuirde keel,
 
Die staegh uw leedt ophaelend gaep;
 
En steur der wrevelheidt haer slaep,
 
Soo ras maer als zij óóghe luickt?
360
Ick prijs den vorst die zeeghe bruickt
 
Tot noodweer; en met sulcke maet,
 
Dat hij bij vyandt danck begaet:362)
 
Die alle toegedreven lejdt,363)
 
En trots, en wederwaerdichejdt,364)
365
Kan rustigh stellen aen een' zij,
 
Ter liefde van sijn' burgherij.
 
Met eenen Prins soo wel geleert367)
 
Heeft nu de hemel ons vereert:
 
En 't hart van onse Coningin
370
Bestort met vredelijcker sin.
 
Ach! moeder, sonder 't hart, genaemt371)
 
Te wesen, sich te leelijck schaemt.372)
 
Maer wie zich quijt in stiefmoêrs staet,373)
 
En niemand onvernoeght en laet,
375
Met eenen set zij opwaerts streeft,
 
Tot lof, die wenigh weergaes heeft.
 
'k Weet nauw, die hayrcracht lejden ‘wejds,377)
 
Oft z'hoeven meer beschejdenheids.

Vorige Volgende

Over dit hoofdstuk/artikel

lied