Logo DBNL
Gedichten. Deel 2 (1900)

Gedichten. Deel 2

(1900)–P.C. Hooft–rechtenstatus Auteursrecht onbekend

Vorige Volgende

Tweede bedrijf.

segemond.
 
'T zij veel oft luttel hun vernuft de menschen slijpen379)
380
Sij vinden dat'er meer is dan men kan begrijpen:
 
En dat'er is yet goeds gewoon te nemen acht381)
 
Met hartelijcke sorgh op 't sterffelijck geslacht.382)
 
Ooght op u: ghij sult licht bevroeden hoe uw leden383)
 
Soo t'saemen sijn gevoeght en op alsulcke steden;
385
Dat die de maght had, en veranderde van plaets385)
 
Een lidt alleen, hem soud berouwen sijnes raedts:386)
 
En blijcken hoe al 't best, dat zijn verwaent bedillen
 
Wist wtterechten, was gemack oft maxel spillen.388)
 
Dus niemands reên voor dees geschikthejt danken sal389)
390
Het ongebonden lót van eenigh wilt geval.390)
 
Nochtans uw vaeder, doen hij u besloot te teelen,
 
Geen overleg en maekt' hoe dat hij dese deelen
 
Toereden soud' van minst tot meest, en soo bequaem393)
 
Dat geen den andren let, soud' moghen voeghen t'saem.394)
395
Daer moet dan wesen kracht van wijsheit, die met naeder395)
 
Goedtgunsticheidt, uw nut bevordere', als uw vaeder:
 
En de gedaent' ontwerpe', en soo de stoffe vlij,
 
Dat het in 't laest tot dus een meesterstuck gedij.
 
Dits Godthejt. Geen verstandt magh dit verstandt bekrijghen,399)
400
'T en zij misschien een mensch verkeert wild' heeten swijghen400)
 
Sijns harten stercke stem, die lujde roept hiervan:
 
En dat hij gaeren soud' zijn booser als hij kan.402)
 
Dies weet mijn toeversicht geen gissinge te maecken,403)
 
Dat Godtheidt emmermeer wt het geloof sal raecken.404)
405
Want d'yvrighe gemeent met bidden, brandt en roock,405)
 
Voor goden vieren soud' veel eer ayuin en loock,406)
 
Als sorghelooselijck verwerpen 't innigh tzaeghen407)
 
'T welck rekent alle luck voor loon, en ramp voor plaeghen.
 
Maer op wat zeede dat de Godtheidt wesen wil409)
410
Met eer en lof gedient; hier in is groot verschil;
 
En schier soo menigh volck, soo veelerley gesintheidt.411)
 
Wien wijsheidt het verstandt genesen heeft van blintheidt,
 
Die stemmen over een dat geen ding bet gevalt413)
 
Aen 't eeuwigh Wesen, als de deftighe gestalt414)
415
Van een oprecht gemoedt: En God niet aengenaemers
 
Heeft als het hayligh hol en suivre binnecaemers416)
 
Van vroomer borst, daer sich een hart houdt metter woon417)
 
In d'eedel eerlijckheit der deughden opgesoôn.418)
 
Maer dwaesheit algemeen slaende' inden windt de reden,
420
Soeckt God te paeyen met een pracht van staetlijkheden.420)
 
'T welck nutter is nochtans, en bet de sinnen schujmt421)
 
Als woestheit die den dienst der Godtheit heel versujmt.422)
 
Doch naedemael men niet komt overeen in desen
 
(Hoewel elck heftigh houdt sijn' zede best te wesen)424)
425
Soo kan 't geloof des volx gegrondt op wankle waen
 
Wel lichtlijk waelen, en geraeken om te slaen426)
 
Door satheidt van het ouwd, oft door het kloeck bekleden427)
 
Van eenigh nieuw gebrujck met schijn van betre reden,
 
Die list oft ijver dicht. In dit deel hangt de staet429)
430
Des priesterdooms voorwaer aen eenen fijnen draedt.
 
Nochtans indien het wil zijn konst te werke stellen
 
Het sal, met desen draedt, soo teêr, om verre vellen
 
De tróónen hoogh gebouwt en standers vast geplant:
 
En brujcken tegens 't landt de waepens van het landt.
435
Wt dit bedencken quam 't in Duitschlandt dat'er d'ouwden435)
 
De kraft des priesterdooms den mannen niet betrouwden:
 
Maer 't opperste gesagh in 't geestlijck stonden toe
 
Aen 't vrouwlijck saet. Op dat de flaeuwte van gemoe438)
 
Haer moght ontraên den staet der heerschappij te schaeden,
440
Het welck lichtdoenlijckheit een stout hart' aen moght raeden.
 
De Vorsten boven dien noch niet gerust van geest441)
 
In d'onderpriesters, die men veel wt mannen leest,442)
 
Behouwden aen zich self 't bewijsen der genaeden,
 
En willen dat zij straf doen over de misdaeden.444)
445
Soo dat van hunner handt geen mensche vordring smaeckt;445)
 
En yder Paep ontsich maer niemand aenhang maeckt.446)
 
Dit rijck houdt desen voet. 'T naestgoddelijck vermoghen447)
 
Des Coninx heeft daerom mij dus hóógh opgetooghen
 
Tot segsvrouw van den sin des hemels. Dit belejdt
450
Drijf jck, mijn best, nae reên, met d'andre geestlijckheidt.450)
 
De goedtheên die zich self ons oyt te nut wtdeelden,451)
 
Verheffen wij als goôn; maer eeren s'in geen' beelden.
 
Want sterflijck hooft versiert (hoe diep het sich berae)453)
 
Geen maxel of 't en gaet hunn' heerlijckheidt te nae.
455
Oock sijn wij ongewoon, 't geen, dat sich niet begrijpen455)
 
Van al de wereld laet, in tempels te benijpen:456)
 
Maer wijen wel tot eer der heilicheên in 't woudt
 
Een' levendighe kerck van ongekorven hout,458)
 
'T welck met sijn telgen breed en hemelhoghe toppen,
460
Het dartelmakend licht bestaet den wegh te stoppen:460)
 
En stelt van binnen toe een' aeckelijcken dagh,
 
Die 's menschen hart bestelpt met ootmoed en ontsagh.462)
 
Wat marmorsteene vloer oock soud' zich connen roemen463)
 
Bij voettapeet van cruidt gespickelt met haer bloemen?
465
Wat wanten rijck vermaelt, oft wat beeldthouwerij465)
 
Wat orde van gebouw is sulcke, dat het bij
 
Een' schaeduwrijcke beemd in maejestejt magh haelen?
 
Al deden porfir, jasp, en goudt des hemels straelen468)
 
Met spiegelgladde glans afstujten, en de Son
470
Daer, met sijn hel gesight geen óógh op houden kon:470)
 
Wat soud het wesen bij de pijlers der bosschaedjen
 
Zoo reisigh en gekapt met weelighe pluimaedjen
 
Van aerdigh vloeyend lof? bij stammen nemmer los
 
Van klimop gebordujrt op groenfluweelen mos?
475
Het kostelijcke koor sal d'óóghen haest verveelen;
 
Maer nemmermeer het frisch der scheemrighe prjeelen,
 
Welcke' als ghij dujsendmael en dujsendmael besiet,
 
Van dujsendmael aenschouwt op een gestalte niet.478)
 
Want waer ghij opkijckt, oft daer is nieuw groen gesproten:
480
Oft vogel schudt de blaên; oft windt verschiet de looten.480)
 
Maer toeft. Hier komt de Rey van nonnen, die zich spoên,
 
Met voorberejdt gemoedt, om offerandt te doen
 
In dit bejaerde bos der opgeschoten eicken,
 
Van welcke 's menschen oogh den kruin nauw kan berejcken,
485
Aen de godin des vujrs: En, volghens de geboôn
 
Van onsen Coning oudt, in 't aengesight der goôn,
 
Als t'hunnen overstaen, en dat sij's draeghen kundschap,487)
 
Te leggen vaste vreed', en stichten trouwe vrundschap,
 
Daer de gemeent om wenscht, in 't heerschende geslacht.
490
Comt voorts gewijde schaer, een ijder met uw draght,490)
 
Dien ghij godtvruchtigh hebt in handen pujr gelaeden:491)
 
Ghij met den haemer: en ghij met de drooghe blaeden:
 
Ghij met het wieroockvat: ghij met het hajligh sout:
 
Ghij met de soete meed: ghij met het vujrenhout.
495
De goedighe godin des vujrs heeft geen behaeghen495)
 
In 't reutlen van het bloedt der dieren neêrgeslaeghen,496)
 
Door het moorddaedigh woên van scherpe bijl oft knijf:497)
 
Het steenen moedeloos, in scheên van siel en lijf,498)
 
En kan in haer gemoedt geen heughlijckhejdt ontsteecken:499)
500
Maer s'is van aerd, als liefd, waer bij sij wordt geleecken:
 
Die alles wat'er is, in goedtheidt, overtreft.
 
Om 't outer dan uw' keer doet en haer' lof opheft.502)
rey van nonnen. penta. rycheldin. rey van jonkvrouwen. catmeer. baeto. hes.
rey van nonnen.
 
O edelste Godin gebooren alsoo ras
 
Als van dit groot heelal de schets ontworpen was.
505
Noodigh is het dat in schoonheit wijck
 
Alles voor uw schoonheidt sujverlijck.
 
Niet soo claer, niet soo braef, niet soo streng, niet soo fier,507)
 
Niet soo blij, niet soo mild, niet soo lief als uw vier,
 
Naer het wtert sijn cracht.509)
510
Dies singt u hooghen lof het Duitsch geslacht.
 
 
 
O grootste vyandin der doodt, ghij schut alleen511)
 
Haer toght bij wintertijdt, en laet ons niet vertreên
 
Door 't geweldt van sneeuw, en haeghel coudt
 
Die sij met een noorschen moed wtspouwt
515
Over duin, over del, over veld, over vlack,515)
 
Over bos, over broeck, over den, over dack,516)
 
Over zee, over sandt;
 
En jaeght een' bleeckheidt aen 't bestorven landt.
 
 
 
T'hans neemt ghij d'overhandt, en doet ontspringen wt519)
520
Hun' diepen doffen slaep, de boomen en het crujdt.
 
Lover en gras weêr winnen 't veldt.
 
En de trotse Rijn van moede swelt,522)
 
Door het peklen der sneeuw op de berghen vergaerdt,523)
 
Door het smelten van 't ijs, dat hem schorste sijn vaerdt:524)
525
Des hij stort ongetóómt,
 
En schuirt de stranden wt waer heen hij stróómt.
 
 
 
Door 't speelsieck windekijn Wekleven bijgenaemt527)
 
Wt den westen dan met laeuwe blaesiens aêmt,
 
Minnevieren ghij alomme stoockt:
530
En de raeuwste harten murruw kookt.530)
 
Des de tierende wolf over soo soete pijn
 
Set het woudt over end; en de leeuw de woestijn;
 
En de walvisch de zee;
 
En al het kleen gediert dat volleght mee.
 
 
535
Dan bloeyt en sich verheught al waer een geest in speelt.
 
Elx bloejsel volght het saet, dat sijns gelijck dan teelt.
 
U, Godinne, comt de danck hieraf.
 
Sonder u de wereld waer een graf.
 
Wat soudt sijn met den staet van het menschelijck gildt,539)
540
Soo ghij daer, o Godin, niet uw' handt aen en hildt540)
 
Och 't verging alte knap,541)
 
Door flaeuwt van min en kraft van vyandschap.
 
 
 
Wie doch, Godinne groot, soud' opwaerts ooghe slaen
 
Hadt ghij niet 's hemels pel vernaejt met gouden draên,544)
545
Dat zij met soo menigh beeldt bemaelt
 
Als een voettapeet der Goden praelt?
 
Och de Son en de maen stonden sonder gesicht,547)
 
Sonder glans, sonder gloor, sonder lust, sonder licht,
 
Waer 't dat ghij 't niet en deedt:
550
En al de starren in de rouw gecleedt.
zeghemond.
 
O saelighe Godin, die niet in ope lampen
 
Wilt hebben, op genaed van reghen, windt, en dampen,
 
Bewaert het eeuwigh vier, naer andre volcken zeên;
 
Maer het onleschbaer houdt in desen kejselsteen554)
555
Van 't overoudt altaer: wilt jonstelijck ontslujten555)
 
De korst, die 't licht verschuilt, en laet de voncken sprujten.556)
 
Lof dij, Godin. Het vujr vat in de drooghe blaên.
 
Rejckt nu het suiver sout, en vujren sporten aen,558)
 
Om de krujpende vlam tot blaeckren op te stoocken.
560
Daer is geglommen kool. Reickt wieroock om te smoocken.560)
 
O salighe Godin, wij blaeckren tot uw eer,
 
Wij roocken tot uw lof; slaet goedertieren neêr
 
De straelen van uw oogh, 't welck alles kan doordringen
 
En voeren sijne cracht tot in het diepst der dingen.
565
Slaet neêr, slaet neêr uw oogh op 't Conincklijck geslacht:
 
En met uw gloedt vermurwt van wederzijd 't gedacht,566)
 
En hecht te saemen 't hart van onse Coninginne
 
Door vaste vriendschap met het harte der Vorstinne.
 
Dat d'eendraght van het hof tot 's vollex heil gedij.
570
Mevrouwen, u gelief te komen naeder bij,
 
En looft elckander trouw te geener tijdt te breecken.571)
penta.
 
Maer ghij Paepinne moest den vloeck des viers wtspreecken,572)
 
Tot doemenis van die sal quetsen het verbondt.573)
zeghemondt.
 
Grootachtbre Coningin mijn naem is Zeghemondt.
575
Ick bid, gebiedt mijn ampt niet dat het overtreede,
 
De misdaedt doemt zich self, en brengt zijn' vloecke mede.
 
Die keert des hemels jonst van de misdaeders af,577)
 
En drijft hun heftigh toe de vreese van de straf.
 
Maer wij sijn tusschen God en mensch gestelt in 't midden,
580
Om, als de misdaedt vloeckt, de peenen af te bidden.580)
 
En 't sterffelijck geslacht te lichten hun ellendt.581)
penta.
 
Nochtans op dat alhier mijn ijver werd bekent,582)
 
Soo sal jck vloecken self, als die mijn trouw wil gae ‘slaen.583)
rycheldin.
 
Gelijck uw Maejestejt mij voorgaet sal jck nae ‘gaen.
penta.
585
Oprechte vriendschap sweer jck u van deser wr:
 
Oft meen jck 't anders slae mij 't helsch en 't hemelsch vujr.
zeghemondt.
 
Tot dees' beloften, o Godinne geef uw' zeghen.
 
En doet ghij, o Vorstin, hier uw beloften tegen.
rycheldin.
 
Oprechte vrundschap sweer jck u van deser wr:
590
Oft meen jck 't anders, slae mij 't helsch en 't hemelsch vujr.
zeghemondt.
 
Tot dees' beloften oock, Godinne, geeft uw zeghen.
baeto.
 
Al wat mijn vrouwe doet grijpt plaets van mijnen 't weghen.
zeghemondt.
 
Op datmen dit verbondt ten crachtighsten volvoer,
 
Uw rechter duimen rejckt, dat jckse t'saemen snoer
595
Om 't laeuwe bloedt daer wt van wederzij te pricken:
 
'T welck u gelieven sal elck 's anders in te slicken.
 
Ghij o Godinne, ghij die hebt in uw bestier
 
De werking van het wt- en van 't inwendigh vier,
 
Verduwt soo met uw warmt dees' droppelen van bloede
600
Dat ijdre deser twee van 's anders bloedt sich voede:
 
En elx gemengde bloedt met jonst nae 's anders treck:
 
'T welck haer tot salicheidt en 't Landt tot welvaert streck.
catmeer.
 
O heughelijckste dagh, die mij oyt quam te vooren!
 
Mij dunckt jck wt het graf verrijs, en word herbooren
605
Ten leven van nu aen. O gemaelin, uw deughdt
 
Mij in dees' dorre schors herscheppen doet een' jeughdt,606)
 
Bedauwt met vreughden die de geest nauw kan verswelghen.607)
 
'T sal nu eens sijn een endt van steuren en van belghen.608)
 
Mijn geest (die alsoo lang als vrouw, en kindren streên,
610
Sich gaf te recken twee verscheide weghen heen,610)
 
En deerlijck scheuren liet om geen van bejde deelen
 
Te vallen af) gevoelt alreê sijn' breucken heelen,
 
Mits uw' vereeniging. Waerdoor dat jck verwacht613)
 
'T geluck voortaen gevest te sien in mijn geslacht.
penta.
615
Tzint ghij mij dese kroon, mijn Heer, op 't hóóft deedt voeghen,
 
Voeghd jck mijn sinnen om in alles te genoeghen616)
 
Mijn man en opperheer. Wat uwer harte smaeckt,
 
Daer heeft mijn hart wel haest sijn' wellust af gemaeckt:
 
En al mijn' eersucht is uw' grootheidt te believen.619)
catmeer.
620
Mijn' kindren, nemmermeer laet dese vrundschap klieven
 
Van eenigh misverstandt. Maer dat vergolden zij
 
Door u, dit harte van de Coningin tot mij.622)
baeto.
 
Voor trouw van onser zijd', heer Vaeder wilt niet vreesen.
rycheldin.
 
Heer Vaeder 't wit van ons gemoên sal stadigh wesen624)
625
Uw en haer' Majesteit, op 't nedrighst, dienst te biên.
 
Gelieve 't maer voor goedt te dujden, soo misschien
 
Yet tegens onsen sin moght onverhoeds gebeuren.
catmeer.
 
Die sonder opset quetst, die quetst licht sonder steuren.628)
zeghemondt.
 
Mevrouwen, eer dat ghij vertreckt van deser stee,
630
Soo drinckt wt eenen kop bej' van dees' soete mee:630)
 
Die met haer krachten u de sinnen sal verluchten.631)
 
Dit leer' u, maetschappij te maecken van genuchten.632)
 
Godin, op dat uw brandt van geen onhajligh nat
 
Des regens last en lijd', soo stort jck hier dit badt
635
Van warmmaeckenden dranck, wt de gewijde vlesschen,
 
Op het gewijdt altaer; om haylighlijck te lesschen636)
 
Het hayligh sighbaer vier. Blijft jonstigh, en betracht637)
 
Altijdt den welstandt van het heerschende geslacht.
 
Ghij Conincklijck gesin versuft door 't anxtigh duchten,
640
Kleedt uw gemoên in vreughdt, en doet de sorghen vluchten.
rey van jonfrouwen.
 
Waer sijt ghij vorsten, die, alleenlijck om te woeden
 
Met bloedtvergieten staegh, uw nemmersatte swaerdt
 
Voert in der vujste? daer 't
 
Gegeven is tot dwang der mujtighe gemoeden?644)
 
 
645
Leert helden eens, leert eens en prent u in te stroopen645)
 
Het yser gebrujneert, om geenerhande ding,646)
 
Als, daermen, met een kling,647)
 
Door hooghe parssing, vreê genootsaeckt is te koopen.648)
 
 
 
De vreê, de vreê, de vreêde' is, Vorsten, u bevoolen.
650
Te waeren ongeschent, voor 't sterffelijcke saet.650)
 
Wie vree te bujten gaet,651)
 
(Ten zij om vreedes wil) set bujten 't spoor sijn soolen.652)
 
 
 
Oft, tot onwaerdighejdt der hooghwaerdighe wetten,653)
 
Al schoon gebeurt, dat d'een met onrecht d'ander deer:
655
Noch is het niet soo zeer
 
Uw ampt op 't billijck recht, als wel op vreê te letten.
 
 
 
'T is kleene last het recht te kreucken oft te vlijen.
 
Als 't het beloop der tijdt, tot vreedes steun, begeert.658)
 
Maer wordt de vreê bezeert,659)
660
De wijse wetten sijn wel haest in bitter lijen.
 
 
 
Want, onder 't Crijchsgedrujs, daer 't scherpe schichten haegelt,
 
De woestmaeckende trom, d'aenschennende trompet662)
 
En hooren nae geen wet:
 
Met ijsre punten wordt de mondt des rechts vernaegelt.
 
 
665
Die thans stip op sijn saeck geen voordeel wilde rujmen665)
 
Van eer oft van genot, waeght dan sijn' heelen staet
 
Naem, rijckdoom, siel en saet,
 
Als 't opgeweckt geweer beknelt is vande dujmen.668)
 
 
 
Helaes, en waeghd' hij maer niet anders dan sijn eighen!
670
En dat de landtman arm het rieddack van zijn kot
 
Niet af waer, eer men 't slot
 
Van sijnen heere met den brandt begost te drejghen.
 
 
 
Als Oversten verwaent de heilghe Vreed' onteeren,673)
 
Eer dat de nooddwang op komt; wat ontgelt 'er dan674)
675
Helaes al menigh man
 
Dien 't scheel niet aen en gaet, den schuldt van wenigh heeren!676)

Vorige Volgende

Over dit hoofdstuk/artikel

lied