De briefwisseling van P.C. Hooft. Deel 1

Eerste deel

Regelnummers proza verbergen

[p. 853]

Bijlage 140 Keure op jaght en gansen A^o 1619

1 Ick P C H Castelain van Muiden ende Baljuw van Goejlandt doe te weten¹ 2 eenen ijghelijcken dient behoort. Alsoo overmits de extraordinarie droogh- 4 te des tegenwoordigen jaers het cooren saet ende vruchten op de landen van⁴ 5 Goeijlandt geschaepen sijn niet alle ter gewoonlijcker tijdt te komen tot⁵ 6 maturitejt ende rijpheidt, sulx de selve dienvolghens oock niet gewonnen⁶ 7 ende vanden velde sullen kunnen werden gehaelt met den wtgang van Oest- 8 maent precis, maer op sommighe plaetsen ongelijck laeter nootlijck moeten⁸ 9 blijven staen; welcke door d'ongeregeltheidt ende insolentie van sommige⁹ 10 dergeenen, die haer geneeren ter jaght pleeghende met de expiratie van oest-¹⁰ 11 maent voors haeren ingang te nemen, perikel loopen van vertreden ver- 12 druckt ende anderssins grootelijx beschadight ende bedorven te werden: 13 soo ist dat ick omme behoorlijck daer tegens te voorsien, gekeurt ende ge-¹³ 14 ordonneert hebbe, keure ende ordonnere mits desen, dat niettegenstaende¹⁴ 15 oestmaent sal sijn geëndight, niemandt sich en sal vervorderen te jaeghen op 16 eenighe croften ackers ofte landen daer rogge boeckwejt oft andere vruch-¹⁶ 17 ten subject om bedorven te werden op zijn staende: op peene dat de geene¹⁷ 18 die bevonden sal werden contrarie gedaen te hebben ende oft selfs in per- 19 soene oft door honden oft ander gereedschap op de voors vruchtdraeghende¹⁹ 20 landen gejaeght, daer over verbeuren sal een boete van 25 ponden van veer-²⁰ 21 tigh grooten t'elcken maele, behoudens den geinteresseerden oft beschae-²¹ 22 dighden sijne actie daer en boven t'appliceren d'eene helft den schout ende²² 23 d'ander helft den geenen die de bekeuringe sullen doen. Waer toe geautho- 24 riseert werden alle lujden van goeden naeme ende faeme op haeren eedt 25 mits nevens haer hebbende een geloofwaerdigh getujghe.²⁵

26 Gemerckt oock inden voors lande sommighe persoonen beginnen haer te²⁶ 27 begeven tot aenhouden van gansen waer bij haere gebujren ende anderen 28 merkelijck worden verkort ende beschaedight; heb van gelijcken gekeurt²⁸ 29 ende geordonneert, keure ende ordonnere bij desen, dat niemandt aldaer en 30 sal moghen houden eenighe gansen op peene van dat een ijghelijck vrij ende³⁰ 31 geoorloft zijn sal deselve doodt te slaen, sonder daer aen te misdoen ende 32 daerenboven de geene diese bevonden werdt aen gehouden te hebben, ver- 33 beuren nevens elcken gans de boete van drie ponden ten prijse voors.³³

34 Lastende ende bevelende den schouten ende wethouderen vande respective 35 dorpen der voors landen desen alomme daer 't costujme is te doen publice-³⁵ 36 ren ende voorts te doen achtervolghen ende exsecuteren naer haeren teneure³⁶

1 doe ... behoort: maak bekend aan ieder wie het aangaat.

4 saet ende vruchten: zaaisel en warmoes.

5 geschaepen sijn: (voor)bestemd zijn.

6 maturitejt ende rijpheidt: de in ambtelijke publicaties en ook in dit stuk herhaaldelijk voorkomende verdubbeling, op deze plaats nog gemotiveerd door het gebruik van een bastaardwoord dat vertaling nodig heeft, elders tot een formule verworden.
gewonnen: geoogst.

8 ongelijck: zeer veel; nootlijck: nodig.

9 ongeregeltheidt: tuchteloosheid; insolentie: brutaliteit.

10 haer geneeren: hun brood winnen; pleeghende: bep. bij jaght.

13 soo ist dat: formule waarmee de motivering van een verordening enz. overgaat op de inhoud.

14 keuren: verordenen; mits desen, bij desen (r. 14): door deze rechtshandeling.

16 croft: hooggelegen akker (WNT krocht (I) 299 1)

17 subject: onderhevig aan de mogelijkheid.

19 gereedschap: benodigdheden.

20 daer ... over: daarom.

21 behoudens ... boven: ongerekend de actie (eis) daarbovenop van de kant van de benadeelden.

22 men leze een komma achter boven; appliceren: uitkeren.

25 nevens haer: bij zich.

26 haer ... gansen: ganzen beginnen te houden.

28 verkort ende beschaedight: benadeeld.

30 peene: straffe.

33 nevens: boven, benevens; ten prijse: van 40 grooten, dus een gulden.

35 desen: dit stuk; costujme: gewoonte.

36 achtervolghen: naleven; teneure ende inhouden: strekking en inhoud; dissimilatie: afwijking.

[p. 854]

37 ende inhouden sonder eenighe dissimilatie alsoo 't gemeene nut sulx noot- 38 lijck vereischt. Gedaen op den Hujse te Mujden den XXX^en Aug. 1619.

39 P C Hóóft.

Minuut. KA CL XXXI a^c 31.
Hs. dubbel vel; fol. 1^r en 2^r tekst, fol. 1^v doorgestreept adres ‘Aen S^r Willem Jansz. in de Sonnewijser opt Water. Amsterdam.’ met onbek. hand. Fol. 2^v blanco.