De briefwisseling van P.C. Hooft. Deel 1

Eerste deel

Regelnummers proza verbergen

[p. 634]

267 Aenden Heere Jacob Witz Wachtm^r van 't Legher, bij 't veroverde Grol.

1 Weledele etc.

2 Ick had gehoopt met ander eerlijk geselschap eens in 't legher te² 3 komen, ende mijn' pen voor een luttel tijds bij UEd. rappier ter³ 4 schoole te leiden, op dats' het met wat meer gronts ende vrijmoe-⁴ 5 digheits doen moghte, soo 't schier oft morghen haer' beurt wert,⁵ 6 een' krijsles op te zeggen. Maer seker lijden aen mijn been heeft het 7 niet willen lijden, alhoewel 't nu meest over, ende niet zoo vinnigh⁷ 8 als vreesselijk geweest is om 't getijde van 't jaer ende de honts-⁸ 9 daeghen. Evenwel daer en is niet toegeslaeghen als een rijmkoorts 10 die mij twee Sonnetten heeft doen rijmelen. Ende dewijl 't niet¹⁰ 11 verboden is sich met het mallen van zijn' vrienden te vermaken, als 12 de ziekte der sotheit over 't hooghst schijnt om dat de kranke kennis¹² 13 van zijn quael krijght, zoo heb ick 'er UEd. een af toegedacht.¹³ 14 Doch om d'onveiligheit van den wegh, mits de vijandt niet verre is,¹⁴ 15 denke UEd. gestr. dat ick het ander, Zijne Vorst. Doorl. ende 't¹⁵ 16 gemeen betreffende tot geleide daer heb bijgevoeght. De dwaesheit¹⁶ 17 van beiden blijkt daer meest uit dat ick mijnen geest stom ten aen-¹⁷ 18 sien vande doorluchtigheit der stoffe, heb willen sprekende mae-¹⁸ 19 ken, daer mij de groote Conink Franchois in sijn Grafdicht over¹⁹ 20 Madonna Laura wel gewaerschouwt had

Que la parole est tousjours reprimée²¹
Quand le subject surmonte le disant.

23 Maer UEd. Gestr. onverdiende gunste ende alverdienende deughd,²³ 24 doen mijn onvermoghen in dese wanhebbelijkh vervallen die UEd. 25 Gestr. mijner Liefde t'haerwaerts vergeven zal:²⁵

Che facilmente ogni scusa s'admette,²⁶
Quando in Amor la colpa si riflette.

28 ende blijven²⁸

29 WelEd^e etc.

30 den almoghenden in schut bevolen nevens hartelijke groete, dienst- 31 ende eerbiedenis van

32 Uit Amsterdam, den 7^en

33 Sep. a 1627.

32 UEd. Gestr.

33 Verplichten Dienaer

34 P C Hóóft.

2 eerlijk: betrouwbaar, fatsoenlijk.

3 ende ... leiden: een ogenblik bij u, de krijgskundige, in de leer te gaan: Wijtz heeft Hooft herhaaldelijk van raad gediend bij het beschrijven van militaire gebeurtenissen in de Nederlandsche Historiën.

4 het, nl. een krijgsles op te zeggen: krijgsbedrijf oordeelkundig te beschrijven.

5 schier of morghen: vandaag of morgen: pas 19 augustus 1628 begon Hooft het eerste boek in het net te schrijven (WNT schier 563).

7 niet ... vreesselijk: niet zozeer pijnlijk, als wel gevaarlijk.

8 om ... hontsdaeghen: hete, voor ongezond gehouden dagen van 19 juli tot 18 augustus.

10 Ende ... krijght: Hooft noemt zijn ‘rijmkoorts’ niet slechts een ziekte, maar ook een dwaasheid. Wijtz ontvangt een sonnet en mag om deze dwaasheid lachen.

12 om dat ... krijgt: doordat de zieke inzicht in zijn kwaal krijgt.

13 'er een af: een ervan: het hierboven het laatst genoemde.

14 mits: daar.

15 denke UEd. gestr.: begrijpe UEG.; het ander: het hierboven het eerst genoemde sonnet, dat door zijn inhoud het persoonlijke sonnet voor Wijtz zou beschermen tegen de vijand.

16 't gemeen: de nationale zaak.

17 ten aensien van: in verhouding tot.

18 doorluchtigheit: verhevenheid.

19 daer: hoewel; Franchois: Frans I.

21 Que la parole ... disant: Dat het woord steeds op de lippen besterft, als het onderwerp de spreker te boven gaat. Door Hooft dikwijls aangehaalde slotregels van een gedichtje dat Frans I gemaakt heeft op het graf van Petrarca's Laura en dat (o.a.) te vinden is in de Oeuvres complètes van Melin de S^t Gelays, ed. P. Blanchemain, Parijs 1873, p. 166 n. Het gedicht luidt:
En petit lieu compris vous pouvez voir
Ce qui comprend beaucoup per renommée.
Plume, labeur, la Langue, et le debvoir
Furent vaincuz, par l' Aymant, de l' Aijmée.
O gentill'ame, estant tant estimée,
Qui te pourrá louer qu' en se taijsant?
Car la parole est tousjours reprimée,
Quand le subject surmonte le disant.

23 deughd: virtù, dapperheid, kranigheid.

25 t'haerwaerts: tot haar, nl. Uw Edelheid.

26 Che ... riflette: Dat elk excuus gemakkelijk zijn weg vindt, als de schuld in liefde tot uiting komt. Ariosto, Orlando furioso 24, 38, 7-8.

28 ende (UEd. Gestr. zal) blijven ... bevolen.

[p. 635]

Hooft schrijft aan Jacob Wijtz, dat hij door ziekte verhinderd is om zijn plan, hem in het kamp voor Grol te bezoeken teneinde hem raad te vragen, uit te voeren. Hij zendt Wijtz een afschrift van zijn sonnet Aen den Spaniaerdt op 't verovren van Grol (LSt. 1, 276) en het sonnet Aen den Heere Jacob Witz, Algemeen Wachtmr. vande legers der Vereenighde Nederlanden (ald. blz. 277). Hij verontschuldigt zich door zijn ‘rijmkoorts’ als een verdwazing aan te merken, die hem zelfs heeft doen vergeten - veel geciteerd motief - dat de dichter verstomt als zijn onderwerp hem ver te boven gaat.

Minuut. UBA II C II.288. Afschr. KA CLXXIa^b 25.